„Haanstra-school" viert
deze week eeuwfeest
Kleuterleidsters
staat een drukke
week te wachten
Instituut voor fatsoenlijke burgermeisjes
Voor Folk Beat 14
is er weer toekomst
Opening bazaar Ver.
van Vrijz.Hervormden
MAANDAG 23 OKTOBER 1967
LEIDSCH DAGBLAD
Nederlands oudste kweek4
school voor voorbereidend on
derwijs gaat feest vieren. Deze
school, bij velen bekend als de
Haanstra-school, bestaat na
melijk honderd jaar. Vele dui
zenden (oud-) kleuterleidsters,
die haar pedagogische kennis
in Leiden hebben opgedaan,
zien deze week met dankbaar
heid terug naar de periode,
waarin zij vertrouwd zijn ge
raakt met. de methode-Haar-
stra. Van een kweekschool
voor bewaarschoolhouderessen,
waar eon vijftigtal meisjes van
vijftien lut negentien jaar ge
durende zeventien uur per
week onderwijs genoten, groei
de deze bijzondere instelling
uit tot de beste school van dit
type met een leeilingental van
li nderdz^slig
De Vereniging voor Voorbereidend
Onderwijs, waarvan op het ogenblik
de Leidse kinderarts J. P. Boekhold
voorzitter is, heeft behalve over de
sinds 1935 aan de Vliet gevestigde
kweekschool de zorg over de Haan
stra-kleuterschool aan het Rapen
burg. Eén eeuw staat nu dus de
Leidse Kweekschool op de bres voor
het voorbereidend onderwijs, zorgt
zij er voor dat een zo groot moge
lijk aantal goed opgeleide leidsters
haar levenstaak vindt in het werk bij
en met de kinderen. Nog steeds ech
ter is de strijd tegen wanbegrip en
sleur, tegen vooroordelen domheid,
tegen gemakzucht en vasthoudend
heid, niet gewonnen. Na de mening
van het bestuur, dat deze gedachten
enkele jaren geleden in een geschrift
heeft vastgelegd, zyn er in ons land
nog teveel resten van de oude be
waarschool (ook in moderne kleuter
schoolgebouwen), is er nog een groot
gebrek aan inzicht in de betekenis
van dit werk zowel bij ouders als bij
vele autoriteiten.
Geboorteakte
Een duik in de geschiedenis van de
Leidse kweekschool brengt veel we
tenswaardig over dit vermaarde on
derwijs i stitüut aan het licht. De
geboorteakte van de kweekschool is
een „Bericht aangaande eene be
waarschool voor kinderen in ver
band met eene kweekschool voor
bewaarschoolonderwijzeressen en kin
derjufvrouwen", dat in het jaar 1867
van de hand van dr. S. Rutgers van
der Loeff, dr. J. Maronier en dr. W.
Pleyte verscheen. De kweekschool,
met daaraan verbonden een bewaar
school, opende haar deuren aan het
Rapenburg voor „fatsoenlijke bur
germeisjes, die zich voor de eerste
opvoeding van kinderen, hetzij op
bewaarscholen of in andere kringen,
wenschen te bekwamen". De bewaar
school stond open voor „een bepaald
getal kinderen uit den meest gegoe
de stand, tegen acht gulden in het
vierendeelsjaar voor ieder kind".
Beide inrichtingen kweekschool
en bewaarschool bleven zelfstan
dig, hoewel onder één bestuur. De
onderwijzeressen werkten overdag op
de bewaarschool, 's-avonds kregen ze
les op de kweekschool. Enkele jaren
na de oprichting van de kweekschool
traden die twee figuren op de voor
grond aan wie de school zo veel te
danken heeft: de eerste directrice,
mejuffrouw Louise Hardenberg. en
de eerste hoofdonderwijzer, de heer
W. Haanstra, twee geboren docen
ten en leiders.
