Zweepslag concurrentie
spoort ondernemers aan
i w
„Hollands Glorie
redivivus
Financieel weekoverzicht
Grotere efficiency
i.fi
kost werkgelegenheid
Leren, leerde,
geleerd
Kerkdiensten Leiden en omgeving
Bedachtof niet
ZATERDAG 26 AUGUSTUS 1967
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 15
„Tijden veranderen en wij met hen", wisten wijsgeren in de
oude tijd al te vertellen toen het tempo der veranderingen
heel wat lager lag dan tegenwoordig. Vooral in het bedrijfs
leven wordt het steeds duidelijker dat de technische evolutie
dusdanig snelle aanpassingen vereisen, dat vaak pijnlijke ope
raties nodig zijn. De textielnijverheid heeft ondanks de plaats
gehad hebbende technische aanpassingen het juiste tempo nog
niet gevonden. Dat werd deze week nog eens duidelijk ge
maakt door de gebeurtenissen bij Nyma, dat als toeleverings-
jedrijf van de textielnijverheid het juiste tempo niet bleek te
hebben gevonden. De moeilijkheden toonden, dat het nog lang
liet pluis is in de wereld van de synthetische garens.
In een geheel andere sector, in het havenbedrijf, te Rotter-
lam werd eveneens aangetoond hoezeer de technische evolutie
.jïJngrijpt in het bestaan der mensen. Voor ongeveer 500 man is
ghiir geen werk meer omdat het is overgenomen door arbeids-
aa' lesparende werkmethoden, die omvangrijke investeringen
lebben geëist.
Kt"
sell Uiteraard zou het in theorie moge-
jk zijn om de ondernemers op te
gen het tempo van de technische
N afwikkeling minder snel te volgen,
4-2 ft is echter de zweepslag
0-4 oeiende internationale
die hen opdrijft. In een land waar
'oldoende middelen worden opzy
ittjdegd voor investeringen in kapi-
algoederen is een vermindering
Nit algemene welvaartspeil der be-
llking te verwachten.
Daarom was het goed uit een sta-
itiek van het Centraal Bureau
statistiek kunnen lezen dat het
het eerste kwartaal van dit jaar
investeringen in vaste activa op
i redelijk niveau werden gehand-
lafd,
rkiv,
Hoog inves-
teringspeil
kan worden uitgekeerd, waardoor het
publiek bereid is veel hogere pry zen
voor de aandelen te betalen dan in
Nederland het geval is voor aandelen
van gelijkwaardige ondernemingen.
Knuppel in
hoenderhok
In de internationale concurrentie
strijd om de gulden van de consu
ment wordt door de ondernemers een
gevecht met de geldzakkeu gelevcid
om door zoveel mogelijk investerin
gen met de tyd mee te kunnen ko
men. Niet voor niets heeft de Britse
minister van Sociale Zaken, Labour-
man Ray Gunter, er deze week op
gewezen dat in de moderne samenle
ving voldoende ruimte moet blijven
bestaan voor het behalen van onder
nemerswinsten. Met winst worden de
geldzakken gevuld.
Hij gooide daarmede een knuppel
in het hoenderhok, want het winst-
principe is een van de gevoeligste on
derwerpen van het dogma van de
Labourpartij.
Voordeel van winst
De minister wees er op dat allecai
de expansie van de industrie het mo
gelijk maakt om de toeneming van
de werkloosheid te voorkomen. Het
zou daarom wenselijk zijn als de
partijgenoten wat minder denigre
rend zouden spreken over winst. Een
winstgevende industrie schept de ge
legenheid voor nieuwe investeringen,
verhoging van de economische wei
vaart en vergroting van de werkge
legenheid. Is de industrie niet iea-
dabel dan komt er geen uitbreiding
van de werkgelegenheid en loopt de
welvaart achteruit.
