verdien
met nw
salaris
^mmoet
en container zetten
de koopvaardij op de kop
RAIFFEISENBANK
Radicaal program 1
Dm.
ZWART-WIT
'mandeel weekoverzicht
[d
Kerkdiensten Leiden en omgeving
LA
^DAG 4 NOVEMBER 1967
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 17
(Van onze financiële medewerker) j le branden die ons land in de afgelo- heel wat leren
even revolutionair als indertijd de opkomst van de Pen weken hebben geteisterd, maar voersmethode
<Wt, is de omschakeling op het olievervoer in mammoet- I daarnaast zü "-e*™ da "cht komen
sanen op het transport van stukgoederen in containers. De
■Beheepvaartwereld wordt er als het ware door op de kop
W/iet alleen de rederijen, maar ook de havenbedrijven, de
Wrs, het personeel en vooral ook de assurantiewereld
Érazich aanpassen.
l yjivol geld moeten worden
n om met de tijd mee te
17100 onderlinge concurren-
de havens aan de
Mi, dreigt tot geldverspil-
Iiden, omdat alle havens
een even goede outillage
i. Toch zou het verkeerd
poor de gevolgen van de
teling te vrezenBeter is
iet opschrift in gedach-
\ouden dat staat hoven
lje van het oude Rasp-
de Heiligeweg in Am-
waarop de stedemaagd
\akte) misdadigers kas-
irtutis es domare quae
went", ofwel „Het is ver-
ik datgene te temmen
men bevreesd is".
ii sclie evolutie
it nieu is gaat met weeën
a naarmate de technische
bortgaat zullen er steeds
Sn op economisch gebied
moeten worden. Elke nieu-
besparende machine brengt
?an de kapitaalinvestering
t verlies aan werkgelegen-
ich mee. Per ton olie, ver-
lammoettankers, is minder
nodig dan voor transpor-
enkele jaren geleden nog
inkers van geringere afme-
nan en macht
alle werven in de wereld
man en macht gewerkt
w van de supertankers, die
i jl van de sluiting van het
\Jrt moeten elimineren
gister kon dezer dagen mel-
nooit in vredestijd zoveel
nte (171 tankers met 36,5
op stapel stond en in be-
5 als op het ogenblik,
lederlandse werven hebben
kregen van de activiteiten,
er bij de bestaande felle
lale concurrentiestrijd veel
verdienen staat nog te be-
consequenties van het moderne ver-
voer zijn. Bij Lloyd's zijn al twee
commissies aan het werk om een ac
ceptabele formule te vinden voor het
verzekeren van de supertankers en
de bulkladingschepen.
Volgens de City Editor van The Ti
mes zouden de assurantiepremies
voor deze vaartuigen het dubbele
moeten bedragen dan die voor klei
nere schepen. De risico's zijn naar
verhouding groter.
Mammoet-risico's
De grote tankschepen zijn goedko
per te bouwen en ook goedkoper In
exploitatie, maar als zij averij heb
ben opgelopen kan het heel duur uit
vallen om ze gerepareerd te krijgen.
den en te lossen. De opslagruimte van
de olie moet erop worden aangepast,
pijpleidingen moeten worden aange
legd en de capaciteit der raffinade
rijen dient te worden uitgebreid ten
einde een zo rendabel mogelijke ex
ploitatie te verkrügen. Waar haalt
men al het geld vandaan
Koude douche
Ook de omschakeling op het con
tainervervoer kost handenvol geld en I aangezien de daarvoor beschikbare
voorlopig moeten de reders nog maar j outillage in de wereld beperkt ral
afwachten of het er ooit uitkomt. Een blijven tot ver uit elkaar liggende
koude douche kregen deze week de j centra. De kans op averij is relatief
aandeelhouders van de Holland-Ame- groter, want dergelijke gevaarten
kunnen moeilijk door sleepboten in
bedwang worden gehouden. De vaart
is er niet zo gauw uit.
De ramp van de Torrey Canyon
heeft aangetoond hoe riskant het is
als zo'n tankboot aan de grond loopt
en de olie zich over de golven ver
spreidt. Ga er maar eens aan staan,
welke bedragen er nodig zyn voor de
WA!
Nog erger zou het zyn met het con
tainervervoer. Er zijn nog slechts
weinig schepen speciaal voor dit ver
voer ingericht in de vaart. Soms wor
den containers in vier lagen boven
elkaar aan dek gestapeld. De Times
maakt er melding van dat dezer da
gen bij een transport over het kanaal
40 laadkisten overboord zijn gesla
gen.
Ook komt het voor dat de contai
ners niet goed beladen zijn. Twee
containers met onderdelen voor com
puters zijn onlangs in Japan aange
komen als een verzameling moeren
en bouten doordat de apparatuur tij
dens het transport door het slingeren
van het schip door elkaar gehutseld
was. Ook de verladers moeten nog
ide
«■.ei,
IF.
rika Lijn. toen bekend werd gemaakt
dat het bedrijf dit jaar een zodanig
verlies zal lijden, dat er geen divi
dend kan worden uitgekeerd.