Haanstra
Wijbrands Haanstra (18411925)
was een Fries, die reeds jong onder
wijzer werd in Leiden, en, onder meer
leraar opvoedkunde is geweest aan
de Kweekschool voor onderwijzers in
Haarlem. In 1882 het jaar waarin
de school 'n dagschool werd volg
de de benoeming van de heer Haan
stra tot directeur van de Leidse
kweekschool, een functie, die hy tot
1922 heeft bekleed. Met Louise Har
denberg werd hij, voortbouwend op
d$ ideeën van Fröbel, de geniale
schepper van allerlei nieuwe leermid
delen. Al spoedig werd de methode-
Haanstra door het hele land ver-
spreid en kreeg zij bekendheid in
België, Duitsland en Nederlands-In-
dië. Haanstra gaf er echter zijn eigen I
naam niet aan; hij noemde het „de
methode. Leidsche Kweekschool".
Vele scholen van alle richtingen na
men zijn pedagogische vindingen
over, echter zonder vermelding van
zyn naam.
Wat mejuffrouw Hardenberg be
treft, van haar werd al bij haar sol
licitatie gezegd dat „gene dame in
Nederland beter voor zulk een be
langrijke inrichting geschikt was
dan zy". De benoeming van mejuf
frouw Hardenberg, die van Goes
naar Leiden kwam, dateert van maart
1868. Ook deze benoeming bleek een
zegen voor de school te zyn. Mejuf
frouw Hardenberg overleed in 1868.
Hervorming
ging, doordat het onderwijs aar
toekomstige leerkrachten van
kleuterscholen niet meer alleen
's-avonds werd gegeven maar ook. en
vooral, op daguren. Dank zij deze
hervorming kon het onderwijs „veel
omvattender en vruchtdragender
worden gemaakt". De Leidse kweek
school was destijds de enige inrich
ting in het land, die, verbonden met
een oefenschool voor de leerlingen,
aan de kwekelingen een volledige
theoretische en praktische opleiding
gaf in daglessen. Het directoraat was
tot 1936 in handen van mej. D. Volt-
man, die, hoe zeer zij ook de metho
de van Haanstra bewonderde, zich
openstelde voor nieuwe stromingen
op onderwijsgebied. De leerlingen
werden door haar niet alleen inge
wijd in de leer van Fröbel zoals
Haanstra die had uitgebreid en ver-
ADVERTENTIE
beterd, maar zij maakten ook dege
lijk kennis met de Montessori-metho-
de en leermiddelen. Mej. Voltman,
die de kweekschool ruim veertig jaar
gediend heeft, werd op haar beurt
als directrice opgevolgd door mej. H.
J. Glasz, wier naam eveneens grote
bekendheid kreeg in de kringen van
het kleuteronderwijs.
De Kweekschool voor Voorbe
reidend Onderwijs beschikt sinds 1935
over een gebouw aan de Vliet, dat
onder toezicht van de architect Bern.
Buurman tot stand is gekomen en
rechtsstreeks verbonden is met de
kleuterschool aan het Rapenburg.
Aan de school is vele jaren lang een
internaat verbonden geweest, welk
„kosthuis" inmiddels is opgeheven.
De leerlingen van buiten wonen nu
veelal in Leiden op kamers. Het leer
programma is veelomvattend; de op
leiding stelt zich op het standpunt
«Haanstra is ook op dit gebied de
baanbreker) dat de kleuterleidster
haar werk slechts goed zal kunnen
doen als ze een behoorlijke ontwikke
ling zich eigen heeft gemaakt. Het is
naar de overtuiging van het school
bestuur niet mogelijk een goede vak
opleiding te geven als er geen ach
tergrond, geen basis is. Behalve aan
pedagogiek, hoofdvak op de kweek
school, psychologie en methodiek
wordt aan de Vliet veel aandacht be
steed aan de moderne talen. By alle
leervakken wordt een beroep ge
daan op het eigen initiatief van de
leerlingen. De passieve houding van 't
meisje verandert daardoor in een
meer actieve. In dit verband dienen
vakken als tekenen, boetseren, mu
ziekbeoefening, handenarbeid, ritmiek
en gymnastiek zeker niet onvermeld
te biyven. Kortom, er worden op
de „Haanstra-school", aan het hoofd
waarvan nu alweer vele jaren me
juffrouw H. M. ter Beek staat, per-
soonlykheden gevormd, die leiding
moeten geven aan kinderen van drie
tot zes jaar, 'n leeftydsperiode welke
steeds meer wordt beschouwd als be
slissend voor het latere leven en
voor de verdere karaktervorming.
