Emile Bernard: meester
van het tweede
Deens muziekfestival:
nu anders dan anders
I
bi
i
Veel concerten in
oude kastelen
Muren in beweging
MAANDAG 7 AUGUSTUS 1967
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 5
Expositie in Rijsel:
j
(Van onze Brusselse correspondent)
Emile Bernard is in Rijsel in 1868 geboren. Daaraan dankt
men een tentoonstelling van werk uit zijn jeugd in het museum
van de stad, waarvan de reisgidsen zeggen dat het na het Lou
vre het belangrijkste museum van beeldende kunst in Frank
rijk is. Bernards jeugd: men houdt het erop dat die zo rondom
1 1905 is afgelopen. Daarna heeft hij, zo zeggen de kunsthistorici,
weinig van belang gemaakt. Zij hebben waarschijnlijk wel
j gelijk, maar zoals altijd zullen de jaren nog wel verrassingen
r brengen, want zo slecht als men het ons wil doen voorkomen
i en zoals men zelf kan constateren (bijvoorbeeld in het Museum
voor Moderne Kunst in Venetië) zal op langere duur zijn ge-
hele oeuvre wel niet blijken.
In ieder geval is de expositie van schilderijen, tekeningen en
drukgrafiek uit de vroege jaren, welke men in Rijsel kan zien,
een bewijs te meer van Bernards betekenis. Voor ons Neder-
r landers is er altijd een reden tot dankbaarheid jegens de kun-
j stenaar, want hij heeft Vincent van Gogh op alle mogelijke ma-
nieren terzijde gestaan nadat hij hem in 1887 te Asnières had
leren kennen. De dag na Vincents dood hielp hij Theo schilde
rijen op te stellen rond de baar. Van Vincents uitvaart heeft hij
een schilderij gemaakt. Twee jaar later organiseerde hij in
L Parijs de eerste overzichtstentoonstelling van zijn schilderijen
in Frankrijk. Het jaar daarop publiceerde hij in de Mercure de
France zijn briefwisseling met de schilder.
I Vele technieken
II Emile Bernard is een veelzijdig
1 geïnteressant kunstenaar geweest in
die zin dat hij vele technieken heeft
beoefend en dat hij veel heeft ge-
t schreven over de schilderkunst in het.
algemeen. Reeds als jongen van 13
t heeft hü getekend en geschilderd en
t gedichten gemaakt. In 1884 kwam
t hij op het atelier van Cormon, waar
Toulouse-Lautrec en Marquet z'n me-
j deleerlingen waren. Twee jaar later
r werd hü wegens .insubordinatie' naar
r huis gestuurd. In de zomer van 1886
t maakte hij een voetreis naar Brc-
j tagne, waar hij Schuffenecker en
Gaugin leerde kennen, later ook Sig-
e nac. Het volgende jaar schilderde hü
j in gezelschap van Vincent te Asnië-
res. In 1889 exposeerden de schilders
van Pont-Avon te Parijs. Bernard
e was er vertegenwoordigd met 25 do&-
1 ken.
Rusteloos
i De schilder heeft veel gereisd, zo
véél dat men zelfs zekere rusteloos-
heid bij hem kan veronderstellen. Hü
stond daarbij open voor alle nieuwe
l richtingen, zoals die van de Rozekrui-
sers. Hü heeft in Egypte gewoond
1 (hü is er zelfs met een Egyptische
getrouwd; later is hü weer van haar
gescheiden). In 1901 trad hij in het
huwelük met een dochter van de
dichter Paul Fort en zo werd hü de
y zwager van Gino Severini, op Samos,
i.te Venetië, te Napels. Tussen 1907
li en 1920 is hü verscheidene keren m
I Nederland geweest, van 1921 tot 1935
woonde hü een groot deel van het
Jaar in Venetië. Te Parüs is nü in
i 1941, kort voor zün 73ste verjaar-
dag. gestorven. Maar, zoals gezegu.
r zün kunst uit de jaren van onze eeuw
wordt niet hoog aangeslagen. Des te
t, meer die van zün jeugd en zoals de
p Rüselse tentoonstelling in niet veel
i; schilderüen maar in een overvloed
i van tekeningen en aquarellen laat
zien. schünt die waardering gerecht
ig vaardigd.