Dat belooft wat voor de komende
aandeelhoudersvergaderingIn het
verleden is er altijd veel krakeel ge
weest over de dividendpolitiek, zodat
het bestuur genoodzaakt was de koor
den van de beurs open te trekken en
een paar maal achtereen 8 uit te
keren.
Aanloopkosten
De aanloopkosten voor de omscha
keling op het containervervoer en de
financiële consequenties van de uit
schakeling van het traditionele ver
voer maken het de H.A.L. niet ge
makkelijk. Er ontstaat een geheel an
der redersbedrijf dan voorheen, toen
passagiersvervoer bij de resultaten
wedijverde met 't vrachtvervoer. Zo
als het bij de H.A.L. gaat, zo gaat het
ook bij andere rederijen.
Deze week heeft de KNSM een schip
in de vaart gebracht dat 'n vorkhef
truck-moederschip wordt genoemd,
aangezien de trucks in een ruimte on
der dek in een truckgarage worden
ondergebracht.
Op een dergelijk schip wordt een
aanzienlijke besparing aan mankracht
verkregen bij het behandelen van de
lading. De laadborden, of zoals dat
tegenwoordig heet, de pallets worden
door de trucks in de ruimen gebracht,
I waar zij gemakkelijk op elkaar ge-
eil procllllvtic stapeld kunnen worden. Zomin als de
opperman nog de stenen tegen ge
vaarlijke houten ladders op de bouw-
hellingen brengt, zomin zal de haven
arbeider van de toekomst een vinger
behoeven uit te steken om de lading
te brengen waar zij wezen moet.
Niet alleen de rederijen, de haven
bedrijven, de stuwadoors, de haven
werkers en vele anderen hebben hun
zorgen over de revolutie in het ver-
De assuradeurs weten er ook van
renoutillage, welke nodig is I mee te praten. Zij hebben toch al zo-
ipen zo snel mogelijk te la- I veel zorgen aan het hoofd door de fel-
voor de nieuwe ver
werkelijk tot haar
Massaal station
De Duitse Noordzeehavens hebben
al plannen uitgewerkt om te voorko
men dat er een versnippering van
krachten ontstaat bij de installatie
van containerterminals. Zowel Bre
men, als Bremerhaven en Hamburg
zijn er op uit om zoveel mogelijk van
het moderne vervoer tot zich te trek
ken in concurrentie met het trio van
de lage landen Antwerpen, Rotter
dam en Amsterdam. Het zou de be
doeling zyn dat er één massaal sta
tion zou worden gebouwd. De vraag
is echter bij welke haven het station
moet komen.
In elk geval zal er in de omschake
ling op het moderne vervoer enorm
veel kapitaal moeten worden geïn
vesteerd. De rederijen hebben in de
jaren na de oorlog de aandeelhouders
zo kort mogelijk gehouden ten einde
het geld in de oude kous bijeen te
houden. Toch zullen zij ondanks de
krappe dividenten moeite hebben om
alle middelen te fourneren, die in de
komende jaren nodig zijn.
lu (lood tij
Geen wonder dat de aandelen van
de rederijen op de effectenbeurs zich
in dood tij bewegen. In het algemeen
zit er weinig muziek in de koersen,
die in de verste verte geen verband
houden met de intrinsieke waarde
van het in het rederijbedrijf geïnves
teerde vermogen.
De ongewisheid over de dividend
uitkeringen heeft de koersen zodanig
gedrukt, dat het rendement op de
scheepvaartwaarden tot het hoogste
behoort dat aan de Amsterdamse ef
fectenbeurs kan worden verkregen.
Daarbij wordt er betrekkelijk weinig
koersrisico gelopen, doch er staat
tegenover dat er ook weinig kans is
op koerswinsten en dat is toch elgen-
ïyk de aantrekkelijke kant van het
bezit van aandelen
De beschrijving van een voor
val of gebeurtenis, die gegeven
wordt in zwart-wit, wil de ob
jectiviteit juist door deze twee
kleuren garanderen. Deze twee
uitgesproken kleuren bieden geen
ruimte voor nuances, die de aan
dacht kunnen afleiden, geen
plaats voor details, die naar een
zijspoor kunnen leiden, geen gra
daties, die de werkelijkheid kun
nen versluieren.
Deze beide kleuren, zwart-wit,
willen het "Woord van Bezin
ning" tekenen, aan het eind van
een week, die zich in menig op
zicht onderscheidt van andere
weken.
In deze week herdachten in
het bijzonder de mensen van pro
testantse huize de Hervormings
dag, terwijl de leden van kerken
met katholieke signatuur Aller
heiligen en Allerzielen vierden.
