„Houden
is net als
van muziek, het
met een vrouw"
ïïïTC
volop smullen!!
van de
partij
Aaaaaardbeien
BRABANTS BAROK ENSEMBLE
SPEELDE IN ZUIDERKERK
Enthousiast over
ons muziekniveau
is
DONDERDAG IS JUNI 1WT
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 7
Maderna vóór de 'Orfeo*
„Neem me maar niet kwalijk, dat ik zo verschrikkelijk lui ben
op het ogenblik. Dat komt gewoon hierdoor: voor het eerst
vanavond heb ik de indruk gekregen dat mijn orkest eindelijk
gaat beseffen dat Monteverdi echte muziek gemaakt heeft. Da
genlang heb ik nu al met deze mensen gerepeteerd en ze speel
den dan wel braaf wat er allemaal stond, maar er kwam geen
echte goede klank uit. En nu ineens, vanavond, alsof er een
soort wonder gebeurd is, ga ik werkelijk iets herkennen van
mijn bedoelingen. Ik denk dat het allemaal nog best voor elkaar
komt voor de première op zaterdag a.s."
Geen Monteverdi-
traditie
Bruno Maderna, een kleine, zeer
dikke man, hapt enthousiast in een
vers glas bier. Intussen bespreekt hij
met enige musici rond hem nog wat
kleine details uit de muziek die hij
de hele avond heeft gerepeteerd
Monteverdi's opera „Orfeo". „Het is
met muziek als met een vrouw. Je
kunt iemand niet uitleggen wat
„houden van" is je bent er toe
in staat of je bent er niet toe in
Zo is het ook met een orkest. Je
kunt mensen wel moeizaam gaan
uitleggen wat nu toch wed de schoon
heid van Montevea-di is, maar als ze
het er niet in horen, dam kun je van
nog zo goeden huize komen, maar
dan leg je het toch niet correct uit
en kun je je enthousiasme soms toch
niet overdragen. Ze moeten het ge
woon zelf ontdekken. De moedlij'kheid
ADVERTENTIE
Fris, vrolijk en jong. Een
heerlijke drank. Puur of als
TIP-tonic (met een schijfje
citroen).
Verjaardagsfeestje, fami
liefeestje,zo-maar'n feest
je, TIP moet van de partij
zijn. HELE FLES f 7,80.
X s
II II
goede
keus
in Nederland is natuurlijk, dat hier
geen enkele Monteverdi-traditie is.
Je hoort hier zelden of nooit iets
van hem en bij mijn weten is de
.Orfeo" zelf nog nooit gespeeld in
Nederland. De enige kennis die je
er hier van kunt hebben is via de
grammofoonplaat"
Geen vast orkest
Bruno Maderna werd, wij schatten
ongeveer 50 jaar geleden hij wil
namelijk zijn juiste leeftijd niet zeg
gen in Venetië geboren. Tot na
de oorlog heeft hij in Noord-Italië
in verschillende steden gewoond.
Daarna is hij naar Duitsland gegaan,
ontmoette daar een lieve vrouw en
is met haar getrouwd. Hij heeft drie
kinderen. Op het ogenblik woont
Bruno Maderna in Darmstadt. „Ik
heb omgelooftijlk veel steun in mijn
werk van haar. Zij regelt ook mijn
zaken en ze is een bijzonder enthou
siast liefhebster van vele soorten mu
ziek", zegt Bruno Maderna.
Bruno Maderna heeft geen vast
orkest waar hij regelmatig mee
speelt. Waarom eigenlijk niet? „Ik
houd ervan om ambulant te zijn. Als
het je ergens niet bevalt of de men
sen vinden je niet zo geweldig, dan
hoef je niet moeizaam je tijd uit te
zitten, maar dan kun je als het ware
zomaar van de ene dag op de andere
vertrekken".
Moderna wordt vaak de grootste
kenner van de oude muziek, die er
op het ogenblik in de wereld leeft
genoemd. Zelf zegt hij daarvan:
„Och, dat is natuurlijk onzin. Maar
het is nu eenmaal zo, dat in het land
van de blinden één-oog nog altijd
koning is. Ik ben altijd al erg ge
ïnteresseerd geweest in oude muziek.
