Briljanter opnamen
door gebruik
van een zonnekap
Kruiswoordraadsel
9rcl üa=^
KEULEN - centru
elektronische muzie
Kom er ACHT-ei
3
r~
r
S
S
z
z
L
L
r~
V-
m
y
mmm
EATERDAG 13 JANUARI 1968
EXTRLi
Vlinder op bloem
van zeer dichtbij geno
men.
Wie een hobby heeft, voorkomt veel
zorgen van zijn gezin en familie. Een ras
echte amateurfoto graaf behoef je nooit te
vragen: Wat zal ik je nu voor je verjaar
dag geven?" Meestal kraamt hij weken
tevoren al rond wat hij zo erg nodig heeft.
Het is nooit een das en nooit after-shave.
Het begint in de hobby immers altijd met
een kale camera. Geen filters, geen zonne
kap.
Maar nu vraagt u: „Waarvoor moet ik al
die rim-ram hebben?" Deze artikelen
serie zou niet tompleet zijn zonder een
korte toelichting op al die kleine zaken,
welke wij aanduiden als hulpstukken
Onze moderne lenzen zijn van betere kwaliteit
dan die van voor de oorlog, ook al beweert oom
Willem, "dat zijn ouwe box van die merakels
scherpe kiekjes maakte". Die „merakels scherpe"
kiekjes waren bijna allemaal overbelicht en vaak
keihard; dat harde wit - tegen - zwart noemde hij
scherp. Die vroegere lenzen leden dan ook nog aan
het euvel van de zwervende lichtstralen. Licht
gedraagt zich binnen een objectief meestal een
samenstel van verschillende glasvlakken nogal
wonderlijk. De lichtdeeltjes hebben de neiging om
te gaan ping-pong spelen. Ze kaatsen in het ob
jectief heen en weer en maken de opname minder
briljant. Men heeft dat tegenwoordig voor een be
langrijk deel ondervangen door de lenzen te
voorzien van een zeer dun laagje metaaloxyde.
Dat zorgt ervoor, dat de lichtdeeltjes niet gaan
reflecteren (binnen en buiten de lens), maar ge
makkelijk "binnenkomen" in het camera-inte
rieur. Ondanks deze voorzorg, die u bij alle (duur
dere) toestellen aantreft, is het toch nuttig om
een zonnekap te nemen. Dit instrumentje is een
soort "zonneklep" voor camera's. De matzwarte
binnenzijde van de zonnekap fungeert ook als
uitdover van zwervend licht. Slechts gericht licht
komt naar binnen, en dat werkt gunstig op de
scherpte van uw afbeelding. Daarnaast is een
zonnekap bij regen een regenkap. Het maken van
bijv. tegenlichtopnamen zonder zonnekap raden
wij u bij voorbaat af. Ook flitsopnamen worden
beter met gebruik van dit hulpstukje.
De voorzetlens
U hebt er waarschijnlijk al meer van gehoord.
De voorzetlens is een soort leesbril voor uw came
ra. En u snapt meteen dat dit uw camera in
staat stelt cm op korte afstand toch scherp te
"zien". Voorzetlenzen kunt u, net als brillen, in
verschillende sterkten kopen. Die sterkte van uw
voorzetlens, een simpele enkelvoudige lens, wordt
aangeduid in dioptrieën. Hoe meer dioptrieën
er staan aangegeven, hoe kleiner de afstand tus
sen de camera en onderwerp. We geven u ge
makshalve even een lijstje:
Voorzetlens van 1 dioptrie, afstand tussen ca
mera en onderwerp 1 meter.
Voorzetlens van 2 dioptrie, afstand tussen ca
mera en onderwerp 50 om.
Voorzetlens van 3 dioptrie, afstand tussen ca
mera en onderwerp 33 cm.
Voorzetlens van 4 dioptrie, afstand tussen ca
mera en onderwerp 25 cm.
Listige liedien, en dat zijn foto-amateurs, be-
begrijpen meteen hoe dat allemaal in zijn werk
gaat. Want we delen gewoon het aantal dioptrie
ën op de factor 100 (cm) om nauwkeurig te we
ten hoeveel de afstand is die we kunnen aanhou
den tussen camera en onderwerp bij een bepaal
de voorzetlens.