Enkele dagen later liet de secre
taris-generaal van het Departement
j van Economische Zaken, drs. G.
e 3ij deze cyfers valt op te merken j Brouwers, zich in gelijke zin uit.
foijt vooral de uitgaven aan bouw-wer- Minsten zijn, aldus de heer Brju-
belangryk toenamen, een ver- «ers, de onmisbare stimulans om de
erdering. welke zowel op .de wo- dynamiek en de voortdurende cx-
ttgbouw als op de utiliteitsbouw be- pansie van het economisch leven te
keling van de werkgelegenheid in bruiken voor de bevordering van de
verschillende delen van ons land werkgelegenheid en de industriële
Voor een gebied als dat om Nyine- ontplooiing. De over enige weken te
gen is het een ondraaglijke last als verwachten begroting voor 1968 zal
onverhoopt het Nyma-bedrijf ae daarvan weer een uitvoerig beeld ge-
poorten zou moeten sluiten met het ven. Bij voorbaat kan worden aan-,
gevolg dat er omstreeks 1000 man op genomen dat het niet mogelijk was
straat komen te staan. de eindjes bijeen te knopen, zodat cr
Voor de overheid doet zich het di- en tekort van enige miljarden moet
lemma voor dat zij graag de werk- worden overbrugd,
gelegenheid zou bevorderen, zodat de Het aanhalen van de belasting-
mensen aan de slag kunnen olijven, schroef zou weinig baten, want het
Maar anderzijds is het niet verant- gevolg zou zijn dat er nog minder
woord om het geld van belastingbe- middelen voor de kapitaalmarkt ter
talers te gebruiken om een bedrijf in
stand te houden dat getoond heeft
niet met de tijd te kunnen meeko
men om de doodeenvoudige reden,
dat de geldzak niet genoeg geduld
Herstructurering
Ook is het nog een moeilijkneid
dat als Nyma eventueel kunstmatig
in het leven zou worden gehouden,
andere bedrijven in de knel z ouden
komen wegens de scheef getrokken
concurrentieverhoudingen. Het AKU-
concern heeft uit eigen middelen al
heel veel gedaan om de overschake
ling van rayon op andere produktcn
mogelyk te maken.
Het rayonbedrijf in Breda werd
tenkoste van tientallen miljoenen ge
herstructureerd voor de vervaardi
ging van nylonprodukten, terwyi in
Ede en Arnhem al heel wat voorbe
reidingen zijn getroffen om door ae
tijd de overschakeling mogelijk te
maken.
Een dergelijke aanpassing kan de
overheid niet verstoren door het pu
bliek aansprekende maatregelen.
Sterke inkomens-
afroming j
Blijkens een deze week in Enge-
land verschenen studie is ons land
wat de afroming der inkomens noor
inkomstenbelasting betreft toch a!
haantje de voorste. In een gezin met
twee kinderen blijft bij ons van een
jaarinkomen van f 20.000 als de I.IÏ.
er af is maar 81 over. In Frank- i
ryk Iaat de fiscus 94.4 van het in
komen intact, in Canada 89.5 in
Italië 88.6 in Duitsland 87.7 in
Spanje 85.7 in Engeland 81.9 en
in de V.S. 92.3%.
By de hogere inkomens liggen ue
verhoudingen nog veel ongunstiger,
want van een inkomen van f50.000
laat de fiscus in Nederland voor een
gezin met twee kinderen slecht 62.1
over. De percentages van enkele an
dere landen zijn: Frankrijk 87.1, Ca
nada 79.6, Italië 80.2, Duitsland 76.7,
Spanje 80.5, Engeland 72.6 en dc VS
84.4.
De meeste scholen zyn weer
begonnen.
Het leren van de leerlingen,
het lesgeven van de onderwij
zers heeft vele vakantiewe
ken stilgelegen. Nu ontwaken de
scholen bij wyze van spreken
uit hun zomerslaap. Het is weer
dagelijks, wekelijks: leren, leer
de, geleerd.
