Uscar van iiemel: 75 mar in Haarlem
Wim v. d. Panne schonk
veel voldoening
REITA EARIA GEEFT
Kennismakingen, die
welkom waren
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 5
BEZIG MET DRIE COMPOSITIES Prijzenslag
/^y t t ~l h mé o kleuren-tv
Jeroen Bosch inspireert hem
(Van onze kunstredactie).
Oscar van Hemel componist en als zodanig een bekende
en markante figuur in de Nederlandse muziekwereld, wordt 3
augustus 75 jaar. Een mijlpaal, die Oscar van Hemel allesbe
halve in ruste zal bereiken, want zijn leeftijd, die hem in het
gezelschap „der sterken" heeft gebracht, heeft zijn werkkracht
allesbehalve geschaad. Integendeel, zou men zeggen, want de
heer Van Hemel is op dit moment met maar liefst drie composi
ties tegelijk bezig.
aard, wil opzetten. Dat lijkt hem de
enige manier om de schilderijen van
Bosch „gek, dat nog geen andere
componist vóór mij aich door deze
beeldende kunstenaar heeft laten in
spireren") in klanken te herschep-
Hobokwartet
Zijn hobokwartet, dat hij in op
dracht van het Rijk schreef, is nu
klaar. Dit kamermuziekwerk (hobo,
viool, alt en cello) heeft als onder
titel .About comediia del 'arte" en is
gebaseerd op de bekende figuren van
Colombine, Pedroline en Dottore
Pantalone. Het kwarter is niet vol
gens klassieke vormen opgezet en
heeft de componist alle kansen ge
boden er zijn fantasie de vrije loop
in te laten. Is het wonder, dat hij van
dit programmatisch opgezette werk
zegt: „Het kan ook als balletmuziek
dienen
Oscar van Hemel: „Ik ben ook be
zig met een dramatische opera. Het
wordt een avondvullend werk, ge
baseerd op Italiaanse teksten, die
door prof. Hélène Noethenius pas
klaar voor mü zijn gemaakt. Het
eerste bedrijf is schetsmatig gereed".
De moeilijkheid om aan een goe
de tekst te komen heeft hem wel erg
parten gespeeld bij de totstandko
ming van zijn eerste opera Viviane.
dat zijn eerste uitvoering in concert-
vorm in 1950 beleefde.
,X>e meeste tijd besteed ik op 't
moment aan een derde werk", zegt
Oscar van Hemel, „namelijk 'n or
kestcompositie gebaseerd op de
schilderijen van de 15de- eeuwse
Vlaamse surrealist Jeroen Bosch. U
mag best weten, dat ik er door gebio
logeerd ben en een half jaar lang
heb lopen broeden wélke vorm ik
zou kiezen om Bosch' tableaus muzi
kaal weer te geven"
F an tasmagorieën
Het noteren is Oscar van Hemel
niet gemakkelijk afgegaan, omdat
hij zijn „Fantasmagorieën k la Je
roen Bosch" absoluut experimenteel
zonder remmingen van academische
pen.
De jarige toondichter wilde eerst
vier tableaus als basis voor zijn com
positie nemen, maar werd zó gefas
cineerd door nog twee andere doe
ken, dat zijn bijna 20 minuten du
rende werk zes deeltjes gaat tellen.
Elk deel beeldt zo'n doek uit, eerst in
details en dan dn zijn geheel.
Fantastische
orkestratie
Even fantastisch als de schilderij
en zelf is de orkestratie van Oscar
van Hemels werk/ „Het demonische
maar ook het hemelse wil ik gestalte
geven", zegt hU- „Daarom vindt u
in mijn pratituur behalve strijkers
en klavecimbel ook allerlei slag
werk, een of misschien wel twee
vleugels en een groot blaasorkest:
twee piccolo's, twee fluiten, twee es-
klarinetten, twee klarinetten, een
basklarinet, twee fagotten en een
contrafagot, een saxofoonkwartet,
vier trompetten, vier hoorns, vier
trombones en 'n tuba. Om contras
ten en effecten nog groter en scher
per te maken maak ik ook gebruik
van geluidsbanden met daarop niet
bestaande teksten en imitaties van
gesprekken. Het mooiste zou zijn, als
tijdens de uitvoering de gecompo
neerde doeken zouden worden gepro
jecteerd".
