Comfort
may o
mayo
Vreemde voorlichting
Gevaarlijke vriend van de huisvrouw
Buitenlands eten
■ATERDAO IT ME! 19fl"
LD.-EXTRA 3
(W)ETE NS WAARD
De vorige keer hebben we een pleidooi ge
houden voor een buitenlands hapje op tafel
zo af en toe en nu hebben we enkele recepten
(4 personen) van buitenlandse lekkernijen
voor u verzameld. De pilav en de paella zijn
niet duurder dan een gemiddeld Nederlands
maal en doen er in voedingswaarde niet voor
onder.
Pilav (Turkije)
400 g (snelkokende) rijst, 500
g lamspoelet, 100 g boter of mar
garine, 2% dl bouillon, 1 kg toma
ten of 3 tomaten en 1 klein blikje
tomatenpuree, 2 uien, 50 g aman
delen, 50 g rozijnen, Vz theelepel
kaneel, theelepel zwarte peper,
zout.
Het lamspoelet met zout bestrooi
en. De uien fijn snipperen en in de
helft van de boter of margarine
lichtbruin fruiten. Het poelet mee-
bakken. De tomaten ontvellen,
kleinsnijden en met de tomatenpu
ree door het vlees-uienmengsel roe
ren. De bouillon erbij schenken. De
amandelen laten wellen, ze ontvel
len, fijnhakken en met de rozijnen
aan het mengsel toevoegen. Met de
zwarte peper, kaneel en zout deze
Turkse combinatie op smaak afma
ken.
De rijst apart gaarkoken en erbij
geven.
ADVERTENTIE
SALADES
'n traktatie
voor overblijvers
MEE NAAR KANTOOR
Paella (Spanje)
500 g kippepoelet, 3/4 1 water,
eetlepel zout, 2 uien, 2 teentjes
knoflook, 75 g boter of margari
ne of 5 eetlepels olie, 500 g droog
kokende rijst, 1 groene of rode
paprika, 3 tomaten, 100 g garna
len, Vt blikje doperwten.
Het kippepoelet wassen en
zachtjes gaarkoken in het water
met zout in plm. 1 uur. Het vlees
van de botjes halen en in stukjes
snijden. De bouillon meten en zo
nodig tot 3/4 1 aanvullen. De uien
en knoflook in een grote braadpan
snijden. De botor of margarine of
olie heet laten worden en de uien
en knoflook in een grote braadpan
goudgeel frulten. De rijst toevoegen
en onder goed omscheppen even
meebakken tot ze geel ziet. De pa
prika wassen, van steel en zaadlijs
ten ontdoen en in kleine, smalle
reepjes snijden. De tomaten was
sen en in plakjes snijden. De pa
prika, tomaten en stukjes kip op de
rijst leggen, de bouillon toevoegen
en het geheel met wat zout en pe
per aan de kook brengen. De rijst
op een heel zacht vuur in plm. V»
uur gaar laten worden zonder erin
te roeren. De garnalen wassen en
met de doperwten bij de rijst voe
gen. Het geheel onder omscheppen
goed heet laten worden.
Smörrebröd
(Skandinavië)
Roggebrood, knackebröd en wit
brood beleggen met de volgende
combinaties:
noten-kaasboter en sardines;
plakjes hardgekookt ei en
augurk;
plakjes tomaat, hardgekookt ei
en ham;
blaadjes sla, tomaat en hard
gekookt ei;
smeerkaas en hardgekookt ei;
schelvislever en plakjes kom
kommer;
gespoten eiboter en plakjes
augurk;
gespoten eiboter en garnalen
zalm met hardgekookt el.
Albino-shake
(Amerika)
3/4 1 yoghurt of karnemelk, 200
g verse of een blikje aardbeien,
suiker naar smaak.
De aardbeien wassen en door een
zeef wrijven of met een mixer fijn
maken. Vruchtenmoes, suiker en
yoghurt of karnemelk goed door el
kaar mengen. De drank (koud la
ten worden) met een garde of mix
er luohtig kloppen en in glazen
doen.
ADVERTENTIE
•1:
tsuksesvan
de gastvrouw
[KANTEN KLAAR
of gegoten. Het ziet ernaar uit
dat de toepassing ervan niet lang
meer op zich laat wachten. In en
kele Duitse steden is men
er al hier en daar toe overgegaan.
