Zorgen in dagbladwereld
Gelijk
hebt ti
\antal kranten
blijft dalen
Veel jongeren volgen
onvoldoende onderwijs
Op LTS
sneuvelt
veel
PRISMA
Nog meer concentraties te verwachten
„Nieuw Amsterdam
is op proefvaart
na verjongingskuur
IJDAG 1 DECEMBER 1967
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 13
(Van onze Amsterdamste correspondent)
De commentaren in de perswereld op de samenwerking, waartoe dc twee grootste kranten-
ncerns van Nederland deze week besloten (De Telegraaf en de Nederlandse Dagblad Unie,
;t onder andere de Nieuwe Rotterdamse Courant, Het Algemeen Dagblad en Het Algemeen
tndelsblad variëren van „het is begrijpelijk, dat men de handen ineenslaat om te komen tot
stenbesparing op technisch en administratief gebied" tot „het is politiek niet wenselijk, dat
i dergelijke machtsconcentratie een greep krijgt op het krantenlezend publiek".
se Dagblad Unie heeft een machtig
lichaam geschapen, dat terecht be
zorgdheid heeft gewekt bij andere
landelijke dagbladen. De sanering zal
zich volgens de president-directeur
vooral richten op de gezamenlijke in
koop van machines (vooral elektroni
sche) en van grondstoffen, samen
voeging van technisch vernuft, een
gezamenlijk vervoer van kranten, een
gezamenlijke prijzenpolitiek en tegen
over de adverteerders wellicht een ge
combineerd advertentietarief. Voorts
gaan de gedachten uit naar het nieu
we fotografische procedee voor zet
ten, dat op één centraal punt kan
geschieden.
De reacties zijn niet uitgebleven.
De directie van Het Vrije Volk ver
klaarde: „Het moet niet uitgesloten
worden geacht, dat deze samenwer
king tussen bladen van een duide
lijk rechtse signatuur zal leiden tot
een versnelde soortgelijke ontwikke
ling elders".
'e bezorgdheid overheerst. Het bladwereld zich had geconsolideerd,
blad Trouw schreef: „Alle uit- j telde Nederland zestig zelfstandige
kkelijke verklaringen ten spijt lijkt i dagbladondernemingen, die tezamen
voorlopig dan ook voor de j 115 dagbladen uitgaven en daarmee
rlichting van ons volk een wat be-
nmende gedachte, dat een derde
1 van de Nederlandse krantenle-
s straks een dagblad zal ontvan-
dat technisch en commercieel
Sr één vennootschap wordt geleid'.
S et rooms-katholieke dagblad De
-l meent: „Nu deze liberale dag-
Iconcentratie van formaat er staat
uu geruchten willen, dat een socia-
Ische op stapel staat is het de
tg of de christelijke pers en ook
katholieke bladen wel ter zaken
ikzaam zijn of lijdelijk zullen toe-
dat zij gekraakt worden",
en ongenuanceerd geluld komt uit
island. De Friese Koerier: „De
nhtste en puur schandaligste
nt, uitsluitend en alleen gemaakt
het gewin, is De Telegraaf. Alles
edel is in de NRC en Het Alge-
Handelsblad wordt door dat an
2.7 miljoen abonnees bereikten.
1964 was het aantal zelfstandige be
drijven gedaald tot vijftig, die 95 ti
tels uitgaven voor een aantal van 3.4
miljoen abonnees. Het aantal zelf
standige ondernemingen is inmiddels
verder gedaald tot 46 met in totaal
3.6 miljoen abonnees.
Belangrijke concentraties in de af
gelopen jaren zijn geweest de samen
smelting van De Tijd-Maasbode en
vier Brabantse kranten in het VNU-
concern, dat 315.000 abonnees telt,
het orgaan van de provinciale Drent
se en Asser Courant en van de Em
mer Courant ln Het Algemeen Dag
blad, de samenwerking tussen het
NRC-concern met Het Alg. Han
delsblad in de Nederlandse Dagblad
Unie (430.000 abonnees). En de tot
standkoming van het Audetconcern,
bei
waarin De Gelderlander, De Stem.
