„HARLEKIJN"
„R ITSstrijdlustig en
informatief programma
„Cabaret-chantant" met
een eigen gezicht
Ook op de tv:
Gangstei
films in
Amerika
zijn „in
KATERDAG 14 OKTOBER 1963
L.D.JjJXï,
tekst per week gewijzigd zou wor
den op grond van actuele situaties.
Men heeft echter besloten hierop
niet in te gaan, omdat dan het ex
clusieve karakter van Harlekijn zou
verdwijnen. Van Rooyen: „Het is
een zeer interessante aanbieding,
maar we willen geen schnabbelaars
worden; we hebben alles op de éne
in de Singer concertzaal te Laren.
Ze maakt erg veel indruk op het
pubhek".
Na een paar jaar uitproberen
beschouwt Harlekijn zich nu
als een professionele groep.
De overgangstijd van de semi-pro-
fessionele activiteit sloot ongeveer
Laurens van Rooyen: „Er is een
soort drie-eenheid in Harlekijn: de
komische toer, het persiflerende
van Herman, de jazzy sound van
de combo-Erik van der Wurff en
ik heb zelf een image van de ro
mantische concertpianist. Odille
zal de jazzy sound versterken met
haar optreden. De muziek is de
kaart van de Harlekijn-formule
gezet".
Harlekijn treedt geregeld op voor
de radio, binnenkort ook voor de
Belgische. De programma's zijn
voor radio aangepast: men brengt
voornamelijk „Luisterliedjes", die
theatereffecten kunnen missen.
OP het ogenblik werkt men
aan de voorbereidingen voor
een tournee door België.
Harlekijn zal er 25 voorstellingen
geven, die gesubsidieerd worden
door het Davids-Fonds, ingesteld
om de kleinkunst in België van de
grond te krijgen. Voor de Belgische
tournee wordt Harlekijn versterkt
met de Vlaamse Lisette Mertens.
Harlekijn voelt het gemis van
een vrouw in het programma. Voor
de voorstellingen in Nederland
heeft men aangetrokken Odille Jan-
se, studente Spaans in Amsterdam.
Van Rooyen: „Lisette en Odille zijn
wat je noemt natuurtalenten, maar
er moet juist daarom nog hard aan
worden gewerkt voor we ze lance
ren. Het moet direct goed zitten.
We hebben Odille ontdekt tijdens
een t.v.-opname van de VARA en
vonden haar mogelijkheden nogal
opzienbarend. Die worden nu dus
uitgewerkt. Misschien zijn we zo
ver voor de Nederlandse première
van het programma op 27 oktober
een half jaar geleden af, toen de
groep o.a. in de Blauwe zaal van
Esplanade in Utrecht een reeks van
drie goed bezochte voorstellingen
De professionele status is begon
nen na mei, toen Herman van Veen
en Laurens van Rooyen examen de
den aan het Utrechts conservato
rium. Beiden zullen nu nog twee
jaar werken voor het einddiploma
solo-spel (Van Veen: zang, Van
Rooyen: piano).
kurk waar alles op drijft, maar het
blijft gaan om de formule: muziek
tekst-presentatie. Harlekijn is geen
oabaret, geen tour de chant, geen
concert, maar het heeft wel overal
mee te maken. We willen dat Har
lekijn een begrip wordt zonder na
dere omschrijving".
De omslag van het door „Har
lekijn" uitgegeven programma-
hoekje: vele malen Herman van
Veen.
Proefballonnetje dat de ether waardig is bevonden
Gangsterfilms zijn in de
Staten weer „in". Het is beg;
met twee films, die thans goe>:
ken doen, „The St. Valentine
massacre", een zo getrouw nu
ke uitbeelding van de be:
massamoord in Chigago in de
twintig -en „Bonnie and Clyde'
ke veel kritiek heeft gehad
het bloedige geweld dat erin ti
is. De producers zijn er door
successen van overtuigd, da!
publiek meer schietende ganj
bendes wil zien.