Het blijkt voor de mens van van
daag intussen een vraag te zijn
)f deze drie dagen wel altijd ob
jectief, „zwart-wit" benaderd
zijn.
Deze ongenuanceerde kleuren
vindt de katholiek in deze week
terug in de liturgie van zijn
kerk: heeft Allerheiligen de wit
te, feestelijke kleur, Allerzielen
wordt getypeerd door de zwarte,
sombere rouwkleur. Het slot van
de kerkdienst op de avond van
Allerheiligen maakt dit kleur
verschil zichtbaar: terwijl blijde,
verrukte orgeltonen overgaan in
somber mineur, wijkt de witte
kleur voor de zwarte. Of zwart
wit hier de objectiviteit van
beide dagen onderstreept mag
men zich afvragen.
Wie deze eerste november-
week zwart-wit bekijkt heeft het
recht om zich te verdiepen in
de meest recente publikaties. Hij
leest dan over Allerheiligen:
"Sinds de negende eeuw viert de
westerse kerk op 1 november het
feest van alle heiligen. Oor
spronkelijk was dit het oogst
feest der Kerk in de "liturgi
sche herfst" bij de afsluiting
van het kerkelijke jaar. Nu is 't
de collectieve viering van al die
heiligen, die geen eigen feest of
gedachtenis hebben gekregen en
daarnaast een aanvulling van
wat er door menselijke onacht
zaamheid aan onze heiligenver
ering gedurende het jaar ont
breekt". Van Allerzielen zegt de
zelfde recente publikatie: "Daags
na Allerheiligen, op 2 november,
herdenkt de westerse Kerk al
haar overleden gelovigen in het
vagevuur, om van Gods barm
hartigheid hun eindverlossing te
verkrijgen door middel van spe
ciale gebeden."
Zwart-wit gezien is het opval
lend, dat in beide beschrijvin
gen slechts éénmaal het woord
"God" gebruikt wordt. In beide
definities staan de mens en de
menselijke activiteit in het cen
trum de mens, die een heilige te
weinig eert én de mens, die bid
dend opkomt voor een gestorve
ne. Niet minder opvallend is het,
dat in beide beschrijvingen het
eerste lid prlncipiëel verschilt
met het tweede. Er is alles voor
te zeggen, dat men verbonden
heid van levenden met reeds ge
storvenen tot uitdrukking
brengt, een verbondenheid in
Woord van
bezinning
dezelfde God. maar moet men
bij het woord "heiligen" andere
gedachten hebben dan gelovi
gen, die zijn opgevallen om wille
van hun geloof? Omdat Luther
dit zo zwart-wit zag, konden ka
tholieken deelnemen aan de her
denking van de Hervormingsdag,
nu vierhonderdvijftig jaar later.
Maar nog los van godsdienstige
en theologische motieven is het
de moeite van een psychologi
sche studie waard, in hoeverre
heiligenverering en heldenver
ering dezelfde onwerkelijke voe
dingsboden hebben.
Wellicht wordt daarmee ook
de vraagt beantwoord in hoe
verre de vererende mens zich
zelf projecteert in de vereerde
figuur. In deze gedachtengang
past het feit, dat de rooms-
katholieke kerk sedert kort Al
lerheiligen heeft afgevoerd van
de ïyst met verplichte feestda
gen.
Het gedenken en herdenken
van overledenen kan men als een
zinvolle zaak beschouwen. Maar
met de term "vagevuur" is voor
de mens van vandaag niet veel
meer te beginnen. Het is al heel
wat, als men zonder verdere
voorstellingen kan geloven, dat
een dode leeft, voortbestaat. Op
grond van dit geloof is het posi
tief, als men een verbondenheid
erkent tussen hen. die leven en
hen, die reeds gestorven zün.
Maar dat deze overledenen ge
baat kunnen zijn met "speciale
gebeden" van ons om „de eind
verlossing te verkrijgen" is op
zijn minst twijfelachtig. Het "So
la fide" van Luther alleen
door het geloof klinkt, zo ergem,
hier. Bijbels denken doet besef
fen, dat Jezus Christus verlost
hééft. Allerzielen is dan geen dag
van doden, maar van levenden!
Soms lijkt het, dat men meer
zwart-wit gaat zien. Bijvoor
beeld als op rouwkaarten en
overlijdensadvertenties minder
vaak het onderschrift voorkomt:
"Geen bloemen, liever heilige
missen".
Zwart-wit gezien, ontdaan van
alle franje en romantiek, heb
ben de dagen Allerheiligen en
Allerzielen dus zin. Zwart-wit
gezien kan men Luther niet al
leen een „modern" mens noe
men. maar ook een heilige, ik
bedoel een gelovige, die opge
vallen is omwille van zijn ge
loof.
Vierhondervijftig jaar later
dringt de mens pas aarzelend
door tot een stuk levenswerke
lijkheid, dat Luther zag en dat
al negentien eeuwen zwart op
wit staat. Maar vastgeroeste tra
dities zijn vaak dierbare bezit
tingen en slechts weinigen heb
ben de moed er mee te breken.