e blad per dag verloochend. De °e Nieuwe Limburger en Het Cen-
binatie van die twee is dan ook trum samengaan. <62.000 lezers),
egrijpelijk Die samenwerking is geboren uit
nood. Een dagbladbedrijf is geen zeer
lucratieve onderneming. Het kranten
papier is jarenlang onevenredig hoog
ét samenwerken van de belde con- be,ast geweest, abonnementstarieven
ys in de nieuwe N.V. Unitel is vol- i zÜn mede door de overheidsrem de
de betrokkenen „nadrukkelijk I laa£ste van Europa, de posttarieven
.Verscheidenheid
0 fusie" en zal zich beperken tot
mische en commerciële aangele-
heden. „De redacties van alle
ir deze groepen uitgegeven dagbla-
blijven gescheiden van elkaar
'ken".
r zijn vergelijkingen getrokken
het Duitse Springerconcern, dat
rtig procent van alle krantenle-
1 ln de bondsrepubliek bedient,
president-directeur van Unitel, de
-Sr W. Pluygers heeft er van ge
it „Het Springerconcern vormt
alleen een economische eenheid,
r ook een politieke eenheid. Dat
lij ons in genen dele het geval",
t de maandag gehouden vergade-
van de vereniging der Amster-
ïse pers. waarin de hoofdstedelij-
journalisten zijn georganiseerd.
:k, dat men niet veel vertrouwen
ft in de uitsluitend technische en
imerciële samenwerking van bei-
:oncerns.
e journalistenorganisaties hebben
herhaling gewezen op het feit, dat
zo groot mogelijke verscheiden-
d van persorganen een essentiële
rwaarde is voor het deugdelijk
ctioneren van de democratie.
Steeds minder
loncentraties in het dagbladwezen
ben al geruime tijd plaats en in
en is de oorzaak dezelfde als die
ce alom in het bedrijfsleven leidt
nauwere samenwerking en fusies.
1 1950. toen de vlak na de oorlog
oor de verzending van dagbladen
zijn steeds gestegen, de loonkosten
namen van jaar tot jaar toe en de
redacties moesten belangrijk worden
uitgebreid om aan de behoefte van
de lezer aan een goede informatie op
hoog peil te kunnen voldoen.
Omzet
Tot dusver hebben de dagbladon
dernemingen de stijgende kosten
moeten bestrijden uit een stijgende
omzet: meerab onnees en meer ad
vertenties. Het is duidelijk, dat er bij
de abonneewerving een verzadigings
punt zal worden bereikt en nog dui
delijker is, dat met de komst van tele
visie- en radioreclame weinig muziek
zit in een stijging van de adverten
tieomzetten.
Bij dit alles staat een toekomst
voor de deur, die enorme investerin
gen vraagt in de technische sector,
de technische ontwikkeling op het ge
bied van transmissie van nieuws en
foto's, zetten, clicheren en drukken en
administreren, die tientallen jaren
achtereen een geleidelijke trent te
zien gaf heeft de laatste jaren een re
volutionair karakter aangenomen.
Een dagbladbedrijf, dat een dienst
verlenende functie heeft, is gedwon
gen gebruik te maken van de nieuw
ste technische mogelijkheden.
Nog meer
Er zijn geruchten, die op deze ont
wikkeling vooruitlopen. Zij gaan rond
de plannen, die zouden bestaan voor
een samengaan van Het Vrije Volk
door de machtsconcentraties alleen
maar worden vergroot zijn er voorts
by De Tijd, het niet over een eigen
drukkerij beschikkende dagblad
Trouw en bovendien ook binnen het
grote lichaam van - de nieuwe Uni
tel, die in de NRC en Het Algemeen
Handelsblad twee minder-rendabele,
zoniet on-rendabele uitgaven heeft,
waarvan het geen verrassing zal zijn
als de exploitatie van de laatste wordt
stopgezet. Een dagblad, dat per defi
nitie noodlijdend is, is tenslotte De
Waarheid.
Het eind van de concentratie en
samenwerking in de dagbladwereld is
nog niet in zicht. Een voorbeeld hier
van deed zich deze week voor, toen
de kleine. 20.000 abonnees tellende
Winschoter Courant meedeelde dat in
vervolg van het parlementaire, het
economische en het overige nieuws,
dat niet door de redactie in Win
schoten kan worden verzorgd, van
Het Parool zal worden betrokken.