Scenario-schrijver John Lee
hin is voor Columbia bezig
„The shadow world". Paran
bereidt „The brotherhood" v«
een verhaal van de Mafia met
Douglas in de hoofdrol onder
van Martin Ritt. Twentieth
tury Fox laat Frank Sinatra
Remick en Mlia Farrow opt
in „The detective", welke filn
ruptie door ogenschijnlijk reap
bele burgers tot onderwerp
„The shadow world" houd
bezig met het begin van de t
in de Ver. Staten. De centra
guur zou op Al Capone lijken
wel hy nooit lid van de Ma
geweest, omdat hij geen Sic r
was. Maar hij leidde de orgi
tie van buitenaf en later na
Mafia zijn methoden over f
haar operaties.
Scenario-schrijver Mahin i
voor het eerst naar Hoiljv»
1930 om mee te helpen
te schrijven voor Howarl
Hij was copy-writer voor iel ac
tentiebureau en had kort*
geschreven, die Ben Hejht
derde. Hecht en Charles
gingen naar Hollywood Q
„schrijf fabriek" te
Mahin ging mee als hun
Zijn eerste opdracht was he
ven van de dialoog voor
ce", een film waarin Paul
hoofdrol speelde en die
was op het leven van Al
„Scarface" werd
„Public enemy", „Dittle
een reeks andere minder
films van het
hele generatie van
werd door de
pen: Clark Gable,
Edward G. Robinson, GeoB
Humphrey Bogart, Spenc
en anderen.
Tegen het einde van
dertig nam de belangstelig
gangsterfilms af en kwam *t
georganiseerde geweld varfle
logsfilm er voor in de plaat:
Mahin wijst er
er thans bijna twee
bioscoopbezoekers zijn
gangsterfilm iets nieuws is.
Techniek maakt van de
wereld één groot dorp
In de komende 15 jaar
zal het publiek gaan genie
ten van een enorme voor
uitgang in de techniek van
televisie- en radio-uitzen
dingen, maar waarschijn
lijk zullen deze technische
vorderingen de financiële
en maatschappelijke posi
tie van technici, acteurs en
musici ongunstig beïnvloe
den.
Deze voorspellingen zijn neer
gelegd in een rapport, dat uitge
bracht is aan het tweede inter
nationale congres van het Inter
nationale Secretariaat van de
vakbonden in het amusements
bedrijf, dat eind september in
Londen is gehouden. De schrij
ver van het rapport is Helmuth
Haselmayr, president van de
Duitse Radio-Unie en hoofd van
de technische diensten van de
Beierse radio. Hij somt de vol
gende te verwachten ontwikke
lingen op:
1. Kleurentelevisie zal de
zwart-wit uitzendingen geheel
verdringen.
2. De t.v.-toestellen worden
kleiner en goedkoper en elk
gezin zal er twee of drie gaan
bezitten.
8. Beeldopnamen zullen in
de televisie gemeengoed wor
den.
4. Prefabricatie en computeri
sering zullen de tegenwoordige
techniek zowel op het terrein
van het nieuws als van de ont
spanning belangrijk wijzigen.
5. Filmcamera's zullen worden
vervangen door kleinere en
gemakkelijker te handteren
elektronische camera's.
Haselmayr voorspelt verder
op gezag van M. Sarnoff, presi
dent van R.CA, dat er één en
kel instrument zal worden ont
wikkeld dat een t.v.-ontvanger,
een telefoon, een tape-recorder
en een radio en een elektronisch
geheugen dat verschillende
gegevens verzamelt, combineert
terwijl de ontwikkeling van de
laser - straal driedimensionale
beelden mogelyk zal maken.
Haselmayr concludeert: „Het
lezen zal alleen nog door intel
lectuelen gebeuren en voor de
meeste mensen worden vervan
gen door het gebruik van audio
visuele media, zoals die thans
reeds worden gebruikt voor het
leren van vreemde talen. De
snelheid van de communicatie
aal van de wereld een enkel
groot dorp maken".
Vrije tijd
Deze ontwikkelingen, die ge
paard gaan met te verwachten
wijzigingen in de arbeidsvoor
waarden in industrieel ontwik
kelde landen, met name een
enorme toeneming van de vrije
tijd, zullen de amusements-in-
dustrie tot drastische herzie
ningen dwingen van haar rol,
status en organisatie. Vooral
wegens de enorme kosten welke
verbonden zijn aan het produce
ren van programma's en wegens
de invloed van commerciële
sponsors op de uitzending van
wereldgebeurtenissenzullen
kleine landen afdalen tot de sta
tus van provincies.