Dat instellen doen we, bij gebruik van die voor
zetlens, zoveel mogelijk met de instelling onein
dig van de normale cameralens. Waarom? Wel,
omdat u dan de optimale dieptescherpte krijgt.
Wat is dat nu weer? Dieptescherpte is de
scherpte naai- "achteren" in uw beeld. Stel dat
u een voorzetlensje hebt van 4 dioptrie, dan fo
tografeert u bijv. een bloem op 25 cm tussen ca
mera en onderwerp. Staat de bloemkroon wat
scheef, dan is er kans dat de voorzijde van de
bloem scherp is, de achtergrond echter wazig. Bij
instellen van uw normale lens op oneindig, is die
dieptescherpte het grootst. Maar er is meer. Door
uw diafragma zo klein mogelijk te nemen, neemt
die dieptescherpte steeds toe. Met f:5.6 hebt u
meer dieptescherpte dan bij f:3.5.
Bij bijv. f:16 is uw dieptescherpte het grootst.
Gebruikt u voorzetlenzen, probeer dan altijd een
zo klein mogelijke lensopening te nemen. In de
praktijk betekent dat een gevoeliger film kiezen
of..extra licht aanvoeren. Daarvoor is, zeker in
de natuur, uw flitser het handigste instrument.
Op die korte afstand geeft uw flitser immers een
fikse lichtstoot. Dan kunt u ook het best een
heel klein diafragma nemen.
Een statief?
Een van de
meest interessante
hulpstukken voor
de camera is de
voorzetlens. Het is
de leesbril voor de
camera. U kunt er
tot op zeer korte
afstand het te fo
tograferen onder
werp mee naderen.
Die ouderwetse driepoot? Waarvoor nou? Om
een heleboel plezierige redenen. Om te beginnen
zult u soms voor onderwerpen komen te staan
die haast om een statief wagen. Denk u eens in
dat u in een droom van een oude kerk komt. U
wilt fotograferen? Er is geen licht genoeg. Oh, u
gaat flitsen. Maar mag dat wel in die kerk? Gok
ken of het met een 1/25 seconde gaat? Wie weet
lukt het..Maar het is zekerder om uw sta
tief te nemen en een paar tijdopnamen te maken.
Er is nog een ander punt waar uw statief nut
tige diensten bewijst. Bij, die opnamen met de
telelens komt u met veel camera's voor een pro
bleempje te staan.' Uw zoeker, die veelal boven
de lens is gebouwd, ziet niet hetzelfde als uw ca
meralens. Dat is logisch, die zit op een andere
plaats. Het is alsof u een huis hebt met één raam
boven en één beneden. Staat er iemand boven te
kijken naar een kerk (hij kijkt recht naar vo
ren), dan zegt hij bijv. „Ik zie alleen het mid
denstuk van de toren". Meneer beneden zegt:
.Nee, ik zie alleen de deur van de boren". Maken
we een foto op korte afstand, dus bijv. binnen
de 2 meter, dan ontstaat er een afwijking in het
zoekerbeeld. We kennen allemaal de bekende
kiekjes van „Jantje met het afgesneden hoofd".
Men' noemt dit verschijnsel parallax. Maar we
kunnen dat verschijnsel wel kwijt. Als we, foto
graferend met de voorzetlens op bijv. 50 cm, de
camera op een statief plaatsen en mikken op het
object, dan is het simpel om de lens en het on
derwerp in een zuivere lijn te krijgen. Dat
doen we bijv. met een breinaald. Zijn lens en het
onderwerp zuiver in eikaars verlengde, dan zijn
we er zeker van dat het object nauwkeurig in het
beeld is. Uit de hand fotograferend gaat dat veel
lastiger. Het wordt erg gokken.