Provinciale pers
Is de situatie verontrustend? Op
dit ogenblik is het aantal zelfstandige
dagbladondernemingen in Nederland
in vergelijking tot andere Europese
landen niet bijzonder laag. Het
standpunt van de dagbladdirecties,
bekend gemaakt door de secretaris
van de vereniging, de Nederlandse
Dagblad Pers is dat de pluriformiteit
(veelvormigheid) van de pers een zo-
veelzijdig mogelijke meningsuiting
blijft garanderen. Dat standpunt
ADVERTENTIE
VAN
DINKYrors
KUNT U NOOIT
GENOEG
KRIJGEN I
de
In de toekomst zal het aantal zelf
standige dagbladen naar alle waar-
schynhjkheid nog iets dalen. Op zich
zelf behoeft dat niet verontrustend te
zyn. In tegenstelling tot landen als
Duitsland en Engeland beschikt Ne
derland naast de landelijke dagbla
den over een gezonde provinciale pers
van hoog gehalte.
Een deel van die provinciale pers
heeft de noodzaak van samenwerking
reeds vele jaren geleden ingezien.
Ons blad heeft zich tijdig verzekerd
van een nieuwsvoorziening, die wat
snelheid, gevarieerdheid en kwaliteit
betreft niet onderdoet voor die van
de landelijke pers. Dit is mogelijk
door de samenwerking van tien grote
provinciale kranten in de vereniging
„Grote Provinciale Dagbladen"
(GPD), die beschikt over een wyd
vertakte nieuwsdienst met correspon
denten over de gehele wereld.
Het principe van de samenwerking
in de GPD is dat de redactie naast
de algemene nieuwsbronnen als de
telexverbindingen met het ANP en
buitenlandse persagentschappen over
exclusieve berichten en artikelen kan
beschikken. Hierby wordt gebruik
gemaakt van de modernste transmis
sie-middelen. Een voorbeeld hiervan
is de installatie van een telefotonet,
dat een primeur voor Nederland be
tekende.
Het prijsgeven van de zelfstandig
heid van deze krachtige provinciale
dagbladondernemingen is vooralsnog
niet denkbaar. Op dezelfde basis als
er een samenwerking in de nieuws
voorziening is gevonden, die de eigen
autonomie en vooral het eigen ka
rakter van de krant niet aantast,
is het in principe mogelijk in tech
nisch opzicht samen te werken. De
in de GPD op het gebied van de
nieuwsvoorziening samenwerkende
provinciale dagbladen tellen tezamen
ongeveer 650.000 abonnee's.
Zo er al van verontrusting sprake
mocht zijn geldt deze in de eerste
plaats voor een aantal landelijke
dagbladen, die met de nieuwe Unitel
worden geconfronteerd en een tegen
wicht zullen trachten te vinden.
Voorbeeld
onrustige situatie zich in de dag- graaf
De samenwerking tussen het Tele-
en de Nederland-
ADVERTENTIE
Het gaat
om de smaak!
20 lange sigaretten 1.50
lager beroepsonderwijs. Van de ruim hoofd hangt als een economische te-
100.000 jongens die jaarlijks de lage- ruggang van het bedrijf waarin zij
re scholen verlaten, gaat, aldus het j werken ontslag tot gevolg heeft. De-
proefschrift-, veertig procent naar de j ze jongens staan dan niet alleen op
i lagere technische school, terwijl der- straat, ook hun beroepsopleiding is
i tig procent naar het ULO gaat en 20 afgelopen. Dit is, aldus de heer Van
I procent naar het VHMO. der Meer, in strijd met de bedoelin-
Van de 40.000 LTS-ers haalt maar j gen en bepalingen van zowel de wet
I driekwart het einddiploma. Dit eind- i op het voortgezet onderwijs als de
j diploma is echter onontbeerlijk om j wet op het leerlingwezen. Zolang de
met succes een voortgezette opleiding beroepsopleiding in het leerlingenstel
in het leerlingenstelsel te volgen.
