Geslaagde opvoering
Gombrowicz „Yvonne"
„De architect en de
Keizer van Assy rie"
ónventies bedekken
geestelijke armoede
kijk, zuiver
scheerwol
Willem Brandt viert
40 jarig jubileum
Arrabal-première bij
toneelgroep Studio
OISDAG 26 SEPTEMBER 1967
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 9
iet toneel-seizoen
Toneelgroep „Centrum" opende
«■avond het Leidse toneelseizoen
het Schouwburgabonnement
een zeer verzorgde opvoering
.Yvonne" van de Poolse schrij-
Witold Gombrowicz. Hjj werd
1904 geboren en studeerde in
rschau en Parijs. Vóór het uitbre-
van de tweede wereldoorlog week
uit naar Buenos-Aires. Tot nu toe
hij hier als auteur onbekend;
Itn bovengenoemd toneelspel, dat
1935 schreef en hier en daar
duidelijke kenmerken van de sa-
loont, schreef hij nog één toneel-
„De bruiloft" en verder nog
aantal romans.
„Yvonne" stelt hij de zaken zó,
de wereld verstard is in een reeks
icnti.es die slechts dienen om ar
de van geest te bedekken. Hij
plaats van handeling de
iste omgeving van het hof van
gefantseerd rijk, waar Koning
atius en zijn gemalin Koningin
rgaretha de scepter zwaaien. Daar
ADVERTENTIE
eens wat een mooi jongens-
L Met V-hals. Een van de ves-
a uit de fijne fully fashioned
ïjaarscollectie van Delana. Zui-
Tasmanie scheerwol, krimp
end - vervilt niet. Op en top
Wana kindermode! Maat 104-
54, prijs vanaf 19,50.
£öe&Mta
kindermode, tricotmode
verschijnt Yvonne, een lelijk meisje
zónder het masker der conventie,
een leeg, bijna dierlijk wezen, dat na
de aanvankelijk opgeroepen verba
zing, na enige tijd een algemene er
gernis te weeg brengt. De prins, ge
dreven door nieuwsgierigheid, bal-
lorigheid en verveling, geeft te ken
nen zich met haar te willen verlo
ven, waarbij Yvonne geen blijk geeft
van enige reactie. Van dit tijdstip
af loopt de zaak aan het hof in de
war, er is een scheur in de conventie
merkbaar, men geraakt in twijfel
waarbij ieder voor zich op zoek gaat
naar eigen tekortkomingen. De Ko
ning herinnert zich een eens begane
misdaad, de Koningin twijfelt aan de
waarde van haar dichterschap, de
hofdames bezien zich aandachtig in
de spiegel, kortom, de hechte cirkel
van conventie is doorbroken.
Er is slechts één oplossing moge
lijk, Yvonne moet sterven. De Ko
ning, z'n gemalin, Prins Philip en
z'n vriend Cypriën deinzen hiervoor
terug, totdat de listige Kamerheer
tenslotte de oplossing vindt. Yvonne
sterft inderdaad aanzittend aan het
verlovingsdiner. Verlost van haar die
de beschermende ceremonie verbrak,
knielt het gehele hof bij haar baar.
Frans Vorstman interpreteerde op
de juiste wijze (naar onze smaak
soms iets te grof) de groteske figuur
van Koning Ignatius, uitmuntend
Een scène uit het toneelspel
Yvonne"
Foto LD/Holvast)
terzijde gestaan zo niet overroffen
door Ann Hasekamp, die als de Ko
ningin charme en dwaasheid in wel
overwogen dosering afwisselde. Joop
Admiraal gaf een doordachte en
doorwerkte uitbeelding van Prins
Philip en Leen Jongewaard speelde
de Kamerheer met een voorbeeldige
radheid van tong. Van de kleinere
rollen, die zonder uitzondering goed
bezet waren, noemen we nog Sara
Heyblom en Nell Knoop als de tan
tes van- Yvonne.
Een eresaluut voor Pieter Oosthoek
_j Roger Chailloux, die als regis
seur en dekorontwerper een aanzien
lijk aandeel in deze geslaagde opvoe
ring toekomt.
