r
Films
in
Leiden
oonkunst dinsdag a.s.
n teken van Bruckner
Wrange bewogenheid
in „Belle
99
Grosse Messe" en
het „Te Deum
Tijdschriftartikelen
basis voor promotie
Nederland met
tweede ploeg
naar de Tour
MEESTERWERK VAN LUIS BUNUEL Nattlek
„De wilde engelen
hard en poëtisch
Verborgen
driften'
-«DAI
,AG 8 MAART 1908
LEIDSCH DAGBLAD
Iinsdagavond brengt het Toonkunstkoor o.l.v. Iskar Aribo
Grosse Messe in F moll" en het „Te Deum" van Anton
tkner (1824-1896).
Iruckner heeft vier orkestmissen geschreven, waarmee hij
sluit bij de grote Weense traditie, gevormd door Haydn,
izart en Beethoven. De Weense traditie streefde naar een
\rgische eenheid der samenstellende delen (Kyrie, Gloria,
ido, Sanctus, Benedictus, Agnus Dei), door deze zonder
lerbreking te componeren, in tegenstelling tot de barok,
ir de tekst in stukken verdeeld, genummerd, en afwisselend
solist en koor gezongen werd. Het Gloria uit de Hohe
ise bijv. bestaat uit acht nummers.
tws O.A.M.D.G. Omnia ad major*m
Dei gloriam (alles tot grotere ere van
God). Zyn vriend, de vlolist Hell-
mesberger, gaf hem de raad dit werk
op te dragen aan de Keizer. Bruck
ner antwoordde: ..Dit is onmogelijk,
het Te Deum behoort alleen aan
God".
De première in 1885 geschiedde on
der zeer ongelukkige omstandighe
den. Met begeleiding van twee pia
no's in plaats van orkest. In een
klein zaaltje voor een groepje geno
digden.
Van de vele prachtige gedeelten die
deze grootse Hymne bevat, zij alleen
genoemd het slot: „In te Domine spe-
ravl" („Op U o Heer heb ik ge
hoopt; niet In eeuwigheid zal mijn
vertrouwen geschokt worden"). De
harmonische sequens (akkoordopvol
ging) die de grondslag vormt van
dit deel, heeft Bruckner eveneens ge
bruikt in het Adagio van zijn Vile
Symphonie en in het prachtige Kla-
vierstück, Erinnerung (uit 1856). Het
motief van het In te Domine speravi
heeft zijn leven en zijn werk be
heerst.
Aan het Toonkunstconcert
dinsdag a.s. werken mede: Annette
de la Bije, sopraan; Martha van
Kerkhoff, alt; David Johnston, te
nor; Max van Egmond, bas. Aan het
orgel Albert de Klerk. Het Toon
kunstkoor wordt begeleid door het
Kunstmaandorkest.
y ovi
f DOt 1
uurlijk zijn binnen deze Ween-
jditie individuele verschillen. Bij
|i is de muziek aan de tekst on-
Bchikt, bij Mozart bestaat een
richt tussen beide, terwijl bij
oven vooral in diens Missa So-
Is de symfonische structuur
kerst. In nog sterker mate is
et geval bij Bruckners Grosse
De kerngedachten van mis-
I worden tot muzikale gedach
ten welke, door het orkest voor-
fl. door het koor worden uitge-
m, Vooral in het Gloria en Cre-
Ordt het koor als vocaal instru-
ftrium gebruikt, begeleid, ver-
t of omspeeld door strijkers,
of koper. Deze vorm wordt
U-Symphonie" genoemd.
Geloofskracht
in ander opzicht sluit Bruck-
aan bij Beethovens muziek,
'en bouwt uit een eenvoudig
lotief zijn Ve Symphonie op.
ner ontwikkelt vanuit de tonen
m e het gigantische Gloria en
en vanuit een dalende reeks
ir tonen het aangrijpende Ky-
Ickners muzikale gesst was
fokken van het zuiverst ab
le kunnen der grote Duitse klas-
Wat Bruckner echter onder -
It van de meester der Weense
Ie is de volstrekt visionaire ge-
tacht die uit zijn werk spreekt,
muziek is hiervan, evenals bij
de directe Uitdrukking. Beide
•nisten denken vanuit een vol-
christelijke geloofswereld, ge
en die zij, met grote Individuele
lillen, in hun muziek doen
ünken.
aangrijpende inzet van Bachs
Messe Is doortrokken van leed,
k. overwinning en troost.
