v.s. in Nederlandse ogen
Economen
het jaar
zien uit naar
tweeduizend
in
ill
FINANCIEEL WEEKOVERZICHT
Maar zij leven bij
de dag van heden
Bewijs
Onbevangen reageren
op vele aspecten
Kerkdiensten Leiden en omgeving
ZATERDAG 29 APRIL 1967
LEIDSCH DAGBLAD
IS
(Van onze financiële medewerker)
Koffiedik, ei, glazen bollen en sterren waren eertijds de attri
buten om een blik in de toekomst te werpen, maar economen
hebben hun statistieken om groeicurves te ontwerpen, die moe
ten aangeven hoe de zaken er in het jaar X zullen uitzien. Om
niet al te ver van huis te gaan is het tegenwoordig gebruikelijk
om zich te beperken tot het jaar 2000. Knappe bollen hebben
berekend hoe groot de bevolking van ons land tegen die tijd zal
zijn, dus hoeveel monden er gevoed moeten worden, wat er aan
huisvesting nodig is en hoeveel AOW-premie er moet worden
opgebracht. Het zijn de gegevens, welke de ondernemers nodig
hebben om te beslissen of zij al dan niet geld zullen uitgeven
voor investeringen, die het gevaar lopen na korte tijd een zo
danige technische veroudering te hebben ondergaan dat zij
opnieuw vervangen moeten worden.
Bestedingspatroon
Uit de jaarverslagen, die nu aan
t lopende band verschijnen valt
duidelijk af te lezen hoezeer de on
dernemerswereld bedacht is op de in-
resteringen en het beschikbaar stel
len van de daartoe benodigde midde
len. De afschrijvingen op de com
merciële balans worden zo hoog mo-
;elijk opgevoerd, terwijl daarnaast
loor zichtbare en stille reserverin-
;en een belangrijk deel van de winst
t het bedrijf wordt gehouden.
Bij alle berekeningen, die de on
dernemers maken om na te gaan of
tepaalde investeringen al dan niet
rerantwoord zijn, is behalve allerlei
»nbekende factoren, de grote vraag
het bestedingspatroon van het
lubliek er in de toekomst zal uitzien.
)e consument is de meest onbere-
;enbare factor waartegenover de on-
lernemer zich doorgaans geplaatst
liét.
Onberekenbare
consument
geroil
Hoe onberekenbaar de
ervaren de textielfabrikanten
ïaast elke dag. In de jaren '40, toen
r niet genoeg textiel kon worden
'ervaardigd, schreef de mode lange
tokken voor. Nu de textielf abrikan -
geen raad weten met de over-»
iroduktie laten de dames zich door
Koning Mode" voorschrijven steeds
tortere rokken te dragen. Badpakfa
brikanten maken tegenwoordig do-
ijjnen uit de lap stof, waaruit eer
tijds één gekleed padpak kon worden
rervaardigd.
Geen wonder dat de textielindus-
ie het steeds moeilijker krijgt om
de produkten van de hand te doen.
vooral als er dan nog een kopers-
itaking wordt ontketend, zoals de
textiel-detailhandel heeft ervaren.
Er ontstaat dan een sneeuwbalef
fect dat heel ver doorwerkt, want de
detailhandelaar koopt niet bij de
irossier, de grossier niet bij de groot
handel. de groothandel niet bij de fa
brikant, de fabrikant niet bij de
frondstoffenleverancier.
Uit het jaarverslag van de A.K.U.
kon men lezen hoezeer de industrie
kunstmatige grondstoffen voor de
textielnijverheid te lyden heeft onder
de textielcrisis. Daarbij komt nog dat
investeringsbeslissingen in de
laatste jaren wat overtrokken zijn
feweest.
komende jaren ziet het er echter an
ders uit, want investeringsbeslissin
gen worden steeds moeilijker te ne-
V oorzichtigheid
met investeringen
Alle grote concerns worden voor
zichtiger bij het nemen van beslis
singen over uitgaven als het iet ze
ker is dat zij door de tijd een rede
lijk rendement zullen afwerpen. Aan
de andere kant kunnen zij niet ach
terblijven bij de grote Amerikaanse
bedrijven. Uit een dezer dagen ver
schenen rapport van de Commissie
voor de chemische industrie van de
organisatie voor economische samen
werking en ontwikkeling (de OESO)
viel te lezen dat de Amerikaanse
chemische bedrijven minder mensen
nodig hebben, meer investeren en
driemaal zoveel produceren als de
Europese bedrijven.
Juist in de chemische industrie zal
een belangrijk deel van de econo
mische kracht van ons land in het
jaar 2000 verscholen liggen en che
mie is zo'n wijdomvattend begrip.
Olie en chemie
De grote oliemaatschappijen gaan
zich op dit terrein steeds meer be
wegen. Zij bouwen de ene installatie
na de andere in het Europoort-ge-
bied. Nabij Delfzijl bouwen de op
de zoutchemie georiënteerde bedrij
ven nieuwe installaties, terwijl AKU
er met een Amerikaans olieconcern
werkt aan uitbreiding van de pro-
duktiecapaciteit voor caprolactam, de
grondstof voor enkalon, terlenka en
hoe al die aan nylon verwante pro
dukten ook heten.