Misschien omdat de mens, die er
mee breekt een stukje gewaan
de zekerheid verspeelt. Een
zwart-wit spreekwoord zegt, dat
het mogelijk is, dat iemand door
de bomen het bos niet meer ziet.
Het blijkt ook mogelijk, dat ie
mand door tradities heiligen
en zielen God niet meer ziet.
En gaat het in die eerste novem-
ber-week niet alleen maar om
God? Daarom wil ik van het
zwart af en op grond van de zin
van gedenken en verbondenheid
pleiten voor de witte kleur, zon
der nuancesop Hervormings
dag, op Allerheiligen en ook op
Allerzielen.
Pastoor drs. J. Bergers
Oud-Katholieke Kerk
Leiden.
irvan afhangen of het mo-
loonbeweging gelijke tred j
iden met de vermeerdering
ddsproduktiviteit. Ook in
iuw worden steeds meer j
•arende werkmethoden toe-
ïn miljoenen guldens zul-
omende tüd worden uitge-
f de mammoettankers en
ADVERTENTIE
t l
(UW
de
t het overschijven naar een kosteloze en
/o rentedragende prive-rekening bij de
piffeisenbank.
lullig folders of mondeling advies.
spaarbank en alle bankzaken
Leiden Hervormde Gemeente. i
Pieterskerk: 10 u d's P. Kloek.
Hooglandse Kerk: Gesloten.
Marekerk: 10.30 u dr W. H. Bee
kenkamp te Delft: 5 u dB H. Perdok
te Oegstgeest.
Oosterkerk: 10 u ds D. J. Vossers: 5
u ds H Talsma te Den Haag.
Bet' emkerk10 u ds A. J. van
Rhijn Haarlem.
Maranathakerk, Lage Morswegfl.OO
u dr P. L. Schoonheim.
Bevrijdingskerk: 10.30 u dr K. E. H.
Oppenheimer; 7 u ds H. Bouter.
Koningskerk: 10 u ds Joh. Poort.
Vredeskerk: 10 u ds J. de Wit.
Ver Vrijz. Hervormden. Aula Asser
straat: 10 u ds M. J. Wagenvoorde.
Eglise Wallonne: 10.30 u Pasteur
Ph. Debü.
Academisch Ziekenhuis: 10 u ds P.
J. D. van Malssen.
Diaconessenihuls: 10.30 u ds J. D. te
Winkel te Sassenhetm.
Jeugdfkerk: L.H.J. -gebouw, Leven
daal: 10.30 u ds C. C. H. ter Haar Ro
men y.
Lutherse Kerk: 11.45 u ds J. A. Eek-
liof (Studentendlenst)
Geref. Kerk: Zulderkerk: 10 u ds
Kronemeijer; 7 u de heer S. v. d. Land
(Dienst met belangstellenden).
Petrakerk: 10 u ds Brederveld: 5 u
dB Kronemeijer
Oude Vestkerk: 10 u dr v. d. Zwaan
5 u dr Vlijm.
Maranathakerk: 10.30 u dr Vlijm: 5
u ds Brederveld.
Bevrijdingskerk9 u ds Bovenberg;
5 u dr v. d. Zwaan.
„Groenhoven": 10 u ds W. J.
Smidt, Voorschoten.
„De Jeugdhaven": 10 u Ouderen-
dienst) ds Post.
Geref. Kerk (Vrijgem): 10 en 5 u
ds W. G. de Vries.
Vrije Kath. Kerk Vreewiikstr. 19):
10 u H. Mis.
Nwe. Apost. Kerk (H. Rijndijk 24):
9.45 en 4 u dienst. (Donderdag 7.45 u.
dienst)
Christian Science (Steensohuur 6)
10.30 u dienst.
Evang. Chr. Gemeente (Middelste
gracht 3)10 en 5 u de hr Dlkkes.
Leger des Hells: 10 u heiligings-
dUenst. 7.30 u. verloss>mgssamenkorrhst
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 u dis J.
H. Carller.
Rem. Kerk: 10.30 prof. dr H. J.
Heering.
Doopsgezinde gemeente: 10 u d6 H.
van Bilderbeek.
Geref. Gemeente: 10 en 5 u lees-
dlenst. (woensdag 7 30 uur stud. A.
Snoep)
Evang. Luth. Kerk: 10.15 u ds G.
Moen.
Baptistengemeente (Oude Rijn 5) 10
en 5 uur dienst.
Oud-Kath. Kerk: Zoeterw. Singel
50: 10 u Hoogmis.
Aarlanderveen Herv. Gem.: 10 u
ds G. van Doom: 6.30 u ds D. Olie-
mans te Nieuwkoon. Geref. Kerk: 9.30
u ds W. J. van Hoek; 6.30 u ds G.