De jubilerende Leidse kweekschool
heeft overigens het moet aan het
slot van dit historische overzicht nog
even vermeld niet uitsluitend kleu
terleidsters afgeleverd. De leerlingen-
Hoogheemraad
schap van Rijnland
In het le district van het Hoog
heemraadschap van Rynland
(hoofdplaats: Bloemendaal), werd
tot hoofdingeland gekozen jhr. W.
Ph. Barnaart te Vogelenzang, tot
dusverre hoofdingeland-plaatsver
vanger voor dat district; tot hoofd
ingeland-plaatsvervanger de heer C.
J. van Tienhoven te Aerdenhout.
In 'het 6e district «hoofdplaats:
Lisse) vond een tussentydse verkie
zing plaats ter voorziening in de
vacature van hoofdingeland, welke
in 1966 was ontstaan door de benoe
ming van de heer C. G. M. Meskers
tot hoogheemraad. De heer G
Faase te Noordwijk zag zich in de
ze functie gekozen.
In het 12e district «hoofdplaats:
Hazerswoude) werden de heren Jos.
Van der Eyk te Benthuizen, hoofdin
geland en P. van der Eyk Jaczn. te
Waddinxveen, hoofdingeland-plaats
vervanger, beiden per 1 januari 1968
periodiek aftredende^ als zodanig
herkozen.
ADVERTENTIE
Een beeltenis van Wijbrandus
Haanstra, de Friese pedagoog, die
de Leidse Kweekschool voor Voor
bereidend Onderwijs naam heeft
gegeven.
(Foto LD/Holvast)
lust bevat ook de naam van de
evenals Wybrandus Haanstra uit
Friesland afkomstige Margareta Zel-
le, die in het begin van deze eeuw
als Mata Hari wereldnaam verwierf i
in de eerste wereldoorlog op
beschuldiging van spionage in Frank
rijk werd gefusilleerd. Maar nog
maals, het is uiteindelijk Haanstra
geweest, die de Le'idse kweekschool
heeft gegeven
Micro-theater
.In het pand Vestestraat 40 in Lei
den vestigt zich het Micro-Theater
Imperium.
Het theatertje wordt zaterdagavond
4 november geopend door burgemees
ter mr. G. C. van der Willigen. Na
deze officiële opening zal de toneel
groep „Imperium" „De herbergier
ster" van Carlo Goldoni opvoeren
De toekomst ziet er voor de
Leidse jazz society Folk Beat
14 toch niet zo somber uit, als
die zich enige weken geleden
na het wat mislukte nachtcon
cert met Dave Pike in het
Volkshuis liet aanzien. Leidse
jazzmusici hebben zich bereid
verklaard Folk Beat 14 de hel
pende hand toe te steken en
treden tweemaal belangeloos
op.
Zaterdagavond vondt dit eerste op
treden in het „home" van FB 14, de
hockey-kantine van sportpark Room
burg, plaats. Het trio Kees Nix, be
staande uit Kees Nix (piano), Rob
de Winter (bas) en Rob Goudzwaard
(drums) speelde terwyl ook Bernard
Otten zich later met zangers Soesia
Citroen by het trio aansloot.
