Imre Nagy: heraut van het
„picturale optimisme
wsisiroiii
Jubilate" in Triumfatorkerk
Cafifoü&soep...de zön op uw tafel!
Vermeende spion
werd vrijgelaten
waar
MANTHEY
flatpiano
VRIJDAG 15 DECEMBER 1967
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 19
doet u geen kerst
bal in uw kapsel?
PANORAMA geeft antwoord
op de vragen van de week
zo boeiend is nu
LOSSE NUMMERS 60 CENT -
BUIM 5000 VERKOOPPUNTEN
Hongaars-Hollandse schilder in Parijs
Fotohandelaar niet schuldig
Ruimtevaartuig
(Van onze Parijse correspondent)
De „Cité Internationale des Arts" is in Parijs de (jonge) te
genhanger van de (veel oudere) Cité Universitaire: twee in
ternationale werk- en woongemeenschappen op gouvernemen
tele basis, waar elk land zijn jonge kunstenaars en studenten
voor enige tijd onderdak kan brengen en de kost mag geven. In
één van de ruim 100 moderne flat-ateliers die deze kunstkolo
nie omvat, is sedert enkele maanden, de Hongaarse schilder
Imre Nagy, samen met zijn Schotse vrouw, neergestreken. Om
het cosmopolitisme nog wat verder door te drijven kan bo
vendien worden vermeld, dat deze 39-jarige kunstenaar sinds
een goed jaar de Nederlandse nationaliteit heeft verworven. De
omstandigheid dat deze Hongaarse Nederlander voor de
Utrechtse Kring in de Neudeflat, van 16 december af een der
tigtal van zijn laatste schilderijen zal exposeren, gaf mij in
Parijs aanleiding Imre Nagy op te zoeken.
De Gaulle Centrum-extremist
In de hall van de Cité waar een
Internationale krantenwinkel is ge-
d, wacht Imre Nagy my op.
Als hij verneemt dat ik zojuist op
het Elysée de persconferentie van
president De Gaulle heb bijgewoond
is het gesprek terstond geanimeerd
van wal gestoken: eerst in het Hol-
om later, over te schakelen
naar het Frans, dat de taal is waar
van het echtpaar zich onderling
- te bedienen. Hij ziet in De
Gaulle een „Shakespeareaanse
figuur", waai-voor we de persoonlijke
bewondering gemakkelijk samen eer-
kunnen delen. Zijn staatkunde
t hij echter wat vlotter te on
derschrijven dan ik.
Van De Gaulle springen we over
naar Wilson en van Wilson naar
Moskou en van '67 naar '56 en van
Chroesjtsjow naar Boedapest waar
Nagy werd geboren en van Boeda
pest naar Utrecht, waarheen hij dat
jaar samen met 35000 landgeno
ten uitweek.
Politieke en filosofische uitweidin
gen en omwegen, èn diepe duiken
in de geschiedenis van Hongarije
wist u dat dit land een nog oudere
parlementaire traditie bezat dan En
geland en dat het, sinds de 17de
eeuw meer Nederlandse windmolens
telt dan Holland? En fikse doorstoten
naar de toekomst. Imre Nagy is dan
beslist geen „Nur-Maler", geen
schildersbeest, en met zijn felle be
langstelling voor mehsen en dingen,
tjjn vinnige Intelligentie en zijn in
drukwekkende belezenheid en cultuur,
zou men, zo op het eerste gezicht,
misschien wel eerder een schrijver,
historicus of socioloog achter hem
zoeken. Als emigrant is hij een pa
in hart en nieren. Gelyktydig
is hij als Hollander (haast) een chau
vinist. Ronduit onzinnig vindt hij 't
dit land altijd weer „klein" te noe
men.
,Voor mü is Nederland gróót",
roept hy geestdriftig uit (al blijken
even later dan toch de specifieke
trekken hem niet te zijn ontgaan
(de „spionnetjes-mentaliteit", de be
zorgdheid over „wat-de-buren-er-wel
zouden-kunnen-vinden") waarin
een groot land dus soms ook weer
Uein kan zyn).
Imre Nagy: Donkere tinten
voor de Nötre Dame".
