Films
in
Leiden
Het is niet waar dat we
lak hebben aan provincie
JEROEN BOSCH
Bond weer grootser
Muzikale huldeblijken
Hendrik Andriessen
fascinerend.
Onibababeeld uit
andere wereld
Artistieke
noodzaak
Haarlemse
serie
kamer
muziek
Concerten
en radio
Zeldzame
expositie
VRIJDAG 15 SEPTEMBER 1967
LEIDSCH DAGBLAD
Trianon James Bond
is weer terug in Leiden,
en zoals we dat van hem
mogen verwachten, wéér
grootser, weer spectacu
lairder. sensationeler, weer
enfin, noem maar op,
kortom nog méér Bond. Of
niet?
Dat hangt er vanaf wat
men in 007 wil zien: een
spion, een krachtpatser of
een behendige trucjesman.
In elk geval is Bond in
„You only live twice" dui
delijk in het (laatste?)
stadium van de ruimte
vaart beland.
Zijn taak is het dit keer een
derde wereldoorlog te voor
komen door te verijdelen dat
alsmaar Amerikaanse en
Russische ruimtevaartuigen, die
toch zo vreedzaam rond onze
aardbol suizen, worden vernie
tigd. Natuurlijk zit Bonds aarts
vijand Spectre er weer ach
ter. maar de vraag is waar?
Bond speurt de hele organi
satie op in een uitgedoofde vul
kaan op een Japans eiland.
Vlaar het moet gezegd worden,
007 heeft dit keer de onschat
bare hulp van de chef van de
Japanse geheime dienst en
diens duizendkunstenaars op
vechtgebied. Het slot van de
film is dan ook een imposante
strijd van deze vechtersbazen
in de vulkaan, die resulteert in
de ontploffing van de gehele ba
sis van waaruit raketten opstij
gen om de ruimtevaartuigen te
vernietigen. (Wie had an
ders van Bond verwacht?).
Het is een uitermate span
nende film, daar staan Ian
Flemings genius en het gouden
filmduo Albert R. Broccoli en
Harry Salzman borg voor. De
beelden zijn recht-toe-recht-
aan, zonder veel kunstzinnige
omhaal. En Sean Conmery voelt
zich op zijn gemak tussen de
Japanse schonen die hem
beurtelings liefkozen en het le
ven redden. Verder speelt Bond
weer met allerlei aardig schiet
tuig, van de simpele sigaret die
na enkele séconden een doden
de kogel uitbraakt tot een op
vouwbare helikopter die aan al
le kanten kan schieten, die een
rookgordijn legt, die bommen
laat vallen en andere verrassin
gen kan tonen.
Overigens hebben de voorbe
reidingen voor de film nog heel
wat voeten in de aarde gehad.
De filmmakers bouwden een
reuzenvulkaan die veertig meter
boven de Pinewood Studio's bij
Londen uittorende. Niet van
hardboard met wat pleister
werk, maar van zeer degelijk
staal: meer staal dan bij fle
bouw van Londens Hilton Ho
tel is gebruikt. Dat was ook
wel nodig want helikopters
moesten de vulkaan kunnen in-
en uitvliegen. Dit dreef de kos
ten natuurlijk aanzienlijk op
alleen al het vulkaan-interieur
met zijn raketten en monorail
een controlekamer en een
beweegbaar helikopterplatform
kostte meer dan tien miljoen
gulden, hetzefde bedrag waar
voor de hele eerste Bond-film,
Dr. No, werd gemaakt.
Maar de verwachting is ge
rechtvaardigd, dat de producen
ten, wat de opbrengsten betreft,
beslist niet somber behoeven te
zijn. Resumerend: een Bondge-
val met zeer veel spectaculair
trucwerk, dat bij ons echter
enig verlangen oproept naar de
betrekkelijke eenvoud van bijv.