A. Westerveld te Alphen aan den Rijn.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 u en 6.30 u
ds L. Floor te Badhoevedorp.
Alplien aan den lJljn Herv. Gem.
Advetnitskerk Jullanastr.: 10 u ds J.
H. Bogers; 6.30 u d's W.Verweij. Kruis
kerk Gouwsluls: 10 u ds M. Hane-
maaijer. Opsta ndlngskerk: 10 u ds W.
Verweij; 6.30 u ds J. H. Bogere. Ge
bouw Nabij: 10 u Jeugdkapel de heer
Taselaar. Martha-Stichting: 10.30 u
ds C. Spoor te Alplien aan den Rijn.
Oudshoorn. Wijk I Oudshoomseweg
10 u ds G. Cadée. Wijk II. Slonskerk:
9.30 u en 6.30 u ds H. Koudstaal.
Wijk III. Gebouw Onderweg: 10 u de
heer C. Stroo te Koudekerk aan den
Rijn: 6.30 u kerk Oudsh :omseweg ds
C. B. Roos te De Kaag. Geref. Kerk:
Maranathakerk Raadhuisstr.: 10 u d6
A. C .Kersten te Den Haag-Escamp:
6.30 u ds W. J. van Hoek te Aarlan
derveen. SaJ va tori kerk: 10 u ds G. O.
N. Veenhulzen; 6.30 ds A. C. Kersten
Welkomstdienst. Alphen-Noord Goede
Herderkerk: 10 u ds G. A. Wester
veld en 6.30 uur ds G. O. N. Veen-
huizen. Geref. Kerk (Vrijgemaakt):
9.30 en 6.30 uur ds H. Scholte. Chr.
Geref. Kerk. Jeruzalemkerk. Grljpen-
stelnstraat: 9 30 en 5 u ds M. C. Ta-
nis te Barendrecht. Oud Geref. Gem..
Kerkgebouw Hooftstraat 240: 9.30 u
en 4 u LeesdienstenRem Gereif.
Gem.: Geen dienst. Baptisten Gemeent
Kerkgebouw Malenvlletlaan: 9.30 en
6.30 u ds M. Cohen. Volle Evangelie
Gemeente (Volksbelang)10 u dienst.
Bodegraven Herv. Gem. (Dorps
kerk) 10 u ds van Harten: 6.30 u
ds Balke. (Salvatbrikerk)10 u ds J.
den Hoek te Meerkerk: 6.30 u ds C.
v. d. Bosch te Gorinchem. (Bethle-
hemkerk): 9.30 u ds W. Balke: 6.30 u
us J. Haltema. Woerden. Geref. Kerk
10 en 0.30 u ds R. v. d. Berg. Geref.
Kerk (vrijgem.): 9.30 u leesd>nst;
4.15 u ds H. Scholte. Geref. Gem.:
10 en 6 u leesdienst. Evang. Luth.
Kerk: 10.30 u ds B. G. te Winkel,
vangellsatiekrlng10 u eredienst
6.45
A. Ramaker. Rotterdam.
Boskoop C-hr. Geref. Kerk: 9.30
u Leesdiienst 3 uur ds J. Prins uit
Den Haag (Rijswijk). (Woensdag 7 34
u. Bevestiging van ds J. Mannl in
het gebouw van de Geref. Kerk. Ger,
Gemeente: 9.30 en 6 u Lees dienst.
(Woensdag 3 ein 7.30 mir ds H. Rijk-
sen uit Gouda. (Dankstond voor ge
was en arbeid). Geref. Kerk: 9.30 en
5 u ds J. Spoel'stra. Herv. Gemeente:
9.30 u dB W. L. Heijmans: 6.30 u ds
A. de Leeuw. Rem. Kerk: 10 u ds J.
tan Goudoever uit Hilversum. Volle
Evangelie-gemeente: 9.30 uur samen
komst ln „Ons Huis".
Hazerswoude Herv. Gem.: 9.30
u ds G. Jonker. Dankstond voor ge
was en arbeid: 6.30 u ds G. Jonker.
Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 u ds W.
Bakker te Katwijk aan Zee.
Hillegom Herv. Gem.: 10 u ds J.
Bronsgeest (H. Doop). 7 u ds C. Boo
gaard. 10 u Jeugdkapeldienst in kan
tine Leeuwensteln". Pastoorslaan.
10 uur Dorpshuis ,,'t Eiland" ds J
Bronegeest. Geref. Kerk: 10 uur en 5
uur ds P. W. P. H. Pouwels. Chr.
Geref. Kerk: 10 en 5 u ds W. van
Dijk. Volle E va n gel ie zendi n g3 u (Ge
bouw Haven 50)Evangelist S. Mik
uit IJmulden.
Iloogmade Herv. Gem.: 10 uur
ds Fred. J. Broeyer.
Katwijk aan den R(jn Herv. Gem.