Het was een rustig optreden. In to
taal waren er zo'n tachtig belangstel
lend („Bevredigend", vertelde FB-
voorzitter Eric Faber), die een be-
hoorlyk portie jazzmuziek kregen
voorgeschoteld. Kees Nix in Leiden
en omstreken genoegzaam be
kend had naast wat oudere num
mers ook enkele nieuwe stukken op
zyn programma staan; o.a. een blues
in bes en had voor zyn nieuwe com-
posities nog geen namen. Het hoogte
punt van de avond vormde het be
kende ..Night in Tunesia". Drummer
Rob Goudzwaard en gast-bongo-spe-
Ier Bernard Otten voerden hierin
een meeslepend vraag- en antwoord
spel op. Jammer was het echter wel,
dat de avond vry vroeg werd beslo
ten".
Hoewel ook na dit eerste pro-deo
optreden van Leidse musici de finan
ciële toestand van FB 14 nog niet
helemaal gezond is, heeft het bestuur
er toch vertrouwen in. dat dit na
het concert van 11 november wel
weer het geval zal zyn. Op 11 novem
ber spelen namelyk The Attics en
een trio onder leiding van Henk van
der Berg. Deze drummer heeft de
laatste jaren betrekkelyk weinig aan
jazz gedaan, maar heeft mede
door zyn muzikale scholing weer
grote plannen om terug te komen.
„Met een redelyke belangstelling
redden we het en dan gaan we in de
cember weer op de oude voet verder.
„Met Carl Schulze waarschijnlijk",
vertelde het FB-bestuur.
Voor de opening hedenmiddag van de tweedaagse ba
zaar van de Vereniging van Vrijzinnige Hervormden Leiden/
Oegstgeest, die in het zaaltje van het gebouw van deze vereni
ging, Middelweg 28, is ingericht bestond veel belangstelling.
Handwerkclub doet
weer van
zich spreken
Op deze bazaar vindt men ook dit
jaar weer een keurcollectie van
fraaie en degelyke gebruiksgoederen,
vervaardigd door de dames van de
handwerkclub.
Mevrouw Portheine heette als
plaatsvervangend leidster allen wel-
Het uit 1935 daterende school
gebouw aan de Vliet, waar de toe
komstige kleuterleidsters worden
Foto LD/Holvast)
kom. zy achtte het een verheugend
feit dat de verkoop dit jaar in het
eigen gebouw der vereniging wordt
gehouden, waaraan de jeugd zijn
beste krachten geeft om het zaaltje
een gezelliger aanzien te geven.
Spreekster dankte allen die in de
laatste weken nog iets aan de bazaar
hadden geschonken en de jongeren,
die nog voor een aantal stukken zelf
gemaakte handarbeid hadden ge
zorgd. Ondanks het overlyden in de
afgelopen twaalf maanden van drie
dames van de handwerkclub, wier
trouwe medewerking zeer moést wor
den gemist, was de bazaar toch nog
vol gekregen. Mevrouw Portheine
deed een beroep op de dames in de
vereniging, zich by de kring van
..werksters voor de vereniging" aan
te sluiten. Vervolgens gaf zy daar
ds. Wagenvoorde verhinderd was de
opening te verrichten het woord
aan dr. D. Ruiter, de voorzitter van
de Vrijzinnig-Hervormde gemeente.
Jeugdwerk
Deze Jaarlykse bazaar aldus dr.
Ruiter is altyd zinvol, omdat de
netto opbrengst voor verenigingswerk
wordt gebruikt. Spreker hoopte dat
de dames de gulden, evenals vorig
jaar, voor het jeugdwerk zullen be
stemmen. want dit werk kost veel
en is zo byzonder belangryk.
De verkoopdagen zyn elk jaar weer
een aanleiding om samen wat te doen
en samen te bouwen aan de toekomst
van de vereniging. Bovendien wordt
het saamhorigheids gevoel versterkt.
Het is verheugend dat nu een aan
tal jongeren aan de voorbereidingen
heeft meegewerkt en spreker hoopte
dat dit ook in de toekomst en in nog
meerdere mate het geval zal zyn.
Deze bazaar is geopend: vandaag
tot vyf uur. morgen van twee tot
vier uur.