Modernisering en automatise
ring zullen grote gevolgen heb
ben voor het radio- en televisie-
personeel. In de Ver. Staten bij
voorbeeld zal ernstige werkloos
heid ontstaan door het overscha
kelen van het gebruik van een
groot aantal zendstations voor
de relays van kust-naar-kust op
het gebruik van een satelliet
stelsel.
Herscholing
Haselmayr meent, dat een
technicus, die thans zijn loop
baan begint, in de loop der tij
den op zijn minst drie keer her
schoold moet worden.
Veranderingen in de betaling
van het personeel en in het co-
pyrightstelsel zullen waarschijn
lijk ook noodzakelijk worden.
Het aantal musici bij radio en
t.v. zal minder worden en waar
schijnlijk ook het aantal acteurs
in de filmindustrie, welke een
aanhangsel zal worden van de
televisie-industrie, hoewel het
moeilijk is in dit opzicht voor
spellingen te doen.
Haselmayr merkt tenslotte op.
dat de vakbeweging niet vijan
dig moet staan tegenover nieuwe
ontwikkelingen, zolang ten volle
rekening wordt gehouden met
het menselijke element. Zo no
dig moeten wijzigingen in de
vorm van de vakbewegingsor
ganisatie worden overwogen.
Maar voor alles is een sterke in
ternationale organisatie van
werknemers nodig, welke de
ontwikkeling van de industrie,
die steeds meer geïnternationa
liseerd wordt, op de voet volgt
en dienovereenkomstig handelt.
stuk hoven de rivier
München en toont
niet als een machtig
maar als de aan de
heid ontrukte
vriend en de
schone kunsten. Onder
gentschap ontstonden
prachtige kastelen in
Hij was ook de
van de componist Richari iom
ner. Munchen heeft
als Europees
voor een groot deel aan
danken. Tekenen van
zinnigheid leidden in
zijn afzetting. Enige
verdronk hij onder zeer 5#kn00pj
zinnige omstandigheden, papj^
"ttET cabaret-chantant
Harlekijn dat eind sep-
«*--*• tember in de voor dit
doel niet bijzonder geschikte
Utrechtse Tivoli-zaal met het
nieuwe programma optrad
voor een 550 man sterk pu
bliek, krijgt in het seizoen
'68-69 voor de VARA-tele-
visie een serie shows.
Laurens van Rooyen en Herman
van Veen zijn de twee rond wie de
shows worden opgetrokken, zoals
destijds rond Rudi Carrell en Tom
Manders.
De programma's worden opgezet
ln het genre-Harlekijn, dat men
misschien cabaret-chantant kan
noemen. Utrechter Laurens van
Rooyen: „In elk geval zonder va
riété-toestanden als dansmeisjes".
Zaterdag 16 september stond
Harlekijn voor het eerst voor de
Nederlandse t.v. Herman van Veen
en Laurens van Rooyen deden enke
le toppers uit het vorige program
ma, die dit jaar zijn gehandhaafd,
en het Tivoli-publiek overtuigden
van de grote mogelijkheden die
Van Veen heeft. De komende win
ter zullen zy nog een- of tweemaal
voor de t.v. optreden. De Utrechtse
groep kreeg de aanbieding om in
het NTS-programma "Monitor"
elke zondag op te treden met een
soort herkenningsfilm, waarvan de
Laurens van Rooyen.
Op 21 mei men gebruikt
daarvoor nu eenmaal graag de
zomermaanden liet de AVRO-
radio een proefballonnetje op:
het „open" programma Rits. De
twintigjarige Ad 's Gravesande
(loot van Minjon, met conserva
torium achter de rug) tekende
voor de samenstelling, produk-
tie enzovoort.
Ruim-denkende, en nog alt-ijd jong
voelende Herman Broekhuyzen
hield als chef de vinger op de pols.
Chris van Hoorn en René in der
Maur voltooiden het thema dat
eens een nieuw, fris radioprogram
maatje moest maken volgens de
formule: jeugdigen en in de jeugd
geïnteresseerden boeien
„En toen stond al veel voor ons
vast wat we niet zo precies konden
formuleren maar waarbij voorop
stond dat we ons programma niet
moesten ophangen aan alles wat
„in" is, dat we wel jazzy konden
zijn, maar de beat beslist moesten
vergeten, en dat we vooral dingen
moesten opzoeken, die doodgewoon
lijken, maar die we zelf fleur en
kleur konden geven".