(dorpskerk): 10 u ds A. Makkenze
(H.D.); 6 u ds A. Baas. (Aula Prin
ses Beatrlxschool10 u dB A. Baas;
6.30 uur ds A. Makkenze. (Gymna
stieklokaal school Narcisstraat) 10.30
u ds J. P. van Roon te Katwijk aan
Zee. Geref. Kerk: 9 30 u ds A. C van
Beek 5 u ds R. de Vries te Katwijk a
Zee.
Katw\jk aan Zee Herv Gem.:
(Nieuwe Kerk): 10 u ds A. Vink en 6
u ds G. Boer. (Oude Kerk): 10 u ds
W Vroegindewey en 6 u ds J. C. van
Hunnlk. (Ichthuskerk10 u cis D.
Bouman en 5 u ds W. Kool. (Hulp
kerk Hoornes): 9.30 u ds J. C. van
Hunnlk n 6 u ds W. Vroegindewey.
Groen van Prlnstererschool10 u ds
Jac. de Vos. Kapel Ziekenhuis Over-
duln: 4 u ds J. G. van Ieperen. Zee
hospitium: 8 45 u ds F. Pijlman.
Geref. Kerk. Vredeskerk: 10 u ds Pijl
man; 5 u ds Van Beek. (Triumfator-
kerk) 10 u ds De Vries: 5 u ds Pijl
man. Geref. Kerk (vrijgemaakt): 10.30
u ds C. J. Breen. 5 u leesd'Ienst (B.)
8.30 en 7 u ds Bos. Ohr Geref. Kerk:
10 en 5 u ds H. C. v. d: Ent.
Koudekerk aan den Rijn Herv
Gem.: 9 u en 10.30 u. (Gezamenlijke
kerkdienst in de Geref. Kerk) ds
Quak. 7 u cis Quak. Geref. Kerk: 9 u
en 10.30 n (Gezamenlijke kerkdienst)
ds Quak. 7 u ds MakkInga.
Leiderdorp Geref. Kerk (Hoofd
straat) 10 u ds F. Minnema; 6.30 ds
J van Drie. (Schepplngskerk)10 u
ds van Drie 5 uur ds Minnema. Herv.
Gem. (Hoofdstraat)10 ds J. P Hon-
nef: 5 u ds J. Irik van Oegstgeest
(Jeugddienst. (Schepplngskerk kapel)
10.30 u hr. J. v. d. Hoek. Gebouw: 10
uur Jeugdkerk.
Lelmulden Herv. Gem.: 9.30 u
ds P. L. J. Wapenaar. Geref. Kerk:
P.30 en 7 u ds W. Haverkamp te Aals-
Llsse Herv. Gem. (Grote Kerk):
10 u ds Derksen. Zendingspredikant
met verlof uit Cairoe 7 u S. Kool
stra (Jeugddienst). (Helvetia-kapel)
10 uur ds W. H. Wal vaart te Sas-
senhelm. Geref. Kerk: 10 en 5 u drs
AE van der Woudet. Chr. Geref.
clerk: 10 u ds W. de Graaf, van Nieuw
Vennep: 7 u ds Boertlen uitlsraë
Geref, Gemeente: 10 en 4 u ds W
Suyker. Geref. Kerk (Vrijgemaakt):
10 en 4.30 u ds J. J. Verleur. Oud-
Geref. Gemeente: 9.30 en 3 u Lees-
riiienst. (Donderdag 7.30 u Leesddenst).
Ned. Prot. Bond geen dienst.
Nieuwkoop Herv. Gein. 10 u ds
D. Ollemans; 6.30 u ds J. Gebraad te
Nieuwveen. Geref. Kerk: 9.30 u en
6.30 u ds R. J. A. Hanenburg. Chr.
Geref. Kerk9.30 u Dlnest des Woords
7 u ds M. C. Tamils te Barendrecht.
Rem. Geref. Gem.: 10 u ds J. Spij
ker te Den Haag.
Nieuwveen Herv. Gem.: 9.30 u
os J. Gebraad; 6.30 u ds G. van
Doorn te Aarlanderveen. Geref. Kerk:
9.30 u en 6.30 u ds A. P Helner te
Ter Aar.
Noord wijk aan Zee Herv. Gem.:
10 u (H.D.) en 5 u ds A. L. Lapré.
Geref. Kerk: 10 ds H. Lijessen; 5 uur
ds W. Dekker. (Sole Mlo)10 u ds C.
Warner. Herv. Ger. Evangelisatie (VG-
LO-Schocil, Schoolstraat 2): 10 u d's
J. J. Timmer (Woerden); 3.30 u ds
W. Vroegindeweij (Katwijk a. Zee).
NoordwUk-BInnen Herv. Gem.: 10
uur (H.D.) en 7 u da J. van Dok. Ger.
