Spontane acties voor Israel
Kruisinga wil
accent meer op
eensgezinshuis
Correspondentie van
Rost van Tonningen:
lijvig boekwerk
AG 6 JUNI 1967 1-~--- JSEtDSOH DAGBLAD
Nieuive staatssecretaris
voor de volksgezondheid
ÈI
èrs die de extra edities ver
n en op de plaatsen waar men
jionieuwsuitzendingen kon ho-
Fet was, zo bleek ons in Am-
Ui en ook in Den Haag, vooral
{st voor een nieuwe wereldoor-
confrontatie met de betrekke-
3 van onze met zoveel moeite
uwde wevlaartsstraat. Duide-
jrkbaar was het gistermiddag
toren en bedrijven: het werk
ader de gesprekken: wat zal
l doen en wat Amerika? Kun
nog wel met vakantie naar
Uropa? Stel je voor dat je
'auto in Italië bent en de
i wordt gedistribueerd. Waar-
let de Veiligheidsraad nu al-
de zitting schorsen terwijl er
lur doden vallen? Zijn er nog
pgelijkheden om de gevechten
lstand te brengen
srnd voor die beklemming was
at het sirenegeloei van het
larm dat in vele steden on de
maandag van de maand klinkt
-btrole van de installatie, zon-
tt dit ooit iemand opschrikt,
velen door de ziel sneed. In
5rdam werd de politie door vele
n opgebeld met de vraag of er
lijk luchtalarm was gegeven,
jj'kerheid heerste in Joodse
'n en onder degenen die fami-
h in Israël hebben. Voor een
jïgesprek met Israël van Ne-
d uit, was er gistermiddag een
lijd van 24 uur, terwijl onze
Ie verslaggever van Tel Aviv uit
een uur verbinding met Ne-
4 had.
."lie Amsterdammers waren
•en naar de krantenstraat
°Z. Voorburgwal gekomen
berichten over de oorlog in
'Jidden-Oosten op de voet te
im volgen. Vooral in de
•{pauze omstreeks het mid-
Jir zag het er zwart van de
u i. De kranten werden de
timers als het ware uit de han-
0.erukt. Het was lang geleden
tifederland zo intensief met
Wereldnieuws meeleefde.
Vrijwilligers
Van een onzer verslaggevers)
nderden mensen hebben gisteren vergeefs het Amster-
e telefoonnummer 797201 van de Stichting Collectieve
l-Actie gedraaid. Het was doorlopend in gesprek; uit alle
van het land werden de medewerkers in het karitoor van
Ichting overspoeld met toezeggingen voor financiële steun
\eeën over tal van initiatieven, waarmee het bedreigde
l zou kunnen worden geholpen.
NEDERLAND
Jï VOORSTE
JELEDEREN
jale demonstratieve optochten
allerwegen spontaan opgerich-
lité's tonen aan dat een groot
an de Nederlandse bevolking
Bldelijke keuze heeft gedaan
leeft zich achter Israël opge-
Hoewel er nog geen duidelijk
jht >s van de omvang van de
lies in andere Westerse lan-
et het er naar uit dat Neder-
jet zijn spontane en ook felle
6 in de voorste gelederen
Enkele uren na het uitbreken
oorlog in het Midden-Oosten
voorbereiding van de afgelo-
igen reeds resulteren in het
van de eerste vrijwilligers,
n paar miljoen gulden ter be
ng worden gesteld van de eco-
)he hulp aan Israël en had het
indsche Roode Kruis niet al-
100 flessen bloedplasma voor
lellijke verzending gereed,
pok de organisatie klaar voor
Ie afname van bloed.
Schok
inks de crisis in het Midden-
die het nieuws de afgelopen
beheerste, kwam het uitbreken
e gevechten op de zomerse
agmorgen aan als een schok,
beid dat de Nederlandse ste-
jod. heeft men in jaren niet
zien: het samentrekken van
Hen mensen voor de kranten
ten om het laatste nieuws te
jen en de discussies op straat,
trein en op café-terrassen,
jog vooral in het lunchuur,
tienduizenden als gewoonlijk
jiten vulden, hing er een be-
inde sfeer rond de kranten-
Vandaag zou een tweede groep Ne
derlandse vrijwilligers vertrekken om
in Israël door de mobilisatie open
gevallen plaatsen in de maatschap
pij te gaan bezetten. Deze keer gaat
het om vijftien jongeren. Gisteren
zijn reeds negen Nederlandse vrijwil
ligers naar Parijs vertrokken om van
daar door te reizen naar de Joodse
staat. Het is de bedoeling dat don
derdag een grotere groep, ongeveer
40 man vertrekt.