Leren en godsdienst, geloven
en weten, kerk en wetenschap
worden beschouwd als tegen
stellingen. Toch beginnen ook in
deze tijd van het jaar de cate
chisaties. yoor deze benaming
heeft eigenlijk nog niemand een
goede moderne vertaling kun
nen geven. De vormen zijn in
vele kerken sterk gewijzigd,
boekjes met de bekende vragen,
antwoorden, rijtjes van namen
en bijbelteksten worden vrijwel
niet meer gebruikt. De gesprek
ken over allerlei onderwerpen in
verband met geloof en kerk be
palen grotendeels de tegenwoor
dige catechisaties. Er is onnoe
melijk veel kwaad gesticht door
de spontane vragen van jonge
ren te verbieden of met een half
antwoord te honoreren. Het ver
trouwen in kerkelijk gods
dienstonderwijs is sterk vermin
derd. De eenzijdige antwoorden,
het gemak waarmee persoonlij
ke vragen of wereldproblemen
werden benaderd, hebben veel
onheil gesticht. De kerk zal
tijd ondubbel-
laten blijken
ving op het terrein
van catechisatie niet op onder
geschikte en op zichzelf onge
vaarlijke punten maar in wezen
en fundamenten wordt doorge
voerd. Meer dan ooit zyn hiel
de halve maatregelen of de
voorzichtige geleidelijke reorga
nisatie, ondanks alle goede be
doelingen, misleidend.
Woord van
bezinning
Ondertussen blijft de vraag:
behoren geloof en leren bij el
kaar; kunnen wij geloof in de
vorm van onderwijs aan ande
ren overbrengen?
Nu blijkt ook hier bij degene
die onderricht wil ontvangen
reeds een bodem aanwezig te
zijn. Er zijn mensen die kun
nen leren, maar zich om de een
of andere reden daartegen ver
zetten. Dit komt ook voor bij
godsdienstonderwijs, bij cate
chisatie. Deze leerlingen zouden
alle kerken en geestelijken van
hun stad langs kunnen gaan.
nergens zouden zij aansluiting
vinden omdat bij hen zelf het
contactpunt ontbreekt.
Dit is op deze wyze wel
scherp gesteld maar theoretisch
is dit mogelijk. In de praktijk
zullen altijd omstandigheden,
milieu, naast persoonlijke aan
leg, een rol spelen. De eigen per
soonlijkheid blyft echter pri
mair. Het betekent dat vrijheid,
persoonlijke uiting van mening
en gevoelens bij de catechisatie
of bij godsdienstonderwijs op de
scholen, onmisbaar is. Juist hei
opleggen van een zienswijze
van de onderwijzeres of leraar,
het volgen van bekende paden
of van boekjes, ook al zijn zy
nog zo voortreffelijk geschreven,
wekt weerstand die soms een le
venlang doorwerkt.
De gespreksmethode is een
zeer oude vorm van onderwijs.
In de vraag en antwoord-
boekjes voor catechisaties is de
ze levendige manier van contact
tussen leraar en leerling echter
stijf bevroren. Daarom is het
open gesprek over onderwerpen
die de groep interesseert zo be
vrijdend voor velen. Leren
heeft te maken met de gehele
mens. Zeker by godsdienston
derwijs. Wij zijn ook nooit klaar
met leren. Het leven mag niet
stilstaan. Geloof en overtuiging
komen tot bepaalde steunpun
ten maar nooit tot afsluiting of
stilstand. Daarom gaan scholen
en ook catechisaties weer begin
nen: om te kunnen leven en
werken met behulp van leren,
leerde, geleerd.
Dr. P. L .Schoonheim
Predikant Experimenteel
Kerkewerk Hervormde
Gemeente Leiden
Weliswaar viel er een verzwakking
opzichte van de drie voorgaande
Jivakken te constateren, maar dat
lïlleen verschijnsel dat haast elk jaar
de eerste drie maanden valt
ir te nemen, als gevolg van het
Ifo ugvallen van weg- en waterbouw-
'rel ndige werken.
In vergelijking met de overeen -
érnstige periode van verleden jaar
de investeringen 14,5% hoger,
tgeen met het oog op de krappe
uatie op de kapitaalmarkt een goe-
prestatie mag worden genoemd
'Tin totaal werd in januari/maart
ipo i.740 miljoen uitgegeven aan vaste
tegen f 5.108 min., het record
het vierde kwartaal van 1966
"iJ" opgetekend. In de eerste drie
landen van vorig jaar beliepen de
resteringen f 4.128 min.
1st
;tel
itsaven in tie bouw
Belastingschroef j Op de vlucht voor
blauwe enveloppes
De overheid heeft zoveel terreinen
te bestrijken dat het niet mogelijk is
om alle uit belastingen en andere
bronnen ontvangen middelen te ge-
ADVERTENTIE
kking had. De investeringen
igen beliepen f 1.064 min. tegen
f 1.050 min .en f 781 min. De
esteringen in gebouwen kwamen
Rl op f 1.141 min tegen f 1.085 min
f 855 min.