Ders muziek ls een schouwen
D geestelijke wereld waarin het
een plaats heeft. Het Crucifixus
Jach ls als een oerklacht die
t de aarde omhoog stijgt. By
loven klinken de hamerslagen
het gejoel der menigte uit,
ner gebruikt drie simpele ak-
len: de smart krygt by hem
geBtalte. Hy hoort de vleugel
der engelen, zoals in de exta-
mars van het Kyrie, zoals in
ote slotfuga van het Gloria, het
loria Dei Patris". „Ondoorgron-
Ucht straalt uit het „Non erit
van het Credo, en het „In ae-
to van het Te Deum. het licht
kennen van de ramen van
ickners visionaire muziek, door
teen betiteld als „helderziend
rjor velen van zyn tydgenoten
FuPelyk. Door zyn verering
"agner hebben zyn tegenstan-
Academische
examens
1 de Leidse Universiteit is ge-
voor het kandidaatsexamen
erse sociologie de heer H-
(Voorburg).
Anton Bruckner
ders (Hanslick voorop) hem in het
kamp der Wagnerianen geplaatst.
Hy kwam hierdoor in een isolement
waaronder hy zeer heeft geleden.
De F moll mis werd in de laatste
Linzer jaren geschreven. Begonnen
in 1867 werd het werk twee jaar la
ter voltooid, zyn tydgenoten be
schouwden het als onuitvoerbaar.
Daarom bekostigde hyzelf de eers
te uitvoering in de kerk der Augusty-
nen te Wenen. Een tweede uitvoering
vond eerst eenentwintig Jaar later
plaats.
Ter ere van God
Het Te Deum werd vo'toold in 1883.
Beven het werk schreef hij de let-
ADVERTENTIE
Verse
champignons
lekker!
Gratis recepten bij uw groenteman.
Grosskost wint
tijdrit van
Parijs~Nice
PARIJS Het voorspel van de
wegwedstrijd Parijs-Nice, een tydrit
over 4000 meter in Athis-Mons is ge
wonnen door de Fransman Ohairlie
Grosskost. nationaal kampioen in de
achtervolging. De moeilijkheden, die
's middags waren ante taan tussen
Jacues Anuetil en zyn ploegleider
Rafael Geminianl („Anquetil heeft
zich de laatste weken niet gedragen
zoals een goed sportman betaamt"»
bleken kort voor de start te zyn op
gelost. Anquetil had een beroep ge
daan op zijn werkgevers en die be
sloten in strijd met wat Gemi-
niana had gezegd, dat Anquetil wel
zou starten in Parijs-Nice. Na Gross,
kost, die de 4000 m aflegde in 5 min.
6.1 sec., Merokx, Guimard en Van
der Vleuten eindigde Anquetil op de
vyfde plaats.
De uitelag van de mini-tydrit is
1. Grosskost (Fr.) 4000 meter in 5
min. 6.1 sec.; 2. Merckx (Belg.)
5.06.5; 3. Guimard (Fr.) 5.11.1; 4.
Van der Vleuten (Ned.) 5.11.4; 5.
Anqetil (F.) 5.11.6; 6 Poulidor (Fr.)
5.13.4; 7. Claude Guyot (Fr.) 5.13.9;
8. Bracke (Belg.) 5.14.3; 9. Bernard
Guyot (Fr.) 5.15.0; 10 Steevens (N.)
5.15.6; 12. Schuring 5.21.0; 13. Zoon
tjes 6.21.2; 14. Vianen 5.21.4; 16.
Karstens 5.22.3; 20. Wagtmans 5.23.2;
24. Harings 5.24.1; 32. Bongers 5.26.2,
33. Sohepers 5.26.3; 35 Van der Horst
5.26.7; 36. Janssen 5.26.8; 51. Otten-
bros 5.31.8; 52. Koster 5.32.2; 54. De
Roo 5.32.7; 59. Doiman 5.36.8; 63.
Zoet 5.39.6; 88. (en laatste, door een
valparty) Nydam 24.19.0.