Een schat van bloemen van het
Schouwburgbestuur voor de vele da
mes besloot deze interessante avond.
Hedenavond volgt een reprise.
B.H.
Clir. Leeflang kreeg
J. H. Donnerprijs
De oud-minister van CRM, mr. M.
Vrolijk, heeft gistermiddag in het
Hilton-hotel te Amsterdam de J. H.
Donnerprijs 1967 van de Nederlandse
Boekverkopersbond (NBV) uitge
reikt aan de heer Chr. Leeflang,
boekverkoper en voorzitter van de
stichting „De Roos" (uitgeverij van
het welverzorgde bibliofiele boek) te
Utrecht.
Mr. Vrolijk sprak als zijn hoop en
verwachting uit dat de heer Leeflang
nog lang met de hem kenmerkende
overtuiging mag voortwerken.
In zijn dankwoord zei de heer Leef
lang dat de image van de boekenvak
genoten wordt bepaald door de fei
ten: heli boek is het communicatie-
en cultuurverspreidingsmiddel bij uit
stek, dat mede de meningsvorming
beïnvloedt. Het is tevens een han
delsartikel. De onderscheiding en
koppeling daarvan worden mede be
paald door het verantwoordeljjk-
heisdsgevoel van de boekverkoper.
Diens image hangt ook af van zijn
economische omstandigheden. De
heer Leeflang zei het gevoel te heb
ben dat enkele uitgevers dit niet
helemaal verstaan. Hij wees voorts
op het belangrijke probleem van „de
vrije meningsuiting". Censuur noem
de hij levensgevaarlijk'. De beant
woording van de vraag of volledige
vrijheid moet gelden vraagt wel zeer
veel van het verantwoordelijkheids
gevoel van de boekenvakman als ser
vice- verlenende instantie, zo meen
de hij.
Kunstgeschiedenis
voor Scotland Yard
Vier rechercheurs van Scotland
Yard gaan een cursus kunstgeschie
denis volgen in een poging een eind
te maken aan de steeds toenemende
vervalsingen en diefstallen van schil
derijen.
De vier rechercheurs, waarvan één
vrouwelijke, wordt geleerd vervalsin
gen te herkennen. Zy hebben een
uitgebreid kaartsysteem tot hun be
schikking en namen van bekende
vervalsers, kunstlieven en onbe
trouwbare kunsthandelaren.
Scotland Yard schat de waar
de van de schilderijen, die elk jaar
in Engeland worden gestolen en die
weer opduiken in kunstgalerijen en
op veilingen, op 300.000 pond (3 mil
joen gulden)
Eenzelfde bedrag, wordt nog eens
opgestreken door de vervalsers, vaak
geweldige specialisten op hun terrein.
De kunstploeg van Scotland Yard
bezoekt veilingen en tentoonstellin
gen en let op de nieuwe aanwinsten
van kunstgalerijen.
De pl_>eg gaait nauw samenwerken
met de grote kunsthandelaren, zo
als Sotheby Cunningham, die de
vroegere hoofdinspecteur van Scot
land Yord in dienst heeft genomen
als hoofd van de veiligheidsafdeling.
Eis van ontslagen
directeur Nieuwe
Komedie afgewezen
De per 1 september dit jaar ont
slagen zakelijk directeur van De
Nieuwe Komedie, Frans Vasen, zag
gistermorgen zijn eis afgewezen nog
een jaar alng salaris te krijgen. De
president van de rechtbank in Den
Haag, jhr. mr. G. Witsen Elias, in
kort geding uitspraak doende, ver
wachtte niet, dat de kantonrechter
een vordering zal toewijzen op grond
van een bestendig gebruikelijk be
ding: dat namelijk het contract tus
sen Frans Vasen en De Nieuwe Ko
medie voor 1 maart van dit jaar
had moeten worden opgezegd.
Ten overvloede nam hij in zijn
uitspraak op, dat het niet onwaar
schijnlijk is dat het gemeenschappe
lijk administratiekantoor terug
komt op zijn besluit om Frans Va
sen geen uitkering krachtens de
werkloosheidswet toe te kennen.