Deze Bosch-fantasie is bestemd
voor het Brabants Orkest en zal wor
den opgedragen aan de dirigent van
dat gezelschap. Hein Jordans. „Nu
hoop ik niet, dat het orkest mijn
nieuwe werk al wil spelen, als de gro
te tentoonstelling over Jeroen Bosch
(Van onze Haarlemse correspondent)
Een radio- en televisiehandelaar in
Haarlem zal per 20 augustus de ver
koop van kleurentelevisietoestellen
beginnen tegen een prijs van 1640
gulden. (De t.v.-fabrikanten hadden
eerder aangekondigd dat de prijs van
een kleuren-t.v.-toestel iets onder de
f3000 zou liggen).
Hij is hiermee een der eersten in
Nederland, die met de verkoop van
kleurenapparaten tegen deze prijs be
gint. De toestellen worden geïmpor
teerd uit. Duitsland. De handelaar
verwacht veel belangstelling voor zijn
prijzenslag. Hij kan in onbeperkte
hoeveelheden kleurentoestellen impor-
Erfenis voor
Jayne Mansfield
Uit het testament van Samuel S.
Brody, die een maand geleden samen
met Jayne Mansfield bij een auto-
omgeluk om het leven kwam, blijkt
dat de jurist zijn vrouw en hun twee
kinderen heeft onterfd en alles wat
hij bezat aan de overleden filmster
heeft nagelaten.
Het met de hand geschreven testa
ment, dat 18 dagen voor het onge
luk werd opgesteld, werd aangetrof
fen in Jayne's kluis. .Hierbij laat ik
mijn gehele eigendom, van persoon
lijke of andere aard, na aan mijn
enige ter wereld die ik lief heb, Jayne
Mansfield", aldus het testament.
De 40-jarige Brody was ten tijde
van zijn dood op 29 juni van tafel
en bed gescheiden van zijn vrouw.
OSCAR VAN HEMEL
Miss Wereld, Reita
Faria uit Indiais
gisteren uit Londen
vertrokken om op te
treden in Penzance,
Cornwall, hoewel zij
haar contract met
Mecca Ltd, de orga
nisatoren van de
Miss Wereldverkie
zing, heeft opgezegd.
Michael Balin,
haar advocaat, ver
klaarde: „Wij heb
ben Mecca schrifte
lijk laten weten dat
mej. Faria haar con
tract als beëindigd
beschouivt omdat
het door Mecca ge
broken is, maar ze is
bereid aan de ver
plichtingen te vol
doen die reeds voor
haar zijn aangeno-
Eric Morley, direc
teur van Mecca, zei
dat deze brief ont
vangen was maar
dat het contract
naar zijn mening
nog geldig was. „Wat
mij betreft is hét een
volkomen geldig
contract, dat vlet
gebroken is. Mej.
Faria kan het niet
opzeggen, maar wij
wel en als ze naar de
rechter ivïl lopen
doen ivij dat ook".
Maar als ze geen
Miss Wereld wenst
te blijven en van
haar verplichtingen
ontslagen wil wor
den. zijn we bereid
dat te ovenvegen".
De .moeilijkheden
begonnen vorige
week toen de 23-ja
rige Reita Faria zich
beklaagde dat Mec
ca haar niet altijd
van een begeleidster
voorzag. Mecca wierp
tegen dat zelfs eens
een permanente cha
peronne was aange
nomen, waar mej.
Faria echter geen
prijs op scheen ie
stellen.
Reita verklaarde
tot de pers dat ze
„niet veel had over
gehouden" van haar
acht maanden als
Miss Wereld on
geveer 80.000 gulden.
Morely bestreed
dit. Hij zei dat de
contracten die Mec
ca reeds voor haar
had afgesloten haar
in totaal 160.000 gul
den zouden opleve
ren, waar nog haar
vanaf 17 september i n Den Bosch
wordt gehouden. Ik ben nooit een
snelle werker geweest dat komt
ook door mijn grote mate van zelf
kritiek en ook nu neem ik ruim
mijn tijd om mijn ideën te laten
rijpen".