Werd de jongen met een diploma van
I de LTS voor enige jaren nog be-
Rond de veertig procent van de 17- schouwd als een allrJouncl
jarige jongens in ons land volgt op tegenwoordig geldt een opleiding aan
het ogenblik geen enkel onderwijs; ^a?ere technische school als
basisonderwijs waarna men, in het
hoewel de cijfers in de overige leef- j leerlingenstelsel, nog tot een werke-
tydsgroepen iets gunstiger zyn, ligt j HJke vakman moet worden opgeleid,
heit percentage 16-jarige jongens dat
sel niet, evenals het schoolonderwijs,
onafhankelijk is van economische
schommelingen, kan niet worden ge
steld dat in het beroepsonderwijs op
de eerste plaats aan de belangen van
de leerlingen wordt gedacht.
Op het ogenblik zyn er in het leer
lingenstelsel 32 vakopleidingen, waar
bij 35.000 patroons en 73.000 leerlin
geen onderwijs volgt toch nog rond de
dertig procent. Bij de 15-jarige jon
gens volgt twintig procent geen on
derwijs.
Deze verontrustende cijfers worden
genoemd in het proefschrift, waarop
de heer Q. L. Th. van der Meer uit
Doorn vanmiddag tot doctor in de so
ciale wetenschappen promoveerde op
een proefschrift getiteld „Beroepsbe
geleidend onderwijs".
De cijfers brengt hij in verband
met het hoge aantal uitvallers ln het
Bisschoppelijke
actie
De bisschoppen van Nederland
j hebben besloten om evenals vorig
jaar in de advent een actie te voe-
j ren voor de kerk in Latijns Ameri-
ka. Men hoopt in totaal een bedrag
j van een anderhalf miljoen gulden
byeen te brengen. Vorig jaar bracht
de actie ongeveer 220.000 gulden op.
Op een in Utrecht gehouden pers
conferentie verklaarde kardinaal Al-
frink, dat de R.K. Kerk in Latijns
Amerika in grote nood verkeert.
Het proces van geestelijke desoriën
tatie en verlies van fundamentele
waarden voltrekt zich in dit deel
I van de wereld even snel als bij ons,
I terwyl hier de mogelijkheden tot
vorming en opvang overvloedig zijn,
I heerst i n Latijns Amerika echter
een groot gebrek aan deze moge-
I lijkheden, aldus de kardinaal.
Hij deelde voorts mee, dat er ook
I een gebrek aan priesters bestaat,
i Bovendien doen velen van de weini-
I ge priesters werk dat evengoed door
leken zou kunnen worden gedaan in
j sociale actie, vakbonden, landbouw-
i coöperaties en onderwys. De actie is
j bedoeld om de opleiding van leken
en priesters te helpen financieren.
I Aanstaande zondag zal ln alle pa-
rochies en rectoraten van Neder-
j land aandacht worden gevraagd
voor deze bisschoppelijke actie.
Dat het einddiploma van de LTS gen zijn betrokken. Jaarlijks kost dit
zo belangrijk is blijkt uit de cijfers de rijkskas tussen de 60 en 70 mil-
die de heer Van der Meer verzamel- J joen gulden,
de over de jongens die 't in het leer-
lingenstelsel niet kunnen bolwerken, j
Van de gediplomeerde LTS-ers be-
haalt namelijk ruim de helft hetHet spoonoeg- en expeditie-
praktijk-diploma, terwijl van de leer- bedrijf van de Staatsmijnen in
llngen die geen LTS-diploma behaal- Hoensbroek heeft als eerste in
den maar een kwart het leerlingen- I Europa een radiografisch be-
stelsel met een diploma afsluit. De j stuurde locomotief in gebruik ge-
uitvallers dreigen te komen in de rij
der ongeschoolden, een groep die het
in deïndustrialiseerde samenleving
steeds moeilijker krijgt.
In de laatste tien jaar is de belang
stelling voor de opleiding volgens het
leerlingenstelsel sterk toegenomen
Een zeer zwak punt in 't leerlingen
stelsel blijft echter de dreiging die
vele jeugdige leerlingen boven het
nomen. De zender, waarmee deze
apparatuur ivordt bediend weegt
amper 3 kg en is dus alleszins
„portable"Dit betekent o.m. dat
de machinist op de voorste wagon
van een geduwde trein kan staan
en toch de locomotief achteraan
kan bedienen. Op de foto de
radio-bestuurde loc; boven op,
net naast de boog van het trap
petje, is de speciale antenne
zichtbaar.