En het ligt voor de hand dat dit
uitgebreid zal worden tot de gehele
„natte cel" van het huis, zodat
ook de keuken, het toilet e.d. pas
klaar als onverbrekelijke eenheid
worden afgeleverd en ingebouwd.
Bü een continueproduktie zal dat
een aanzienlijke kostenbespa
ring geven. En daarmee komt weer
geld en ruimte vrij voor an
dere mogelijkheden in de woning.
zijn" als man en/of kinderen thuis
komen een subjectief-emotioneel en
huiselijk pluspunt is. De groei van
de vrije tijd betekent dat de aan
dacht voor het huis en voor het zelf
doen toeneemt. Daardoor wordt het
huis overigens nog weer eens méér
self-supporting. En het ziet er, ten
slotte, naar uit dat de belangrijkste
uitbreiding van comfort die zal zijn,
die de mens in zijn vrije tijd de
apparaten in handen geeft, waar
mee hij zijn eigen omgeving, zijn
eigen wonen en leven gestalte kan
geven.
EMOTIONEEL
De woning zal in de toekomst on
getwijfeld steeds meer selfsuppor
ting (moeten) zijn, omdat el
ke handeling ten behoeve ervan
meer geld gaat kosten wegens de
stijgende lonen. Ook voor openba
re diensten zal de stijgende post
van de lonen voor dienstverlening
een rem vormen op die dienstvaar
digheid. Het gevolg hiervan zal
zijn dat vuilvermalers en -verbran
ders tot de huiselijke apparatuur
gaan behoren. Het is niet onmoge
lijk dat ingebouwde stofafzuigers
ter hoogte van de huidige vloerplin-
ten de vloeren vuil- en stofvrij zul
len houden. De automatisering van
de huiselijke handelingen van de
apparaten ligt evenzeer aan de ho
rizon van het gewone wonen. De
tegenzin die op dit moment door
velen wordt vertoond tegen „huis
houden" en de sterkere inschake
ling van de getrouwde vrouw in het
arbeidsproces zullen de ontwikke
ling van een aantal van die huis
machines in de hand werken.
DE GEBOORTE VAN DE M0DE|
De herkomst van modeverschijnselen.
De hakken onder onze schoenen zijn uit.
gevonden door Aziatische ruiters die hun
voeten meer houvast in de stijgbeugels
wilden geven Reeds minstens 700 jaar is
de hak thans opgenomen in de schoenenmode
TEGENZIN
Onze puntig
toelopende schoe.
nen stammen uit
de 2e helft der14e
eeuw toen de adel
puntschoenen ver.
koos te dragen.
Siernaden op de rug
handschoenen zijn een
overblijfsel uit de 17e eeuw
Met behulp hiervan tracht,
te men slanke handen te
Doch anderzijds moet men er re
kening mee houden dat de mens
zich niet zo rechtlijnig gedraagt
als de scheikundige reacties. Tegen
zin bij voorbeeld is een emotionele
reactie, die gemakkelijk om kan
slaan. De wens van de getrouwde
vrouw om werkende vrouw te zijn
is even emotioneel, en hij tendeert
op dit moment al naar zijn tegen
deel! de ervaring dat het „thuis-
altijd een bal Dit komt omdat in de middel
eeuwen heel vaak het dansen werd afgewis.
seld met een BALspel en dat balspel vond
men nog prettiger dan het dansen 1I
De toekomst is aan het wooncomfort zo mag men
het met vrijwel zekere waarschijnlijkheid wel stellen.
De klok kan niet worden teruggedraaid naar het ko-
lenfornuis en de badton, naar het enkele plafondlicht
en de kookketes voor de vaat, naar de verse melk en
de „doos". We rijn inmiddels toe aan de centrale ver
warming en hit warm-stromend water, de lichtsprei-
ding en de gas- of elektrische ovens, de sterilisatie en
het „toilet".
Comfort in deze keu
ken, maar dat is misschien
ten koste gegaan van weer
een vertrek.