En ik vind bovendien dat je geen
moderne muziek kunt spelen en
schrijven als je de oude niet van A
tot en met Z kent. Want de ontwik
kelingen die er zijn geweest in de
t jjd van bijvoorbeeld Monteverdi, wa
ren voor die tijd zeer vooruitstrevend
en doen in zekere zin nog altijd op
geld in de imoderne muziek.
Expositie voor
80-jarige Chagali
Ter gelegenheid van de 80ste ver
jaardag van de Franse kunstenaar
Marc Chagall wordt in Galerie Krik
haar in Amsterdam volgende maand
een expositie van een gedeelte van
grafieken gehouden. De tentoonstel-
ling wordt geopend op 7 juli a&,
de dag van zijn verjaardag. De col-
I lectie bestaat uit door de kunstenaar
met de hand gekleurde etsen voor
I de bijbel, ontstaan tussen 1930 en
1939, en zwart-wit etsen uit de suite
„Les fables de la Fontaine" ver
vaardigd tussen 1927 en 1930. De ex-
I positie zal ongeveer een maand du-
^Batman in
balliiigschap'"'
In het gebouw van de Haagse j
Kunstkring in Den Haag vond gis-1
teravond de première plaats van het]
„metafysisch" schouwspel „Batman
in ballingschap", opgevoerd door het
Theater Scarabee. Het stuk is geba
seerd op een ballade van Hendrik de
Vries, die beschrijft hoe een prinses
verliefd wordt op een monsterach
tige moerasbewoner. De wachters
van de Koning kunnen dit wezen niet
vangen. De verliefde Prinses wordt
opgesloten in een torencel en kwijnt
weg.
In het schouwspel speelt het pu
bliek de rol van de Koning. De toe
schouwers krijgen bij de aanvang van
hef stuk een kartonnen kroontje en
een glas wijn (het spel begint met
een receptie).
Batman komt uiteraard in de oor
spronkelijke baillade niet voor. Hij
komt op de meest onverwachte mo
menten het toneel op om het publiek
te troosten met cola, kauwgom en
andere zaken.
Het stuk wordt geregisseerd door
Adiri Boon. De komende week worden
elke avond twee voorstellingen ge
geven. Het spel duurt precies een uur.
ADVERTENTIE
Belangrijke Etruskische
vondst: muur van Chieti
Archeologen hebben de massieve muur van de oude Etruskische
stad Chieti gevonden. Een stuk van 50 meter van de uit Travertijns
marmer opgebouwde muurwelke 6 meter hoog en twee meter dik is,
werd blootgelegd door werklieden die bezig waren met het grond
werk voor een gebouw bij het middeleeuwse fort bij de toegang tot
het moderne Chieti, 130 km ten noorden van Rome.
Volgens prof. Clelia Laviosa behoort de muur ongetwijfeld tot het
bolwerk van het Etruskische Chieti en dateert de muur mogelijk uit
de 5de eeuw voor Christus.
Bewonderaar
„Ik ben een bijzonder gTOOt be
wonderaar van Monteverdi. Daarom
heb ik het ook aangedurfd om
Orfeo, waar geen enkele partiuur
bestaat volgens de uitvoering die ik
wilde geven, zelf helemaal opnieuw
te orkestreren op de manier die mij
het meest veraaitwoord leek. Ik heb
het wel gedaan volgens de oude tra
dities, met hier en daar wat van die
typisühe versieringen, maar ik heb
geen gebruik gemaakt van oude in
strumenten. In de eerste plaats kon
ik geen mensen vinden die die oude
instrumenten zouden kunnen bespe
len, in de tweede plaats is het ge
loof ik ook niet helemaal noodzake
lijk om die te gebruiken. In de tijd
van Baoh waren de dwarsfluiten ook
lang niet zo geperfectioneerd als se
op het ogenblik zijn.
Maar zouden wij daarom Bach zó
heilig moeten verklaren dat wij, om
het idee van zijn tjjd te benaderen,
dan ook weer valse en niet zuiver
geboorde fluiten zouden moetien ge
bruiken? Vergeet niet, we zyn in
middels 400 jaar verdér en het is
heel goed mogelijk om met moderne
instrumenten toch hetzelfde beeld
weer te geven van wat Monteverdi
in het hoofd heeft gehad. Ik heb
wel een paar oudere instrumenten
gebruikt, zoals byv. de oboe d'amore
en de viola d'a-more.