Voor de camera's met twee lenzen, de zgn.
twee-oogreflexen, zijn er echter sets voorzetlen
zen verkrijgbaar die dit euvel automatisch onder
vangen. De voorzetlens die op het zoekerobjectief
wordt geplaatst, maakt nl. een geringe hoek. Daar
door wordt de parallax vermeden en zien we pre
cies datgene wat de opnamelens "ziet". Het ge
makkelijkst zijn de zgn. eenlensreflexen. Hierbij
kijken wij, via een spiegel of een prisma, door de
opnamelens naar het onderwerp. De schuinstaan
de spiegel achter het objectief klapt, vlak voor
de opname, heel even weg en laat de lichtstralen
door naar de film. Daarbij geen parallax. Men
kan zelfs heel gemakkelijk een andere lens in
de camera schroeven, bijv. een telelens. Want ook
de sluiter is bij dit type nl. elders geplaatst.
Achterin het toestel bevindt zich een soort gor
dijn, dat heel even wegschuift tijdens de opna
me. Bezit u een dergelijk toestel, dan kunt u eens
denken over de aankoop van zgn. tussenringen.
Deze ringen worden tussen de normale camera
lens en het camerahuis geschroefd. Ze maken
het mogelijk zonder voorzetlens zeer dichtbij te
komen. U maakt daarmee bijzondere opnamen,
bijv. de kop van een vlieg op het formaat van
uw volle negatief.
Bij deze tussenringen treedt echter een gering
nadeel op, dat de voorzetlenzen niet hebben, nl.
lichtverlies. Het licht moet immers een langere
weg afleggen voor het bij de film is? Hoeveel u
de belichtingstijd moet verlengen wordt echter in
de gebruiksaanwijzing nauwkeurig aangegeven.
Voor mensen die een hekel aan sjouwen hebben,
is het zak- of boomstatief wellicht een uitkomst.
Het is een apparaatje van nog geen 15 cm leng
te. Het bevat een cameravoet waarop het toestel
kan worden geplaatst. Het heeft een soort hout-
boor waarmee u het in een tak of aan een
ten hek kunt vastmaken en het bezit een
klem waarmee u het ding op een stoel kunt I)
men enz. Kosten gering, nut enorm.
Zeifontspanner
Als u op uw camera een soort schroefopj
vindt, is dat waarschijnlijk de aansluiting)
de draadontspanner. Bij het maken van tijdi
men is dit "slangetje" onmisbaar. Het is ej
ook nog nuttig voor een ander doel. Lang
alle camera's hebben een zgn. zelfontspanne;
is een extraatje aan de sluiter. Het is eeni
tijdmechanisme dat de sluiter na bijv. tien sj
den automatisch in werking doet treden. Pj
u de camera op een statief en stelt u dei
ontspanner in werking, dan kunt u bij een g)
je gaan zitten en zelf op de foto komen. f=
als uw toestel dit extraatje niet bezit, kunt
los kopen. Het is een miniatuur-uurwerkje
gelukkig weinig kost. U koppelt het via de dj
ontspanner aan de camerasluiter en stelt h
op de gewenste tijd. Voor de fynproevers J
een handige methode om opnamen te makt)
werkelijk scherp zijn. U weet het, verrew
meeste onscherpte ontstaat door trilling
hand, niet door fouten van lens of camera.
Alle spullen, camera, extra film, filters,
ontspanner en zonnekap, los meenemen is
dig. Koop er een fijne combitas voor of vrai
voor uw verjaardag. Uw spullen blijven er
door en gaan langer mee.
Voor de modernisering van zijn studio
voor elektronische muziek heeft de West-
duitse omroep in Keulen thans 200.000
mark uitgegeven. In 1951 werd deze
studio als eerste van zijn soort opgericht.