(Foto;
balaflex vloertegels)
Op deze plaats en in dit kader
heb ik er geen behoefte aan de ir
relevantie van deze stelling te
bestrijden, maar het zal de lezer
duidelijk zijn, dat een dergelijke op
vatting de toepassingsuitbrei
ding van de kunststoffen alleen
maar tegengaat. En aangezien de
natuurlijke materialen met hun
grotere bewerkingsnoodzaak
nooit meer echt „goedkoop" zullen
worden, kan men in deze UJn geen
gunstig effect van de roep naar
comfort verwachten. De kunststof
fen zullen pas een werkelijke rol
kunnen spelen, als massale pro-
duktie, kostenbewaking, prljsbe-
heersing én/óf grotere concurrentie
betekenis krijgen. Doch die concur
rentie wordt voorlopig nog tegenge
gaan door de enorme investerin
gen die de kunststofproduktie
vraagt. Het gaat me niet om een
verdediging of propagering van de
kunststoffen, doch slechts om het
accepteren ervan als een ontwikke
ling die niet alleen technologisch
doch ook cultuur-sociologisch op
gang is. En dan keert de vraag te
rug, naar aanleiding waarvan dit
artikel is opgezet: wat kunnen we
verwachten van de vergroting van
het comfort in de woning?
PASKLAAR
Uit het bovenstaande heeft men
misschien een antipathie van de
ze criticus tegen het wooncomfort
gedestilleerd. Ten onrechte. Ik
meen slechts dat op dit moment
te weinig wordt gedacht aan een
afweging van ruimte, leefruimte,
ten opzichte van comfort. Als
het eerste aanwezig is, of gegeven
zou zijn, behoefde er tegen het
tweede geen enkel bezwaar te be
staan. Integendeel.
En wat de praktische verwach
ting betreft, meen ik dat een vol
ledig nieuw hoofdstuk van de wo
ninginrichting in het verschiet ligt.
Er zijn mensen die de wildste fan
tasieën over die toekomst hebben.
Zo heeft William Katavolos in een
der Kwadraatbladen van de steen
drukkerij De Jong een toekomst
visie opgeroepen, waarbij de schei
kundige reactiemogelijkheden bin
nen het bereik van ieder komen
en we ons meubilair en onze appa
raten ter plaatse kunnen laten ont
staan en na gebruik desgewenst
weer kunnen laten verdwijnen.
KUNSTSTOF
De schetsen die hij daarbij te
kende zijn nogal plantaardig en
blijven aanzienlijk onder het ni
veau van de woordelijke fantasie.
Anderen, zoals de directie van Ho
tel Krasnapolsky in Amsterdam,
houden ernstig rekening met de
toepassingsmogelijkheid van kunst
stof. De directie van Krasnapolsky
heeft bij het 100-Jarig bestaan een
toekomstbeeld laten ontwerpen,
waarbij volledige eenheden
„units" heet dat tegenwoordig
in één keer worden gegoten. Deze
fantasie ligt niet buiten de bereik
bare mogelijkheid. Inmiddels wor
den immers badkamers in hun ge
heel als lnbouwelementen geperst
Maar toch vriagt men zich
wel eens af: wdke voorkeurs
lijst zou er genaakt worden,
als de menser werkelijk kon
den kiezen er als ze een huis
met ruimte kegen, waarin ze
al dat comf<rt naar behoefte
konden ve wezenlij ken vol
gens een BGEN „urgentie"-
programm;. Zouden koelkast
en wasmachine heus boven
aan de verlanglijst staan, of
zou men liever een echt bad
hebben, ^en bad, waarvoor nu
geen pkats is, aangezien al
die confortabele dingen bij
de hufcprijs worden ingecal-
culeejd ten koste van de wo
ninggrootte. En als men dan
buiten onze grenzen, vooral
naar de Scandinavische lan
den kijkt, waar de com fort
woede zich volledig uitleeft
en dubbele glazen een vernuf
tig jaloeziesysteem omvatten,
en wanneer men zich dan bo
vendien afvraagt of wij daar
ook naar toegaan, ten koste
van wéér een vertrek, dan
realiseert men zich dat de ge
creëerde comfort-behoefte
een gevaarlijke vriend van de
huisvrouw is geworden.
I Boven: een smoking van
St.-Laurent. In het hoekig uit
gesneden decolleté een chemi-
sier met jabot en zwarte vlin-
derstrik.
Onder: robe-manteau „Baby-
doll" van Jacques Heim.