Weinig geschrapt
„Ik heb in de Orfeo maar twee
zeer kleine en onbelangrijke passa
ges geschrapt. Dat is eigenlijk nog
weinig. De uitvoeringen die ik ervan
ken. laten werkelijk hele grote delen
gewoon weg. Met de uitvoeringen,
zeer zeker met vocale solisten, ben
ik ongelooflijk gelukkig. Wat dat be
treft heb ik ook werkelijk geen en
kele angst".
Kent Bruno Maderna de verschil
lende opnamen die er van Orfeo be
staan? „Ik weet dat ze bestaan, ik
heb ze vermoedelijk ook vroeger wel
gehoord, maai* ik ben er niet speciaal
voor gaan zitten om de ideeën die
hierin ajn neergelegd, in mij op te
nemen. In de eerste plaats houd ik
niet van copiëeren en, in de tweede
plaats vind ik wat bijv. Archiv ge
daan heeft te statisch, te musicolo
gisch. Dat is een stijl waar ik per
soonlijk helemaal niet van houd. Ik
probeer hier neer te zetten,
slanke, mooie, maar booh wel tradi
tionele Orfeo. Soms denk ik wel e
wat is toch mijn speciale binding met
de muziek van Monteverdi. En ik ge
loof dat het dït is: Monteverdi heeft
zijn beste tijd in Venetie gehad
ik .die daar geboren en getogen ben,
voel een bepaalde verwantschap met
hem, alsof het een soort familie-i
gelegenheid is".
Wat het muzikale niveau van Ne
derland betreft: Bruno Maderna, die
herhaaldelijk ook in onze stad het
R.O. dirigeerde, is daar erg enthou
siast over. Voor een goede dirigent
is hier volop gelegenheid om iets
goeds te maken. De krachten waar
over Nederland op muzikaal terrein
beschikt, zijn zeer goed, verbijsterend
goed als je bedenkt hoe klein Neder
land eigenljjk is. Maderna, die zelf
ook muziek schrijft, waarover hy
merkwaardig genoeg nauwelijks wil
praten, omdat hij het van zeer wei
nig belang vindt, heeft een grote
aansluiting met de nieuwe generatie
muziekschrijvers.
Mensen als Peter Sohat bijv. dra
gen hem op handen. Het is ook
waarschijnlijk aan deze groep te dan
ken dait er stemmen opgaan die
Bruno Maderna graag zouden willen
zien als vaste dirigent van het Con
certgebouw. „Het is allemaal wel lief
en aardig, maar dat is gewoon voor
mli niet mogelijk. Het Concertge
bouworkest is een uitstekend orkest,
maar het sfeerversohiil tussen deze
mensen en mij is dermate groot dat
ik mij er waarschijnlijk niet geheel
thuis zou kunnen voelen. Het is ver
rukkelijk om daar af en toe gast-
dirigent te zijn, maar voor altijd?
Nee, daarvoor ben ik in de eerste
plaats te turbulent, in de tweede
kunst
BRUNO MADERNA
Ambieert hij het dan helemaal niet
om ooit nog een vast orkest te heb
ben? „Nee. Ik kan nu nog alle kan
ten opgaan die ik wil. Ieder orkest
heeft zijn eigen specialiteit en ik
kan overal nog iets leren, rondreizen
en trekken, zo lang ik nog gezond
ben. Tegen de tijd dat ik misschien
70 ben en het reizen niet meer zo
plezierig vind, misschien dat ik er
dan nog eens een keer over ga den
ken, maar voorlopig heb Ik wat dat
betreft toch nog wel enige tijd van
Koning Lars Porsena van het
Etruskische Chieti zou in 505 voor
Christus Rome gespaard hebben uit
eerbetoon voor de moed van Hora-
tius by de verdediging van Rome.
Volgens sommige historici heeft Ro
me 'n aantal jaren later uit dank
baarheid Chieti gespaard toen het
zich om zich heen grypende Rome
zich meester maakte van de Estrus-
kische citadellen in de Umbrische
heuvels.
