Tweemaal Shaffer bij
de Haagse Comedie
Dierenballet
bij Scapino
Jelle de Boer vraagt
teruggave van zijn
schilderijencollectie
Zeldzame
expositie
geopend
Prinselijk Paar bij Jeroen Bosch
In Luzern in beslaggenomen
In tegenwoordigheid van Prinses
Beatrix en Prins Claus heeft minis
ter dr. M.A.M. Klompé zaterdagmid
dag In de Stadsschouwburg Casino
in 's-Hertogenbosch de Jeroen
Bosch-tentoonstelling, die daar tot
15 november gehouden zal worden,
officieel geopend.
De grote Casinozaal was voor een
groot deel gevuld met genodigden,
onder wie museumdirecteuren uit
binnen- en buitenland, die werken
van Jeroen Bosch in bruikleen heb
ben afgestaan, voorts de Commissa
ris van de Koningin in Noord-Bra
bant, dr. C. Kortmann, leden van
Gedeputeerde Staten, Brabantse bur
gemeesters en zeer veel Bosschenaren
die op een of andere wijze aan de tot
standkoming van de tentoonstelling
hebben bijgedragen.
Zij werden verwelkomd door mr, J
A. de Roy van Zuydewijn, voorzitter
van de stichting Jeroen Bosch-ten
toonstelling, die bijzondere dank
bracht aan de bruikleengevers. Ook
burgemeester mr. R. Lambooy sprak
een welkomstwoord waarin hij hulde
bracht aan de organisator en stimu
lator van de tentoonstelling, mr. T.
Fr enken.
Prof. dr. J. Bruijn, hoogleraar in
de algemene kunstgeschiedenis aan
de Gemeente-Universiteit te Amster
dam. hield een inleiding waarin hij
een overzicht gaf van de waardering
voor het werk van Jeroen Bosch in
de loop der eeuwen en de motieven
die daaraan ten grondslag hebben
gelegen. „Ook op de dag van van
daag is het nog een open vraag of
we in Bosch het meest de geniale te
kenaar en schilder, de moralist, de
scepticus, de ketter, de fantast of de
denker moeten zien", zei hij. Naar
gelang de ontwikkeling van het den
ken in bepaalde tijdperken werd
daarom het werk van Bosch gepre
zen of verguisd. „Het is aan onze
tijd, die in haar stormachtige gees
telijke ontwikkeling zoveel overeen
komst vertoont met het herfsttij der
middeleeuwen, voorbehouden om het
werk van deze schilder weer de waar
dering te geven die liet toekomt", al
dus prof. Bruijn.
Minister Klompé zag deze tentoon
stelling in een reeks van belangrijke
exposities, die sinds 1954 in ons land
hebben plaats gehad. Het bijzondere
van deze tentoonstelling zag zij in 't
feit dat hier in een provinciestad, die
op museumgebied tot dusver slechts
een bescheiden plaats heeft ingeno
men, een initiatief is ontplooid dat de
aanvankelijk aanwezige scepsis bij de
experts in de randstad heeft weten
om te buigen tot een royale mede
werking van velen in binnen- en bui
tenland.
De tentoonstelling is tevens aanlei
ding geweest voor een ingrijpende
vernieuwing van het Centraal Noord-
Brabants Museum. Minister Klompé
achtte liet van groot belang dat de
hoofdstad van de grootste van de
drie zuidelijke provincies voortaan
over een behoorlijke expositieruimte
beschikt. „Dit maakt het mogelijk
een steeds groter deel van de bevol
king tot museumbezoek te brengen
en daarmee tot confrontatie met uit
eenlopende uitingen van beeldende
kunst."
Over Jeroen Bosch zei minister
Klompé, dat deze „ongetwijfeld ve
len in zijn tijd heeft gesohockeerd.
Dat doet de kunstenaar vandaag ook.
Hij snuift daarmee in de toekomst en
geeft ons een wekroep voor de kunst
van de nieuwe tijd. Het is goed dit
nog eens te bedenken", aldus dr.