„Cloisonnisme"
Het vroege werk is vaak gelijk ge-
aard met dat van Gaugin. Het zal
trouwens lange tijd een theoretische
strüd blijven wie eerder was in het
- beoefenen van de stijl, die men het
„Cloisonnisme" (kleurvlakken, om-
1 ringd door donkere lijnen) zou noe-
men, Gaugin of Bernard. Feit is, dat
1 Bernard vóór Gaugin naar een plek
i „buiten de beschaving" met name
1 in Bernards geval naar La Marti-
1 nique is getrokken om er te schil-
Ook zün trant van schilderen uit
die tüd zal hem de voorloper ma
ken van een stül, die men later te
rugvindt bü de Duitse expressionis
ten. Het is kunsthistorisch aardig
maar voor het gehele overzicht van
Bernard's werk heeft het niet veel
betekenis. In zün schilderüen blüft
hü eerder een experimentator, ook
wel eens een navolger (zün Cafe-
scène uit 1887 vertoont invloed van
Cézanne, de blauwe koffiekan uit
1888 van Vincent, de ganzenhoedster
uit 1888 kon een valse Felix Val-
lotton zün) maar in zü'n tekeningen
aqaurellen is hü origineel geweest,
scherp van karakteristiek en puntig
m lün en kleur.
Het is merkwaardig hoe de kunste-
lar zich daarin voluit schijnt te ont
plooien, hoe hij zin voor humor ver
toont, hoe „groot" de artiest, die in
zijn schilderijen wel eens prutst, dan
plotseling verschijnt. Het zün ook die
tekeningen en aquarellen, die maken
dat men met minder argwaan dan
tot dusverre tegenover het latere
werk van Bernard gaat staan. Hij is,
alles bü elkaar genomen, een meester
het tweede plan geweest maar
zeker een meester.
Incredible
op de t.v.
De Noordense beatgroep „Incre
dible" zal in september voor de
televisie optreden in het programma
„Piek Up" van de NCRV. De groep
zal twee eigen nummers spelen die
zijn gemaakt door de zanger Bert
Vervoom. De opnamen zullen op 1
september worden gemaakt.
Opdrachten voor
een vocalise
De Culturele Raad van Zuid-Hol
land heeft, hiertoe financieel in staat
gesteld door een Wjdrage uit de
opbrengst van de zomerpostzegelver-
koop in 1965, aan 12 componisten
opdracht verleend tot het vervaar
digen van een vocalise. Deze op
dracht is verleend aan de heren Jur-
riaan Andriessen, Jaap Geraedts. Ot
to Ketting, Piet Ketting, Rudolf Kou
mans, Marius Monnikendam. Kors
Monster, Leon Orthel, Enrique Ra-
xach, Stougie, Ary Verhaar en Moss
L. H. Wolff. Aanleiding was een
voorstel van de commissie muziek
van de Culturele Raad van Zuid-Hol
land op grond van de overweging
dat er een wezenlüke behoefte be
staat aan hedendaagse vocalises.
Intrekking
paspoort van
Carmichael
Het Amerikaanse ministerie van
Buitenlandse Zaken heeft maatrege-
lèn getroffen om de negerleider Sto-
keley Carmichael naar Amerika te
rug te krijgen en zün Amerikaanse
paspoort in te trekken.
Een woordvoerder van het State
Department heeft verklaard dat
Amerikaanse consuls in het buiten
land zün gewaarschuwd dat Carmi
chael. naar verwacht wordt, spoedig
uit Cuba zal vertrekken. Zü hebben
opdracht zün paspoort te voorzien
van het stempel „alleen geldig voor
terugkeer naar de Ver. Staten".
Deze procedure wordt wel meer
door het ministeriegevolg d alvorens
het een paspoort intrekt.
Carmichael, de voormalige voorzit
ter van het studentencomité voor
geweldloos verzet, zal zijn paspoort
vermoedelü'k kwijtraken omdat hü.
ondanks het verbod daartoe voor
Amerikaanse staatsburgers, naar
Cuba is gegaan. Hij heeft nooit om
toestemming voor die reis gevraagd.
Vijf eeuwen
Nieuwkoop: een
groot succes
De expositie „Vijf Eeuwen Nieuw
koop" die nu gedurende een tweetal
weken haar poorten geopend heeft. i
belooft wat de publieke belang
stelling betreft een succes te wor
den. Het aantal bezoekers heeft reeds
ver de 600 overschreden.
