Jeruzalem
Weekelndbljlage Leidsch Dagblad
Zaterdag 5 augustus 1967
Nadat de honger sommigen tot Kan
nibalisme had gedreven viel de stad ein
delijk in 70 na Chr.
Titus had uitdrukkelijk bevei gegeven
dat de tempel niet verwoest mocht wor
den maar hij kon niet voorkomen dat
een Romeinse soldaat toch zijn toorts in
de tempel gooide die in vlammen op
ging. In het jaar 71 hield Titus zijn
triomftocht in Rome met 700 gevange
nen en twee kostbare goudstukken uit
de tempel, de zevenarmige kandelaar en
de tafel der toonbroden die nu nog te
zien zijn op de Titusboog in Rome die
als herinnering aan deze veldslag werd
opgericht.
Op de puinhopen van de stad stichtte
keizer Hadrianus een nieuwe Romeinse
kolonie, Aelia Capitolina. Het grootste
deel van de bevolking: werd als slaven
verkocht.
TEMPELRESTEN
Aelia Capitolina was niet toeganke
lijk voor Joden en op de plaats van de
tempel stonden slechts twee beelden, een
van Hadrianus en een beeld van zijn
mannelijke geliefde Antonius. In 325
zwakte keizer Constantinus de maatre
gelen van Hadrianus iets af en konden
enkele Joden de resten van de tempel
bezoeken om daar de vernietiging van
hun tempel te betreuren, waarvan
slechts enkele stukken metselwerk over
eind waren blijven staan, de Klaagmuur.
ISLAM
Jeruzalem, voor de Mohammedanen
de derde heilige stad na Mekka en Me
dina in Saoedi-Arabië. Heilig omdat hier
Jezus zijn leer verkondigde, de laatste
profeet vóör de grote Mohammed. Ook
het Mohammedaanse heiligdom in deze
stad bevindt zich op de top van de berg
Moria.
Behalve dat Abraham hier zijn zoon
Isaafe moest offeren zou de rots op de
top Mohammed zijn nagevlogen op zijn
reis naar de hemel maar zijn terugge
duwd door een engel, zou zich hier het
middelpunt der wereld bevinden en zal
volgens de Mohammedanen Allah hier
JERUZALEM is een stad van grote
namen:
Voor de Joden; Jozua die zijn volk
het Heilige Land binnenvoerde,
David die de stad veroverde en
Dayan die zijn volk naar de over
winning leidde.
Voor de Christenen: Jezus wiens
woorden en daden miljoenen be
ïnvloedden, Godfried van Bouillon
dieereen koninkrijk stichtte.
Voor de Mohammedanen: Moham
med, die in deze stad ten hemel
steeg, de beroemde kalief Omar en
de legeraanvoerder Saladin die de
kruisvaarders verdreef.
6 juni 1967 „Radio-Urdoniye fi Am
man wa'l Kuts" Hier is radio Jorda
nië over Amman en Jeruzalem. Plotse
ling viel de radio uit, pas na enige tijd
kwam de stem van de omroeper weer
door: „Radio Urdoniye fi Amman". Je
ruzalem was weer eens van eigenaar
verwisseld. Geen stad ter wereld heeft
waarschijnlijk zoveel verwoestingen en
veroveringen meegemaakt als juist Je
ruzalem, al-Kuts in het Arabisch. De
Heilige Stad van drie godsdiensten
Jodendom, Christendom en de Islam
heeft door de eeuwen heen een dankba
re buit gevormd voor wereldveroveraars
en godsdienstfanatici. Wie kent niet de
namen van Nebukadnezar, Antiochus,
Godfried van Bouillon, Saladin, Titus en
Hadrianus. Christenen vochten tegen
Arabieren, Joden tegen Romeinen, Se-
luciden en Arabieren. Op Jeruzalem
hebben vrijwel nooit politieke aanspra
ken gerust. De tragiek wil dat de man
tegen man gevechten die elk huis heb
ben beroerd en elke steen met bloed heb
ben besmeurd een gevolg waren van de
onderlinge naijver tussen de verschillen
de godsdiensten.