Klompé. „Het getuigt van moed een
zo markante figuur als Jeroen Bosch,
wiens kunst nog lang niet geheel
doorgrond is, voor het voetlicht te
brengen en te trachten een deel te
geven van zijn werk in het kader
van de tijd waarin hij heeft geleefd.
Juist ook omdat wij er consequenties
uit kunnen trekken voor onze turbu
lente wereld van vandaag".
De Amsterdamse kunsthandelaar
Jelle de Boer, wiens omstreden col
lectie schilderijen van Van Gogh en
van Franse impressionisten op 15
augustus door de politie in Luzern
in beslag werd genomen, omdat er
verdenking van valsheid of bedrog
was gerezen, heeft aan de politie
een verzoek tot teruggave van de
doeken gedaan. Dit heeft zijn ma
nager, de heer W. T. J. van de
Werd, meegedeeld.
Van de politie in Luzern is in
middels een lijst van de in beslag
genomen schilderijen ontvangen
waarop alle beschadigingen aan de
doeken, die geëxposeerd waren in de
Hof galerie, zijn vermeld. Politie en
justitie in Luzern onderzoeken
thans met behulp van röntgenfoto's
en andere middelen de collectie. De
heer De Boer heeft openbaarmaking
van 'het onderzoek en de wijze waar
op dit is geschied, gevraagd.
De aanklacht van de belangheb
bende vereniging van handelaren in
Zwitserland, waarop de officier van
justitie in Luzern, dr. Otto Winni-
ger, opdracht tot in beslagneming
gaf, steunt volgens de heer Van de
Werd op een uitspraak van een
schilder in De Steeg, dat alle stuk
ken „vals" en „geoopiëerd" zijn
„Deze schilder, zogenaamd ex-direc-
teur van het Kröller-Müller-mu-
seum (dat de grote Van Gogh-col-
lectie 'bezit) is nooit directeur van
diit museum geweest", aldus de heer
Van de Werd. „Hij zal door ons
worden gedagvaard. Ook willen wij
dat zo mogelijk ter verantwoording
zal worden geroepen de schilderes ln
Laren van wier hand of van een
zegsman een mysterieuze brief af
komstig zou zijn, die bij navraa#
door ons door geen mens is gezien,
maar waarin wordt beweerd dat
Jelle de Boer haar of haar buurman
opdracht gaf schilderijen te ver
vaardigen die als vervalsingen voor
de heer De Boer konden dienen. Ge
ruchten over deze anonieme brief
die in 1966 zou zijn geschreven aan
de Amsterdamse officier van Justi
tie, zijn onlangs in de Zwitserse pers
versohenen. De naam van de brief
schrijver werd niet genoemd, noch
de woordelyke tekst weergegeven
maar wel werd in indireote zin om-
sohreven wat de vernietigende en
belastende inhoud was. Wij betwij
felen ten stelligste, aldus de heer
Van de Werd, of er wel een brief
van deze dame is
de het ANP desgevraagd mede dat
er vorig jaar een soort aanklacht bjj
hem was binnengekomen, waarin hij
werd geattendeerd op een expositie
van de heer De Boer van schilde
ryen van Van Gogh die vals zouden
zijn. In opdracht van de officier
stelde toen de Amsterdamse ge
meeintepolltie een onderzoek in en
bracht daarover een rapport uit. Dit
gaf mr. Hartsuiker toen echter geen
aanleiding tot het doen van nadere
stappen. Over de identiteit van de
gene die hem destijds de brief had
geschreven waarin op deze expositie
werd geattendeerd, achtte mr.
Hartsuiker zich niet gerechtigd me
dedelingen te doen.
Stradivarius
voor f45.-?