Intussen beschikt ook de hogeschool voor mu
ziek in Keulen over een eigen elektronische stu
dio, die geleid wordt door professor Herbert Ei-
nem, de „vader van de elektronische muziek" in
Duitsland. De leiding van de omroep-studio berust
sinds vijf jaar bij Einems leerling Karlheinz
Stockhausen, die internationale beroemdheid ge
niet als hartstochtelijk voorvechter en aanhan
ger ener „synthetische muziek". Van zijn reizen
om de wereld heeft Stockhausen 137 volksliederen
meegebracht, waarvan h\j er 40 elektronisch wil
verwerken. Van het eerste deel van dit werk heeft
zojuist de wereldpremière plaatsgevonden. Deze
compositie duurde 113 minuten, hetgeen i
cord is, niet alleen op het gebied van de
nische muziek. Interessant is, dat deze
zich eveneens als de schilderkunst afket
de zuivere abstractie. Niet alleen kan ment
hymnen af en toe flarden van bekende me)
en herkennen, maar Stockhausen heeft bil,
compositie ook vier solisten ingeschakeld,
hij ontdekte, dat het luisterende publiek
van houdt „in zijn eentje" voor vier luidspji
te zitten. Karlheinz Stockhausen heeft met
kers en medestanders in de gehele wereld.b
raming behoren 40.000 tot 50.000 luisteraaihij
de Westduitse Omroep tot Stockhausens aai je
Dat is echter minder dan 1 procent. Van dtko:
van de 99 procent worden nogal eens wa^r
testbrieven ontvangen. Klaus von Bisma:
intendant van de omroep, is evenwel van i
dat een publiek-rechtelyke instelling vej
ook kansen te geven aan experimenten.
i
5
11
12
13
1 b
-i©
19
20
21
zz
23
25
26
27
29
30
31
32
35
3A
36
37
38
X/
/X
v
39
W
A1
A2
X/
/X
<13
AA
A5
A6
A7
A0
49
50
51
52
53
SA
55
56
57
58
59
60
6Ï~
62
0
63
6A
05
/v/\
66
67
gfsja
ES5BÖ
68
69
70
71
p.
P
7<r~
75
34. Engels bier
35. dierentuin in Amsterdam
36. hij heeft het geschreven
38. alg. Kiosk Onderneming
39. heen en terug
40. Europeaan
41. voor-: voorvoegsel
42. voegwoord
43. riviertje in Friesland
44. boom
46. zie 34 horizontaal
48. kade
50. spierweefsel
61. boom
53. erg dom
54 en dergelijke
55. buitelende val
61. zoon van Noaeh
gemeente op de Veluwe
VERTICAAL
1. bezoedeld
2. zie 64 horizontaal
3. klap
5. Greenwich-tijd
7. riviertje by Dokkum
8. Duitse munteenheid
9. met kapotte schroefdraad
10. zuiver
11. mineraal
13. lidwoord
16. koeien
17. Oud-IJslandse literatuur
18. ongeschaafde, onbewerkte
20. „uniform" der stryders in de
middeleeuwen
22. beeldschone jongeling
23. voegwoord
25. muzieknoot
26. soort van koekje
29. sny werktuig
30. ieder
31. Nederlandse Omroepvereniging
37. republiek
38. soort van papegaai
43. evenachtslyn
66. dit la
67. voorzetsel
60. bloedverwant
63. van een
65. wig
67. muzieknoot; opbergruimte
68. sta stil
70. gewicht
71. in
72. welwillende lezer
73. en anderen
Oplossingen onder het motto
„Kruiswoordraadsel" dienen voor
woensdag as. te 9 uur vjn. in het
bezit te zyn van de redactie, Witte
Singel 1 te Leiden. Onder de goede
oplossingen stellen wy een eerste
prys van f5 en twee pryzen van
f 2.50 beschikbaar waarnaar alleen
abonnees kunneii mededingen.
OPLOSSING VAN
VORIGE OPGAVE
HORIZONTAAL
21.
tam
64. rystbrandewyn
44. eet door
1. schande
22.
Nederlands
66. hoge berg
45. aan wy zend voornaamwoord
6. nieuwe oplaag
24.
voormalig eiland in het IJssel-
68. snebbe
47 nauw
12. overgebleven deel
meer
69. kant, uitzicht in de toekomst
49 eencellige organismen
14. Australische struisvogel
27.
zot, grappenmaker
maanstand
72. beter dan de gewone
51 echtgenote van Koning Willem
15. met weinig spierkracht
28.
17. alvorens
29.
voorwerpen van gevlochten teen
74. korte verheffing by eb
III
19. stad in Peru
32.
luitenant
75. opzetting der huid
62. van de zeebodem opryzende rots
auuraucaay
Kunt u de acht afwijkingen In de beide bovenstaande tekeni
vinden? De juiste oplossing vindt u elders in dit nummer.