„From Russia with love". En
natuurlijk zit er ook weer dat
ene sadistische trekje in: men
sen die worden opgevreten door
vraatzuchtige vissen waarvoor
Spectremensen bijzondere be
langstelling schijnen te koeste-
Rauwe nacht
in Jericho
LIDO De naar het boek
„The man in black" van Mar-
<in H. Albert vervaardigde film
.Rough night in Jericho" is een
;chte Western. In het Ameri
kaanse stadje en zijn omgeving
wordt heel wat gevochten vóór
dat aan de terreur van een ge
wetenloos individu, Alex Flood
'Dean Martin) een einde is ge
komen. Molly Lang (Jean Sim
mons) is enige tijd verliefd ge
weest op Flood tot ze tot de
ontdekking kwam wat voor
schurk hij 'was. Zelf was ze geen
katje om zonder handschoenen
aan te pakken en wat Flood
ook ondernam, haar postkoets-
bedrijf kreeg hij niet in han
den. Toen het haar wat erg be
nauwd werd, had Mlly de hulp
ingeroepen van ex- sheriff Hick
man .(John Mclntire), die ver
gezeld van zijn vroegere assi
stent Dolan (George Peppard),
het al spoedig met Flood aan
de stok kreeg. Het rauwe spel
golfde op en neer, nu eens had
de éne, dan weer de andere
partij de bovenhand. Gelukkig
voor Molly en Dolan, dat uit
eindelijk in een spannend twee
gevecht de goede krachten won
nen. waarbij helaas ook offers
werden gebracht.
Wie van dit soort avonturen
verhalen houdt, kan de komen
de dagen in Lido ruimschoots
zijn hart ophalen aan de boeien
de kleurenfilm met prachtige
landschappen.
Sean Conneryalias James
Bond, alias 007, in de op-
vouwbare helikopter, waar
mee hij in een spectaculaire
strijd vier vijandelijke heli
kopters de grond in boort.
CAMERA Vreemd, onwe
zenlijk, maar ook beklemmend
en fascinerend is de film, die
de Japanse cineast Kaneto Sjin-
do ons deze week in het theater
aan de Hogewoerd voor zet. Het
zuiver menselijke in zijn zelf
geschreven scenario is van over
al en altijd. Men kan het trans
poneren naar elk tijdperk en
naar elke plaats. Een oudere
vrouw tracht de weduwe van
haar in de burgeroorlog omge
komen zoon met alle mogelijke
en onmogelijke middelen bij zich
te houden. Maar het hart en
het lichaam van de jonge vrouw
trekken naar de vriend van
haar man, een vitale van le
venslust bruisende jonge kerel,
die wèl aan het oorlogsgeweld
heeft kunnen ontsnappen.
Een thema ouder dan de film
zelf, maar ditmaal geplaatst in
een voor Westerse begrippen on
werkelijke omgeving. De vrouwen
leven in hutten tussen mans
hoog riet en kunnen slechts door
het doden en beroven van ver
dwaalde krijgers dat leven be
houden. Elk greintje bescha
ving, dat zij mogelijk ooit heb
ben bezeten, is onder die bar
re meedogenloze omstandighe
den wel verdwenen. Het meest
dierlijke in de mens komt bo
ven. Zij leven volgens hun in
stincten, jagend op menselijke
prooien en grijpend, wat zij den
ken dat goed is. Kaneto Sjin-
do heeft het primiteive in hun
gevoelens op treffende wijze in
beelden gevangen. Het is vaak
schokkend, soms gruwelijk en
een enkele maal zelfs macaber.
Maar de beklemming waarin
hij ons reeds in de eerste me
ters van zijn film plaatst, houdt
hij vast. De dreiging van het
onontkoombare noodlot, daar-
waar driften en hartstochten zo
het leven bepalen, hangt lood
zwaar in zijn werk van het be
gin tot het einde. Prachtig di
rigeert hy zijn mensen, Noboe-
ka Otowa als de oude vrouw,
Jitsoeko Josjimoera als de jon
ge vrouw en Kei Sato als de
mannelijke zijde van de drie
hoek in de geest, die hij voor-
zichzelf had uitgestippeld.
Maar de sfeer, de omgeving,
de levenswijze en de menselijke
uitingen zijn van een ons zo on-
Blow up
STUDIO Michelangelo An-
tonioni's jongste kleurenfilm
is alweer zijn derde week inge
gaan in het kleine theater aan
de Steenstraat. Wij schreven het
al eerder, ambachtelijk heeft de
Italiaanse cineast met deze in
Engeland gemaakte rolprent een
bijzonder gaaf werkstuk afge
leverd, maar over zijn inten
ties (grenzen tussen schijn en
werkelijkheid zijn in zijn film
moeilijk te trekken) k*an men
lang en breed discussiëren.
Maar de sfeer, de omgeving,
de levenswijez en de menselijke
bekende cultuur, dat het moeilijk
valt zich in de gevoelens van
de hoofdpersonen te verplaat
sen. De film is dan ook boei
end als beeld uit een andere
wereld, maar slaagt er niet in
te ontroeren.
Intieme leven
strip-danseres
LUXOR Het intieme leven
van een strip-danseres heeft
niet zo heel veel om het lj|jf.