Langs de muur lopen ook met ste
nen beklede rioleringssloten, blyk-
baar om te voorkomen dat hemelwa
ter de Travertijnse blokken zou on
dergraven.
Chieti is één van de machtigste
steden van de Etruskische federatie
geweest. Bij de aanval op Rome trok
Lars Persenas met zijn soldaten op
tot de westelijke oever van de Tiber,
maar daar werden zij tegen gehou
den door Horatius Cocles, die alleen
de toegang tot de Sublicaanse brug
verdedigde totdat de Romeinen tijd
hadden gehad deze te vernielen. Por
sena was zo onder de indruk van dit
staaltje moed dat hij het beleg op
brak. Zijn zoon, Aruns, werd later
verslagen door de verenigde legers
van de Latijnse steden. Maar of
schoon de Romeienen andere steden
van de Etruskische federatie verover
den. werd Chieti niet belegerd maar
geleidelijk opgenomen in de om
zich heen grijpende Romeinse
wereld.
Veiling moderne
meesters in Parijs
Op een veiling van moderne mees
ters in Parijs is gisteren de hoogste
prys 618.000 fraink betaaüd voor
een meisjesportret van Renoir. Een
zelfportret van Marc Ohagall ging
voor 218.000 frank van de hand. De
totale omzet van de veiling bedroeg
3.437.820 frank.
Voor slechts een handjevol toehoorders concerteerde gister
avond in de Züiderkerk voor het eerst in onze stad het Bra
bants Barok Ensemble, bestaande uit drie voortreffelijke docen
ten aan het Brabants Conservatorium in Tilburg, n.l. Pieter van
Veen (blokfluit), Lucius Voorhorst (fluit), bekend o.a. als diri
gent van het Kamerorkest te Voorschoten en Gerard Dekker
(klavecimbel)
Het smaakvol samengestelde pro
gramma bood ruimschoots gelegen
heid de uitnemende musische, zowel
als technische capaciteiten van dit
trio te leren kennen in werken van
Frescobaldi, Sweelinck, jhr. Jacob
van Eyck (1590-1657), de moderne, in
1918 geboren componist Jan van
Dyk, Telemann en Quantz. Als inzet
een drietal melodieuze en luch-
ige „Canzoni a due canti col basso
continuo" van Frescobaldi, gevolgd
door het bekende „Est-ce Mars"
(thema met zeven variaties) van
Sweelinck, waarin Dekker zowel in
de virtuoze als in de van een
ragfijn stemweefsel vervulde passa- f
ges zyn algehele beheersing van het
klavecimbel feilloos demonstreerde.
Een byzondere kennismaking volg
de: het ook op de grammofoonplaat
verschenen lustige „Malle Symen" j
uit „der Fuyten Lusthof" van Van1
Eyck, een blinde neef van Constan- i
tyn Huygens, die eertyds organist-1
beiaardier aan de Domkerk te
Utrecht was. Van Eyck heeft niet
minder dan een 150-tal composities
voor sopraanblokfluit geschreven, j
waarmee hij 's zondag de bezoekers
op het kerkhof „vermaakte". Pieter j
van Veen betoonde zich hierin een I
eminent leerling van zyn vroegere j
leenneester Frans Brüggen.
Heet van de haald klonk hierop j
een in dit programma vreemde eend.l
namelyk de in april 1967 votlooide I
„Musique a trois pour flüte, flüte a I
bec et clavecin" van Jan van Dyk, j
waarin deze modernistische inzich- j
ten combineerde met tonaliteitsbe- 1
grippen. Jan van Dyk, die met zyn
Concertino no 1 voor piano en or
kest de Visser Neerlandisprys ver
wierf, blykt ook in dit werk een in-
j ventief componist, al zou een bondi
ger zeggingswyze de voorkeur verdie
nen. Twee soli voor klavecimbel en
een tussenspel voor de twee blazers
maken deel uit van deze compositie,
waarin ook de Flatterzunge af en
toe een woordje meespreekt. Jan van
Dyk droeg zyn „Musique a trois"
aan dit ensemble op. Hy mocht per-
sooniyk voor het applaus komen
danken.