Een inwoner van Asten N.-B
meent dat hij in het bezit is van
een echte Stradivarius. Het is de
30-jarige textielhandelaar Marcel
van Baars. Hij kocht de viool tij
dens een vakantietocht door Bul
garije en wel in een winkel waar
allerlei tweedehands artikelen te
koop lagen. De namen welke op
het oude instrument staan ver
meld doen vermoeden dat het in
derdaad een Stradivarius is. De
heer Van Baars kwam zaterdag
van vakantie terug. Hij vertelde
dat hij de viool voor 45 gulden
had gekocht. Het is mijn hobby
oude spullen te kopen en ik ge-
loof stellig dat ik nu eens een
keer bijzonder geluk het gehad",
aldus de heer Van Baars.
Kubelik
Zwitser
De in Tsjeoho-Slowakije geboren
dirigent Rafael Kubelik is burger
van het kanton Luzern geworden,
hetgeen hem automatisch de Zwit
serse nationaliteit geeft. Dit is in
Luzern bekendgemaakt. De 53-jarige
dirigent werd in 1948 zijn Tsjecho-
slowaakse nationaliteit ontnomen
wegens anti-communistische activi
teit. Kubelik heeft sedert 1953 in
Luzern gewoond.
Carnaval cles Animaux
Het Scapino Ballet is het nieuwe seizoen gistermiddag in de
Amsterdamse Stadsschouwburg met een bijzonder charmante
voorstelling begonnen, waarin drie nieuwe balletten werden
uitgebracht en Ine Rietstap afscheid nam als danseres. Het
werd, zoals te verwachten was, een uitstekend verzorgde voor
stelling, waarin zowel de kinderen als hun begeleiders ple
zier beleefden.
Afscheid van
Ine Rietstap
Andree Howards fantasierijke bal
let op Saint-Saens „Carnaval des
Animaux", voerde in de vaak koste
lijke aankleding de dieren ten tone
le die de componist in zijn heerlijke
muziek heeft gevangen. Het werd een
vrolijke droom waarin enkele prach
tige typeringen opvielen: de koste
lijk onbeholpen schildpadden van
Grada Tuender en Andre Verdoner,
de sierlijke vissen van Marijke Ha
mer en Divera tavenuiter, de pe
dante ezel van Fred Wisden. Een
aanwinst voor het Scapino-reper-
toire.
Dat geldt ook voor Armando Na
varro's „Surprise", waarin hij virtu
oos gebruik maakt van verschillende
dansstijlen. De muziek van Benja
min Britten en de kleurige aankle
ding van Ruth Hellmer steunden dit
ballet vol aanstekelijke dansvreugde
en gratie, verpakt in een vorm die
gistermiddag ook bij de kleintjes dui
delijk aansloeg.
Jan Rebel is in zijn „Hiawa, de
jonge held" wat te lang van stof en
te pretentieus geworden. Het simpe
le verhaal dat hij vertelt is te zeer
uitgesponnen, zijn knipoog naar de
oosterse dans werd een lome bewe
ging van het ooglid. De patronen die
hij met de vier vogels maakt, boei
den nog wel, maar als hij daarna ook
nog een groepje meisjes en een aan
tal jongens opvoert is het verschil
in kostuums eigenlijk het enige. En
dat is wat weinig.
Ine Rietstap danste als Swanhilda
in de tweede acte uit „Coppelia" na
twintig jaar de planken af. Met bloe
men, geschenken en veel waarderen
de woorden werd ze uitgeluid als
danseres en binnengehaald in de
rijen van pedagogen, want ze zal
zich als docente van de Scapino
Dansacademie blijven inzetten voor
het ballet in Nederland.
De begeleiding van het Zuidhol
lands Orkest, gedirigeerd door Jan
van der Waart, bleef onder de maat.
Brittens muziek bleek een veel te
zware opgave voor dit orkest, maar
ook Saint-Saens „Carnaval" leed aan
gebrek aan slagvaardigheid van dit
gezelschap. Delibes kwam er zonder
aanzienlijke kleerscheuren af.