Het verhaal is gegarneerd rond
een aantal, laten we zeggen ge
waagde revue-nummers en dat
heeft dan bijna altijd tot re
sultaat dat het een wat brokke
lige indruk maat.
Twee meisjes, Linda en Pat,
zien kans als danseresje bij het
„ballet" van het Windmill-
theater te komen. Linda, een
frisse, nette jonge vrouw, is
daarmee tevreden, maar de bru
tale Pat wil meer. Zij is uit op
roem en tracht haar doel te be
reiken door middel van wat du
bieuze vriendschappen met pro
ducers. Het lukt niet en als het
Windmill-theater zijn poorten
moet sluiten gaat het in sn»l
tempo van kwaad tot erger met
Pat. Daar zij voortdurend wordt
geconfronteerd met de keurig
nette Linda, krijgt de film
wellicht ongewild een hinderlijk
.meisjes opgepast" toontje, dat
totaal overbodig is. Het spel
van de hoofdfiguren in dit ma
tige, vlakke werkstuk, is even
min om over naar hitfs te
schrijven.
West Side Story
REX De terugkeer van de
„West Side Story" een mu
sical die uitgroeide tot een
filmklassieker van het zuiver
ste water. Wie dit produkt met
zijn (destijds) baonbrekende
film choreografie en verrukkelij
ke lichte muz. voor de tweede
(of derde) keer wil gaan zien,
kan terecht in het theater aan
de Haarlemmerstraat.
Guus Oster over herstructurering toneel
De leidingen van de Neder
landse Comedie, de Haagse
Comedie en het Nieuw Rotter
dams Toneel hebben gisteren
in Amsterdam de inhoud van
het door hen bij de minister
van Cultuur, Recreatie en
Maatschappelijk Werk inge
diende plan tot wijziging van
de structuur van het toneel
toegelicht.
Het belangrijkste punt van dit
plan is het geleidelijk loslaten van
het doublure-systeem door deze ge
zelschappen. Hiermee zou in het
seizoen 1968'69 een begin moeten
worden gemaakt. Het is de bedoeling
dat de Nederlandse Comedie in dat
seizoen de Amsterdamse Stads
schouwburg geheel enkelvoudig gaat
j bespelen met een repertoire van zes
i stukken. Voor de Haagse Comedie
en het Nieuw Rotterdams Toneel
I staat voor het seizoen '68'69 als
(Van onze correspondent)
De directie van het Haarlems Con
certgebouw heeft m samenwerking
met de VPRO-radio voor het ko
mende seizoen 19671968 een ka-
mermuzie'kserie nieuwe stijl
samengesteld. De serie bestaat uit
acht maandelijkse op donderdag te
geven concerten, die elk in het teken
staan van één componist. Medewer
kenden aan de concerten zijn de
panlaten Miep van Luin, Ans Bou
ten, Maarten Bon, Sas Bunge, Geor
ge van Renesse, de bariton Pierre
Mollet de enige buitenlander
het Amsterdams Pianokwartet, het
Amsterdams Strijkkwartet en het
Nederlands Blaasensemble onder lei
ding van Edo de Waard. De compo
nisten waaraan aandacht wordt be
steed zijn Strawmsky, Mozart, fami
lie Andriessen, Willem Pijper, Men
delsohn, Ives, Faure en Janacek.
Elke vrijdagmiddag, de dag na het
concert, zendt de VPRO van half
vijf tot half zes het concert over
de radio uit.
overgangsmaatregel een 1,5 dou- t
blure-systeem op het programma
met een repertoire van zeven stuk
ken waarvan drie enkelvoudig en
vier in doublure.
Dit houdt in dat de drie gezel
schappen elk in him eigen stad 200
voorstellingen zullen geven en teza
men 470 buiten de standplaatsen. In
dit laaitste geval zijn de voorstellin
gen die de gezelschappen in eikaars
standplaatsen gaan geven inbegre
pen.
Het gevolg zal zijn dat het aantal
voorstellngen van „de grote drie"
buiten Amsterdam. Rotterdam en
Den Haag belangrijk zal afnemen.
Op het ogenblik is de verhouding zo
dat de .grote drie" 47,5 van de
voorstellingen in de standplaatsen
en 52.5 procent daarbuiten geven.
In het nieuwe systeem, zo stellen
„de grote drie", zal de verhouding
standplaats-provincie weer enigszins
in overeenstemming gebracht wor
den met de door de subsidieregeling
aangegeven formule 60-40. De weg
gevallen voorstellingen van „de grote
drie" buiten de standplaatsen zullen
overgenomen moeten worden door
de regionale toneelgezelschappen.