Belgische kritiek
op Utrechts toneel
van studenten
(Van onze correspondent)
In het kader van de Belgisch-
Nederlandse betrekkingen zal het
„Oecumenisch studententoneel van
Utrecht" In Brussel een opvoering
brengen van „Une saison au Congo".
De Gazet van Antwerpen schryft,
dat dit stuk van de „kleurling"
Ai me Cesafre, dat tn Parijs werd ge
creëerd, een lofzang is op Loemoem-
ba en vanzelfsprekend een aanval op
België, op de missie en op de ko
ning.
„Wy vragen ons af", zo zegt de
Gazet van Antwerpen, „wat het met
de BelgisCh-Nederlandse culturele
betrekkingen te maken heeft als een
Nederlandse amateurskring in Brus
sel België in een vals daglicht komt
stellen. Het getuigt vanwege de Ne
derlanders niet alleen van een zon
derlinge mentaliteit, maar ook van
een volkomen gebrek aan tact".
Utrecht nam
initiatief-
den gedrukt. De kosten van een
proefschrift variëren van f3.000 tot
18.000, welke bedragen door de bank
genomen door de promovendi zelf
moeten worden opgebracht.
ADVERTENTIE
„ij'j
Verse
champignons
lekker!
Gratis recepten bij uw groenteman.
De senaat van de Ryksuniversiteit
ln Utrecht heeft besloten tot een ver
ruiming van de eisen voor het
schryven van een proefschrift. Pro
motie kan in het vervolg plaatsvin
den op een bundeling van in essen
tie samenhangende artikelen, die
door de promovendus in wetenschap-
peiyke tydschriften zijn gepubli
ceerd. Het is de bedoeling dat de ar
tikelen integraal in het proefschrift
worden opgenomen. Beknopte samen
vattingen worden niet geaccepteerd.
Indien in een dissertatie wordt ver
wezen naar nog niet gepubliceerde
artikelen van de promovendus, dan
moeten die artikelen in vermenigvul
digd manuscript aan de leden van de
senaatscommissie worden aangebo
den. Dat een blyk moet worden ge
geven van zelfstandig wetenschappe
lijk onderzoek blyft voor het promo
veren een onverkorte eis.
Met deze beslissingen die vooral
van belang zyn voor promovendi in
de beta-faculteiten, heeft de senaats
commissie uiting willen geven aan
haar streven om grotere doelmatig
heid te brengen in de werkzaamhe
den die aan een promotie vooraf
gaan. Tevens kunnen daardoor de
kosten van een promotie (met name
die welke verbonden zyn aan het uit
brengen van een proefschrift) wor-
IN WATTEN
VERPAKT....
MOSKOU Het Olympische co
mité van de Sow jet-Unie heeft don
derdag gedreigd zijn afvaardiging
niet naar Mexico te zullen sturen ten
zij het Internationaal Olympisch Co
mité zijn uitnodiging tot deelneming
aan Zuid-Afrika Intrekt.
De officiële mededeling van het
Russische Olympische Comité luidde:
„Wanneer het Internationaal Olym
pisch Comité weigert binnenkort een
byzondere vergadering te houden, of
zyn beslissing ten aanzien van Zuid-
Afrika onverminderd handhaaft, zal
het Olympische comité van de Sow-
Jet-Unie zich opnieuw moeten bera
den over het al of niet deelnemen van
atleten uit de Sowjet-Unie aan de
spelen van Mexico"-
Hoewel deze verklaring de duide-
ïykste is, die de Russische sportwe
reld heeft gedaan naar aanleiding
van de toelating van Zuid-Afrlka tot
de Spelen van Mexico, blyft het drei
gement nog steeds in zachte watten
verpakt.
AMSTERDAM „De mogelijk
heid is niet uitgesloten, dat Neder
land met twee ploegen zal kunnen
deelnemen aan de komende Ronde
van Frankrijk," aldus een woord
voerder van de Koninklyke Neder
landse Wielren Unie op een donder
dag in Amsterdam gehouden pers
conferentie. Hy vertelde, dat tour-
organisator Felix Levitan enkele da
gen geleden telefonisch heeft gerea
geerd op het verzoek van de KNWU
om met een tweede ploeg, bestaan
de uit jonge veelbelovende renners
ln het evenement te mogen uitko
men. Wat Levitan heeft gezegd, kan
hy niet meedelen. „Wy zullen daar
over eerst in een vergadering met
de sponsors spreken."