De Engelsman Peter Shaffer is bij
de Haagse Comedie kind aan huis,
zij 't met tussenpozen. Maar dat ligt
aan de frequentie, waarmee hij zijn
toneelwerken publiceert. In de Ko
ninklijke Schouwburg gingen het
afgelopen weekeind twee nieuwe kor
te stukken van hem onder de titel
„helder zien in donker".
Het werk van Peter Shaffer mag
een minder persoonlijke toon bezit
ten dan van landgenoten uit de jon
gere generatie als Osborne en Pin
ter, het wordt toch herkend als met
inzicht in het toneel geschreven en
wordt dan ook graag gespeeld. Dat
geldt zeker voor de langste van de
twee, die zaterdag werden gepreseïi-
teerd: „Black Comedy", waarin zo
waar de pure Feydeau-styi in onze
tijd tot leven bleek te komen, louter
door 1 prachtige vondst van Shaf
fer, een trouvaille die hier wel ver
klapt moet worden om iets over „Kij
ken in het donker" te kunnen ver
tellen. De schrijver verwisselt name
lijk donker met licht. De toeschou
wer hoort eerst alleen maar een ge
sprek tussen een Londense schilder
en diens lief op zijn appartement.
Als de hoofdstop doorslaat gloeit pas
het duister aan en kan men pas goed
zien hoe mensen en mensjes lahgs
elkaar heen tasten op zoek naar din
gen, die zy wat de schilder betreft
maar beter niet kunnen weten, zodat
het elektrisch inconveniënt hem
eigehiyk wel zeer gelegen komt. De
Franse kluchtorganisator by uitstek
is niet meer voor export naar onze
tyd geschikt, men moet hem in zyn
eigen tyd zien.
Onder onze tegenwoordige bedden
valt niet veel meer te verstoppen, de
camouflerende knevels zyn uit de
tyd eh een slipje is ook veel te nuch
ter om de langepypenonderbroek te
vervangen. Het is dan ook te meer
te waarderen dat Shaffer met één
machinatie die hele verrukelyke we
reld toch nog tot leven wist te bren
gen. Om maar even de gedachten te
bepalen: in het donker struikelen
achtereenvolgens binnen een oude
vryster, een tweede geliefde, een a.s.
schoonvader, een homoseksuele over
buurman, de man van het licht en
een kunstkoper. Het is niet zo moei-
lyk alle complicaties te becyferen die
uit een dergelyke duistere ontmoe
ting kunnen voortkomen. Shaffer be-
dehkt er nog een paar meer en het
wordt dan ook één grote dolle ont
wikkeling goed voor een langgerekte
schaterlach van vyf kwartier.
Carl van der Plas heeft met een
gelukkige hand de juiste toon van
dit vernuftige kluchtplezier gepeild
en er ontspanning van gemaakt die
nog wel vaak voor een lachgraag
publiek voor de dag zal moeten wor
den gehaald. Met name de wyze
waarop herhalingen in zyn enscene
ring versterkend gingen werken be
helst een aanwijzing dat het Haagse
gezelschap er weer een vaardige spel
leider by heeft gekregen.
Hep van Delft heeft voor „Black
Comedy" een zeer kleurig pop-appar
tement ontworpen. Wat inconsequent
was dit interieur voor de arme kun
stenaar wel, maar in het kolderach
tige geheel misstond dat toch niet.
Guid de Moor was zeer op dreef als
de gepynigde schilder, Paula Petri,
kittig eh op de passende momenten
met een pruilmondje, was een leven
dige tegenparty. Trouwens uit alle
rollen heeft Carl van der Plas veel
weten te halen: de oude juffrouw, die
onder invloed raakt was by Myra
Ward een genot om naar te kyken,
om de homoseksueel van Steye van
Brandehberg mogen we na zoveel
t.v.-uitzendingen misschien niet meer
lachen, of juist wel, maar hy werd
heel grappig neergezet.
Gysbert Tersteeg, Ingeborg Elze
vier, Frans van der Lingen en Wiebe
Brandsma bleven niet achter. Aan
het slot raakt „Black Comedy" wat
dolgedraaid, maar dat neemt toch
hiet weg dat het excellent klucht-
werk is.