Op het ogenblik zijn 300 vrijwil
ligers geregistreerd. Per dag komen
er 40 tot 100 bij. Het aantal aanmel
dingen en verzoeken om inlichtingen
ligt rond de duizend.
Het op initiatief van dr. B. H. Sa
jet in Amsterdam opgerichte me
disch hulpcomité voor Israël, dat
als hoofdkwartier het Centraal Is
raëlisch ziekenhuis in de Jacob
Obrechtstraat heeft (tel. 799070)
heeft vannacht doorgewerkt om een
eerste zending medische goederen,
waaronder bloedplasma, eerste hulp-
verbanden en apparatuur gereed te
krijgen, die vanmorgen naar Schip
hol is vervoerd om vandaag nog te
worden verzonden. Volgens dr. Sajet
zou vandaag de eerste Nederlandse
arts naar Israël vertrekken. Hij zei
dat het geen Jood is. Voorbereidingen
worden getroffen voor het uitzenden
van medische teams.
Vannacht is 131 liter bloed van het
mijnwerkersdorp Waubach naar de
centrale van het Rode Kruis in Am
sterdam getransporteerd om ter ver
zending naar Israël gereed te kun
nen worden gemaakt. Meer dan 250
inwoners van het Limburgse dorp
stroomden gisteravond als doners
toe na een oproep geen verstek te
laten gaan in verband met de bloed-
plasmavoorziening naar Israël.
Vertrouwen
Er is in de Joodse gemeenschap
van Nederland geen sprake van ver
slagenheid. Men heeft alle vertrou
wen in een militaire overwinning
van Israël, al was het alleen maar
omdat er geen weg terug is. De Jood
se geestelijke leiders hebben hun te
leurstelling over de afwachtende
houding van de grote mogendheden
niet onder stoelen of banken gesto
kenDr. J. Z. Baruch, voorzitter van
het Portugees-Israëlisch Kerkgenoot
schap, zei: „Israël is een voorpost
van het Westen. Als het Westen Is
raël in de steek laat, zal niemand
meer in deze beschaving vertrouwen
kunnen hebben. Na de moord cp zes
miljoen Joden in het Westen, is de
steun aan twee miljoen Joden in Is
raël wel een erezaak geworden".
Vele Nederlanders zien geen ande
re mogelijkheid dan het steunen van
Israël met geld. De Stichting Jollec-
tieve Israël-Actie die gewoonlijk
reeds ieder jaar onder de Joodse ge
meenschap een inzameling houdt tot
bijdrage aan de ontwikkeling van de
Joodse staat, heeft onder nummer
23434 een postgiro-rekening geopend
waarop gelden voor economische
hulp kunnen worden gestort. Gister
avond was het saldo reeds opgelopen
tot 2% miljoen gulden en waren er
toezeggingen voor 5 miljoen gulden.
Van het binnengekomen geld is in
middels via een bank in Genève
f 900.000 ter beschikking van de Is
raëlische regering gesteld.
De heer I. L. Palache, directeur
van de stichting, zei: „De steun uit
Joodse maar zeker ook uit niet-Jood-
se kringen is geweldig. Ons bureau
moest plotseling worden uitgebreid
maar het is geen enkel probleem ge
bleken. Er zijn bedrijven die gratis
het personeel afstaan. Ik kan dag en
nacht meer vrijwilligers krijgen dan
ik in ons kantoor kan plaatsen"
Zesduizend personen de
monstreerden gisteravond in
Amsterdam uit sympathie
voor Israël in zijn strijd tegen
de Arabische landen. Op de
foto de met spandoeken ge
tooide twee kilometer lange
stoet onderweg van het Fre-
derïksplein naar het Israëli
sche consulaat in de Johan
nes Ver meer straat.
„Houdt Nasser tegen",
„Laat Israël niet in de steek",
Stop de Arabische agressie",
Waarborgt Israëls bestaan"
waren o.m. de leuzen op de
spandoeken. De demonstratie
had een vrij ordelijk verloop.
Twee politiemannen te paard
moesten een jongeman ont
zetten, die zich in de stoet
wilde voegen met een bord
tegen Nederlandse wapenle
veranties aan Israël.
Enkele demonstranten
droegen spandoeken „Nasser
moordenaar"Vijf van hen
werden na afloop gearres
teerd. Ook riepen demon
stranten in koor Nasser
moordenaar"De politie trad
hiertegen niet op. Bij het Is
raëlisch consulaat-generaal
werd aan de vice-consul me
vrouw Shay een verklaring
overhandigd, waarin allen
die van goede ivïl zijn opge
roepen werden zich te vereni
gen om de crisis te bezweren.