'|Van de totale investeringen ten be-
van f 4.740 min. kwam f 827
mor rekening van de overheid,
de ontplooiing van handel, in-
strie en verkeer werd f 2.247 min
jegeven tegen f 2.527 min. in het
;te kwartaal van 1966 en f 2.213
in de eerste drie maanden van
Heden jaar. Deze cijfers duiden op
.ij stabiele ontwikkeling in de
S 3 esteringen van het bedrijfsleven
bevorderen.
Ondraaglijke last
PI
hetr
De mooiste
Kunstnijverheid uit
vele landen]
Wij noemen dat
Kunstnijverheid met
een grote K
Kom dus naar de
1
Artishop als u
5
iets heel moois
s
zoekt.
jWÏ
HASSELMAN PANDER
Alphei
Oost
Oosterkerkj" 10
Bethlehemkerk10
Maranathakerk: 9.
Den Haag.
i A. J. Lam-
ds H. J. van Ach-
Gooyer te Delft.
ds I. S. Kijne
ds M. C. Koole
Het is geen wonder dat zoveel vei -
mogende Nederlanders op de viucht
zijn geslagen voor de blauwe enve
loppes, welke de fiscus zo kw'stig
door de posterijen laat bezor
gen. Veel vermogen dat gebruikt zou
kunnen .worden om de industrialisa
tie van ons land te bevorderen zit in
kluizen in het buitenland.
Toch verliest de ondernemer de
moed niet en in bepaalde gevallen
kan de overheid de helpende hand
toesteken óm omvangrijke inyos;
teringen mogelijk te maken.
Wall Street-
perspectief
Dat Wall Street de laatste dagen
een enigszins aarzelend verloop heeft,
is niet zo erg, want het koerspeü is
daar zo sterk gestegen dat er best
een periode van consolidatie gebruikt
kan worden. Bij de beoordeling van
het toekomstige koersverloop in New
York wordt gewezen op de steike
stijging van de openstaande baLse-
posities, dat zün posten aandelen die
verkocht zijn zonder dat de verkoper
er de beschikking over had.
Dergelijke verkopen vinden plaats
vooruitlopend op een eveniuele
koersinzinking in welk geval de ver
kochte fondsen tegen een lagere I
koers dan de verkoopprijs kunntn
worden opgenomen. Hoe omvangi ij
ker de baisseposities zijn des te snel
ler wordt een eventuele koersdaling
opgevangen door dergelijke dek-
kingsaankopen. In Wall Street wor
den omvangrijke baissepositics gezien j
als eén haussemotief.
Bevrijdingskerk: 10.30 u dt P. L.
'choonhelm.
Konlngskerk: 10 u ds J. de Wit.
Vredeskerk: 10 u ds P. Kloek.
Vrljz. HervOTmden Leldise
Volkshuis: 10.
penhelmer.
Eglise Wailorune
Dlaconessenhuis
Maaskant.
Geref. Kerk:
Zulderkerk: 10 u
ds G. W. H. Peddemoi
Op-
Petrakerk: 10 u dr Dronkert;
Bevrijdingskerk
i ds Bovenberg.
..Groenhoven":
ds Moolhhui-
De Mirt, Lage Rijndijk 64: 10
Ouderendlénstde heer Seleman.
Nwe. Apost. Kerk (H. Rijndijk 241:
dienst. (Donderdag 7.45
heiligings
zondag 10
-
ds A. Vergunsi).
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 u ds J.
Evang. Luth. Kerk: 10.15 u ds J.
rappee.
Rem. Kerk: 10 30 u dr J. L. Sprln-
Doopsgez. Gemeente: 10.30 u ds H.
99
Mei eigen geld
daarvoor benodigde middelen
voornamelijk afkomstig geweest
i afschrijvingen, reserveringen en
l/Biring op liquiditeiten. Ook is er
ir met middellang krediet van de
iken gefinancierd dan voorheen,
de open kapitaalmarkt zyn de
raties van de bedrijven zeer
4 arzaam geweest. Wat er aan acti-
p de open kapitaalmarkt
']rdt ontwikkeld speelt zich voorna-
01 hjk af bij de Staat en met de
at gelieerde instanties als de
or Ned. Gemeenten, Staats-
nen en Gas-Unie.