BERTHA VESTER
De stad heeft vele koningen en veld
heren door haar poorten zien binnenko
men, de Duitse keizer weigerde bij zijn
Intocht van zijn paard te stappen, de
Engelse generaal Allenby vond dat
men een stad als Jeruzalem alleen te
voet, in deemoed mocht betreden. K.en
vrouw die getuige is geweest van de tur
bulente gebeurtenissen in Jeruzalem ge
durende de laatste vijftig jaar is Bertha
Spafford Vester, de oprichtster van het
beroemde Amerikaanse hospitaal in het
oude deel van de stad. Zij was het die
op zondag 9 december 1917 het witte la
ken leverde waarmee de Turken zich
overgaven aan de Engelsen. Het bedde-
laken hangt nu in het Imperial War Mu
seum in Londen. Bertha Vester woont
nog steeds in Jeruzalem.
Zij ontmoette in deze stad de beroem
de Lawrence of Arabia en zijn evenknie
generaal Gordon. (Hun levens werden
verfilmd in resp. Lawrence of Arabia en
Khartoum). In de laatste jaren van de
Turkse overheersing leidde zij ook de
Duitse consul-generaal in Palestina in
Jeruzalem rond die altijd zijn zoontje
meebracht, volgens Bertha Vester een
uitermate vervelend en lastig jongetje.
Dat zou hij later ook blijven want dit
jongetje verblijft nu nog als enige oor
logsmisdadiger in de gevangenis te
Spandau, Rudolf Hess.
Jeruzalem bevat zoveel historische
plaatsen dat het ondoenlijk is een over
zicht ervan te geven. De toeristen die de
oude stad Jeruzalem aantrok vormden de
belangrijkste bron van inkomsten voor
Jordanië.
Op de top van de Olijfberg staat het
Jeruzalem Intercontinental Hotel dat uit
ziet over de lager gelegen stad. Kleinere
hotelletjes en pensions herbergden de
met een mindere beurs bedeelde toeris
ten en pelgrims die veelal de reis van
hun leven maakten om toch eenmaal
de stad te bezoeken die als heilig in hun
boeken wordt beschreven.
Voor de Joden is er de Klaagmuur,
voor de Christenen de Heilige Grafkerk
en de Hof van Gethsemané en voor de
Mohammedanen de moskee van Omar
zoals hij veelal foutief wordt genoemd
omdat deze „Rotskoepel" werd gebouwd
onder kalief Abdal Malik.
Technisch gesproken bestaat de Klaag
muur uit steenblokken van 5.50 meter
bij 4.50 meter die de resten vormen van
de tempel die werd gebouwd door Hero
des de Grote. De tempels der Joden die
zich op de top van de berg Moria be
vonden, op de plaats waar Abraham op
bevel van God zijn zoon Isaak moest of
feren, zijn voor de Joden altijd het sym-
bool geweekt van hun verbondenheid,
het centrum van hun religie, waar ter
wereld zij zich ook bevonden. Met opzet
staan hier tempels omdat vreemde over
heersers verschillende tempels hebben
verwoest om zo de kracht van de Joden
die in hun godsdienst was gelegen te bre
ken.
De eerste tempel, de beroemdste, werd
gebouwd door koning Salomo in 959 voor
Chr. De bouw duurde zeven en een
half jaar en dit Huis van God bevatte
de Ark des Verbonds. Toch was de tem
pel meer Libanees dan Joods omdat het
materiaal en de bouvkunst afkomstig
was van Hiram, de koning van Tyrus, 'n
goede vriend van Salomo. In dit Huis
ontmoette het Joodse volk zijn God. In
597 voor Chr. verwoestte de Babyloni
sche vorst Nebukadnezar Jeruzalem en
de tempel en voerde het Joodse volk in
ballingschap naar de oevers van de
Eufraat.
Zeshonderd vijftig jaar nadat de Israë
lieten onder Jozua het Beloofde Land
waren binnengetrokken en dit hadden
veroverd op de volkeren die er woonden
verdreef de Babyloniër het Joodse volk
voor de eerste keer. De Perzische vorst
Cyrus die op zijn beurt Babylonië ver
overde gaf de Joden toestemming weer
terug te keren naar het Beloofde Land
en onder leiding van Ezra vertrokken
42.360 Joden met 7.337 slaven naar het
land van Abraham.