Het album, waarin elke bezoeker
zün naam noteert en daarbü een be
oordeling van de tentoonstelling mag
geven, leert dat de bezoekers behalve
uit Nieuwkoop, uit vele delen van het
land zijn gekomen. De reacties zü'n
zonder uitzondering, bijzonder lovend
en enthousiast. Vooral wordt ook
hulde gebracht aan de initiatiefne
mers, die begrip hebben getoond voor
het rüke verleden van Nieuwkoop. Als
straks de scholen weer geopend wor
den zullen ook de leerlingen in klassi
kaal verband ongetwyfeld deze ex
positie. die aanschouweiyk geschie
denisonderwijs bevat, gaan bezoeken.
Emile Bernard: Jong meisje l
Het Deense ballet- en muziekfestival is dit jaar anders dan
anders. In de eerste plaats wordt het ditmaal in het najaar in-
plaats van het voorjaar gehouden. Bovendien zal het een volle
maand in plaats van de gebruikelijke 14 dagen duren.
Belangrijker is evenwel, dat de organisatoren van dit 18de
festival tenslotte besloten hebben jazz als muziekvorm te aan
vaarden.
Het totale aantal concerten en andere uitvoeringen is groter
dan ooit. 87, t.w. 16 balletuitvoeringen, 5 opera's, 26 orkestcon
certen, 22 kamermuziekuitvoeringen, 5 kerkconcerten, 5 reci
tals en 8 jazz-uitvoeringen.
Het festival is op 4 augustus be
gonnen en duurt tot 3 september. Aan
de jazz-uitvoeringen nemen behalve
Deense bands tal van buitenlanders
deel, zoals büv. Roland Kirk, die 30
instrumenten speelt, Dexter Gordon.
Johnny Griffin en Al Keath.
De grote man van het klassieke
muziekprogramma is de 85-jarige
Amerikaanse dirigent Leopold Sto-
kowski, die werken van de Deen Karl
Nielsen. Strawinsky, Moessorgsky en
Tsjaikowsky zal leiden,
Uit Rusland komt het Kogan trio-
Leonid Kogan, zijn vrouw Elisatbeth
en hun zoon Poul.
Andere deelnemende musici zijn de
Oostenrükse liederenzangeres Irm-
gard Seefried en de Britse bariton
Thomas Hemsley (die samen optre
den), het Alberni-kwartet en het
vocale ensemble Alfred Deller (bei
den uit Groot-Brittannië), het Tsje
chische Novak-kwartet, de Noorse
pianist Kjell Beakkelund, de Noorse
violist Arve Tellefsen, de Britse liede
renzangeres Norma Procter, de Fran
se pianist André Tsjaikowsky, de
Nederlandse fluitist Frans Brüggen,
de Indische Vinaspeler Nageswara
de Oostenrijkse pianiste Ingrid
Habler, de Griekse pianist Basso De-
vitzi, de Britse harpspeler Isian El-
lis, de Poolse violist Henryk Szeryng,
de Franse violist Arthur Grumiaux
en de Chileense pianist Claudio Ar-
Het balletprogramma omvat
balletuitvoeringen van 't Kon. Deen
se Theater onder leiding van
31-jarige balletmeester Flemming
Flindt, die jarenlang in Frankrijk is
opgetreden. Een van Denemarkens
briljantste dansers. Erik Bruhn. die
thans voornamelük in het buitenland
optreedt, zal drie gastuitvoeringen ge-
De vüf opera's worden alle door
Deense gezelschappen uitgevoerd.
Twee opera's zün daarbij van de
Deense romanticus Carl Nielsen
(Maskerade en Saul en Davld).
Twaalf concerten worden gegeven
in vijf oude Deeense kastelen, waar-
bü Kronborg, het slot waarin Ham
let, volgens Shakespeare leefde en
stierf. Andere concerten worden ge
geven in het vroegere Hoftheater in
Christiansborg, dat thans de zetel
van het parlement is in de ceremo
niële zaal van de effeectenbeurs, een
gebouw in Nederlandse renaissance
stijl.
Volgens hoogbouw experts is het metselwerk van een van
de oudste bouwwerken op Duitse bodem in beweging geraakt.
Voor de beroemde Romeinse Porta Nigra in Trier, de oudste
stad in de Duitse Bondsrepubliek namelijk, bestaat gevaar voor
instorting.
Directe veiligheidsmaatregelen zijn noodzakelijk, wil men deze
van 313 tot 316 gebouwde Noorderpoort van de bijna 2000-jarige
stad behouden. De tijd is niet spoorloos aan dit 30 meter hoge
bouwwerk voorbijgegaan.
Tot een succesvol einde konden enige tijd geleden de restau
ratiewerkzaamheden gebracht worden aan de Dom in Trier,
eveneens daterend uit het begin van de vierde eeuw.