Ongeveer duizend Rotter
dammers ivaren gisteravond
op het Schouivburgplein in
het centrum van de stad bij
een gekomen om te getuigen
van verbondenheid met Israël
en het Joodse volk. Burge
meester Thomassen die de
openingsplechtigheid van de
Beneluxtunnel in Vlaardin-
gen hiervoor niet bewoonde,
zei o.m. dat het mogelijk is
dat de grote mogendheden op
korte termijn een ivapenstil-
stand afdwingen, maar dat
het onmogelijk is dat de
grenzen van Israël gewéld
ivordt aangedaan. Hij zei ver
der dat Israël met duizenden
banden van sympathie met
Nederland is verbonden.
Ook jongeren in Den Haag
hébben gisteravond uit sym
pathie voor Israël gedemon
streerd.
(Van onze parlementaire
redactie)
De nieuwe staatssecretaris
voor de volksgezondheid, dr. R.
J. H. Kruisinga, meent dat het
uit een oogpunt van verant
woorde gezinsvorming zaak is
in de woningbouw méér ac
cent te leggen op de bouw van
éénsgezinshuizen.
„Dat is voor de psycho-hygiëne in
het jonge gezin van enorme beteke
nis", zegt hij in een gesprek in zyn
departement over de taken, die hem
wachten. „De tweede nota inzake de
ruimtelijke ordening heeft aange
toond, dat er nog voldoende ruimte
is om in het jaar 2000 40 tot 70 pro
cent van de dan mogelijk 20 miljoen
zielen tellende bevolking in eensge
zinswoningen ondergebracht te heb
ben."
De staatssecretaris wil de verant
woordelijkheid voor de gezinsvor
ming geheel bij het gezin zelf laten.
Een goede voorlichting op het terrein
van de verantwoorde gezinsvorming
is natuurlijk van het grootste belang.
Maar aan de eigen verantwoordelijk
heid van het gezin mag geen af
breuk worden gedaan. Hij wijst ook
nog eens op de jongste geboortecij
fers, die een zo sterk dalende ten
dens vertonen, dat de bevolkings
prognoses moeten worden herzien.
Voor 1980 wordt niet langer met een
bevolking van 15.3 miljoen zielen re
kening gehouden maar van 14.4 mil
joen. De verwachting is dat de ge
boortedaling zich verder zal voortzet
ten. De huwelijkssluiting op jongere
leeftijd en de verdere doorstroming
van de naoorlogse geboortegolf lei
den echter nog tot een groei van het
aantal jonge gezinnen.
Uit alle delen van het land berei
ken de stichting berichten van spon
tane oprichting van plaatselijke co -
mité's, di egeldinzamelingen houden.
Er komen op het kantoor mensen die
hun vakantiegeld brengen en gister
ochtend was er zelfs een familie die
het enorme bedrag van 100.000 gul
den aanbood.
Onder het motto solidariteit met
Israël, zal op initiatief van een
twintigtal prominente Nederlanders
onder leiding van prof. dr. J. E. An-
driessen nog deze week een grote
landelijke hulpactie worden gehou
den.
Demonstraties
De demonstraties die gisteravond
in Amsterdam, Rotterdam en Den
Haag zijn georganiseerd ter morele
steun van de Israëli's en tot opwek
king van de grote mogendheden om
de oorlog ,te bezweren, zullen door
andere worden gevolgd. Morgen heb
ben bijeenkomsten plaats in de Gro
te Kerk in Den Haag en in de Mai
griethal in Rotterdam.
Het comité Vrede voor Israël heef
een oproep gericht tot alle kerkge
nootschappen met het verzoek zon
dag een bidstond voor Israël te hou
den en een geldinzameling te orga
niseren. Het comité heeft als corres
pondentie-adres Noordsingel 11 in
Rotterdam en als gironummer 55556.
Het opperrabbinaat voor Ne
derland heeft besloten donderdag een
vastendag te houden i.v.m. de ge
beurtenissen in Israël. Dit is de eer
ste vastendag die sinds de tweede
wereldoorlog is vastgesteld. Tijdens
de diensten in de synagogen zullen
speciale psalmen aan de liturgie wor
den toegevoegd en wordt voor de
staat Israël gebeden.
Een aantal hoogleraren van diver
se universiteiten overweegt een appel
op het wereldgeweten te doen en het
initi tief te nemen tot het verbreken
van de wetenschappelijke contacten
met de Arabische landen.