De feestelyke sluitingsavond wordt
gehouden in het Gemeentecentrum,
Lytweg, te Oegstgeest en vangst aan
te acht uur precies. Van zeven tot
acht uur is aldaar nog gelegenheid
iets van de restanten te kopen.
OUD-LEIDEN
NAAR UTRECHT
Een zestigtal leden van de Ver
eniging Oud-Leiden bracht zaterdag
een bezoek aan de stad Utrecht al
waar de leden werden verwelkomd
door het bestuur van de Vereniging
Oud-Utrecht.
De leden maakten onder deskun
dige leiding een wandeling door de
stad tydens welke wandeling op het
Domplein werd aangewezen hoe de
stad daar haar oorsprong vond. Ve
le geschiedkundige by zonderheden
werden verteld o.a. over de grach
ten en de daaraan grenzende wer
ven en kelders en over enige uit de
middeleeuwen stammende nog aan
wezige, doch van gewyzigde gevels
voorziene, versterkte huizen en over
hun oorspronkelyke bewoners. Be
zichtigd werden de Jacobikerk, de
Janskerfc, de regentenkamer van het
Bartholomei Gasthuis, de Maria
Kloostergang en de Domkerk.
Academische
examens
Aan de Leidse Universiteit zyn
geslaagd voor de volgende examens:
doctoraal Semietische taal en letter
kunde de heer M. Stol «Middelburg);
doctoraal klassieke taal- en letter
kunde de heer A. F. P. Burgersdyk
«Enschede); doctoraal farmacie
mej. C. W. S. A. Kentie (Den Haag»
en de heer G. E. T. Ferguson (Lei
den)
Het honderdjarig bestaan van
de Kweekschool voor Voor
bereidend Onderwijs in Lei
den zal niet ongemerkt voor
bijgaan. Er is na een zeer
lange periode van voorberei
ding een programma samen
gesteld, dat tal van festivi
teiten inhoudt. Aan de tot
standkoming van dit pro
gramma hebben zowel het
schoolbestuur als de docen
ten, de leerlingen en veie
oud-leerlingen meegewerkt.
Het feest duurt een volle week en
begint vanmiddag al met een bijeen
komst van bestuur, docenten en leer
lingen in het schoolgebouw aan de
Vliet. De leerlingen zullen tijdens
deze bijeenkomst een aantal zelfver
vaardigde wandkleden als jubileum
geschenk aanbieden. Bovendien stel
len zij ter gelegenheid van het jubi
leumfeest een geldsbedrag ter be
schikking aan de stichting Terre des
Hommes, die oorlogsslachtoffertjes,
o.a. uit Vietnam, in staat wil stellen
om zich in ons land medisch te laten
behandelen.
Morgenavond heeft de officiële
opening plaats van de tentoonstelling
van antiek speelgoed, die, eveneens
ter ere van het eeuwfeest van de
Leidse kweekschool, in „De Laken
hal" wordt, gehouden. Deze unieke
expositie duurt tot 10 december.
Spectaculair belooft de fietstocht
te worden, die de leerlingen van de
jubilerende school woensdagmiddag
door heel Leiden zullen houden, uit
gedost in kleding uit grootmoeders
tijd. De tocht zal op het Schutters
veld worden onderbroken voor een
glaasje limonade
Woensdagavond is er aan de Vliet
een ontvangst voor ouders en -voor
vrienden van de Leidse Kweekschool,
die op donderdagochtend, van elf tot
twaalf uur, gevolgd zal worden door
een receptie voor de moeders, by wie
de leerlingen in gezinspraktyk zijn.
Donderdagavond is er een groot
jubileumbal in de Stadsgehoorzaal,
dat In de eerste plaats in bedoeld
voor leerlingen en de docenten.
Bovendien komen de kweekschool
meisjes zaterdagavond ter afsluiting
van het jhbileum in het Noordwijkse
Zinger-hotel bij elkaar.
Vrijdagavond biedt het schoolbe
stuur de leerlingen een schouwburg
avond aan, waarvan de aard zorg-
zuldig geheim wordt gehouden, maar
waarvan het succes bij voorbaat vast
staat. Deze avond in de schouwburg
belooft een hoogtepunt uit het
feestprogramma te worden.
