Verzoening zoeken met
Geref. Kerken vrijg.
Theater stelt
teleur
Synode van Geref. Kerken in Lunteren
Weer een omstreden
stuk van Hochhuth
J)e Soldaten"
Engeland verboden
Zieke Paus Paulus VI
zegende30000mensen
Amerikaan
eerste iu
Den Bosch
Premiere
Pygmalion
Gespannen opvoering
van de „Fidelio
LEIDSCB DAGBLAD
ADVERTENTIE
MAANDAG 11 SEPTEMBER 1
DAÖ
De generale synode der Geref. kerkscheuring nog altijd bestendigd
Kerken heeft zich in Lunteren op
nieuw uitvoerig beziggehouden met
haar verhouding tot de Geref.
Kerken vrijgemaakt, die in 1942, toen
een ernstige scheuring in de Geref.
Kerken ontstond, uit haar voortkwa
men. Bij de synode waren brieven In
gekomen van een aantal studenten
aan de Theologische Hogeschool in
Kampen, die eerherstel vroegen van
de later vrijgemaakte overleden
hoogleraren, prof. dr S. Greydanus
en prof dr K. Schilder, terwijl zij ook
terzijdestelling wensten van de zoge
naamde vervangingsformule.
Voorts vroeg de kerkeraad van
Zeist op grond van de door hem ge
houden samenspreking de getroffen
tuchtmaatregel opnieuw te willen
herzien, een verzoek, waaraan de
kerkeraad van Wapenveld op dezelf
de gronden adhesie betuigde. De
kerkeraad van Amsterdam-Zuid be
richtte de synode, dat er zijns in
ziens meer moet gebeuren dan al
leen terzijdestelling van de vervan
gingsformule
Ook waren er nog enige predikan
ten en gemeenteleden, die zich op
nieuw tot de synode hadden gewend,
een dringend beroep op haar doend,
niet alleen om mooie en ongetwij
feld goed bedoelde woorden te spre
ken, maar een daad te stellen.
Tenslotte was er een verzoek van
de kerk van Nagele (N.O.-Polder)
om aan deputaten die de zaak-Assen
in onderzoek hebben, ook opdracht te
geven de schorsingen en afzettingen
in 1944 in het onderzoek te betrek
ken. Rapporteur over deze zaak was
dr. F. L. Bos uit Vlaardingen, zelf
voorheen vrijgemaakt predikant.
Discussie
Over de zaak ontspon zich een uit
gebreide discussie. In het debat was
de ene spreker van oordeel, dat de
commissie te ver ging, en de ander,
dat ze niet ver genoeg was gegaan.
Resultaat van de discussie was ech
ter, dat de synode zich met op een
na algemene stemmen (ds. W.Wiers-
ma uit Kollum) na een kleine wij
ziging met het voorstel der commis
sie verenigde.
De synode overwoog, dat in de by
haar ingezonden adressen ten diepste
de geestelijke vraag in het geding ts
naar de schuld aan het bedoeld con
flict, dat helaas in de vorm van een
wordt. Een zuiver onderscheidend
oordeel ter zake van die schuldvraag
is onmogelijk, omdat diverse facto
ren in het complex van de schuldige
broedertwist elkaar over en weer
beïnvloed hebben.
De synode sprak uit, dat de Geref.
Kerken er verre van zijn de schuld
aan het conflict van 1944 en volgende
Jaren eenzijdig te zoeken by hen, over
wie in die jaren in enige vorm het
schuldig uitgesproken werd. De Ge
ref. Kerken willen integendeel hun
nerzijds ootmoedig belijden, dat zij
zelf in het geheel van de schuldige
broedertwist, waardoor de geest der
gemeenschap werd bedroefd, niet
vrijuit gaan.
Vergeven
De Geref. Kerken willen de vrijge
maakte zusterkerken van harte vra
gen haar te vergeven alles wat in die
conflictsituatie en met name in haar
tuchtmaatregelen in haar houding
en optreden niet was naar de geest
De synode wekte eigen kerken op
in de geest van deze uitspraak ook
plaatselijk de verzoening met de vrij
gemaakte kerken te zoeken en te blij
ven zoeken.
Voorts behandelde de synode een
schrijven van de internationale
roomskatholieke vredesbeweging
Pax Christi, afdeling Nederland, in
zake een brief aan de minister van
Defensie met betrekking tot de vre
destaken in het kader van de Ver
enigde Naties.
Naar aanleiding van een schrijven
van deputaten voor radio-en tv-uit-
zendingen, besloot de synode enige
financiële steun te verlenen aan The
World Association for Christians
Broadcasting.