„Sudeten-Fries"
De nieuwe onderminister, geboren
in het Groningse Westerkwartier, is
van origine arts. Hij studeerde me
dicjjnen in Groningen en had een
specialistenpraktijk in Leeuwarden
voordat hij inspecteur voor de volks
gezondheid in de provincie Friesland
werd. Al noemt hij zichzelf een „Su
deten-Fries", de talen van beide pro
vincies spreekt hij even goed. Naai
het departement in Den Haag ge
haald, promoveerde hij snel tot di
recteur-generaal voor de volksge
zondheid. Dat was een adviserende
taak. Thans moet hij de beslissingen
zelf nemen. „Wil je een behoorlijk
beleid kunnen voeren", zegt hij,
„Dan moet een kabinetsperiode vier
jaar duren. Anders kan de democra
tie niet functioneren. Die tussentijd
se crises maken een normale wetge
vende arbeid onmogelijk".
Voor de staatssecretaris heeft de
volksverzekering tegen zware genees
kundige risico's, die thans onder zijn
verantwoordelijkheid van de grond
wordt gebracht, de grootste priori-
Prot. kerkdiensten in
r.-k. ziekenhuis
Het bestuur van het Sint Gerar-
dus Majellaziekenhuis in Bussum
heeft besloten elke zondagmiddag
een protestantse dienst in het zie
kenhuis te laten houden. De kapel
en de geluidsinstallatie staan daar
voor ter beschikking van de predi
kanten van alle protestantse kerken
in deze plaats. Allen hebben hun me
dewerking toegezegd.
Esther van Gelder (19) was het
enige meisje in de groep van ne
gen vrijwilligers, die gisteren van
het Centraal Station in Amster
dam vertrokken op weg naar Is
raël.
Speciale postzegel.
Kirchentag
De Duitse PTT geeft ter gelegen
heid van de Duitse Evangelische
Kirchentag, die van 21 tot 25 juni
in Hannover wordt gehouden, ,en
speciale postzegel uit. Op de postze
gel - van 30 pfennig - staat de vre
desduif afgebeeld op het kruis van
de Kirchentag. Daar omheen staan
de woorden „13. Deutscher Evange-
lischer Kirchentag Hannover 1967"
en het thema van de ontmoeting
„Der Frieden ist unter uns". Deze
postzegel - zwart op zachtrode on
dergrond - wordt voor het eerst uit
gegeven op 21 juni. De verkoop ein
digt op 31 december 1967.
Mr. M. M. Rost van Tonningen
pleegde op 6 juni 1945 zelfmoord in
de strafgevangenis van Schevenin-
gen, waar hy als politiek delinquent
was opgesloten. Precies 22 jaar later
geeft 't Rijksinstituut voor Oorlogs
documentatie in Amsterdam onder
het hoofd „Bronnenpublicaties docu
menten nr 1" een 974 pagina's tel
lend boek uit, dat de titel draagt:
„correspondentie van mr. M. M. Rost
van Tonningen".
Precies 304 documenten. Dat wil
zeggen brieven die Rost, zoals hij in
de partij, de Nationaal Socialistische
Beweging (NSB) werd genoemd,
sohreef of ontving. Zijn archief
heeft hij met zorg bewaard (en is
vrijwel integraal in handen van het
Rijksinstituut gekomen) vermoede
lijk om bronnen te hebben om zich
zelf te rechtvaardigen. Is dit waar
dan geeft het Rijksinstituut met
deze publikatie toe aan vermoedelijk
een van de diepste wensen, die deze
plaatsvervangend leider van de NSB
en bij zijn dood nog altijd officieel
president van de Nederlandsche
Bank (pas op 1 oktober 1945 ver
scheen het K.B. dat hem per 7 mei
1945 uit die functie ontzette) koes
terde.
Mevrouw drs. E. Frankel-Verkade
in samenwerking met de heer A. J.
van der Leeuw verzorgde deze uit
gave. De inleiding, die negen hoofd
stukken telt en rond 250 pagina's
beslaat, geeft op zichzelf al een dui
delijk beeld van het leven en de ge
dachten van mr. Rost van Tonnin
gen.
Het wetenschappelijk werk. dat nog
met een tweede deel zal worden aan
gevuld, is met toestemming van de
familie gepubliceerd. Misschien is de
grootste verdienste van het werk, dat
het duidelijk aantoont hoe groot de
spanningen binnen de NSB waren
en hoe groot tussen groepen van de
NSB enerzijds en groepen Duitsers
anderzyds.
teit. „Wij hopen de wet op 1 januari
1968 in werking te krijgen", zegt hij.