ADVERTENTIE
mooie moderne modellen...
een betrouwbaar merk!
a PRISMA bijDU Brede band met gediamanteerde
motieven 159.-
b PRISMA bijou Elegant model met zeer aparte
wijzerplaat 149.-
c HERENHORLOGE IN GOUD Een
prachtig geschenk, reeds vanaf 185.- t
Uw Prisma horlogerzal u deze en andere modellen gaarne tonen
*Alle Prisma's gratis verzekerd tegen verlies en diefstal
.PRISMA.
JUWELIER
v. d. WATER
HORLOGER - HAARLEMMERSTR. 181, LEIDEN
Fa. MATTH. BRINKS
SCHOOLSTRAAT 41 VOORSCHOTEN
L. VAN DUYN
JUWELIER PRINCESTRAAT 15 KATWIJK AAN ZEE
N. BINK
JUWELIER - HORLOGER HOOIGRACHT 45 - LEIDEN
I PIERROT
JUWELIER
MAARSMANSSTEEG 21
HORLOGER
Telefoon 20778
Fa. MATTH. BRINKS
HAARLEMMERSTRAAT 126,
LEIDEN
(Van onze Rotterdamse
correspondent)
De Nieuw Amsterdam heeft
weer stoom. Het goede oude
lievelingsschip van het Ne
derlandse en Amerikaanse pu
bliek is gisteren aan haar
technische proeftocht begon
nen na een ingrijpende ver
jongingskuur, die meer dan
drie maanden in beslag heeft
genomen.
In dok 8 van Wilton Fijenoord
heeft het bijna dertig jaar oude,
maar overigens nog puntgave passa
giersschip van de Holland-Amerika
Lijn twee nieuwe en drie zo goed
als nieuwe ketels gekregen. Zij moe
ten de Nieuw Amsterdam in staat
stellen, de Nederlandse vlag nog ve
le jaren hoog te houden op de ze
ven zeeën.
Het bijna 37.000 ton metende 6chip,
dat (terecht) doorgaat voor een van
de mooiste ter wereld, vertrekt
maandag 11 december voor een spe
ciale kersttocht naar New York en
vandaar voor een trip naar de West-
indische archipel.
Dagenlang heeft het lot van de
Nieuw Amsterdam aan een zyden
draad gehangen, nadat technici ln
juli hadden vastgesteld dat alle ke
tels moesten worden vernieuwd. Bin
nenskamers had de directie van de
H.A.L. al besloten het schip zyn
laatste reis naar de sloper te laten
maken, toen zich onverwacht de mo
gelijkheid voordeed, in de Verenig
de Staten vijf ketels afkomstig
uit schepen van de Amerikaanse
mottenballenvloot te kopen. Van
het ene ogenblik op het andere viel
toen de beslissing: repareren, en zo
snel mogelyk!
Wilton Fijenoord kreeg de kapitale
opdracht na een stevige concurren
tiestrijd met de Rotterdamse Droog
dok Maatschappij N.V. die het schip
heeft gebouwd en het daarna in on
derhoud heeft gehad.
Voor de vijf Foster Wheeler ketels
heeft de H.A.L. vijf miljoen gulden
op tafel gelegd. De reparatie en an
dere werkzaamheden, die gelijktijdig
konden worden v'tgevoerd, hebben
ook een enorm bedrag gevergd. Met
een gerust hart heeft de H.A.L. deze
investering gedaan, omdat zij ver
wacht het geld in één jaar te
rug te "verdienen.
Nog niet bekend is, wat er na
volgend jaar november met het pas
sagiersschip gaat gebeuren. De
Nieuw Amsterdam mag dan niet
meer op Amerika varen, omdat zy
niet voldoet aan de gewyzigde vei
ligheidsbepalingen, die zyn opgesteld
door de inter-gouvernementale ma
ritieme consultatieve organisatie
(I.M.C.O.) en dobr de Amerikaanse
kustwacht. Het is waarschynlyk, dat
de Nieuw Amsterdam daarna uitslui
tend rondreizen gaat maken. De
H.A.L. heeft het plan, het schip nog
tenminste acht jaar in de vaart te
houden.