Het laatste agendapunt was het
behandelen van het rapport van de
arbeid voor de werkgroep voor de
catechese. Met een korte comitézit
ting besloot de synode haar tweede
vergaderweek, waarna zij uiteen
ging tot morgenochtend.
IV
m
De Britse toneelcensor heeft opvoe- by een samenzwering om de Poolse
ring van het omstreden stuk „De sol- leider generaal Sikorsky te vermoor-
daten" van Rolf Hochhuth verboden
in Engeland, tenzij de nabestaanden
van Sir Winston Churchill en andere
figuren die er in het stuk niet al
te best afkomen, schriftelijk toe
stemming geven.
Hochhuth is de Duitse toneelschrij
ver, die eerder opschudding verwekte
met „Der stellvertreter" (De plaats
bekleder), over de houding van Paus
Pius in de tweede wereldoorlog. „De
soldaten" werd in april afgewezen
door het Nationale Theater omdat
Churchill in het stuk betrokken is
den. Ook het besluit van de oorlogs
premier om Dresden te bombarderen
wordt in dit stuk aangevochten.
Sir Laurence Olivier en Kenneth
Tynan, die het stuk in het Londense
West-End wilden opvoeren, kregen
dit weekeinde van de censor, lord
Cobbold, te horen dat ze daarvoor
toestemming moesten hebben van
Churchill's familie en van de nabe
staanden van lord Cherwell (Chur
chill's wetenschappelijk adviseur),
lord Alanbrooke (stafchef) en dr. Ge
orge Bell, de Anglikaanse bisschop
van Chichester. Deze figuren komen
allen in het toneelstuk voor. Hoch
huth treft op het ogenblik voorbe
reidingen voor de Berlynse première
van „De soldaten", in oktober.
Tynan zei: „Naar aanleiding van
de brief van de toneelcensor overwe
gen Sir Laurence en ik de mogelijk
heid van een toneelopvoering".
Terwijl de toneelcensor jurisdictie
heeft over de openbare toneelvoor
stellingen in Engeland, vallen parti
culiere vertoningen in toneelclubs
buiten zijn ambtsterrein.
'N FORD LOVE-IN
AUTOMOBIELBEDRIJF
RIJNLAND N.V.
LAMMENSCHANSPLEIN 6
LEIDEN.
Maandag van 10—10 uur.
Dinsdag van 10—10 uur.
Aanmoedigingsprijs
voor Bodegraver
Nadat zaterdag in 's-Hertogen-
bosch de finale van het 14de inter
nationaal vocalistenconcours was
gehouden, heeft de jury de prijzen
als volgt toegekend.
Bassen-baritons: eerste prijs Louis
Nigel Wickens (Engeland), tweede
Williams (Amerika)tweede PriJs
Josef Loibl (Duitsland)eervolle
vermelding Chris Verhoog (Den
Haag). Tenoren: eervolle vermelding
Bert van Delden (Enschede). Alten-
mezzo-sopranen Helja Angervo
(Finland) tweede prijs. Sopranen:
Sally le Sage (Engeland), tweede
prijs; Stefanka Popangelova (Bul
garije tweede prijs.
De beurs voor het volgen van de
internationale zomercursus voor vo
calisten is toegekend aan de Neder
landse Nel Wisse uit Den Haag, aan
wie tevens de prijs van de Vrienden
van het Lied is toegekend. De aan
moedigingsprijs van de Vereniging
Toonkunst is gegaan naar Ruud van
der Meer uit Bodegraven. De prijs
van de stad 's-Hertogenbosch, die
bedoeld is voor exceptionele presta
ties, op het concours te honoreren,
is niet toegekend daar de jury van
mening was dat een dergelijke pres
tatie op dit concours nietgeleverd is.
In de Eindhovense Stadsschouw
burg' heeft het toneelgezelschap En
semble zaterdagavond het nieuwe
seizoen geopend met de première
van G. B. Shaws blijspel Pygmalion.
Er was veel bijval voor hoofdrol
spelers Jan Retel (prof. Higgins),
Sigrid Koetse (Elisa Doolittle) en
Johan Kaart (Doolittle)
Open doekjes tijdens het spel en
een langdurig applaus aan het slot
drukten de waardering van het pre
mière-publiek, dat in de grote zaal
geen stoel onbezet liet uit voor spe
lers en regisseur, Carol Guttmann,
maar ook voor de fraaie decors en
kostuums van Colin Winslow.
Alfred Pleiter had voor de verta
ling gezorgd.