Zaterdag is de dag van de oud
leerlingen. zy komen 's ochtends om
tien uur in het schoolgebouw bij-
elkaar. Na de aanbieding van een
cadeau voor de school gaan de
reünisten te voet naar de Stadsge
hoorzaal, waar zy officieel worden
ontvangen en de lunch zullen ge
bruiken. In de middaguren kunnen
Een detailfoto van de ten
toonstelling, die ter gelegenheid
van het eeuwfeest van de Leidse
Kweekschool voor Voorbereidend
Onderwijs in de Haanstra-school
ivordt ingericht.
(Foto LD/Holvast)
de reünisten hun hart ophalen aan
de musical „Zelfportret 1967" op te
voeren door leerlingen van de kweek
school. Op hun beurt stellen de
reünisten de leerlingen, eveneens in
de middaguren, in de gelegenheid
aanwezig te zyn op een thé-dansant
in de foyer van de Stadsgehoorzaal.
Na het reünistendiner is er, nog
steeds in de Stadsgehoorzaal, een
cabaretvoorstelling door en voor
oud-leerlingen, gebaseerd op het
jubileum van de Leidse kweekschool.
De Stadsgehoorzaal is ook de
plaats waar het bestuur van de
Vereniging voor Voorbereidend On-
derwys zaterdagmiddag zal recipi-
In de Haanstra-kleuterschool aan
het Rapenburg zal in de komende
dagen een expositie te zien zyn van
werkstukken, die door de kleintjes
zelf zyn vervaardigd.
tenslotte worat ter geiegenneid
van het eeuwfeest van de Leidse
kweekschool in hotel „Noordzee" in
Noordwijk van woensdag tot vrydag
een strikt besloten conferentie over
kleuterschool en volksgezondheid ge
houden, in samenwerking o.a. met
het Ned. Instituut voor Kinderstudie.
BURGERLIJKE STAND
VAN LEIDEN
GEBOREN: Maria del Carmen Ana
Ines, d. v. J. W. l'Aml en C. Alfonso
Sanchez Prados. Erik-Jan, z v. D.
Monfils en C. Lugthart. Elisabeth Jo-
garetha. d v C. J van der Hooi
J. M. C. van der Voorn.
GETROUWD
H. G. J. van der Steenhoven i
van Heeringen.
OVERLEDEN
A. L. J. van Waas, 60 Jaar. mi
Haasdijk. 82 Jaar. wed. van A. N
boom. G. Wortman, 54 Jaar, man.
HENGELSPORT
De Gulden Voorn Wedstrijd in
Noord-Hollands Kanaa. De vangst
viel tegen. Uitslag, 1. H. v. Houten
2300 gr. (gr. voorn) 2. M. P. Hoogka
mer 1185 gr.. 3. C. v. d. Zwan 1150 gr.,
4. F. Velthuisen 750 gr., 5. A. v. Ton
geren 620 gr., 6. G. Bavelaar 590 gr.,
7. .W Chr. Lardee 430 gr., 8. G. Har-
land 390 gr., 9. H. v. Alphen sr. 310
gr., 10. F. Smit 275 gr., 11. H. v. Al
phen jr. 230 gr., 12. P. Harland 210
gr, 13. H. Schouten 0.50 gr.
De HSV Wedstryd in de Ring
vaart by Sassenheim. De vangst was
matig. Uitslag: 1. K. Lateneer 792
gr., 2. I. Monteba 756 gr., 3. Later-
veer sr. 577 gr (gr. blei), 4. M. Kere-
weer 574 gr., 5. H. Boom 532 gr. (gr.
voorn), 6. J. Chouffoer 503 gr., 7.
Nieuwenburg sr. 481 gr.. 8. I. Ar-
noldus 470 gr., 9. J. Leuering 380 gr.,
10. H. Laterveer 369 gr.