Oscar van Hemels drie laatste wer
ken zijn dodecafonisch ("gebaseerd
dus op de twaalf toon techniek) opge
zet. Hij is blij, dat hij mag profite
ren van de grote vrijheid, die sinds
1905 („Geen evolutie, maar een re
volutie") de muziek wordt gegund.
Het experimenteren met nieuwe
vormen vindt hij waardevol, maar
een losmaken van de melodie in de
muziek acht hij niet mogelijk.
„Men zei destijds van Debussy's
muziek al: „daar zit geen melodie in.
Natuurlijk was de melodie er wel,
maar het was een andere. Dat is met
de nieuwe muziek óók zo: door de
intervallen groter of kleiner te ma
ken of clusters te gebruiken (doe ik
ook vaaki, wordt een andere melo-
diek tot stand gebracht".
Aan Oscar van Hemels 75e geboor
tedag zal in en buiten de omroep
veel aandacht worden besteed.
Oscar van Hemel vindt het fijn.
een werk, dat hfj. zelf al een beet
je vergeten was. binnenkort te kun
nen horen. Op 23 september speelt
het Concertgebouworkest onder lei
ding van Berhard Haitink namelijk
zijn concert voor blazers. Een compo
sitie, wie weliswaar wel enige malen
werd gespeeld, maar toch een beetje
uit het oor van de maker was ge
raakt.
Vele prijzen vielen Oscar van Her
mei ten deel voor zijn grote verdien
sten voor de cultuur in het algemeen
en voor ons land in het bijzonder.
Reeds in 1939 werd zijn pianokwar
tet in het Koningin Elisabethcon-
cours bekroond, zeven jaar later ge
volgd door de Staatsprijs van de
Nederlandse regering voor Hemels
ballade voor orkest
In 1953 viel zijn vierde strijk
kwartet een prijs ten deel in het in
ternationaal concours voor strijk
kwartet-composities in Lüttich, teza
men met werk van de Amerikaanse
componist Elliot Carter en de Pool
Stanislaw Skrowazcewsky.
Dit strijkkwartet werd ook door
talrijke uitvoeringen door het Neder
lands strijkkwartet zeer bekend
buiten ons land. De gemeente Hil-
sersum eerde hem een paar jaar ge
leden met de cultuurprijs.
Boek van Svetlana
tijdelijk verboden
Een rechter heeft in Londen de pu-
blikatie in Engeland van een niet
geautoriseerde uitgave van een boek
van Sfcalins dochter Svetlana. tijde
lijk verboden. De uitgever Alex Fle-
gon had „Twintig brieven aan een
vriend" van Svetlana op de markt
gebracht.
In oktober zal een geautoriseerde
versie van het boek verschijnen na
dat het eerst als feuilleton in The
Observer heeft gestaan. Flegon was
van mening dat er geen sprake was
van auteursrechten omdat het boek
in Rusland geschreven was.
Bengt Berg -82-
overleden
De Zweedse schrijver van dieren
boeken Bengt Berg, die ook pioniers
werk heeft verricht op het gebied
van het fotograferen van dieren, Is
op 82-jarige leeftijd h> Stockholm
overleden.
De schrijver, een zoon van een on
derwijzer uit Ralmur, reisde voor zijn
onderzoekingen onder meer naar
Egypte en de Himalaja. In Zweden
behoedde hij dé wilde gans voor uit
sterven.
Tot de boeken die hij schreef, be
horen Tijger en mens. Met de trek
vogels naar Afrika, Mijn vriend de
pluvier en Mijn avonturen met die-
Bengt Berg was voor zijn onder
zoekingswerk onderscheiden met het
eredoctoraat van de universiteit van
Bonn.