Het plan houdt voor de drie grote
gezelschappen verder het trekken
van een publiek uit meerdere lagen
van de bevolking en het stimuleren
van de belangstelling voor het to
neel bij de jeugd in. Deze taak
wordt volgens de opstellers in de
dichte bevolkingscentra van de
standaardgezelschappen niet alleen
voortdurend belangrijker. maar
draagt ook een recent karakter.
Meer samenwerking
Ook voorziet het plan in de ophef
fing van het exclusieve opvoerings-
reoht, waardoor regionale gezel
schappen in staat worden gesteld
stukken van „de grote drie" in hun
repertoire op te nemen. Daarnaast
is in het plan sprake van uitwisse
ling van acteurs en actrices tussen
de toneelgezelschappen, uitwisseling
van voorstellingen van de Neder
landse Comedie. de Haagse Comedie
en het Nieuw Rotterdams Toneel ln
de weekeinden en het coördineren
van uitgaven zoals van reis- en on
gevallenverzekeringen en de kosten
van personen- en goederenvervoer.
De heer G. Oster. directeur van
de Nederlandse Comedie, zei dat het
plan niet gezien moet worden als
een uiting van „lak hebben aar
provincie". „Het Is artistiek gezien
noodzakelijk het aantal nieuwe
voorstellingen dat het huidige sy
steem van toneelspreiding noodza
kelijk maakt in te perken".
Het plan is na de indiening bij
de minister besproken door de leden
van de Vereniging van Nederlandse
Toneelgezelschappen. Volgens de
heer Oster staan negen van de tien
leden die deze vereniging telt er
achter en is de minister, die een
beslissing moet nemen, niet tegen
het plan.
Guus Oster
geen lak aan de provincie
Twee huldigingsconcerten en vier
radio-uitzendingen zijn als blijken
van hulde gewijd -aan de componist
en musicus prof. Hendrik Andries
sen, die op zondag 17 september 75
jaar wordt.
Het eerste huldigingsconcert vindt
plaats op 26 september in de Sint
Josephkerk in Haarlem. Daar wor
den met de medewerking van het
Nederlands Kamerkoor o.l.v. Felix de
Nobel en de organist. Albert de Klerk
orgel- en koorwerken uitgevoerd.
Een tweede feestconcert wordt op
19 oktober in de dekanale kerk aan
de Parkstraat in Den Haag gegeven.
Ook dan zullen orgelcomposities, lie
deren en koorwerken van de jarige
componist worden uitgevoerd.
In het programma „Audio" van de
KRO op zondagmorgen 17 septem
ber zal een "vraaggesprek met prof.
Hendrik Andriessen worden uitge
zonden. Nadien volgt een dialoog
van de zoons Juriaan en Louis An
driessen, die als componisten in hun
vaders voetsporen traden.
Diezelfde dag om half vier 's mid
dags geeft Henk Stam een beschou
wing over de jarige componist voor
de AVRO-microfoon, waarna Les
Braamharst fragmenten uit het boek
„Over muziek" van prof. Andriessen
voorleest. In dit programma kan
men ook dochter Cecilia Andriessen,
muziekpedagoge te Rotterdam, ho
ren. Deze uitzending wordt besloten
met het uitvoeren van de vierde
symfonie van Hendrik Andriessen
door het Concertgebouworkest o.l.v.
Bernard Haitink.
Op 18 september zal de NCRV in
de ochtenduren een keuze uit de
vele koor- en orgelwerken, geschre-
ben tussen 1934 en 1944, uitzenden.
In het NCRV-programma „Muziek
en dienst" zal om half negen
's avonds een eerste radio-uitvoering
te beluisteren zijn van de „Cantate''
voor baritonsolo, gemengd koor, ze
ven koperblazers en orgel op teksten
van de dichters Guillaume van der
Graft en Jan Wit. Deze compositie
kwam in opdracht van de Ned. Bond
van Christelijke Zang- en Orato
rium-Verenigingen tot stand.
Muzikaal geslacht
Prof. Hendrik Andriessen heeft
niet alleen een rijk muzikaal nage
slacht, doch ook een muzikaal voor
geslacht, dat tot in de in 1814 ge
boren Comelis Andriessen terugreikt»
Drie van diens twaalf kinderen ko
zen de muziek als levenstaak. Zoon
Nicolaas Hendrik was de vader van
de in 1964 overleden musicus Wil
lem Andriessen, de thans 75-Jarigs
prof. Hendrik Andriessen en van de
beeldhouwer Mari Andriessen.