Tinstinhouding is de motor die het
Irijfsleven in staat moet stellen om
verandering der tijden bij te be-
Winstinlioudingen
Plmdat ook in het buitenland met
a en macht wordt gestreefd naar
i zo groot mogelijke efficiency In
produktie en omdat daar door-
en as meer kapitaal beschikbaar is
ke het voor het efficiencystreven be-
iucb ligde machinepark aan te schaf-
'a8T moet in ons land naar verhou-
K meer winst worden ingehouden
a bijv. in de V.S.
L,Jm gevolg is dan ook dat er in
er aan aandeelhouders
is een Jonge sleepbootkapitein die In I dere talen en juist in de laatste ben
de tweede wereldoorlog heeft deelge- ik nimmer dat vervelende toontje van
nomen aan het gevaarlijkste van alle zelfbeklag tegengekomen dat blijk-
gevaarlijke karweien van die tyd, n.l. j baar typerend is voor de Nederlandse
het begeleiden van convooien. Deze j realistische romanschrijver. Én dat
bestonden uit weerloze, geladen heus niet alleen op 't terrein van het
vrachtschepen die onder de hoede j zoute water-. Dan is er de houding
van een paar oorlogsschepen en eni- van de bemanning van de Isabel
ge r'eddlngsvaartuigen de oceaan Kwel tegenover de nieuwe kapitein
moesten oversteken, waarbij ze zowel i Harinxma die de gestorven Bokke
onder water als uit de lucht voortdu- Loppersum móet vervangen. Alweer,
Jan de Hartog' zegt in een woord in deze roman vooral, aal j ren(j bedreigd werden. Het leven aan men behoeft niet te twijfelen aan de
hij na het schrijven van „Het Ziekenhuis", een verslag over de 1 boord van de grote sleper „Isabel gehechtheid van die bemanning aan
toestanden in een ziekenhuis in Houston V.S. en van zijn eigen Kwel" geheten, is dan ook lang geen j de dode Bokke. Maar dat neemt niet
bij deze auteur weg dat iemand weer dat gevoel be- Nieiiwe
Jan de Hartog. De kapitein.
Elsevier. Amsterdam.
Church of England: 7.30
Herv. Gem.: 10
n Doom.
ds J. Wagenaar
-- -./ammertmni- (s.x~ J -
IToek.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 Dienst des
woords; 7 u ds D. Blesmn jr te Aals-
Ivérntsk
Verwey; 6.30
standilngskeric9.30 i
dert te Woudenberg: 6.30
Ver we Ij. Martha-Stilchtlng: IC
bouw Onderweg: 10 u ds D. J. Vos-
sers te Lelden. Geref. Kerk: Marana
thakerk Raadihu Isstraat10 u ds K.
H. Schuring; 5 u ds Eerw. J. A. Koole
te Amsterdam. Salvatorlkerk, W. de
Zwijgerlaan: 10 u ds G. A. Wester-
veld;: 4.30 ds A. Borman.
Alphen-Noord. Goede Herderkerk:
10 u ds E. J. Marais te Nleuwkflbp;
Carps te Antwerpen.
Gebouw
speeltuinvereniging Bloemhof: 9.30 u
leesdlenst; 6.30 u ds H. Scholte. Chr.
Geref. Kerk. Jeruzalemkerk Grijpen-
•.♦„I- ds p Dijk_
Marchle te Voorthuvsen. Rem.
Geref. Gem.. Van Mnndersloostraat: 7
■f' Sommelsdijk. Bap-
u ds L. Schenck I
Dorps-
'addin
i ds S. Meijers. Ermelo.
Stehouwer. Al-
.j ds W. Balke.
Bethlehemkerk: 9.30 u ds Hanemaaler
Alphen a 'd. Rijn 6.30 u ds A. Romein.'
Wezep. Geref. Kerk: 10 en 6.30 u ds
v. d. Deyl. Geref. Kerk vrijgem
9.30 en 4.15 u ds H. Scholte. Geref.