Forum tot veel in staat
Freedom Aiva rd
voor Casals
De met-politieke vereniging .Free
dom House", meer dan een kwart
eeuw geleden geboren uit een fusie
van verscheidene Amerikaanse co-
mité's die zich verzetten tegen het
nazisme heeft de vrijheidsmedaille
voor 1968 toegekend aan de 91-Ja-
rige violoncellist Pablo Casals, aan
gezien hij er volmaakt in geslaagd
is zijn werk voor de vrede in har
monie te brengen met de artistieke
rijkdom van zijn muziek".
De onderscheiding zal hem op 8
april 1968 in New York worden ter
hand gesteld.
In 1936 week Casals naar Frank
rijk uit. Hij verklaarde niet naar
Spanje te zullen terugkeren voordat
er een democratisch gekozer. regering
was. Sinds 1957 woont hij in Porto
Rico.
De „Freedom Award" is in vorige
jaren o.m. toegekend aan Winston
Churchill, Jean Monnet, Harry Tru
man en president Johnson. Voor dit
jaar werd htf verleend aan Roy
Wilkins. leider van de Amerikaanse
bond voor de vooruitgang van ge-
kleurden.
Het op era-gezelschap Forum
heeft zaterdagavond in de stamp
volle Twentse Schouwburg in En
schede het nieuwe seizoen ge
opend met de enige opera van
Beethoven, Fidelio.
Met De Belofte9
Ondanks zijn blaasontsteking is
p?"s Pa»'s VI, die er moe en onge
woon mager uitzag, gisteren aan het
raam van zyn studeerkamer versclv
nen om de meer dan 30.000 mensen
op het St.-Pietersplein in Rome zyn
zegen te geven.
Met zwakke, bevende stem sprak
hy de hoop uit, dat hy spoedig beter
zal zyn, terwijl de menigte hem on
stuimig toejuichte.
„Belangrijk is niet de gezondheid
van de paus, die van geringe beteke
nis is. Belangrijk zijn de noden van
de kerk", zei Paulus, die acht minu
ten aan het raam bleef staan.
De lijfarts van de 69-jarige paus.
prof. Maro Fontana, zei zaterdag
avond in een verklaring, dat de
koorts waaraan de paus sedert 4 sep
tember leed, een gevolg is van de
blaas- en nierbekkeninfectie. De ont
wikkeling van de ziekte en de resul
taten van de herhaalde en stelselma
tige analysen wekken de hoop, dat
de paus zijn normale werkzaamhe
den spoedig zal kunnen hervatten. In
kerkelijke kringen is de verklaring
van prof. Fontana met opluchting
ontvangen. Daar de afgelopen dagen
geen medisch bulletin was ultgege
ven, waren alarmerende geruchten
de ronde gaan doen.
De ziekte van Paus Paulus VI,
cysto-pyelltis, is, naar men ons des
gevraagd van medische zijde mee
deelde, doorgaans goedaardig er
wordt bestreden met antibiotica.
Indien Aleksei Arboezov inderdaad
de na-oorlogse toneelvernieuwer is,
die de problemen van de Russische
oorlogsgeneratie gestalte heeft gege
ven, dan ligt die generatie toch wel
ingebed in een al te naïeve voorstel
lingswereld. In „De Belofte", waar
mee Theater zaterdagavond in de
Arnhemse schouwburg het toneelsei
zoen opende, ontmoetten we drie
vereenzaamde kinderen, het meisje,
zestien, de jongens byna achttien, in
een wrakkige zolderkamer tydens de
belegering van Leningrad in 1942.
Drie dappere jongelui, vertrouwd met
de dood, met honger, met het drei
gend lawaai van naby inslaande bom
men en met angst voor de daarop
volgende stilte. Het onvermijdelijke
geschiedt.
Er ontwikkelen zich liefdesgevoe
lens waarmee ze nog geen raad we-
De stoere bruggenbouwer met
zijn scherpzinnige, filosoferende aard
en het zorgzame meisje dat niet weet
tot wie haar liefdesgevoelens het
meeset uitgaan. Zolang dit spel in de
sfeer blijft van tienersleven ontwik
kelen zich spanningen die telkens
door een plezierige dosering van tar
tende humor en zelfspot doorbroken
worden. Dat duurt tot de pauze. En
ook al viel een zekere traagheid in
de ontwikkeling te constateren, „De
Belofte" hield stand. Als echter de
beide jonge kerels na vier jaar als
volwassen mannen van het front te
rugkeren, de dichter zonder rechter
arm, wordt de situatie serieus. Eén
van de twee mannen moet vertrek
ken. Het is de bruggenbouwer die
gaat. De dichter trouwt het meisje.