Het is jammer dat „White Lies",
het stuk dat voor de pauze ging, te
zeer het stempel droeg van een ge
forceerd maakwerkje. Een zangidool,
dat met hulp van een waarzegster
iets van zyn manager op de mouw
gespeld moet krijgen, is een al erg
simpel uitgangspunt, maar als dan
bovendien de gekozen karakters niet
harmohiëren met de situatie waarin
zy worden geplaatst of sterker nog
als de schryver naar goedkope zwen
kingen toeschryft dan wordt zo'n
eenakter wel een loos geval.
Carl van der Plas heeft aan die
zwakte niets kunnen doen. Zelfs niet
met het mooie stykvolle decor van
Hep vah Delft als steun. Myra Ward
had enkele goede momenten, maar
als geheel sloot haar rol niet en ble
ven enkele maniertjes in de weg zit
ten. Maar ja de goedkope wysheden
over leugentjes om bestwil, die de
schryver haar in de mond legt, zyn
ook wél overtuigend te brengen. My
ra Ward en Steye van Brandenberg
(als de manager-ontdekker) konden
zich in „Black Comedy" ruimschoots
revancheren. Voor Jaap Wieringa be
hoefde dat niet. In zyn rol zat meer
lyn en dat kwam heel redeiyk aan
het licht. Voor Carl van der Plas een
positieve rekening door het overrom-
pelehde plezier dat hy uit ,31ack
Comedy" wist te halen.
Chinezen halen
U 2-vliegtuig neer
Boven het zuiden van China is gis
teren een Amerikaans onbemand ver
kenningsvliegtuig neergeschoten.
Dergelyke toestellen plegen op zeer
grote hoogte te vliegen. Het persbu
reau „Nieuw China", dat dit bekend
maakte, zei dat dit de tiende maal
was, dat een Amerikaans „piraten-
vliegtuig" boven China is neerge
haald. Op 8 september schoten de
Chinezen een van Formosa afkom
stig Amerikaans U2 verkennings
vliegtuig neer.
Syrië wil boycot
olie voortzetten
Syrië heeft er gisteren bij de Ara
bische landen op aangedrongen de
boycot op olieleveranties aan de
„bondgenoten" van Israël voort te
zetten. In een toespraak voor radio
en tv zei president El-Atassi, dat zyn
land de diplomatieke, economische
en culturele betrekkingen met deze
landen niet zal hernieuwen, zy zyn
direct verantwoordelyk voor de leve
ring van wapens aan Israël, dat zy
economisch en politiek steunen, zo
zei El-Atassi in 'n politieke verklaring
van de regerende Baath-party, de
eerste na de Arabisch-Israëlische
oorlog.
Syrië was niet aanwezig op de re
cente Arabische topconferentie in
Khartoem, waar andere Arabische
landen besloten het verbod op de le
vering van olie aan de Ver. Staten,
Engeland en West-Duitsland op te
heffen.
Nylon damespantoffels met modieuze -zilvervosgar-
nering- en solide gevulkaniseerde rubberzooi. Uitste
kende pasvorm. In 5 warme kleuren. rftfk em
Maten36/42
Kleuter- en meisjespantoffels van ijzers!
nylon en met solide loopzooi. Lief
hielbandmodelletje voor de kleuters;
vlotte instappers voor de meisjes.
In rood, koningsblauw en maïsgeel.
Maten: 30/35 4.95;
26/29 4.50;22/25
Herenpantoffel in gezellig
leest. Van bruin/beige nubuck-leer en mpt
imitatie lamsvachtvoering.
Nylon damespantoffels met een ideale pasvorm,
Bijna onverslijtbaar. In goudgeel, smaragdgroen en
kersrood.
Maten: 36/42
Herenmuilen en pantoffels van zeer sterk peau
pêche. Prettige, royale leest. In een warme kleur bruin.
Maten: 40/46 5.95; 36/39
5.25; 30/35 4.25; 25/29