ADVERTENTIE
STUDIO Toen de 67-Jarige Luis Bunuel zyn
„Belle de jour" (Dagvlinder) vorig jaar op het film
festival van Venetië bekroond zag met de hoogste
eer, had hy al ^.ngekondigd dat dit zyn laatste
film was geweest. Intussen is uit berichten gebleken,
dat de daar door hem opgediende pap niet zo heet
wordt gegeten en dat hy alweer voorbereidingen
treft voor een nieuw werkstuk. Gelukkig maar, want
niet dikwyls wordt men in de bioscoopstoel verrast
met een gaaf meesterwerk als deze „Dagvlinder".
Bunuel Is by deze film uitgegaan van een reeds
in 1928 door Joseph Kessel geschreven boek, zó
schokkend voor die tyd, dat het toneelstuk ervan
nooit op de planken is verschenen. Geen theater
directeur durfde het te brengen, geen actrice durfde
de rol van Séverine te spelen, zy is de spil van een
verhaal, dat eigenlyk nauweiyks boven een feuille
tonroman uitgaat. Ogenschyniyk vormt ze een zeer
gelukkig getrouwd paar met een uitermate solide en
sympathieke chirurg, maar fysiek is die harmonie
maar schyn. De veel alleen gelaten vrouw geeft
zich over aan erotische dagdromery en tenslotte
wordt ze als door onzichtbare hand gedwongen ln
de richting van een clandestien rendes-vous-huis.
Als „Dagvlinder" leidt zy een dubbel leven. In de
middaguren een veelgevraagde partner van talrijke
vreemdsoortige klanten en de rest van de dag een
„gelukkige" huisvrouw. Tussen twee en vyf uur is
zy bereid zich aan alle mogelyke
buitensporigheden en vernede
ringen te onderwerpen. Allerlei
frustraties dienen zich aan:
wreedheid, grofheid, masochis
me, necrofüie en puur sadisme.
Tot een jonge gangster verliefd
op haar wordt, haar geheel voor
zichzelf opeist en al zy dat wei
gert haar man neerschiet. Is
Séverine gedwongen haar ver
dere leven te zorgen voor een
invalide man? Bunuel geeft er
nauweiyks antwoord op. Jeugd
herinneringen, dromerijen en
werkeiykhedd zyn zo dicht ln
woord en beeld verweven, dat
het heel moeiiyk, zo niet onmo
gelijk is een scheidsiyn te trek
ken. Het doet ook niet zoveel ter
zake. Het maakt Bunuels film
niet vaag. Hy tekent heel trefze
ker de menselijke ondeugden, die
men kan tegenkomen. Niet met
grove effecten. Realistische bed
scènes en wrede details zal men
slechts sporadisch in zyn werk
aantreffen. Ook kan men geen
verbittering ontdekken by deze
fel levende filmer. Zyn figuren
zyn eerder grotesk dan schok
kend. Men voelt de tragiek ach
ter het extravagante. Daardoor
tilt hy het verhaal ver boven
het gewone uit. Hy heeft het ge-
film in zachte kleuren. Het was
voor het eerst dat hy met kleu
ren werkte. Sommigen vinden
dat Jammer, maar voor ons ge
voel draagt de wyze, waarop hy
dit middel heeft gebruikt by tot
de sfeer van onwezeniykheid,
waarin hy zyn werk bewust
heeft gehouden. Met grote teder
heid heeft hy Catherine Deneu-
ve als Séverine op haar paden
gevolgd, zelden zagen wy ook
een actrice zo volmaakt passend
De koele schoonheid Ca
therine Deneuve als Bunuels
.^Dagvlinder"
in het filmische spel, dat Bunuel
heeft gespeeld. Een cynisch spel
van werkeUjkheid en verbeel
ding, maar in al zyn wrangheid
zo menseiyk bewogen, dat het
een diepe indruk achterlaat.
Luis Bunuel.
LIDO Van de Amerikaan
Corman draait deze week in
Lido „Wilde Engelen." Corman
heeft zijn werkstuk destijds bij
het Amerikaanse publiek, dat
nogal geschokt was zelf inge
leid en verklaarde dit als een
tydsdocument over een deel
van de moderne jeugd.