TWEEDE TEMPEL
De teruggekeerde Israëlieten begonnen
n november 520 voor Chr. weer met de
*>ouw van een tempel die in maart 515
voor Chr. gereed kwam. Doelbewust was
deze tempel tevens een politiek symbool
als middelpunt van Juda en de over de
rest van de toenmalige bekende wereld
verspreide Joden, o.a. In Babylonië en
Egypte.
De hogepriester werd de leidende fi
guur in deze priesterstaat. Daarna kwa
men er vele overheersers, o.a. koning
Antiochus IV der Seluciden die de tem
pel plunderde en ontwijdde, volgens tijd
genoten een hobby van hem. Zijn opvol
ger Epiphanus verbood het Joodse geloof
en richtte de tempel in voor de ere
dienst van Zeus hetgeen de Makkabeeën-
strijd ten gevolge had waarin de Joden
Jeruzalem weer wisten te veroveren.
HERODES
In 19 voor Chr. begon Herodes de Gro
te met de bouw van een nieuwe tempel,
een bouw die 83 jaar zou duren. Hij liet
de oude tempel slopen en het was in
deze, toen nog onvoltooide tempel, dat
Jezus de geldwisselaars verdreef.
Na de tijd van Jezus werd het Jood
se volk verscheurd door interne geloofs
twisten die veroorzaakt werden door
verschillende sekten, de Farizeeën, Sad
duceeën en Zeloten. Deze laaiden zo
hoog op dat de Zeloten in 67 na Chr.
gedurende de nacht de tempel overvielen
en 8.500 biddende Joden vermoordden.
In 63 voor Chr. trokken de Romeinse
legioenen Palestina binnen en maakten
van Juda een Romeinse provincie. Weer
kwamen de Joden in opstand en pro
curator Florus was de toestand niet lan
ger meester. Cestion F alius, de Romein
se stadhouder van Syrië rukte op met
zijn troepen maar moest met zware
verliezen terugtrekken.
TITUS
Keizer Nero zond daarna zijn beroemd
ste veldheer, Titus Flavius Vespasianus
met zijn zoon Titus. Toen Vespasianus
door zijn soldaten tot keizer werd uit
geroepen zette zijn zoon het bloedige be
leg van Jeruzalem voort in een poging
d« feongeri,»!),
zijn troon oprichten voor het gericht tij
dens de Jongste Dag.
In het tegenovergelegen Kidrondal be
vinden zich dan ook vele graven van
Moslims die zo dicht mogelijk bij deze
troon begraven wilden worden om zo
snel mogelijk aan de beurt te zijn bij de
laatste berechting. Het is niet verwon
derlijk dat ook de Mohammedanen graag
in bet bezit wilden komen van deze
berg en in 638 verschenen dan ook de
legers van de Islam voor de poorten
van Jeruzalem. Hun aanvoerder, kalief
Omar veroverde de stad en vier eeuwen
zouden de Moslims over de stad heer
sen, de cultuur verrijken en Joden en
Christenen geen strobreed in de weg
leggen.
VREDE
Eindelijk heerste er vrede in de stad
die pas zou worden verstoord door de
grootste fanatici, de Christelijke Kruis
vaarders. Kalief Abd-al Malik bouwde op
de top van de berg de „Rotskoepel" tus
sen de jaren 687 en 691. De ronde koe
pel was bedekt met puur goud dat in de
winter werd beschermd door huiden.
Het heiligdom ^erd constant onderhou
den door driehonderd slaven. In 1016
vernielde een aardbeving de gouden koe
pel die werd vervangen door een loden
koepel. Nu, na uijna IS eeuwen Is het
nog steeds het mooiste gebouw van ge
heel Palestina.
In het midden van de Rotskoepel, Kub-
bet-es-Sakhra in het Arabisch, bevindt
zich de heilige rots (Sakhra), ongeveer
2 meter hoog, 18 meter lang en 14 me
ter breed, de rots van Abraham en Mo
hammed. Evenals de Joodse tempel die
op deze plaats stond heeft ook de Rots
koepel veel bloed zien vloeien.