Zichzelf karakteriseert Imre Nagy
als een „extremist van het cen-
tinm". Centrum-extremisme, dat
zich beroept op het inzicht dat 't
zo stom en zo doodjammer is, dat
de wereld en de mensheid slechts
stapje voor stapje voorwaarts kun
nen schrijden door voortdurend van
uiterst links naar uiterst rechts dóór
te slaan, waardoor zulke mateloze
energieën worden vermorst en ver
speeld. Een wijze geestesgesteldheid
die ook in zijn schilderijen tot uit
drukking komt waarvoor ik tenslot
te gekomen was). Die doeken wor
den nu, één voor één op de ezel
geplaatst en ze dragen namen als
Montagne Saint Victoire <uit de Pro
vence), Port du Nord (Rotterdam),
Notre-Dame of Déjeuner sur l'herbe.
Namen, die meer als poëtische evo
catie dan als omschrijvende aandui
ding van stof of onderwerp zijn be
doeld, want de schilder wil de men
sen helemaal vry laten in de inter
pretatie van hun persoonlijke in
drukken.
Impressioni stisch
Zo'n titel als „Déjeuner sur l'her
be" wijst intussen natuurlijk wel in
de richting van Manet, Monet of
Renoir. Die impressionistische toets
hoeft ook niet ontkend te worden,
al hebben lijnen en vormen van Na-
gy's doeken dan ook de grens tus
sen het figuratieve en het abstracte
bereikt. Imre Nagy voelt zich oriën
taal „verticalist".
Als schilder streeft hij minder n
de horizontale voorstelling of de
anekdote, dan wel naar een bezin
ning op en de uitbeelding van de
diepere werkelijkheden van land
schappen, mensen, steden. Werke
lijkheden die dan vooral door de
kleuren worden uitgebeeld, en
hem zo bruine en paarse tinten voor
een Notre-Dame en de lichte gelen
of gryzen voor zo'n Provence-ge-
bergte doen kiezen en gebruiken.
Maar steeds en overal overheerst de
harmonie en de sereniteit. Van elke
revolutionaire krachtsontlading blij
ven de schilderijen van deze cen
trum-extremist dan ook consequent
gespeend. Men zou Imre Nagy daar
om als de „heraut van het picturale
optimisme" mogen omschrijven.
Imre Nagy
Ongeoorloofde
banden met
Oostduitsers
De 45-jarige groothandelaar Porst,
die sinds 24 oktober wegens ver
denking van spionage-activiteiten
in voorarrest doorbracht, is te
gen een borgsom van 1 miljoen
mark op vrije voeten gesteld. Porst
is in de Bondsrepubliek aller we
gen bekend eigenaar van fotowin
kels, waarin hij zijn waar tegen
lage prijs aanbiedt.
Hij werd zes weken geleden volko
men onverwacht gearresteerd op
grond van een ongelukkig artikel
in het wetboek van strafrecht dat
al met straf dreigt bij „het aan-
g-aan en onderhouden van betrek
kingen, die tot landverraad kun
nen leiden". Porst zou deze ge
wraakte betrekkingen met perso
nen in Oost-Duitsland onderhou
den hebben en de vraag is nu of
Porst bewust dan wel onbewust
inlichtingen heeft verstrekt in de
zin waarin ze door de wet worden
verboden.
Lange tijd maakte van Porst onder
neming een zekere Pilny deel uit,
die in 1955 uit de D.DJt. was ge
vlucht en die zich snel bij de foto
handelaar in Neurenberg omhoog
werkte. Kort na Pilny's aankomst
verscheen ook luitenant Runge uit
de D.D.R. in Neurenberg, waar hij
onder een schuilnaam leefde.
Runge bleek agent voor de Sowjet-
Unie te zijn, en toen deze naar de
Amerikanen overliep, kwam de af-
faire-Pilny aan het rollen en werd
Porst ermee in betrokken.
Porst reisde herhaaldelijk naar de
D.D.R. Hij deed dit om zijn tien
jaar oudere oom op te zoeken, met
wie hij sinds zijn jeugd veel om
ging. De oom was een hartstochte
lijk communist, waarvoor hij vanaf
1939 in het concentratiekamp Da
chau doorbracht. Het is echter
hoogst twijfelachtig gebleven o f
Porst deze in de D.D.R. wonende
oom met opzet van inlichtingen
voorzag, die voor dit regime be
langrijk waren, en in deze samen
hang de Bondsrepubliek konden
schaden.
voor vervoer
kernwapens
De directeur van het instituut
voor onderzoek van het Amerikaan
se ministerie van defensie. John S.