Experitnen teren
We moesten, zo horen we verder
van de Jonge samensteller, echt nog
onze weg zoeken, experimenteren
noemt men dat. En al zijn we nu
voor dit seizoen op elke zondag
avond geplaatst, omdat Rits ether
waardig was bevonden, we zyn nog
niet aan het einde van onze experi
menten, wat we weten: er luisteren
(dat was dus in de zomer) zo'n
150.000 mensen naar deze Rits. Dat
is heel wat, omdat Rits allereerst
een wat strijdlustig informatief pro
gramma is. Naar de populaire zo-
mertoer luisteren slechts tweemaal
zoveel mensen.
Rits duurt een uur, maar valt uit
een in blokjes; eerst een halfuurtje
gesprekken en plaatjes, dan een
kwartiertje jazz-discussie of wat
klassieke muziek (maar niet ro
mantisch) en het laatste kwartier
tje of priem (prikken in de pers) of
kelderen (afdalen naar buitenis
sigheden).
Vreemde lieden
Geen „bekende Nederlanders" in
dat eerste half uur. Nee, vreemde
lieden, zoals een man die van toma
ten houdt en er rustig uren over
zou kunnen praten. „We weten vaak
dat we het risico lopen dat de luis
teraar er niets aan vindt. Maar het
gekke is dat er ook lui zijn die dat
juist erg aardig vinden. We hadden
ook eens een gesprek met een twee
ling van 86 jaar. In die jazz-discus-
sie praten we niet onder „leiding"
van een betweter, een al-weter of
welke geplaatste deskundige dan
ook. Wel op niveau, maar erg
„open". In „kelderen" hebben we
ook altijd wat buitenissigs. Bijv.
een gesprekje met een striptease-
girl, een praatje met een lesbische
enz. We proberen onze vragen altijd
nog al erg indringend te stellen.
We zitten wel eens kantje-boord:
kan dat nog of gaat dat een beetje
te ver! En nu is het vreemde, en
gelukkig meteen, van de radio, dat
we hier toch wat vrijer kunnen
doen; er zijn niet zoveel taboes.
In het begin dachten we het bete
re werk van Minjon ertussendoor
te kunnen geven. Maar dat planne
tje sloeg toch niet zo aan. Het ging
eenvoudig niet. Rits kreeg zijn
eigen gezicht.
Liever radio
Ad 's Gravesande heeft zo
jong als hij nog is al
werk voor de televisie ge
daan. Wijlen „Rooster" presenteer
de hy. Toch kiest hij nu voor de ra
dio. „Bij de televisie is het echt
wel fijn werken, daar niet van.
Maar wat je er ook doet, je doet
het met zovelen dat van jezelf zo
weinig overblijft.
Je hebt er iemand voor
het licht, voor de camera, iemand
die de baas is over de vloer, ie
mand in de regiekamer, iemand
achter de knoppen Het kan niet an
ders, dat weet ik wel, maar je strui
kelt gewoonweg over iedereen. Bij
de radio is het knusser, je werkt in
kleine kring, je monteert zelf, je
eigen inbreng is zoveel groter. Het
is meer je eigen werk".
En na die aanloopperiode in de
zomermaanden heeft Rits nu zijn
eigen avond gekregen, en nog wel
Ad 's Gravesande, samenstel
ler van een fris radio-program
ma.
de zondagavond. Bang van de tele
visie? „Ach, er zijn nog zoveel men
sen, die niet kijken en liever wat
radio horen. We proberen het uur
tje zo klinkend te maken, dat men
er de televisie voor laat staan. Dat
is die avond onze sport
r odewijk II van Beieren, de
f befaamde koning van het
vroegere koninkrijk Beie
ren, nu de zuidelijkste deelstaat
van de huidige Westduitse
Bondsrepubliek, heeft een nieuw
monument gekregen. Na alle
mogelijke en onmogelijke fi
nanciële en gemeente-politieke
inspanningen gedurende een
periode van elf jaar, is een
speciaal voor dit doel gestichte
vereniging erin geslaagd, voor
de nog steeds vereerde sprook
jeskoning" een waardig gedenk
teken op te richten.
Het monument staat op een
vijf meter hoog granieten voet-