Ook in de Sonate in b kl. t. v.oor
fluit en klavecimbel van de uitermate
vruchtbare Telemann, wiens compo
sities desondanks zich altyd ver bo
ven de middelmaat verhieven en de
Triosonate in C gr. t. voor altblok-
fl'^t. lfuit en klavecimbel van Jo-
hann Joachim Quantz. die voor de
door de fluit zo geboeide Frederik de
Grote niet minder van 300 fluitcon
certen en 200 kamermuziekwerken
voor fluit componeerde, dwongen de
leden van het Brabants Barok En
semble bewondering af voor hun ge
acheveerd samenspel en, wat de bla
zers betreft, voor hun fraaie toon.
Het valt te betreuren, dat slechts
zo weinigen waren gekomen om van
dit alles te genieten, maar vermoe
delijk is men hier na een druk
seizoen toch wel een weinig „mu-
ziekmoe" geworden
ir Het Brabants Barok Ensem
ble, dat gisteravond concerteerde
in de Züiderkerk. V.l.n.r. Lucius
Voorhorst (fluit), Gerard Dekker
klavecimbelen Pieter van Veen
(blokfluit)
(Foto L.D./Holvast)
Inkrimpi
nu» van
basis Singapore
(Van
Londense correspondent)
Engeland zal in de komende jaren
zyn militaire aanwezigheid in het
Verre Oosten handhaven, doch niet
langer op zo'n kostbare manier als
tot nu toe, omdat zulks financieel
onhoudbaar is gebleken.
De Britse minister van Defensie,
Healey, deed deze belofte tegenover
de Australische premier Holt by de
in Londen gehouden besprekingen.
De bedoeling is om minstens tot 1975
vast te houden aan de Britse lucht
en vlootbasis van Singapore, maar de
personeelsbezetting zal geleideiyk
worden ingekrompen. De basis zal
echter in ogenblikken van crises snel
kunnen worden geactiveerd, door de
zelfde methode die op Malta wordt
toegepast. Het denkbeeld van een
gezamenlyke Australisch-Britse basis
in Australië is losgelaten.
De Nederlandse beeldhouwer
M. van Lamsweerde neemt deel
aan het internationale sympo
sium van monumentale beeld-
houwkunst, dat in juli en augus
tus in de Franse plaats Grenoble
wordt gehouden. Veertien kunste
naars uit diverse landen zullen
ieder een monument ontwerpen
dat een plaats krijgt ergens in de
stad.
Het abstracte beeldhouwwerk,
dat de heer Van Lamsweerde in
zijn atelier in Amsterdam heeft
ontworpen, zal worden geplaatst
aan een van de invalswegen van
Grenoble. Met zijn maquette is de
heer Van Lamsweerde thans naar
Frankrijk gereisd. Het monumen
tale kunstioerk, dat in aluminium
wordt uitgevoerdzal ter plaatse
onder zijn leiding worden ver
vaardigd.
Studiereis naar
V.S. voor
Van Herwijnen
De Amsterdamse acteur Carol van
Herwynen, die bij zyn eindexamen
aan de Toneelschool in 1965 samen
met zyn klas de Top Naeff-prys won
en thans verbonden is aan toneel
groep „Studio," en mej. Elisabeth
E.M. Ariens, die een dezer dagen
haar opleiding aan de katholieke so
ciale academie voor meisjes in Eind
hoven voltooit, zijn uit 49 kandidaten
gekozen voor een studiereis naar de
V.S. Op kosten van „Seven-up Neder
land N.V." en in samenwerking met
het Nederland-Amerika Instituut in
Amsterdam worden zjj in staat ge
steld zich verder in hun vak te spe
cialiseren.
Carol van Herwynen zal in New
York cursussen volgen in muziek,
dans, beweging, zang en ballet aan
de American Musical and dramatic
Academy. Hy zal zich daarby toeleg
gen op de „musical comedy," waar
voor in ons land groeiende belang
stelling bestaat.
Elisabeth Ariens zal een opleiding
volgen aan de New school for social
research, eveneens in New York. Zy
zal zich specialiseren in public rela
tions.