Vorige week, bij behandeling van
de zaak, was Frans Vasen ervan
uitgegaan, dat de standaardovereen
komst met acteurs ook geldt voor
hem. Daarin staat, dat het jaarcon
tract loopt tot en met 31 augustus,
maar dat voor 1 maart van hetzelf
de jaar de acteurs schriftelijk moe
ten weten, dat hun contract wordt
verlengd.
Maar in net contract, dat Frans
Vasen sloot, staat het niet. Als het
een bestendig gebruikelijk beding is,
dan is dit alleen van toepassing, vol
gens mr. Witsen Elias als beide
partijen dit beding hebben gekend
en gewild. Daarvan was hij in dit
geval niet overtuigd, daar het be-
ding niet in het contract was opge
nomen.
ADVERTENTIE
volop parkeerruimte, entree f 1
HOUTRUSTHALLEN DEN HAAG
n KM teken vos
GEZELLIG WONEN 1966
Sfeervolle MEUBEL EXPO met 10 unieke model
kamers. MODE THEATER - 50 opwindende mo-
deflitsen in een feeëriek lichtspel. NOVITEITEN.
Doorlopende KAPDEMONSTRATIES.
Echte Haagse Bakkerij in werking.
Reserveer een middag of een avond
op 26, 27, 28, 29 erf 30 september
(Van onze oorrespondent)
Zondag is het 40 jaar geleden dat de heer W. S. B. Klooster, beter bekend
als Willem Brandt, in dienst trad van de N.V. Dell-drukkerij destijds te
Medan op Sumatra. De heer Klooster, geboren in 1905, werd na een oplei
ding bij het voormalig Utrechts Provinciaal en Stedelijk Dagblad onder
wijlen dr. P. H. Ritter, in 1927 benoemd tot redacteur van de Deli-courant
te Medan, waarvan hij in 1935 hoofdredacteur werd. Enkele jaren later
werd hjj tevens vertegenwoordiger van de in Amsterdam gevestigde directie
in het bedrijf in Medan.
De oorlogsjaren maakte de heer
Klooster in het voormalige Oost-In-
dië mee. Hij nam als reserve-offi
cier deel aan de krijgsoperaties te
gen Japan en werd daarvoor later
onderscheiden met het ridderkruis
van Oranje Nassau met de zwaar
den. Ook kreeg bij nog enkele an
dere onderscheidingen.
Na de capitulatie van Japan lich
te hij het bedrijf in Medan opnieuw
op, werd mede-directeur en hervat
te ook zijn journalistieke werkzaam
heden. In 1954 repatrieerde hij en
werd h\j directeur gvan de NV De-
li-drukkerij in Amsterdam. Sinds 1957
heeft hij de leiding van de in Bus-
sum overgenomen drukkerij Markel-
bach NV en de door deze uitgege
ven drie maal per week verschijnen
de Bussemse Courant, sedert kort
Goois Nieuwsblad geheten.
De heer Klooster is onder het spcu-
doniem Willem Brandt ook als litera
tor bekend geworden. Hij is o.m.
voorzitter van de Nederlandse oen-
club en president-curator van het
Goois Lyceum. Zaterdagmiddag is er
eerst een huldiging in besloten kring
en daarna een receptie.
Ton Lutz schitterde in:
Het werk van de sinds jaren in Frankrijk wonende Spaanse
toneelschrijver Fernando Arrahal is hij ons tot dusver alleen
in heel kleine kring door jonge toneelwerkgroepen opgevoerd.
Nu echter heeft de toneelgroep „Studio" het nieuwe seizoen in
De Brakke Grond te Amsterdam ingezet met Arrabals nieuw
ste toneelstuk „De architect en de Keizer van Assyrië". Daarmee
krijgt voor het eerst een groter Nederlands publiek gelegenheid
met deze interessante auteur kennis te maken.
Arrabal heeft geleidelijk zijn
?igen persoonlijkheid en zijn
eigen richting ontwikkeld,
waarin hij verwantschap met
het ritualistische theater van
Artaud en Genet vertoont.