Foster, heeft gezegd dat de Ver. Sta
ten een nieuw ruimtevaartuig heb
ben ontwikkeld, waarmee verschei
dene kernladingen kunnen worden
vervoerd die naar verkiezing op een
reeks vijandelijke doelen zouden
kunnen worden geworpen. Foster zed
verder dat deze „ruimtebus" in een
baan om de aarde gebracht zou
kunnen worden door een nieuwe rac
ket „Poseidon" geheten.
volgt 't voetspoor]
van. Paulus?
is het raadsel vaa
het radiotrein?
Voor het Katwijkse „Jubilate" is de Triumfotorkerk te klein.
Een groot mannenkoor mag op een behoorlijke aanhang reke
nen. Dit koor zingt voor een muzikaal geen hoge eisen stellend
publiek. Dit werd duidelijk tijdens de twee orgelsolo's van Jan
Welmers: Bach-koraalvoorspel „Nun, komm der Heiden Hei
land" (door Luther nagedicht van de kerst-hymne „Veni re-
demptor gentium") en „Noël Suisse" van Daquin. Menigeen
begon hier gesprekken. Daartegen hebben we al meer het ge
neesmiddel aan de hand gedaan: vlak voor de orgelsolo een
echte, op het programmablad vastgelegde, „korte zitpauze".
waar schoonheid niet aan ontbreekt
en aan welker scholing degelijk ge
werkt werd. De bariton Aad Hase-
noot zong van Bach "Ich steh' an
deiner Krippen" en Handels virtuose
aria "Why don't the Nations". Bachs
lied leek ons steviger onder controle
dan dezer dagen in Rijnsburg. Han
del was een "instrumentaal" waag
stuk, het liep iets boven de eigenlijke
momentele capaciteit, maar wij me
nen zeker dat er goede kansen voor
Hasenoot braak liggen als die kan
sen op de juiste wijze binnen bereik
worden gehaald. Men weet het: deze
bariton heeft kleur, welluidendheid
en draagkracht van de stem tot zijn
vrye beschikking.
V.
Expositie in
Den Haag
„Boute wereld van
het poppenspel"
Meer dan 700 poppen uit alle delen
van Europa zijn van 23 december
t/m 11 februari te zien in het Haags
Gemeentemuseum. De expositie „De
bonte wereld van het poppenspel"
geeft een uitgebreid overzicht van het
Europese poppenspel van de laatste
twee eeuwen.
De meeste poppen komen uit de
verzameling van de stad München.
Een afzonderlijke collectie vormen
rond 40 Nederlandse poppen, waar
onder een antieke Jan Klaassen en
Katrijn. Poppen zyn op de ten
toonstelling oo kte zien van de Ne
derlandse poppenspelers Jan Nelis-
sen, Cia van Boort, Frank Kooman,
Guido van Deth, Don en Ly Vermei-
re, Pieke Dassen, Herman Hoebe, Ka-
ja Holsslag en Flip Wafelbakker.
De expositie zal op 22 december
worden geopend door dr. G. Boeh-
mer, hoofd van de poppentheater
verzameling In München.
Valeria Barsowa
—76— overleden
De Russische zangeres Valeria
Barsowa is in Sotsji aan de Zwarte
Zee op 76-jarige leeftyd gestorven.
Voor de tweede wereldoorlog was zij
een van Ruslands beroemste zange
ressen. Zij was een coloratuursopraan
Imet een stembereik van drie octaaf.
Het mannenkoor Jubilatetij
dens het concert in de Trium-
fatorkerk onder leiding van
dirigent Manneke.
(Foto LD/J. v. Duljn, Kart;wyk-Z)
Gezamenlijk
exposeren
Utrechtse musea
De Utrechtse stichtingen Oud-
Katholiek Museum en het Aarts
bisschoppelijk Museum hebben
een overeenkomst gesloten, waar
bij zij gezamenlijk hun collecties
zullen gaan exposeren in een over
enige tijd gereed komend nieuw
museum, dat onderdak zal vinden
in het complex Catharijne-
convent-Catharijnegasthuis in de
Utrechtse binnenstad.