Gemeente: 10 en 6 u kand. J. van
Vliet. Den Haag. Evang. Luth. Kei
i Winkel. Evangell-
eredlenst; 6.45 u A.
Ramaker. Rotterdam.
Boskoop Chr. Geref. Kerk: 9.30
en 4.30 u ds Bikker, Utrecht. Geref.
Gemeente: 9.30 en 6 u ds H. Rljksen.
Gouda. (Bed. H.A.jGeref. Kerk: 9.30
en 5 u ds J. Spoelstra. Herv. Gem.:
i J. Laforêt, Rotterdam.
Verg. van Gelovigen: 9.30 en 5 uur
Samenkomst in lokaal Nieuwstraat 27
Volle Evangelie-gemeente: 9.30 u ea-
in „Ons Hails", Barend-
Hazerswomle Herv. Gem.: 9.30u
ds A. Romein. Wezep; 6.15 Samen
zang. Geref. Kerk: 6.30 u ds T. D. v.
Soest, Rotterdam Jeugddienst)
Uk aan den KIjn
Herv. Gem.:
J. Goverts
Meijerlng
ds W
ula Prinses Beatrix!
i (H A.)
Geref. Kerk: 9.30 i
Katwijk aar
te Katwijk i
het
werk in dat ziekenhuis, een gevoel had nooit meer een „be-
dacht" verhaal le kunnen schrijven. Hij zegt ook ontdekt te j
hebben dat hij als schrijver „een maatschappelijke functie"
had.
Dit nu lijkt mij een wat simpele
voorstelling van zaken. Een maat
schappelijke functie in de zin van in
vloed op de maatschappelijke gang
van zaken en ik veronderstel dat
dat De Hartogs bedoeling is staat
toch niet in direct verband met het
feit of en in hoeverre een roman „be
dacht" zou zijn. Men denke maar
eens aan de invloed van een roman
cier als Charles Dickens bijvoorbeeld.
En bovendien wat is dat, "bedacht"?
Als een schrijver met een geweldige
ervaring moet Jan de Hartog er zich
toch van bewust zyn dat in wezen
geen enkel verhaal resp. roman al
leen maar "bedacht" is. Er ligt wel
degelijk een grondslag van eigen er
varen, van eigen wezen, hoezeer ook
afgesplitst in ieder werk. Om bij wij
ze van spreken in de familie te blij
ven: de grote Engelse zeeschrijver
Joseph Conrad heeft in zyn voor-
Boeken nuRkt
woord bij de roman Typhoon gezegd:
„Wat ik nodig had was kapitein Mac-
Whirr. Onmiddellijk toen ik hem ont
dekte, zag ik dat hy de man voor de
situatie was. Ik bedoel hiermee niet
dat ik Mac Whirr ooit in levenden lij
ve gezien heb of ooit in contact zou
zijn geweest met deze nuchtere geest
en zijn onvervaarde temperament.
MacWhirr is niet iemand die ik een
paar uur of een paar weken of een
paar maanden gekend heb. Hij is het
product van twintig jaren 1 even.
Mijn leven. "Bedenken" heeft er niet
veel mee te maken." Duidelijker kan
het al niet, zou ik zeggen.
Ik neem aan dat het Jan de Hartog
met zijn kapitein Harinxma ook wel
zo vergaan zal zyn. Deze Harinxma
dat hij de tragische 1 kruipt
gebeurtenissen weet waar te maken hoe dat
en dat hij zijn verhaal een ma:
aan menselijkheid, dramatiek
humor weet mee te geven. Het
boelend boek dat men ondanks di
omvang, gespannen uitleest.
„Ja Ja, dat weet ik wel i 6
Kerk: 10 u ds J. P. van Roon:
ds D_ Boaiman Oude Kerk: 8 u
Wattjes uit Acken.
iuni En voorts, nog afgezien van het
ook feit dat deze machtige sleepboot-met-
kuren een jonger zusje ls van Con-
rads "Apse Family", het kwaadaar-
I dige zeilschip uit het verhaal "The
Echter,' helemaal bevredigend Is j Brute", lijkt het mij wel wat al te bar
•erk toch niet. Zelfs de verslin- dat een kapitein van de stoere
erhalen en ik kan mij- nuchterheid van Harinxma onmiddel
lijk denkt aan grillen van het schip
als zyn machinist zijn commando's
niet uitvoert en vervolgens gelooft
aan zo'n fabeltje als een verkeerd ge
monteerde scheepstelegraaf. Ook het
handhaven van een stokdoveeerste
machinist door gemelde Loppersum
lijkt mij Ietwat onaanvaardbaar. Er
bestaat nog zoiets als de medische
keuring, zou lk zeggen.