Kerk: 9.30 u ds W. Dekker: 5 u ds
H. Lljesen. (Van den Berghstichting
11 u ds A. G. van Beek (Katwijk).
Ned. Prot. Bond: geen dienst.
Noordwllkerhout Herv. Gem.: 10
tl ds A. H. Smits (H. D.); 7 uur ds
H. S. J. Kalf van Bennebroek.
Oegstgeest Herv. Gem. (Groene
Kerk) 10.30 uur ds. W. E. Verdonk
(HD). (Pauluskerk) 10 uur ds. J. Irik.
Vrijz. Herv. (Gemeentecentrum) 10.30
uur prof. dr. P. Smits te Den Haag.
Geref. Kerk 10 en 5 uur ds. F L
Schaolkwijk uit Brazilië. Geref. Kerk
(vrijgemaakt) (Irene) 8.30 en 3 uur
ds. R. Brands (Rijnl.lyceum) 8.30 en
3 uur ds. W, G. de Vries.
Oude Wetering Herv. Gem. 9.30 ds
Lalleman (Dankd. voor gewas en air-
beid) 3 uur ds. Bordaan te Amster
dam (Jeugddienst). Geref. Kerk 9.30
uur en 0130 uur ds. N. Streefkerk te
Oldebroek. Rem. Geref. Gem.: 10 uur
ds. H. R. Postma te Vlaardlngen.
RUnsaterwoude Herv. Gem.: 9.30
uur ds. Brouwer te Den Haag 7 uur
ds. Ph. J. Leenmans. Chr. Geref. Kerk
9.30 uur Dienst des Woords. 2.15 uur
ds. C. de Vries te Rijnsburg.
Rynsburg Herv. Gem. (Grote
Kerk) 9.30 uur ds. M. C. Groenewoud
en 5 uur ds H. van Gosliga. Bethel-
kerk Brouworetraat)9.30 uur dr
H. van Gosliga en 5 uur ds. M. C. I
Groenewoud. Geref. Kerk (vrijgem.)
10 en 5.15 u ds. J. Douma. Chr. Geref.
Kerk: 9.30 en 5 uur ds. G. de Vries.
Geref. Kerk: (Petrakerk): 9.30 uur ds.
Langeler. en 5 uur ds. v. d. Linde.
Maranathakerk (voor kerkgangers Ra-
penburgkerk)8.45 uur ds. v. d. Linde.
4.30 uur ds. Bosma (Maranathakerk):
10.15 uur: ds. Bosma en 6.30 uur ds.
Baayen;.
Sassenheim Herv. Gem.: 9 en
10.30 u ds. H. Oostlnga te Lisse en
5 uur ds W. H. Walvaart te Sassen-
heim. Geref. Kerk: 10 tt ds H. v. d.
Berg en 5 u ds J. D. te Winkel. Chr.
Geref. Kerk: 10 en 5 u ds L. S. den
Boer.
Valkenburg Herv. Gem 10 en 6.30
uur ds G. Zonneveld (HA). Geref.
Kerk: 10 u ds A. G. Baayens en 6.30
u ds Langeler. Geref. Kerk (vrijgem.)
geen opgave ontvangen.
Voorhout Herv. Gem.: 10 tl ds
Oskamp. Geref. Kerk ln herv. kerk)
7 uur ds. T. D. te Winkel te Sassen-
heim.
Voorschoten: Herv. Gem.: (Dorps
kerk) 10 u ds Meljering en 7 u ds
Saraber (HA). (Hulp en Heil): 10 u
ds Zijlstra. (Rijndijk): 10 u ds. Sara
ber. Geref. Kerk: 9, 10.30 en 5 u ds
De Zeeuw. Geref. Kerk (vrijgem.) 10 u
en 5 uur ds. G. Hoekstra te Utrecht.
Waddlnxveen Herv. Gem.: 9.30 u
ds. J. R. Cuperus en 6.30 u ds. J.
Verwellus. Wijkgebouw)9.30 u ds.
L A. Klootwijk te Ede. 6.30 u ds. D.
van der Ent Braat te Monster.
(Bethel): 9.30 u kand. W. S. Cuperus
en 5 uur ds. J. R. Cuperus. 11.30 uur
ds. P. Fader, maleise dienst. (Imma-
nuëlkerk)9.30 u dr. A. van Haar
lem en 7 u ds D. J. Vossers te Lelden.
Geref. Kerk: 9. 10.30 en 6.30 uur ds.
J. Snoey. Chr. Afgesch. Gem.: 9.30 en
5 u. ds. A. P. Verloop. Rem. Kerk:
Geen dienst.
Herv. Gem.: (Dorps
kerk) 10 u dr. Th. C. Frederikse en 7 u
ds J. T. Wlersma (Klevietkerk) 9 uur
Jeugdkerk: 10 u ds. J. T. Wlersma.