Op 15 juli 1099 veroverden de Kruis
vaarders de stad. De Mohammedanen
vochten toen hun laatste verzet uit rond
deze moskee doch konden niet verhin
deren dat Robert van Vlaanderen, Robert
van Normandië, Godfried van Bouillon
en Tancred het heiligdom veroverden en
er een christelijke kerk van maakten.
In oktober 1187, op de verjaardag van
Mohammeds reis naar de hemel verover
de de beroemde Saladin de stad weer
en begaf zich regelrecht naar de Koe
pelrots waar hij in één slag met zijn
zwaard het kruis, dat de christenen had
den opgericht, afhakte.
Na Saladin bleven de stad en het hei
ligdom 700 jaar onder Moslim-bewind, zij
het onder verschillende heersers als
Ajubieten, Mameluken en de Turkse Ot-
tomanen. Pas aan het einde van de
eerste wereldoorlog veroverden de En
gelsen de stad op de Islam.
Enige jaren geleden stelde koning Saocd
van Saoedië-Arabië miljoenen dollars ter
beschikking om de Rotskoepel weer in
zijn oude glorie te herstellen. 6 juni 1967,
na dertien eeuwen lijfden de Joden de
stad en de Rotskoepel op de Moria weer
in bij hun gebied.
Voor de Christenen is de Heilige Graf
kerk het geografische centrum van hun
religie. Ook voor de Islam is dit een
heilige plaats, zij noemen het Keniset-
el-Kijame (Opstandingskerk) omdat hier
hun voorlaatste profeet begraven zou
zijn.
De Heilige Grafkerk, waarvan de
grondslagen in het jaar 326 werden ge
legd door keizer Konstantijn staat bo
ven Golgotha en het graf van Jezus. Ook
deze kerk is verschillende keren ver
woest, speciaal onder de half waanzinni
ge kalief Hakim. Vaak is er getwij
feld of Jezus hier inderdaad begraven
zou zijn geweest doch latere onderzoe
kingen hebben uitgewezen dat dit inder
daad het geval is.
De huidige grafkerk is een wirwar van
schemerige kapellen die ieder een chris
telijke godsdienst vertegenwoordigen.
Een der twee centra in de kerk is de
plaats waar het kruis gestaan zou heb
ben, een gouden luikje in de grond be
dekt het gat waarin de Romeinen het
kruis hebben opgericht, een spleet in de
rots zou een overblijfsel zijn van „toen
de voorhang scheurde en de aarde
spleet" op het moment dat Jezus de
geest gaf.
GRAFKAMER
De kleine grafkamer stamt uit de 19e
eeuw. Men komt binnen door een kleine
deur in de Engelenkapel waar de enge
len de wenende vrouwen zouden hebben
meegedeeld dat Jezus uit de dood was
opgestaan. Door een nog kleinere deur
die men alleen gebukt kan binnengaan
komt men in de eigenlijke grafruimte
van ongeveer 2 meter lengte. Hier han
gen 43 prachtige lampen, 13 behoren aan
de Latijnen, 13 de Grieken, 13 van de
Armeniërs en 4 van de Kopten. Diep on
der de kerk bevinden zich zevende-eeuw-
se bouwsels met een kleine kapel waar
de heilige Helena, keizerin van Byzan
tium het kruis gevonden zou hebben. Dit
alles is Jeruzalem, de meest interessante
stad ter wereld.
Er zijn nog vele andere dingen te zien
want wie weet bij voorbeeld dat in het
klooster van de Zwarte Koptische mon
niken waar jonge Koptische studenten
onderdak vinden twaalf keer per jaar
kerstfeest wordt gevierd omdat volgens
de Kopten het niet zeker is in welke
maand Jezus op de wereld kwam. Het
is niet verwonderlijk dat juist Jeruzalem
een punt van politieke en religieuze
strijd is geworden waarover ook de
Verenigde Naties zich buigen.
ALBERT STOL
De klaagmuur, hel belangrijkste heiligdom van de Joden wordt sinde de verovering van JordaansJeruzalem daueliiks bo.
tocht door honderden Iuaeliere.