„Om technische redenen kan het
niet eerder, maar zelfs op die datum
wordt het nog een hele toer". Dr.
Kruisinga begint zijn werkdag op het
departement steevast met een amb
telijke bespreking over de voorberei
ding van de volksverzekering. Grote
schema's met wat er nog moet ge
beuren, dekken zijn bureau en als
op een veldtocht wordt dagelijks de
voortgang doorgesproken. Er is een
apparaat in opbouw, dat zijn basis
vindt in tientallen beschikkingen en
uitvoeringsbesluiten, waarover vele
instanties gehoord moeten worden.
Aan de wieg
De wet die aan de nieuwe verzeke
ring ten grondslag ligt, zal binnen
kort door -de nieuwe bewindslieden
van Sociale Zaken en Volksgezond
heid in de Tweede Kamer worden
verdedigd. Dr. Kruisinga heeft als
ambtenaar mede aan de wieg van de
A.W.Z. gestaan. „Hou de fakkel, die
jij zelf hebt aangestoken op dit ter
rein brandende", was de boodschap,
die dr. Veldkamp bij zijn afscheid
van minister van Sociale Zaken voor
hem achterliet. Het voorstel van dr.
Veldkamp om ook de ziekenhuisver-
pleging gedurende het eerste jaar en
de klinisch-specialistische hulp on
der de A.W.Z. te brengen, moet door
de nieuwe bewindslieden zorgvuldig
worden overwogen. „Gezien het una
nieme verzet van de S.E.R. zal het
ook een zéér belangrijke beslissing
zijn", zegt dr. Kruisinga.
Eerst evenwicht
De staatssecretaris beaamt, dat
ook in de sector van de volksgezond
heid steeds meer gemeenschaps
voorzieningen om geld vragen. De fi
nanciële positie is er echter niet
naar. „Er zyn over de hele linie ge
meenschapsvoorzieningen nodig",
zegt hij. „Die breng je alleen in een
evenwichtige economische situatie
van de grond. Daarom is het beleid
in de eerste plaats gericht op een
herstel van het economisch even
wicht". Dr. Kruisinga is er echter
van overtuigd, dat de gezondheids
zorg langzaam maar zeker een stij
gend deel van het nationale inkomen
te verwerken zal krijgen.
Voor de huidige situatie acht de
staatssecretaris het raadzaam eerst
na te gaan welke dringende voorzie
ningen binnen het raam van de be
schikbare financiële ruimte ge
troffen kunnen worden. Hij wil
daarnaast de doelmatigheid in het
volksgezondheidsapparaat opvoe
ren. Maximale doelmatigheid vindt
hy bijvoorbeeld geboden bij de stich
ting van ziekenhuizen. De sterk op
lopende tarieven (de kosten liggen
nu al op f 100.000 per bed) schrijft hy
mede toe aan de geweldige uitbrei
ding van het medische arsenaal, dat
de patiënt meer kans op genezing
biedt dan vroeger. Voorts vraagt de
gezondheidszorg voor de patiënten in
de hogere leeftijdsklassen steeds
meer zorg wegens het groeiend aan
tal bejaarden.
Premiedruk
De staatssecretaris acht de premie
druk in de sociale zèkerheidssector
een bijzonder belangrijk maar ook
een erg moeilijk vraagstuk. Over het
vraagstuk van het eigen risico in de
ziekenfondsverzekering zijn door de
voorgangers van de huidige minister
en staatssecretaris adviesaanvragen
gericht aan de Centrale Raad en de
Ziekenfondsraad. Minister Veldkamp
en staatssecretaris Bartels hebben
daarover destijds ook al een voorstel
aan de Tweede Kamer gedaan: „het
zogenaamde tientje van Veldkamp".
Dit voorstel hield een bijbeta
ling van f 10 per verpleegdag in. De
Tweede Kamer voelde daar echter
niet veel voor.
Staatssecretaris Kruisinga zou
voor hij een oordeel over het eigen
risico geeft, graag eerst de adviezen
van de Ziekenfondsraad en de Cen
trale Raad voor de Volksgezondheid
willen afwachten. Hy verwacht er
echter geen wonderen van. Wil
men de prerv werkelijk beper
ken dan zal men ook naar andere
sectoren op het terrein van de so
ciale zekerheid dan alleen de zieken
fondswet moeten kijken. Ook daar
zal dan een zorgvuldig onderzoek
moeten worden ingesteld.