Afgezien van deze zaken zit er ge
noeg interessants in deze roman om
lezers met een voorkeur over 't gen
re gespannen aan het lezen te zetten,
zoals ik al gezegd heb,
zelf daar wel min of meer toe reke
nen bekruipt toch het gevoel voor
al die bemanningsleden al eens eer
der ontmoet te hebben. Niet alleen
die bemanning; ook de eigenaar van
de sleepdienst, Kwel genaamd, ls
toch eigenlijk de min of meer tradi
tionele zeeliedenbeul. Niet dat ik twij
fel aan De Hartogs berichten betref
fende de toestand bij de sleepdienst
in vroeger tijd wy ontmoeten Ha
rinxma al als stuurmansleerling
en over de eigenaardige verhouding
tussen sleepvaart en koopvaardij.
Dat zal heus wel zo geweest zyn in
zijn onbillijkheid. Maar zoals ik al
vermeldde, heb ik eindeloze hoeveel
heden zeeverhalen gelezen ook in ari-
i Dienst ln
Boer; 6 u RUM
u ds W. Chr. Hovius 5 u ds"Jac de
Vos. Hulpkerk Hoornes: 10 u ds W. J.
Hemmes predikant te Leiden; 6 u ds
G. Boer. Groen van Prinstererscbool:
10 u ds J. C. van Hunnik. Kapel zie
kenhuis Overduln: 4 u ds J G. van
Tc-peren (Bed. H.D)Zeehospitium:
8.30 u dienst. Ohr. Geref. Kerk 10 en
o_u ds H. C. v. d. Ent. Geref. Kerk:
Trlaimfatorkerk: 9.30 u ds Pijlman.
'Bevestlelne ambtsdragers); 5 u ds
Van Beek. Vredeskerk: 9 30 u ds Van
Beek; 5 u ds Bakker. (Bevestiging
Koudekerk nan den Rl|n Herv.
,em.: 10 en 7u ds Quak. Geref. Kerk
Lamping. Lelden.
kap-'
Hoek. Gebouw:
Geref. Kerk: 10 at ds J. van Drie: 6
u ds L. v. d. Linden. Rijnsburg
Scheppingskerk: 9.30 u ds H. v
Berk. Sassenheim: 5 u da J. v. Drie
Leiinuiden
CLARA EGGINK. geborgen."
Ooeterhoff te Wa-
sse Herv. Gem.: Grote Kerk: 10
i H. G. Oostinga; 7 u ds S. Kooi-
Helv. kapel: 10 u ds S. Kooi-
Geref. Kerk: 10 en 7 u drs AE.
der Woude^Ohr. Geref. Kerk: 10
H. Blesma. Geref.
W. Suyker.
(Vrijdag 7.30 u ds B. Toea, Kinder
dijk). Ned. Prot. Bond geen dienst.
Nieuwkoop Herv. Gem.: 9.30 d«
s. g 3Q u ds eerw peer
Noorden Jeugddienst
ds D. Oliema
Goedhart
Geref. Kerk: 9.30
Alberta Amsterdam. Chr. Geref. Kerk
Rem. Geref. Gem.:
Tjafsma, Den
Nieuwveen Herv. Gem.: 9.30
zerswoude (jeugddienst). Geref. Kerk
9.30 en 6.30 u ds H. G. A. Melnders.
Noordwilk aan Zee Herv. Gem.:
10.30 ds Van Ieperen (Katwijk aan
Zee); 7 u ds D. Keunlng. De Rank:
9 u ds Van Ieperen (Katwijk i
10.30 -
u ds 1
ds H.
Warner. Herv. o__
VGLO-school. Schoolstraat 2):
ds A. Wisgerhof Vjeenendaal5u da
A. Wisgerhof (Veenendaal)
Noordwljk-Blnnen: Herv. Gem.:
ds J.
ds C. Warner: 7
Dok
Dok.