De Jongeren van Corman ra
zen getooid met nazi-emblemen
rond over de mooie wegen van
Califomië. Hun leven is eufe
mistisch uitgedrukt nogal chao
tisch. Corman laat ons het
avontuur meebeleven van een
gestolen motor en het terugha
len daarvan; een vechtparty
die volgt; het ingrijpen van de
politie; het gewond raken van
één van de bendeleden van de
Wilde Engelen; zyn verbiyf in
het ziekenhuis en het ontvoeren
van de patiënt door zyn vrien
den waarna deze tenslotte
sterft. Dit alles is voor Corman
slechts een inleiding tot de gro
te show: de rouwdienst die ten
slotte uitdraait op een grote or
gie met het nodige geweld en
het verkrachten van maar
liefst drie minderjarige acht
tienjarigen.
Het meest voor de hand lig
gend is het om de Wilde Enge
len te vergeiyken met West
Side Story, eveneens een Ame
rikaans „tiydsdocument" over
Jongeren die zich niet kunnen
aanpassen. Echter met dat ver
schil dat Corman meer werke-
ïykheid in zyn film weet te
brengen dan Jerome Robbins en
Robert Wise in hun nogal sterk
geromantiseerd verhaal.
Romantiek ls ook in Cormans
orodukt aanwezig. Daarom is
iet verwonderlyk dat Wilde En
gelen by de eerste vertoning op
hek festival van Venetië een
storm van verontwaardiging te
weeg bracht. Een Italiaanse
criticus had het zelfs over „een
monument van geweld" en „por
nografie." Ook in Nederland
ontmoette De Wilde Engelen
nogal wat weerstand. Vier keu
ringen en langdurige pleidooien
van deskundigen warén nodig
voordat de bioscoopexploitanten
de film binnen konden halen.
Cormans film ls geenszins
een historisch document van ge
weld. al zit dat laatste er over
vloedig in. Eerder een geweldig
hardhandig-poëtische film over
wat misschien onder bepaalde
groepen Amerikaanse jongeren
leeft.
Over het spel van de zoon
van een beroemde vader en de
dochter van een beroemde vader,
Peter Fonda en Nancy Sinatra
valt over het algemeen weinig
te zeggen, zy doen dat ook niet.
Het meest voor de hand liggend
is te zeggen dat zy zichzelf
zyn.
Van Corman is op het ogen
blik in Nederland nog een film
ln de roulatie The Trip, waar-
In Peter Fonda eveneens de
hoofdrol speelt. The Trip han
delt over de lsd-ervaringen van
een Jongen die onder de proble
men zit en een beter beeld van
zichzelf tracht te krijgen.
CAMERA Nattlek ls weer
terug in Leiden. In deze Zweedse
film schildert Mal Zetterling ln
fel zwart-wit het liederiyk leven
en liefdesleven van een vrouw
(Ingrid Thulin) en haar vrien
den en vriendinnen, die zich te
buiten gaan aan perversies. Mal
Zetterling laat die decadente we
reld herbeleven (via flash backs)
bij een jongeman die terugkeert
ln zyn ouderiyk huis, maar die
de beelden van vroeger, toen hy
nog een kind van een jaar of
tien was. maar niet kan verge
ten. Die schokkende kindererva
ringen staan voor hem een nor
maal huweiyksleven in de weg;
hy moet eerst in het reine ko
rnet het verleden. Hoe schok
kend de film ook is, de deca
dente sfeer in deze gave film ls
byzonder scherp getroffen. Een
uitzonderiyk knap en intrigerend
werkstuk.