Zoals men weet is prof. Hendrik
Andriessen lange tijd verbonden ge
weest aan het Koninklijk Conserva
torium in Den Haag.
Den Bosch hoopt tot 16 no
vember tenminste 50.000 be
zoekers te ontvangen voor de
Jeroen Bosch-expositie, die
van de komende zondag af
voor het publiek is geopend. In
het met een koffiekamer uit
gebreide en naar interieur
voorbeeldig verjongde Noord
brabants Museum krijgt men
45 schilderijen (panelen) te
zien van of naar Bosch. Een
twintigtal daarvan is volgens
een of meer deskundigen ei
genhandig. Onder de andere,
vermoedlijke atelier-replieken
of oude copieën, zijn er die
voor ons het beeld bewaren
van verloren gegane authen
tieke werken van Bosch.
Voorts is het merendeel van
de bekende tekeningen 17
bladen waarvan sommige aan
beide kanten gebruikt aan
wezig. Behalve de copieën ge-
duigen op de expositie 3 pane
len van navolgers van de in
vloed van Bosch, die in hon
derden schilderijen in diverse
musea is aan te wijzen.
De kunstwerken zijn gegroepeerd
naar onderwerpen, omdat een tijds
volgorde met geen enkele zekerheid
te bepalen is. Als topstukken gel
den onder meer een „Bekoring van
Antonius" en „De Keisnijding" uit
het Prado (Madrid) de Christo-
phorus en de „Landloper" of „Ver
loren zoon" van het Museum Boy
mans-Van Beuningen. de Doornen
kroning uit de National Gallery In
Londen en het .Narrenschip" uit
het Louvre. Vermaarde stukken als
„De Tuin der Lusten" en „De Hooi
wagen" konden door hun fragiele toe
stand niet worden uitgeleend.
Het milieu van Bosch en de bron
nen waaruit hij kon putten, alsme
de de invloed van zijn werk worden
aangeduid met manuscripten, pren
ten, beelden van Adriaen van Wesel,
oorkonden e.d. Voorts is annex
aan de expositie een tentoonstelling
ingericht van foto's die de fotograaf
Max Seidel heeft gemaakt voor een
boek over de Bossche meester. Klei
ne en grote boeken, foto's en dia's
over het onderwerp zijn in het mu
seum te koop.
De rijk geïllustreerde catalogus is
tweedelig. De eigenlijke catalogus,
met beschrijvende teksten bij alle ge-
exposeerde werken, wetenschappelij
ke inleidingen en een essay van wij
len prof. Max. Friedlaender, kost
f 12,50. Het tweede deel is een bun
del vakartikelen (f6). Bij 80 stations
van de N.S. zijn voordelige trein
toegangsbiljetten te koop.
De weg van het station naar het
museum is in de stad duidelijk aan
gegeven en van de markt af heb
ben vele huizen in de Hinthamer
straat een houten naambordje ge
kregen, zodat ook weinig opmerkelij
ke pandjes iets van een laat 16de
eeuwse sfeer trachten op te roepen.
We zagen nog een bankerbakker die
Jeroentje in roomboter aanbiedt.
Het plan voor deze expositie kwam
twee jaar geleden bü iemand op ala
een aardige gedachte, waarop de
jonge kunstcriticus mr. Ton Fren-
ken in een argeloos enthousiasme
ontstak, dat door de wijze mannen
in de museumwereld niet werd ge
deeld. Nadien is het de heer Frenken
overvloedig duidelijk geworden dat bU
het onmogelijke heeft ondernomen.
Dat is geslaagd door de even argelo
ze steun die hy in Den Bosch vond
en de indrukwekkende offerbereid
heid, die vervolgens Nederlandse mu
seum-deskundigen over de brug
bracht, waarna Frenkens pad in het
buitenland zo goed mogelyk geëffend
werd. Het resultaat is een expositie
van intemationaa, ook wetenschap
pelijk belang, die tevens en vooral
fascinerend is voor de algemene be
zoeker.
ADVERTENTIE
Modekoning(in) worden? Kan! Twaalf Europese
topbladen organiseren "create-in" voor Jonge
ontwerpers(sters). Kans op f. 1000.-, afvaar
diging naar internationale finale in Londen,
contacten met modehuizen, showen op TV. Plus
nog eens f. 5000.- PANORAMA met alle bijzon
derheden pas van de pers.