De zolderkamer blykt dan gerestau
reerd tot een burgerlijke woning en
het huwelijk loopt dood in een fan
tasieloze geborgenheid. Na vele jaren
komt de bruggenbouwer plotseling,
gedreven door verlangen naar zijn
oude kamer, een tikje gedesillusion-
neerd inn zyn werk, terug. Onder een
traag en spanningloos gelelibereer,
waarin het spel verzand in een mach
teloze poging een ongeloofwaardige
situatie geloofwaardig te maken, staat
de dichter zijn vrouw af aan zijn
xriend en rivaal, die de eigenlijke uit
verkorene was.
keerde blik luisteren naar het grond
motief: „Je kunt op de dag voor je
dood nog een nieuw leven beginnen".
Nu mag worden vastgesteld, dat Ar
boezov stellig succesvol met contrast
werking omspringt en koddige effec
ten bereikt als de half invalide dich
ter zich in de derde persoon uitdrukt.
Het moe evenzeer worden opgemerkt,
dat het drietal, na een hijgerig be
gin, naar overtuigend spel evolueerde.
Arboezov heeft gelukkig weinig ge
bruik gemaakt van propagandistische
leuzen en symbolische uitspraken
het zelfs gewaagd deze licht te iro
niseren.
Christine Ewert als het meisje Lika
bleek tot de pauze goed opgewassen
tegen haar rol. Rene Lobo verraste
als de somberhartige grootspreker
Marat en Carol Linssen speelde over
tuigend de zelfverzekerde dichter
Leonidik tot allen faalden ln het on
mogelijke slot, waar regisseur Croiset
met coupures ongetwijfeld wat had
kunnen doen. Het blijft echter de
vraag of er in het repertoire van Ne
derlandse toneelschrijvers geen stuk
was te vinden dat het tegen deze Rus-
In dit laatste deel overheerst het sische creatie met meer succes zou
op-de plaats-rust en het met inge-1 hebben opgenomen.
Over het geheel genomen is dit
een van de meest gespannen op
voeringen van Forum geworden,
gespannen vooral door de muzi
kale leiding van Gustav Fiille-
born, alsmede door de in feite
sombere, maar de kern van het
werk rakende regie van H. W.
Wolff uit Koblenz. De samenwer
king van deze twee kunstenaars
heeft een vertolking gebracht, die
geheel was gebaseerd op de ach
ter de muziek en het libretto lig
gende gedachten.
Dirigent Gustav Fülleborn heeft in
de muzikale leiding alles nagelaten
wat de aandacht van de kern zou
kunnen afleiden. Hy zocht het niet
in de romantiek maar in de kracht
van de muzikale expressie en hij liet
het opera-orkest op een ongekend
kundige wijze muciseren. Regisseur
Wolff heeft ook alle opgelegde ef
fecten vermeden en zocht naar een
verinnerlijkte soberheid die juist deze
opera zo nodig heeft. Bij de Forum
solisten had hij echter wellicht wat
meer moeten detailleren, omdat bij
deze groep te weinig talent aanwezig
is om uit eigen vermogen het karak
ter te verbeelden. Maar het totaal
beeld was boeiend en Harry Wich
had zich in decors en kostuums ook
beperkt tot een eenvoudig maar sug
gestief beeld. De twee hoofdfiguren
Leonore en Florestan. resp. gezongen
door Patricia Hyde-Thomas en Har
ry France, hebben ongetwijfeld naar
eigen vermogen veel gepresteerd,
maar in deze zware partijen forceer
den zij toch wel wat Op behoorlijk
niveau zongen en speelden Mia Kroes
als Marzelline en Norbert Orth als
Jaquino en Gerard Groot was een
geroutineerde Rocco. Antoon Huys-
mans zong de kleine partij van Don
Fernando .Het koor was uitstekend
ingestudeerd door Hans van den
Hombergh.
Met deze opvoering heeft Forum
opnieuw bewezen tot veel in staat te
zijn en uit alle tijden en stijlen van
de opera-geschiedenis werken te kun
nen brengen, die door de huidige
opera-crisis in ons land een leemte
opvullen. Na de dood van de vroegere
directeur Paul Pella vreesde men dat
ook dit muziek-dramatisch instituut
zou verdwijnen, maar diens opvolger
Gustav Fülleborn heeft de zaak op
een hoog niveau voortgezet.