Eén ding ls daarbij duidelijk t
geen enkele waarschuwing zal de'
vergroting van de behoeften-creatie
kunnen tegenhouden. Dit zou al
leen mogelijk zijn, als er één in
stantie bereid was om met voor
bijzien van de huidige wettelijke
bepalingen 'n woning of 'n
aantal woningen te doen ontwer
pen die wèl de ingebouwde of in
gegoten leidingen voor alle soor
ten comfort bevatte, doch ove
rigens kaal werd opgeleverd, al
thans met 't minimum van enkele
kranen in badkamer en keuken en
van een behoorlijk sanitair.
De winst die het weglaten van
het ingebouwde comfort zou op
leveren, zou dan gebruikt mogen
zijn, om de leefruimte te vergro
ten. Dan zou ook de werkelijke be
hoefte kunnen worden gepeild en
dan zou de bewoner veel meer bij
het op den langen duur comforta
bel en eigen maken van zjjn wo
ning worden betrokken; het zou
veel meer zijn huis worden, om
dat talloze kleinere en grotere ver
schillen met andere voorkeuren de
sfeer aan het eigene zouden ge
ven.
UTOPIE
Dit ls vermoedelijk een niethaal-
bare utopie van deze criticus.
En dat betekent dat de toekomst
van de woningbouw als leefruimte
voor vrije mensen er voorlopig som
ber uitziet. Het opbod aan comfort
zal de woningmarkt steeds sterker
gaan beheersen en de aandacht
van de nieuwe bewoners zal
steeds meer door de secundaire
voorwaarden van het wonen in
beslag worden genomen, zonder dat
men zelfs besèft dat men het pri
maire leefruimte mist. Alle
apparatuur die „weinig ruimte in
beslag neemt", alle opgedrongen
comfort van de behoeften-schep
pers en hidden persuaders zal
voortdurend meer van de échte
ruimte afknabbelen, omdat bil
een gelijkblijvende, of trendma
tig stijgende prijs nu eenmaal wat
in de breedte wordt verworven in
de lengte moet worden gewonnen
en betaald.
Dat is de ene zijde van de me
daille. Het is een zijde die voorlopig
nog wel bepalend zal zijn voor de
situatie in de woningbouw en de
woninginrichting. Een bewijs vindt
men in het scheppen van de B-
woningen in de woningsector: het
gaat daarbij niet om grotere wonin
gen, maar om comfortabeler wonin
gen, die beantwoorden aan de op
geroepen behoeften.
WETMATIG
Doch er lijkt me op den langen
duur maar dan moet men toch
wel met decennia rekenen geen
reden om pessimistisch te blijven.
De andere zijde van de medaille
laat namelijk een economische wet
matigheid zien, die ons vertelt dat
een massaficering van produkten
een prijsdaling tot gevolg heeft. En
dat kan in de worsteling om groter
comfort een belangrijke rol spelen,
vooral als de kunststoffen over kin
derziekten en hoge aanloopkosten
heen zijn. De verwachting dat dit
nog wel enkele decennia zal du
ren, is niet uit de lucht gegrepen,
vooral omdat de degelijke kunststof
fen onvergelijkbaar zijn met de
bazaarkwaliteit die wij vaak ver
binden met „plastic". Bovendien
werkt een zekere tegenzin tegen
het anorganische gebruik en toe
passing beslist niet in de hand. In
„Bouwen, wonen, leven" noemt de
architect/stedebouwkundige jhr. ir.
J. de Ranitz als een van de prin
cipiële voorwaarden voor het wo-
„Hoe meer in de maatschappij
anorganische stoffen toepassing
vinden, des te meer is het nood
zakelijk dat in en om de woning
organische en dus natuurlijke,
begrijpelijke materialen toe
passing vinden".
Marianteg ik blozend, „ik
moet je iets vertellen". Ze spitst
de oren en gaat recht zitten.
,JLie je, 't is zóehals je
op de fiets rijdt en... eh... het
stoplicht springt op nou ja
op róód, dan eh dan moet je
wachten. Begrijp je? Wachten,
tot het groene licht weer brandt.
En eh ja, dan mag je weer
doorrijden".
Hè, hè, dat is eruit. Verlegen
kijk ik over haar belangstellende
hoofd als ze nu verder maar
niets vraagtf Natuurlijk vraagt
ze toch. O, die kinderen
„En als het oranje licht
brandt?"
„Wel ehzie je, daarvoor
ben je nog een beetje te jong.