Geref. Kerk
u ds H. A. van Bobtenburg. Van den
Berghstlchtlng: 11 u ds C. Warner.
Ned. Prot. Bond: geen dienst.
Noordwljkerhout 9.30 u da A. H.
Smits. 10 u Gemeentewoning (Heren
weg 3)Pf. M. Junginger (Duits*
dienst)
Herv. Gem.: Groen*
of Willlbrordkerk
sen: 9.30
(Ver. Vrijz. Herv.)
M. J. Wagenvoorde
(Pauluskerk: 10
Vegter (Beveatlg-ing ds. W. Hoek-
9.30 en 6.30 u ds D. Hoomstra. Rem.
Geref. Gem.: Geen dienst.
Rtlnsaterwoude Herv. Gem.:
u hr Goedhart, Bodegraven; n
Baart,
Kerk: l
ds G. de Vries. Rijnsburg.
SaRsenheini Herv. Gem.: 9 u ds
W. H. Walvaart; 10.30 u ds W H
Walvaart; 7 u ds H. Brouwer Hon-
selersdiik. Geref. Kerk: 9.30 u ds J
te Winkel; 5 u ds H. v. d. Berg.
Chr Geref. Kerk: 10 u kand. J. Man-
nl. Amsterdam; 5 u kand. j. Mannl.
Valkenburg Hen*. Oem.: 10 u d*
hr Sierat. Leiden; 6.30 u ds Kalf t«
Bennebroek (Jeugddienst). Geref.
Kerk: 9.30 at ds Langeler; 6.30 u ds
Baayen. Geref. Kerk (Vrijg.)3 ai da
J. v. d. Haar.
H,rv Gem: »oorm 10 u
(HA) ds Oskamp,
io°,?r^olloten, Serv- Gem- Dorpskerk
10 u ds Saraber, 7 u ds Van Zanten t*
w»""aar, jeugddienst. Hulp
ds Zijlstra. Rijndijk:
Wasenaar, jeugddienst. Hulp en Heil-
i?«,u.ds ZiJlstra Rijndijk: 10 u ds
Meijerlng. Geref. Kerk: 9.30 en 5 u ds
De Zeeuw. Geref. Kerk vry*. 10.30 n
ds J. Waagmeester, 3.15 dr. J. Douma.
Zwammerdam Herv. Gem: 10 u ds
C. L. van den Broeck. 6.30 u ds M.
Hanemaaher te Alphen. Geref. Kerk:
'2 dsW. J. van Hoek te Aarlander-
üff u d8 J Wa«ena«r- Rem. Ge
ref. Gem: geen dienst.
Waddlnxveen Herv. Gem: #.30 u
ds Kieinkranenburg te Vlnkeveen. 6 30
o on L JRo?tmfU1- Gouda. Wilkgebouw.
9.30 ds J. R. Roetman te Gouda
J' d«J R- Cuperus, 6.30 u ds C
van den Berg te Oud-Beijerland. Bethel
k ",.QSTN«K1«rm,lker Rotterdam.
S.-Ï? ds Cuperus. 11.30 u ds P.
Foa61"' ls« dienst. Immanelkerk:
,A van Helena. 7 u ds P
on* DeMem Geref. Kerk: 9. 10.30
r!lm q <tn -Ü. J« Sn°*y- Chr Afgesch.
oem. 9.30 en 5 u ds A. P. Vertoon
Rem. Geref. Gem: geen dienst.
Wassenaar Herv. Gem: Dorpskerk
Trendv!enst' 10 u ds H. B. Meii-
M £u£°r „Ur5' 7„u Jeugddienst drs.
kerk in t ^Voorburg. Kievlet-
Sepmeljer te Den
Haag Messiaskerk: 10 u ds J A. G
u?«nn ian'AGer*J ?*rk: Bloemcamp-
\lln \°0 en "„Vj
ÖTfó mevr
10.30 li ds Pralcka. Hen-, Geret. Eian-
"'"ul,r?ï5t Herv. Gem: 9.30 en
ö.du en 8 u dhr J. A. Koole.
Zoeterwoude Geen opgave ont-
vanffpn "Ul