De betrokken bisschoppen hebben
hun volle medewerking aan deze
overeenkomst gegeven. De verzame
ling van het Oud-Katholiek Museum
blijft een zelfstandig geheel, evenals
die van het Aarstbisschoppelijk Mu
seum en het Bisschoppelijk Museum
van Haarlem. De expositie zal worden
ingericht als de gebouwen van het
nieuwe museum zijn gerestaureerd
en ingericht.
Kriiiekprijs voor
Eef Scliamhardt
Eef Schamhardt, leerlinge van de
Vrije Academie voor Beeldende Kun
sten in Den Haag, heeft de kritiek-
prijs van het Haagse Anjerfonds ge
wonnen. Zij ontving deze prijs
de bronzen Anjerpenning en een be
drag van f 150 voor het vervaar-
I digen van een wandkleed.
De prijs werd door wethouder drs.
H. J. Wilzen (O. en K.) uitgereikt by
de opening van een expositie in het
kantoor van de Algemene Bank Ne
derland aan het Toernooiveld ln Den
Haag. Deze tentoonstelling, waarop
werk van leerlingen te zien is. wordt
gehouden ter gelegenheid van het 20-
jarig bestaan van de Vrije Academie,
Na pastorale opening en samen
zang nam Leen Manneke het be
wind over zyn honderdkoppig koor,
om dit acht op het kerstgebeuren be
trekking hebbende zangen te laten
vertolken, van welke hij er zes zelf
had geharmoniseerd de laatste
drie met gelukkiger getroffen samen
klank dan de voorste drie. De vrucht
van het instuderen mag heel bevre
digend heten, het gaat hier om uit
stekend geordend zingen, zonder dat
er evenwel een kunstwonder in deze
zang zit.
Waar zouden we op een erkend
concours "Jubilate" mogen plaatsen:
twee klassen onder "superieur", "uit
muntendheid"? Goed, maar daarvoor
is wat dit koor zingt technisch te een
voudig. Laat Leen Manneke zijn
mannen voorzichtigaan ook contra-
puntisch oefenen, dan kan uit de hui
dige eenzijdigheid getreden worden.
In de zangen van een latere groep
nu met orgelbegeleiding en al dan
niet van obligaat-solo voorzien be
ginnend met "Mary had a baby", zat
meer avontuur in de zang. Dit heeft
beslist goede indrukken nagelaten.
Over de capaciteiten van de orga
nist Jan Welmers hoeven we niet uit
„Contour" breekt
met uitgever
De redactie van het tweemaande
lijks literair tijdschrift „Contour" uit
gegeven door A. W. Sijthoff's Uitge
verij N.V. in Leiden, tevens redactie
van de litaraire reeks „Aurea" heeft
de betrekkingen met de uitgever ver
broken. Jan van der Vegt, Ger van
Wijck en Jan-Willem Overeem heb
ben laten weten, dat zy geen ver
trouwen meer hebben in de saemn-
werking.
Hun klachten betreffen o.m. de ty
pografische verzorging van het tijd
schrift en van de boeken van de
„Aurea-reeks", het niveau der hono
raria, de promotie van het blad en
contacten met auteurs bulten de re
dactie om.
Het laatste door de genoemde
schrijvers geredigeerde nummer van
„Contour" verschijnt begin januari.
te weiden, dat zou zijn wat men
noemt "uilen naar Athene dragen".
De sopraan Diny Knetsch heeft
Regers "Maria Wiegenlied", waar zy
het door Franck zelf verstoten "Pa-
nis Angelicus" op volgen liet, heel
goed aangevoeld. Zy bezit een stem,
Kijken ze al uit
Tiaar ambtenaren?
wordt "skibob" een
olympische sport?
Dit West-Duitse kwaiiteits
instrument is bij uitstek ge
schikt voor huiskamerge
bruik. Door toepassing van
een moderatnrsysteem kunt
u de Manthey bespelen, zon
der anderen te hinderen; zo
zacht!
De revolutionaire modellen
zijn werkelijktoonaangevend
dat mag u ook verwachten
van een fabriek met een eeuw
ervaring
Vraag de brochure, of pa hem
bewonderen en beluisteren
bij:
Alleenverkoop
MOSSELVERSTEEGE
Alle goede merken in één zaak
Den Haag Groningen - Heerlen
Zoutmanstraat 53d - 40c.
Tel. 070-333970*