In de omstreeks het jaar 15 vóór Christus door Keizer Au
gustus gestichte stad aan de Moezel zijn o.a. ruïnes van een
amphitheater uit de eerste eeuw te zien, waarin 25000 toeschou
wers konden plaatsnemen.
NEDERLAND 1 NCRV
6.45
De Minimolen
Nieuws
Kenmerk; kerk en samenleving
De gasten van Felix Hechinger; t.v.
Journaal en weeroverzicht
Nu! En dan? t.v.-spel
Het levende Ijjk; drama (deel twee)
Dagsluiting
Laatste nieuws
NEDERLAND 2 VARA
Nieuws
Coronation street
Concours tuigpaarden
Het wilde westen in liedjes
Laatste nieuws en journaal
Sluiting
UIT HET RADIOPROGRAMMA:
HILVERSUM 1:
7.30 t
HILVERSUM 2:
Radio filharmonisch orkest
Let the peoples sing; concours
en cpóteren
Hulde aan
Henk van Buuren
Een weekeinde met drie Ne
derlandse tv-toneelprodukties is
in deze tüd van het jaar een
vermeldenswaardige presta
tie. Weliswaar was „Ja zuster,
nee zuster" een herhaling, maar
voor velen zal ook deze afleve
ring weer nieuw zün geweest,
omdat de kükdichtheid het af
gelopen seizoen op de zaterdag
middagen dat deze Annie
Schmidt-shows werden uitgezon
den niet hoog was. Verhoudings
gewijs wel uitzonderlijk hoog
zelfs --maar in vergelüking met
de avonden toch laag. Daarom
is wat „Ja zuster, nee zuster"
betreft slechts sprake van „twee
de premières". Verder waren
er dan nog „De muur" (zater
dagavond via de NCRV) en
„striptease" zondagavond via
de VPRO.) Wü gaven de voor
keur aan „De muur", een in-
drict televisiespel, door Julienne
van der Erve (die in dit soort
werk steeds meer vaardigheid
begint te krügen) geschreven
naar een verhaal van de Vla
ming Jos Vandeloo. „De muur"
is een bekroond verhaal en het
televisiespel had ook vele kwa
liteiten. waarvan wij de rol van
Govaerts de beste vonden. Wü
hebben het al eerder geschreven
(o.a. naar aanleiding van een
rol in een stuk van Heijermans)
Henk van Buuren (74) verwe
ven met de Kon. Schouwburg
in Den Haag, en nog het meest
bekend als dirigent in de Haan
stra-film „Fanfare" is een van
de beste, zuiverste televisie
acteurs die we hebben. Hij paart
t vereiste televisie-naturel aan
duidehjke dictie, een zeldzame
combinatie, omdat natuurlijheid
meestal samengaat met (ge
speelde) nonchalance, waar de
verstaanbaarheid dan weer on
der te lüden heeft. Zulke ac
teurs zün vooral bü de oudere
garde zeldzaam.
Wojeck eu
Mrozek
Zondag trof mij nog het meest,
dat nts-sport geen visuele aan
dacht besteedde aan voetbal,
zelfs niet aan Ajax-Anderlecht,
waarin niet minder dan 20 in
ternationals of oud-internatio
nals aantraden.
Een ander ding is, dat wy
grote moeite hadden ons op Ne
derland 2 van de ene minuut
op de andere te verplaatsen van
Wojeck naar Mrozeck, een to
neelschrijver die ook in het
Westen steeds meer gewaar
deerd wordt, hoewel men zün
eenakters toch vooral moet zien
tegen de achtergrond van de
communistische dictatuur in Po
len. De mannen die op Kafka
iaanse wijze, zich van geen
kwaad bewust, in een schuldsi
tuatie zün komen te verkeren,
laten zich, de een wat gewil
liger dan de ander, intimide
ren en leiden door een hand,
die de onpersoonbjkheid van de
macht symboliseert. Polen her
kennen in zo'n hand de staat,
wü zien alleen een grote hand
en vinden „Striptease" daarom
een abstract, absurdistisch
stuk, omdat wij te vrij zün om
steeds in symbolen en afleidin
gen te hoeven denken.
i weerpraatje. 19.10 Radiokrant. 19.30
Muz. uit Uw vakantieland: Zuid-Ame-
rika. Schotland en Nederland. 20.15
Hulp aan twee bejaarden, detective
hoorspel. 21.15 Stereo; Licht instru
mentaal ensemble (gr.). 21.30 Muz.