Evenals in het toneelwerk van
de laatste vormen bij Arrabal
het drogbeeld, de pseudo-mys-
tieke erotiek, het gefantaseer
de ritueel, de schokwerking en
de benauwenis van de nacht
merrie belangrijke en effect
volle elementen van het dra
ma, waaraan hij echter in een
heel eigen stijl de contrast
werking van humor en tragiek,
van gruwelijkheid en absurdi
teit heeft toegevoegd.
Fantastische droom
De inhoud van „De architect en
de Keizer van Assyrië" Is even on
logisch als een fantastische droom.
Het stuk speelt op een eiland waar
niemand anders woont dan de „ar
chitect", een merkwaardige fabel
figuur die de natuurkrachten be-
Schrijver
Moravia deed
eindexamen
De beroemde na-oorlogse
schrijver van Italië, Alberto Mo
ravia, heeft gisteren in Rome op
59-jarige leeftijd het einddiploma
van de middelbare school ge
haald.
Door ziekte kon Moravia in zijn
jeugd niet naar school. Nu heeft
hij met succes zijn mondeling
examen gedaan.
De Corriere Delia Sera in Mi
laan bood Moravia onlangs een
vaste aanstelling aan. De schrij
ver, die vaak genoemd wordt als
kandidaat voor de Nobelprijs, had
hier wel oren naar, maar ontdek
te dat volgens de Italiaanse wet
beroepsjournalisten eindexamen
middelbare school moeten heb
ben.
V oorstellingen
in „Treslong"
Onder het motto ,Deze winter in
Treslong" zullen verscheidene voor
stellingen in de grote zaal van Tres
long in Hillegom wordtn georgani
seerd. Het programma vermeldt:
Hoofdstadoperette met „Wiener-
Blut", het Tingel-Tangel-Kabaret,
Max Tailleur, Wim Sonneveld ,Lia
Dorana en „Pygmalion", waarin
o.m. Johan Kaart, Jan Retel en Si-
grid Koetse optreden.
„Treslong-Talenten-Parade" zal, te
beginnen 3 oktober, elke dinsdag
avond plaatsvinden. Voor zaterdag
staat een wijnfeest op de agenda. Tot
slot zal voorjaar 1968 het gezelschap
Rene Sleeswfjk met de nieuwe Jubi
leumrevue waarin Snip en Snap op
treden, naar Hillegom komen.
Arrabal vandaag
voor het gerecht
De Spaanse schrijver en toneel
schrijver Fernando Arrabal meet
vandaag terecht staan op beschuldi
ging van blasfemie en belediging van
Spanje. /£)e officier van Justitie eist
16 maahden tegen hem.
Arrabal werd in juli gparresteerd
omdat hjj Spanje en God beledigd
zou hebben in een opdracht in een
van zjjn romans. Hij werd op borg
vrijgelaten.
Een aantal Franse intellectuelen,
onder wie Gabriel Marcel, Francois
Mauriac eh Marcel Achard, hebben
om clementie voor Arrabal verzocht.
Marianne Hilarides
terug bij „Het
Nationale Ballet"
De Nederlandse ballerina
Marianne Hilarides heeft voor
het seizoen 1967-'68 een con
tract gesloten met „Het Natio
nale Ballet. Zij zal in de loop
van dit seizoen verschillende
grote rollen van het repertoire
vertolken.
heerst maar de beschaving niet kent.
Na een vliegtuigongeluk komt de
enige overlevende daarvan, een
quasi-geletterde zelfbewuste man. die
zich „Keizer van Assyrië" noemt, op
het eiland terecht. Dit tweetal wordt
nu verwikkeld in een reeks telkens
veranderende onderlinge verhoudin
gen: leraar en leerling, tyran en
onderdrukte, dode en doodgraver,
zelfs blinde en geleidehond. Tijdens
een absurde rechtzitting blijkt de zo
genaamde Keizer een sadistische
moeder-moordenaar te zijn en wordt
hij door de ander ter dood veroor
deeld. Maar door het vonnis te vol
trekken verandert de architect zelf
in de Keizer en als deze meent, ein-
delyk alleen te zyn, gebeurt er op
nieuw een vliegtuigongeluk, waarvan
deze keer de enige overlevende
de architect is, gekleed als Keizer.