Orgelconcert Katwijk
NEDERLAND 1 NTS
6.45 uur De Minimolen
6.50 uur Nieuws
Repelsteeltje; sprookje in t.v.-bewerking
Socutera: De gezinsverzorgster
Journaal en weeroverzicbt
Hij, zij en de petticoat; film
Requiem voor een groot volk; documentaire
NEDERLAND 2 AVRO
Nieuws
The Beatles; tekenfilm
AVRO's Sportpanorama
„De nacht waarin de angst rondwaart"; Wild
West
Laatste nieuws en journaal
Sluiting
UIT HET RADIOPROGRAMMA:
HILVERSUM 1:
HILVERSUM 2:
Hoe warm het was
Eerste N.T.S.- journaal:
nieuwslezer Jan Gerritsen zon
der colbert. Tweede journaal:
Jan Gerritsen mè.t colbert
Daar tussenin bijna drie uur
V a r a-televisie, tropisch ver
warmd. De zweetdruppels heb
ben ons voortdurend op het
voorhoofd gestaan. In het ver
re Hoogeveen zal het niet an
ders zijn geweest. Daarom moet
het voor iedere televisiekijker
toch wel begrijpelijk zijn ge
weest, dat het cultureel cen
trum „De Tamboer" zo tam rea
geerde op de successen uit de
jaren vijftig. Zelfs een geest
driftige Tante Leen kon er met
'n hartstochtelijk „Oh Johnnie"
weinig aan veranderen: de
Drentse gemoederen waren on
mogelijk in beweging te bren
gen.
Dat programma met „hits" uit
vervlogen jaren was overigens
niet eens zo onaardig. We kon
den weer eens ontdekken dat
die liederen van vroeger (een
„vroeger" van nog maar 10 jaar
geleden) eigenlijk best mooi wa
ren. We hoorden Ronnie Tober
met het oude Guy Mitchell-
wonder „Truly Fair", Shirley
zong „Fever", organist Bernard
Drukker deed er alles aan om de
door de warmte zeer flegma
tieke zaal mee te krijgen. Tij
dens het optreden van Drukker
maakte regisseur Frans Boelen,
die destijds een geslaagd „toe
latingsexamen" maakte met een
Annemarie Ooster- program
ma, een fabelachtige shot. In de
community singing kwam o.m.
de regel „Van je ha, ha. ha, ha,
ha, ha, ha, ha. ha" voor. Door
de afschuwelijke hitte in de
splinternieuwe schouwburg viel
er natuurlijk voor niemand wat
te lachen. Niettemin gingen
ryen monden mooi in tempo
open en dicht, maar daar was
dan ook alles mee gezegd, want
aan de sombere ogen was te
zien hoe warm het in Hooge
veen was en voor wat de com
munity singing betreft, hoe ver.
Slotindruk: misschien een
voudige zomerkost, maar in ie
der geval verstrooiing.
Verkeers
slachtoffers
Een ernstig onderwerp hield
V a r a 's actualiteitenrubriek
.Achter het nieuws" bezig: de
zwaargewonden die jaarlijks in
het verkeer vallen. In 1966 wer
den 41043 mensen ernstig ge
wond, van wie plm. 6000 kinde
in deze geheel aan dit onder
werp gewijde aflevering kwamen
7 van die zwaargewonden aan
het woord, vijf mannen en twee
vrouwen. Zfj vertelden over de
veranderingen in hun leven na
het ongeluk, hoe zfj zich voor
stelden ondanks hun handicap
door te gaan. Alle zeven waren
de dupe geworden van nalatig
heid van andere. De een voelde
geen wrok. de ander wel. Alle
maal hadden zij grote behoefte
aan vrijheid en ruimte.
Tevens bleek dat de meesten
er in slaagden niet dagelijks
aan hun „problematiek" te
denken. Bas Roodnat hield de
interviews en hij deed dit uit
stekend. Het werden openhar
tige, vaak harde gesprekken.
Het mpet voor Roodnat een niet
gemakkelijk karwei zijn geweest
om een dergelijk programma
z helder en zonder overgevoe
ligheden op het scherm te bren
gen.
Tot slot dit :Carmiggelt zou
eigenlijk verplicht moeten wor
den gesteld elke avond een ver
haal voor te dragen. Het ver
haal van gisteren moet velen de
warmte hebben doen vergeten.
werken Pastorale en Final 'Uit de
lste Symfonie) zou men echter moei- I 24.00 Nws.
lijk van Franck afleiden, daartoe be-1 Hilversur
hoort ook Wider. I VPRn.