(Messiaskerk)10.30 u ds. J. A. G. van
10
ds. D. van der
Prot. Bond: (Lange Kerkdam)10.30
uur ds D A. Werner Johannahuls)
10.30 u ds. J. Spijker. Herv. Geref.
Evangelisatie (Dorpshuls)10 en 5 u
G. de Pater te Haastrecht.
Woubrugge Herv. Gem.: 9.30 en
dam.
Zevenhoven: Herv. Gem. 9.30 uur
ds Leenmans te Rijnsaterwoude en 7 u
de heer J. van den Hoek te Leider
dorp. Geref. Kerk: 9.30 uur en 7 uur
ds. H. A. C. Melnders.
Zoetenvoude Herv. Gem.: 10 uur
ds. L. Doorn.
Zwanunerdam Herv. Gem.: 10 u.
6.30 uur ds. C. L. v. d. Broeck. Geref.
Kerk: 10 en 6.30 u ds. W. Tom te
Harderwijk. Rem. Geref. Gem.: Geen
(Van onze parlementaire redactie)
De politieke boekenplank is deze
week met weer een nieuw boek uit
gebreid. Het is „Christen-radicaal",
samengesteld door Bas de Gaay
Fortman en Wlm in 't Veld en uit
gegeven door Paul Brand in Hil
versum en J. H. Kok in Kampen.
Bas en Wim zyn allebei lid van de
ARP en lopen dan ook voorop in
de christen-radicale beweging.
Hun boekje is een leesbaarder
weergave van het nuchtere ont-
werp-programma van de radica
len, dat vandaag is gepubliceerd en
dat volgende week op het christen-
radicale congres in Scheveningen
in discussie komt. Het ontwerp
programma zelf bevat, na alles wat
de christen-radicalen al van zich
zelf hebben gemeld, niet zo veel
nieuws. Het boekje zegt meer: het
geeft de lezer een indruk van de
mentaliteit. Zij blijken intelligen
te en bewogen jongelieden te zyn,
die zich genomen voelen door de
koers van de drie confessionele
partijen.
Gebondenheid
Wie alleen het programma leest
vraagt zich af: „Waarom blijven
zij lid van die partyen? Waarom
lopen ze niet over naar de PvdA
of D'66, zo wezenlijk zyn de ver
schillen niet". Maar wie ook het
boekje leest vraagt dat niet meer.
De eigen sfeer en gebondenheid
aan het eigen milieu blijken er
duidelijk uit.
Een paar bijdragen zijn bijzonder
aan te bevelen: die van Henry
Faas over de radicale katholieken,
van R. J. van der Veen over oor
log en vrede en van Bas de Gaay
Fortman over „het verval van de
schraperige maatschappij" en „een
weg uit de chaos". Bijzonder te
pry zen valt dat de samenstellers
van deze bloemlezing ook een paar
niet-radicalen hebben uitgenodigd
voor een bijdrage.
Vragen
De grote vragen blyven echter: wat
komt er van het radicale program
ma terecht en hoe groot is hun
electorale aanhang? Het program
ma. dat vandaag in de krant staat
is een ontwerp. Er kan nog van al
les mee gebeuren. De congresgan
gers kunnen het volgende week ver
anderen, afzwakken of versterken.
Daarna gaan zij ermee aan het
werk ln hun eigen partyen. Op
nieuw rijst dan de vraag: is het ra
dicale programma een minimum,
een maximum of alleen maar een
soort richtsnoer?
Het kan jaren duren voordat op deze
vragen antwoord is gegeven. Mis
schien komt het antwoord van de
KVP-radicalen nog het snelst. Op 8
en 9 december komt de KVP-par-
tijraad bijeen en daar zal dan kun
nen blyken of het radicale pro
gramma haalbaar is. Kunnen,
want nergens zyn ze zo slim in het
uitstellen van beslissingen als by
de KVP.
Cong;
ressen
Wie zich interesseert voor politiek
hoeft zich de komende weken niet
te richten op de Tweede Kamer. De
begrotingsbehandelingen zijn saaier
dan ooit. Buiten het parlement is
het echter flink boeiend. Behalve
het congres van de radicalen en de
partijraad van de KVP zijn er nog
drie andere belangrijke bijeenkom
sten. Het congres van Democraten
'66 op 18 november in Helmond,
het congres van de PvdA op 23, 24
en 25 november in Amsterdam en
de bijeenkomst van de CHU op 15
en 16 december in Utrecht.
Al deze bijeenkomsten zijn een soort
echo van de chaotische opschud
ding van 15 februari toen meer Ne
derlanders dan ooit hun electorale
ontevredenheid in de stembussen
duwden. Het is een verlate echo,
maar het kost veel tijd om ln een
politieke partij een discussie op
gang te brengen. Laten wij derhalve
niet wanhopen: onze politici zijn de
stembus niet vergeten.
ADVERTENTIE
Regelt, verzorgt en betaalt
uitvaarten overal in Nederland
op basis van verzekering.