„De twaalf
veroordeelden
TRIANON Vooral het slot
van deze kleurenfilm vormt een
barbaarse herinnering aan de
onmenselykheid van de oorlog,
ln dit geval de Tweede wereld
oorlog. Maar wat wil men met
een scenario als dit? Een nogal
wilde Amerikaanse majoor, die
nergens voor terugdeinst, krygt
de riskante opdracht met twaalf
tot de galg of zeer langdurige
gevangenisstraf veroordeelden
een Frans kasteeltje te overval
len en zoveei mogelijk hoge
Duitse officieren, die daar ver
blijven, de dood ln te Jagen. Hy
mi zyn onverbiddelijke chefs zyn
ervan overtuigd, dat er iemand
ln de hoogste rangen stapelgek
ls geworden. Want wie van dit
team kan, als zy per parachute
bovan Frankrijk worden gedropt
van deze krankzinnige expedi
tie levend terugkeren? Maar
voor de veroordeelden ls het
erop of eronder. Het beste deel
van de film en dan vooral:
het meest aanvaardbare, al
gaat het er weieens ruw toe
wordt gevormd door begin en
middenstuk. Niemand zal ont
kennen, dat het slot (de eigen-
Ujke overval) uitermate span
nend is, maar deze massamoord
)P de goeddeels ongewapende
vyand is ruw en onmenseiyk.
Daar staat dan tegenover, dat
de wyze, waarop de majoor er
by de voorbereiding ln slaagt de
twaalf wilden tot een hechte
groep samen te smeden, onge
woon boelend la. En hun
„examen" de verovering van
het hoofdkwartier van een arro
gante kolonel, die niet verdra
gen kan, dat de majoor zelfstan
dig opereert is allerminst van
humor ontbloot. Al by al: een
knap gemaakte film met een
keihard slot.
Jane Fonda op
blote voeten
LUXOR Het huwelijk tus
sen Corie en Paul bereikt na
een liefdevolle start in het New-
yorkse Plaza-hotel al zeer snel
een dieptepunt als de Jongge
huwden op de vyfde verdieping
van een merkwaardig huis in
ie Amerikaanse hoofdstad een
rijzonder ongeriefelijk apparte
ment betrekken. Dat komt voor
al omdat Corie naar de mening
van de advocaat Paul een beetje
al te levenslustig ls vooral in
haar omgang met mannen;
met name haar buurman de
guitige, vyftigjarige epicurist
Victor.
Op blote voeten ln het park
ran Gene Saks ls een typisch
Amerikaanse komedie zonder
veel pretenties. Voordat Saks de
film maakte, heeft het eerst ge
ruime tyd op Broadway als to
neelstuk gelopen. Uitgaande
van de boven geschetste situatie
kan men dan ook al spoe
dig verwachten dat na weinig
diepgaande verwikkelingen het
hele huweiyk weer op zyn
pootjes terechtkomt. Dat wil
zeggen op de mooie benen van
Jane Fonda als Corie, die in
derdaad byzonder levenslustig is
naast Robert Redford als de
jonge jaloerse advocaat Paul.
Charles Boy er zorgt voor de
klassieke vroiyke midden-vyfti-
ger die er nog best mag zyn.
Op blote voeten in het park ls
zoals gezegd, geen film die de
wereld veel schokkends heeft te
vertellen. Voor liefhebbers van
Amerikaanse humor die zich
manifesteert via mensen die zes
trappen op moeten lopen, die
de czardas dansen op een tafel,
die van stoepen vallen, die in
gele koetsjes rijden en tenslotte
die met blote voeten in het park
lopen, zitten er genoeg momen
ten in om te lachen. Saks ls ook
niet bang voor enkele pikante
situaties, waarby het minijurkje
van Jane Fonda een grote rol
speelt.
REX De Zweedse film „Ver
borgen driften" brengt een fa
milie in beeld van wie de oude
rijke pa maar niet wil doodgaan.
Hy blyft rustig leven en foete
ren op zyn familieleden die er
allemaal min of meer „verho
len" relaties op na houden. De
lierbare familieleden willen pa
best een handje helpen naar de
andere wereld, maar dat lukt
niet zo goed. Pa verdwynt, tot
algemene vreugde, en komt in
de kreukels weer tevoorschyn,
tot algemene ergernis. Een by
zonder goedgertroffen stille poli
tieman moet het mysterie, waar
mee de familieleden eveneens
tobben, ontrafelen. De familiele
den vertonen echter een merk
waardig soort bondgenootschap
ln hun (nood) lot, waardoor de
moord, die tenslotte toch wordt
gepleegd, een familieaangelegen
heid blyft. Het ls een intelligent
opgebouwde thriller, met een ty
pische Zweedse klamme sfeer. De
driften biyven grotendeels ver
borgen, al wordt een enkel door-
rijkje geboden.