Dit waren uiterst welkome kenis-
makingen. De Pastorale ontleent haar
sfeer aan het kleurcontrast tussen
een hoog schalmeien en simpele bas-
figuren of slechts liggende noten,
waardoor een effect ontstaat van
droom en eenzaamheid, van verte en
notonie. Heel anders dan „Final"
NCRV: 18.00 Tijd vrij v<
vrije tijd: A Meisjeskooi
en; B.
18.30 Sterf
klanken. 19.00 Nw
19.30 Muz.
•1. 19.45 Wr.
orkest-
(gr.l. 21.30 Nederland al shaven-
lezlng. 21.45 Stereo
auz. en vocaal enst
doverdenklng. 22.30 N
S-ber. 22.40 Lichte gram.n
De Voorburgse organist Wim van der Panne was invaller
voor de Delftenaar Jan v. d. Berg, die door ziekte moest afzeg
den. Het „Orgelcomité Katwijk" van de Nieuwe Kerk heeft ech- I met z'n inzet van bruisende, fees-
ter het gebaar gesteld om z'n concertenserie met één te verlen- i
gen en zo zal men 29 augustus Vd. Berg toen horen. jje introductie van een „vrouwelijk"
V. d. Panne heeft in sterke mate voldaan, met name voor wat motief, dat door geieideijjk intenser,
de stukken van Sweelinck. Buxtehude, Bach, Franck en Vierne j fa seineend-repeterende wendingen
betreft. Ten aanzien van Jan Zwart en Couperin kon men reser- lejdt e
ves hebben.
Nws. 18.15
19.00 Licht
U maar wedstrijdprogr. 21.20
koord (vervolg). 22.00 Gesprek uit
komst van vraag en antwoord. 22.30
Nws. 22.40 Act. 22.55 Mod. muz. (opn.)
23.20 Radio Jazz Magazine. 23.55-24.00
Nws.
VOOR DONDERDAG 3 AUGUSTUS
overwinnende uitwaaiering
Zwart - Couperin - Sweelinck: dat Sweelinoks Variaties over „God in
was een nogal zinloze volgorde. Zwart de hoog" zijn een contrapuntisch
heeft wel enkele werken gecompo- meesterstuk, waarbij men zich af-
neerd. die niet helemaal misstaan opvraagt, of Bachs meestentijds ee-
een programma van klassieke groten, i niale orgelwerk had kunnen worden
maar daar behoort „Elegisch Voor-wat het werd .als onder diens voorlo-
spel Ps. 51" niet toe. Dit heeft voed- j pers geen Sweelinck-leerlingen waren
sel gevonden in Bachs koraalbewer-j geweest. Na Sweelinck volgde het van
king „Erbarm' d-ioh" die ook weer I bouw zo capricieuze „Praeludiurn,
niet tot Bachs beste behoort. Fuge und Ciacona C" van Buxtehude
Couperins „Offertoire sur les grands en Bachs koraal voorspel „Sohmücke
jeux" is genomen uit een van zijndich", waarna de organist naar Gal-
twee orgelmissen, waar het tussen I lië overging.
Gloria en Sanctus in staat. Tot
orijzengeld van
25.000 gulden bij
kwam. Alles bij el
kaar zou haar uit
verkiezing dus al
185.000 gulden waard
zijn.
„Ze heeft nog meer
dan drie maanden
voor de boeg", zei
Morley. „En als ze
haar jaar volmaakt
zal de oorspronke
lijke raming van
200.000 gulden wor
den overtroffen".
innerlijk contact met deze muziek
konden we niet komen. Toen we in
dertijd alle 21 delen der betreffende
mis hoorden, hadden we dezelfde ste
riele indruk van het- totale werk. Het
leek of v. d. Panne zelf iets van die
onvoldaanheid deelde: hij kwam niet
in alle onderdeeltjes tot de wense
lijke zorgvuldigheid in de voordracht.
In al het overige is de concert
gever terdege tot voorbeeldige ver
klankingen gekomen, gaaf naar stijl
en geest en gaaf in de aanpak.
De organisten spelen graag Franck
op het Katwijkse grote orgel, het
leent zich voor een benadering van
Francks klankideaal. De Fantasie in
A is Franck ten voeten uit, men
vindt er voorproeven in van zijn
Symfonie. Psyché en Vioolconcert. De
extasen van deze Fantasie hebben
vervolgens tot dankbare bewondering
gebracht (bijv. Hendrik Andriessen).