Men zal begrypen dat de twee
personen, die samen dit hele stuk
spelen, niet als werkelijk levende
Individuen zijn bedoeld, maar als
geconcretiseerde voorstellingen van
menselijke begrippen, gelijkenissen
en droombeelden, die door Arrabal
nu eens speels of satirisch, dan weer
wreed, sadistisch of beklemmend
ln steeds wisselend perspectief tegen
over elkaar worden gesteld. Dat vergt
nogal wat van de fantasie en het
begripsvermogen van de toeschou
wer. Het stelt al evenzeer hoge eisen
aan de spelers, die hier een cere
monieel moeten uitvoeren, dat met
de geijkte vormen van toneelspel
weinig of niets meer te maken
heeft.
Grandioos solotoneel
De jonge regisseur Krijn ter Braak
had de uiterst moeilijke taak, dit te
realiseren en hij heeft daarbij een
verfrissende fantasie aan de dag
gelegd. Maar hij trok het spel wat
te sterk in de richting van het
kluchtige, waarbij de hallucinerende
droomsfeer, die het geheel moet heb
ben, vaak verloren ging.
De twee spelers waren wel zeer
ongelijke krachten: de uiterst ge
routineerde Ton Lutz als de Keizer
en de volkomen onervaren Marius
Crans, rechtstreeks van het studen
tentoneel, als de architect. Crans is
ongetwijfeld een jongeman met veel
talent, vooral in mimisch opzicht.
Hij had dan ook verscheidene heel
boeiende momenten, maar het ont
brak hem wat zijn dictie betreft toch
duidelijk aan scholing en techniek.
Dat viel te meer op, omdat Ton
Lutz als de Keizer, die uiteindelijk
maar een griezelig burgermannetje
met sadistische neigingen blijkt te
zijn, een fenomenale prestatie te
zien gaf. Door hem kreeg de voor
stelling af en toe het karakter van
grandioos solotoneel en dat is op
zichzelf zeer de moeite waard, maar
het kan nauwelijks de bedoeling van
Arrabal zyn geweest.
ADVERTENTIE
Want Doublemint kauwen bevor
dert de spijsvertering, 't Is heerlijk
en zo gezond. Doublemint reinigt
uw tanden en verfrist mond en
adem: Koop vandaag nog een
pakje - plezier voor twee - en
merk zelf hoe goed Doublemint
u doet
De bekende organist Piet van
Egmond zal op 7 oktober a.s. zijn
40-jarig jubileum herdenken.
Men ziet hem hier als organist
in zijn miniatuurwereld temidden
van lokaal- en expressetreinen,
een ware hobby van hem, die in
belangrijke mate bijdraagt tot de
ontspanning, die een kunstenaar
nodig heeft.
Naar aanleiding van dit feit is
gisteren een huldigingscomité
gevormd dat zich zal belasten met
de organisatie van een jubileum
concert, te geven door de jubila
ris m.m.v. zijn Amsterdams Ora
toriumkoor. Dit concert vindt
plaats op zaterdag 7 oktober a.s.
8.15 uur n.m. in de Mozes en
Aaronkerk, Waterlooplein te Am
sterdam-C.
Het werkcomité bestaat uit:
Pater C. de Lange (voorz.), C. W.
Stier (seer.), J. J. Bönker (penn.-
mj, Otto Bos, J. Krediet jr. en
M. Scholtz
Het Ere-Comité is als volgt sa
mengesteld:
dr. I. Samkalden, drs. M. Geerink
Bakker, prof. dr. K. Ph. Bernet
Kempers, J. N. Cramer, Bernard
Drukker, pastoor A. Duindam, ds.
Barthold van Ginkel, S. de Gor
ter, Toon Hermans, dr. J. Huls-
ker, J. Ingwersen, mr. J. W. de
Jong Schouwenburg, mevrouw
Caroline Kaart, Nico van der Lin
den, Jan Mens, G. M. Oord, ds. R.
J. van Pagée, Pierre Palla, dr. mr.
K. L. Piccardt, J. J. F. Stokvis,
mevrouw Jo Vincent en Charles
de Wolff.