De Tegelse Passiespelen werden
dit jaar door ruim 40.000 bezoekers
gevolgd. Dit komt bij de 8 uitvoerin
gen neer op nog geen 1500 per keer,
terwijl per weekeinde gerekend was
op rond 4500 bezoekers. Deze aan
zienlijk verminderde belangstelling
wordt door de secretaris van de
Stichting Tegelse Passiespelen toege
schreven aan de bij zeer velen gewij
zigde opvattingen omtrent de gods
dienst in het algemeen. Secretaris
J. Janssen deelde na de laatste op
voering van afgelopen zaterdag mede
dat 't stichtingsbestuur zich al moe
ten beraden over de wijze waarop in
1970 meer bezoekers kunnen worden
aangetrokken. Het passiespel wordt
door circa 450 inwoners van Tegelen
opgevoerd. Ze hebben er praktisch
een heel jaar bemoeienis mee.
LSD en het
geslacht
na
Een Spaanse geleerde, die aan het
hoofd staat van een genetisch insti
tuut te Beaverton (Oregon), zegt ge
vaarlijke afwijkingen te hebben ont
dekt in het bloed van drie van vier
baby's, die ter wereld zijn gebracht
door moeders die tijdens de zwanger
schap L.S.D. hebben gebruikt. De ge
leerde, dr. Jose Egozcue, had aange
taste chromosomen aangetroffen, die
bij een van de kinderen gelijkenis
vertoonden met de chromosomen van
leukemiepatiënten
Henry Miller
weer getrouwd
De 75-jarige Amerikaanse schrijver
Henry Miller is gisteren in Beverly
Hills in het huwelijk getreden met
de 28-jarige zangeres Hold Tokoeda.
Het is Millers 5e huwelijk. Alleen zijn
22-jarige dochter Valerie en zyn 20-
jarige zoon Tony waren bij de plech
tigheid aanwezig. Tot de weinigen
die voor de receptie waren uitgeno
digd, behoorde de Franse regisseur
Jean Lenoir.
De huwelijksreis gaat naar Parijs
cn Zweden.
De voorzitter van de iVedl
landse Vereniging voor LogopeLw
en Foniatrie, de heer J. van
pen (l.), heeft in het Kurhausfyr-
gouden erepenning van de 11
eniging uitgereikt aan Toon Ht,
mans, voor de wijze waarop f
cabarettier en chansonnier
bijgedragen tot het gebruik ïL^
de Nederlandse taal. fL,
Kerkelijk Leven
NED. HERV. KERK Kh
Beroepen te Wijhe J. F. Grimmig
Tienhoven te Eemnes-Bula,
(toez.) C. Treure te Hasselt (Op
Aangenomen het beroep der gL
synode tot pred. voor b.w. (wetF
schappelijk adviseur te Jeruzatyen
J. Schoneveld te Stavoren.
WAALSE GEMEENTEN
Aangenomen naar 's Gravenhj T
(vac. J. F. N. de WatteviUe) A. lier
laise te Luik (B.) Boj
CHRIST. GEREF. KERKEN k?
Bedankt voor Maassluis D. Stym-
boom te Dordrecht-C. voor Za£L
aam A. W. Drechtsler te 's GravCfg
hage-Zuid nte
GEREF. GEMEENTEN F-
Beroepen te Middelharnis
Schipaanboord te Apeldoorn.
NED. HERV. KERK Jhs
Beroepen te IJsselstein J. Vos D
Rijssen té Wijk bij Heusden j
van Hennekeler te Zwartebroek. F
Aangenomen naar Epe (W. F.)
ter Braak toez.) H. van Nieuw»
huize te Slikkerveer. F 1
Bedankt voor Waddinxveen (vp<
J. R. Cuperus) C. van den Berg#
Oud-Beijerland voor Lopik
Blok te Ridderkerk voor Bov#r
Hardinxveld (2e pred. pl.) C. VosP1
Gouda. y
GEREF. KERKEN j»1
Beroepen te Duisburg-RuhrortiBc
J. Boumann, kand. te Wanne-Eidjun
die dit beroep ook aannam. b
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Boskoop A. Hofrcl 1
te Zeist te Kalamazoo (U.s|u
D. Hakkenberg te Dordrecht.
GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Hollum
Ameland) R. H. Nieuwenhuis,
te Visvliet, die bedankte voor Bal
veen, Oppenhuizen, Tzum en
Zuidbroek-Harkstede naar
D. H. Borgers te Nijverdal.
CHRIST. GEREF. KERKEN
Tweetal te Vlaardingen M. Bi e
te Zeist en G. J. Buys te Murml.U11
woude. 8001
GEREF. GEMEENTEN P