enade.- licht gev. platenprogr. 23.55-
4.00 Nws.
Hilversum 2. 298 m
AVRO: 18.00 Nws. 18.15 Act. 18.25
praatje. 18.30
siek (gr.). 19.40 Hu-
Ik verbind
O. R. Varkevisser-de Boer. NRU:
19.50 Stereo: Licht vocaal ensemble.
20.00 Nws. 20.05 Stereo: Radiophilhar-
monlsch orkest en solist: klass. en mod.
muz. 20.40 Wie speelt er nou vedel?,
lezing. 20.56 Stereo: Radlophilharmo-
nlsch orkest: mod. muz. 21.25 De grote
schoonmaak, klankbeeld over het werk
aan het Suez-kanaal in 1956. 22.00 Let
the peoples sing
reportages, lnten
en lichte gram.
23.55-24.00 Nws.
VOOR DINSDAG 8 AIGUSTIS
Hilversum 1. 402 m
KRO: 7.00 Nws. 7.10 Het levende
woord, lezing. 7.15 Lichte gram
(7.30-7.32 Nws.). 7.55
8.00
voor schippers. 12.20 Voor de land
bouwers. 12.27 Mededelingen voor land
en tuinbouw. 12.30 Nws. 12.40 Act.12.50
Licht ensemble met solisten. 13.30 Mu-
siësta: licht gev. muz.progr. (opn,).
14.00 De kartonnen doos, hoorspel.
14.45 Het Vocaal dubbelkwartetZuid-
Overval op
piratenzender
Vijf mannen hebben zaterdagnacht
ien overval gepleegd op de piraten
zender Radio 390 voor de kust van
het Engelse graafschap Kent.
De overvallers maakten een hoe
veelheid koper en lood ter waarde
ongeveer 10.000 gulden buit,
r vier personeelsleden van de
zender die sinds negen dagen bui
ten werking is in verband met de
Britse wet tegen piratenzenders
slaagden erin de politie te alarmeren.
De politie heeft vijf verdachten aan
gehouden.
Hilversum 2,
an). 8.50 Morgenwijding. 9.00
Klankjuwelen (gr.). 10.00 Voor de kleu
ters. 10.10 Arbeidsvitaminen: populair
verzoekplatenprogr. (11.00-11.02 Nws.),
11.55 Beursber. 12.00 Licht instrumen
taal ensemble en zangsoliste. 12.27
(gr.). 15.37 We
16.15 Voor
Jeugd. 17.15 Lichte gram.n
interviews. VARA: 10.00
Nws. 10.02 Kwink: Pop- en cabaret-
muz. (10.30 Geen ja, geen nee; 11.00
Nws.). 12.00 Nws. 12.02 Ekspres: pla
ten bij de lunch. (13.00 Nws.). 14.00
Nws. 14.02 Verzoekplatenprogr. 15.00
Nws. 15.02 Mix gev. platenprogr.
(16.00 Nws) 17.00 Nws. 17.02-1800
55555en 6666en.
Nederland I
NTS: 18.45 De minimolen. 18.50
Journaal. AVRO: 19.00 De onbekende
wereld, filmreportage over Tasmanie
19.20 Sportpanorama. 19.30 Kolonel
Hogan's Helden. TV-film. NTS: 20.00
NTS: 20 00 Nws. in 't kort. NTS:
20.05 Muzikaal intermezzo. 20.15 De
slang, filmreportage van de be
roemdste spoorlijn
NTS: 22.20-22.35 Journaal.
(Over de 4e lijn) van 18-20 uur.
Sergei Prokofiev.
I. Concert voor piano en orkest nr.
2 in g kl. t. op 16 (30 min). Andantino.
Allegretto. Andantino. Scherzo. Vivace.
Intermezzo. Allegro moderato. Finale.
Allegro tempos toto. Jorge Bolet, plano
Cincinnati Svmphonie Orkest o.l.v.
1 Thor Johnson
II. Alexander Nevski. Cantate voor
solo. koor en orkest op 78. (Tekst
Vladimir Lougovski en Sergei Proko
fiev) (41 min). Rusland onder het
Mongoolse Juk. Lied over Alexander
Nevski. De kruisvaarders in Pskov. Te
wapen, Russisch volk. De veldslag op
««- T,-» IJ g__ (jocjen De intocht
het ijs. Het veld
van Alexan I
milla Lego:
Alexander Nevski in Pskov. Lud-
alt; Koor en Sym-
de Russische Ra
phonle Orkest
orkest op. 125 (38 min An-
llegro giusto. Andate con mo
Rostropovitch, cello; Svmpho-