Datvertel ik je later wel. Ga
nu maar spelen".
Gek hè? Héél gek. Maar wacht
even, 't wordt nog gekker.
Ouderavond: de hoofdonder
wijzer snijdt een hachelijk on
derwerp aan. „Verder moet ik
het volgende aan de orde stel
len. Het ligt in de bedoeling dat
op deze school in de nabije toe
komst elke week een half uur
verkeersvoorlichting wordt ge
geven, uiteraard alleen in de
hoogste klassen. Dateh
gebeurt op voorzichtige, neu
trale manier aan de hand van
verkeersborden en nuchtere af
beeldingen, maar ik kan me in
denken dat er ouders zijn, die
menen dat zulks niet de taak
van het onderwijzend personeel
is. Of dat sommige ouders hun
kinderen er te jong voor vinden.
Daarom zou ik hierover graag
eerst uw aller mening horen".
Nu ontstaat een hevig débat.
Twaalf ouders zijn er vlak tegen
op principiële gronden. Veertig
anderen zijn ervóór, maar wil
len weten hoe ver precies de on
derwijzers met hun voorlichting
denken te gaan. Enkele ouders
ontzeggen de leerkrachten het
recht om zich met de verkeers-
opvoeding te bemoeien, want dat
niet. Wij zijn er allemaal zozeer
van doordrongen dat kinderen,
die niet met de verkeersregels op
de hoogte zijn brokken zullen
maken, dat ive geen moment
aarzelen om onze kroost hoe
eerder, hoe liever uitgebreid
voor te lichten omtrent de re
gels, verboden, mogelijkheden.
Ja, mogelijkheden! Want behal
ve de obligate gevaren is er ook
de vreugde om deel te nemen
aan het verkeer. Je voelt je op
genomen in een geheel, in een
samenspel. Je leert rekening
houden met anderen. Je onder
gaat de verrukkelijke sensatie
van te leven, je te verplaatsen,
ergens aan te komen Daarom
verzuimen we niet onze kleinen
te leren hoe zij met het minste
gevaar voor ongelukken, de
vreugde en de risico's van dat
samenspel met elkaar in even
wicht kunnen brengen. We lich
ten hen in: zonder blozen, stot
teren, zonder principieel gehar
rewar en al wie ons wü helpen
is welkom. Het gaat immers om
de gezondheid, de veiligheid, het
geluk van onze kinderen. En
daarvoor is niets ons te veel.
Als we nu in bovenstaande
voorbeelden het begrip „ver
keersvoorlichting" omzetten in
„seksuele voorlichting" wordt de
kolder u meteen duidelijk. Of
schoon onze kroost met de sek
sualiteit bijna even dikwijls
wordt geconfronteerd als met
het moderne verkeer, maken we
van die seksuele voorlichting wel
degelijk een probleem. Wij vra
gen ons zelfs onder elkaar af in
hoeverre het raadzaam is onze
kinderen over de seksualiteit
uitgebreid en onbevangen voor
te lichten, en zo ja: wie dan wél,
en hoe, en wanneer
Over de pil spreken we met
onze kinderen héél anders dan
over het rode stoplicht. Maar
waarom eigenlijk?
THEA BECK MAN.
Moederlijke
is een taak voor het gezin. Enzo
voort, enzovoort. Na een uur zijn
ze het nog niet eens.
Gek hè? Héél gek. Het kan
nog gekker!
Op het t.v.-schermpje ver
schijnt een forum van mensen-
uit-het-vak: een inspecteur van
de verkeerspolitie, 'n socioloog,
een maatschappelijk werkster,
een chirurg en zij vatten moedig
't probleem van de verkeersvoor
lichting aan. Van te voren heeft
de omroepster omzichtig de kij
kende ouders erop geioezen dat
de uitzending moedwillig op dit
late uur plaatsvindt, maar
móchten er nog jeugdige kijkers
zijn voor wie de ouders dit pro
gramma minder geschikt ach
ten, dan zullen zij nog vijf mi
nuten de gelegenheid krijgen
het kroost de kamer uit te wer
ken. Tot zolang grammofoon-
muziek. Daarna zal het forum,
bestaande uit hooggeleerde des
kundigen een discussie houden
over de wenselijkheid van ver
keersvoorlichting-voor-kinde
ren.
U gelooft het niet? Allicht