De blinde Vierne, eens organist der
Parijse Notre Dame, was een leerling
van Franok. De van hem gespeelde
Staatsprijs
beeldende kunst
en architectuur
In 1967 zal de Staatsprijs voor
beeldende kunst en architectuur wor
den toegekend in de categorie beeld
houwwerk. De minister van Cultuur,
Recreatie en Maatsohappelijk Werk.
mej. dr. M. A. M. Klompe, heeft voor
de toekenning van deze Staatsprijs
een jury benoemd die bestaat uit
drs. R. W. D. Oxenaar te Arnhem,
lid en voorzitter, drs H. A. J. M. van
Haaren te Den Haag. prof. C. Hund
te Amsterdam, K. L. Svmons te Am
sterdam en drs. G. van de Wal te
Amstelveen, leden; mevr. G. P.
StipsVan Weel te Voorburg, secre
taresse.
KRO: 7.00 Nws.
./oord, lezing. 7.15
(7.30-7.32 Nws.). 7.55 Overweging. 8.00
-1- kinderen. 8.30 Nws
vakantietips. 8.4E
(9.35 Waterstanden)
ló.OO Stereo: Aubade: Muz. van deze
eeuw (gr.). 11.00 Voor de zieken. 11
Semi-klass. kamermuz. (gr.). 12.27 Me-
Klass. decor: 1.
I Stereo: Nederlands Hobo-kwartet: mod.
15.00 Voor de zieken. 16.00
den. 16.15 Der Zigeunerbaron, operet
te. door het radio koor. Promenade or
kest en solisten.
Hilversum 3, 240 m en FM
NCRV: 9.00 Nws. 9.02 Lichte
muziekjes. 10.00 Nws. 10.02 Mengel-
muze: nieuwe langspeelplaten. 11.00
Nws. 11.02 Muz. bij de koffie: licht
platenprogramma. 12.00 Nws. 12.02
Transistor: gev. progr. met een toe
ristische inslag. 13.00 Nws. 13.02 Top
DertigNederlandse hitparade
KRO.
s vakantii
(16.00 en 17~00
Nws. Aansluitend: act.).
TELEVISIEPROGRAMMA'S
Nederland I
NTS: 18.45 De Minimolen 18.50
Journaal. NTS: 19.00 De Verrekijker
internationaal jeugdjournaal. 19.10
Van gewest tot gewest. 19.30 Mensen
21.20 Het levende lijk, TV-
spel. 22 50 Jeroen aan het woord. NTS:
22.55-23.00 Journaal.
Nederland II
NTS: 20.00 Nws. in 't kort. VPRO:
20.05 Progr.
Amerika!
blo-
sikale imprc
20.35 2x41
21.0
15.25 Spinx: gec. pro-
reformeerde Zendingsbon
reo: Instr. trio: mod. kar
Stereo: Metropole-orkest
muz. 17.30 Lichte grannnn
zing NTS: 22.15 Journaal. CVK
(Over de 4e lij
StraussWo die Zltronen blühen.
wals (Strauss) .Napoleon Marsen
(Straussi. Radetzky Marsch (Strauss).
dag.
Licnti
8.50 Morgenwijding,
klass. gram.muz. 9.30 Lichte gram.
v. oudere luisteraars. 10.00 Voor
Arbeidsvitaminen
man), Julie Andrews. Dick van Dvk^
David Tomllnson, Glynls Johns, F
Wynn, Karen Dotrlce, Matthew G.n
erzoekplatenprogramma. wer (Dorham). Minor's Holoday (Dor-
(11.00-11.02 Nws.). 11.55 Beursberich- 1 ham], Basheer's Drearr
ten. 12.00 Licht ensemble. 12.27 Mede-
delingen t.b.v, land- en tuinbouw. 12.30
Licht orkest. 12.50 Draaiorgelmuz. (gr.).
13.00 Nws. 13.10 Act. 13.30 Muzikale i
orgelconcert, koorzang
i
is, Percy Hea.th, Max Roach.