Het ene bedrijf brengt het andere
mee. Daarover heeft een der direc
teuren van Shell Nederland gespro
ken, toen hij wees op het conglo
meratie-effect dat zich in het Bot-
lekgebied voltrekt.
De chemische industrie is een groot
afnemer van chloor en dit leidde in
het Rotterdamse havengebied tot
vestiging van de Koninklijke Zout,
die dit chloor maakt uit zout. Daar
bij komt vanzelf natronloog en wa
terstofgas vrij, waar andere indus
trieën weer wat aan hebben.
Omgekeerd levert de olieraffinage
grote hoeveelheden zwavel op, die
uvi sterk zwavelhoudende ruwe olie
van het midden-oosten wordt jewon-
nen. Het zwavel wordt gebruikt bij
de zwavelzuurfabricage, een van de
sleutelgrondstoffen, die op grote
schaal door de olieraffinaderijen
worden gebruikt.
Enorme kapitalen
Met de voor dit alles benodigde
investeringen zijn enorme kapitalen
gemoeid. De behoefte aan kapitaal
zal groeien naarmate de produktie-
eenheden groter worden om weer
stand te kunnen bieden aan de toe
nemende concurrentie, die het steeds
moeilijker zal maken om voldoende
winst in de ondernemingen bijeen te
brengen. Per saldo is Nederland ka
ïn het jaarverslag van de presi
dent van de Ned. Bank wordt geen
optimistisch geluid vernomen over de
toekomstige kapitaalvoorziening van
ons land. Wij zullen de eigen boontjes
moeten doppen. Het is de les die we
moesten leren na de bestedingsexplo
sie van de laatste jaren dat kapi
taalvorming een belangrijke taak is
om de weg naar 2000 te banen.
Lagere winsten
Als men de winstontwikkeling bij
het bedrijfsleven nagaat, dan valt
het echter op dat in het afgelopen
jaar een teruggang is opgetreden ten
opzichte van 1965. De netto-resulta
ten zouden in het algemeen nog ver
der zijn teruggekopen dan thans ge
toond wordt als de fiscus, die 47'
van de winst aan vennootschapsbe
lasting opslokt niet de eerste
die van de winstvermindering heeft
te lijden.
Buiten de Kon. Shell groep gere
kend, die een grootheid op zichzelf
is, hebben de grote concerns, waarop
ons land kan bogen: Philips, Unile
ver, Hoogovens en Aku In 1966 me
elkaar een bedrijfsresultaat behaald
van f 2.322,5 min tegen f 2.357,7 min
in 1965. Voor afschrijvingen hadden
zü een bedrag van f 1.050 min nodig
tegen f 958 min. De fiscus kreeg
f 959,3 min toebedeeld tegen f
min. De nettowinst van de vier
men kwam uit op f 1.112,9 min tegen
f 1.200,8 min.
Voor de toekomstige kapitaalvoor
ziening is het van belang dat de
dernemers de sleutel in het slot la
ten zitten. De dividendbetalingen ba
nen de weg naar de kapitaalmarkt.
Daarom zit in de dividenden van he
den de toekomstige industrialisatie
van ons land.
De belangrijkste dingen van
Dns leven zyn niet te bewijzen.
Zij onttrekken zich aan weten-
ichappelyk onderzoek. Ze zijn
niet te meten en niet in for
mules uit te drukken. Bij voor
beeld: de liefde tussen twee
mensen. Wie kan wetenschap
pelijk bewijzen dat er werkelijk
liefde is? Of wie kan vriend
schap meten en de grootte er
van in getallen uitdrukken? Dat
is geheel onmogelijk.
Daarom is de liefde altija een
sprong in het duister. En nie
mand kan vriendschap garan
deren. Als dat anders was zou
er ook geen spanning meer in
zitten. Evenzo is het geloof niet
te bewijzen. Het is een sprong
in het duister. God is niet te
meten en in formules onder te
brengen. Er is geen wetenschap
pelijke methode om Zijn be
staan te bewijzen. Een ster kan
men inderzoeken. In het ópper-
dak van de maan kan men met
>en klein schepje gaan graven.
Maar op die wijze is God niet
bereikbaar. Hij hoort niet thuis
in de inventaris van het heelal:
Hij staat er boven! Anders zou
het een ding geworden zijn en
niet God!
De wetenschap is ontoerei
kend om de belangrijkste din
gen van het leven te bewijzen:
liefde, vriendschap, vreugde, ge
loof.
Het valt niet te bewijzen dat
God bestaat, noch aan te to
nen dat God niet bestaat, .eder
mens neemt daarin een per
soonlijke beslissing en kan zich
niet achter bewijzen verschui
len.
Gods-bewijzen, zoals die vroe
ger wel opgang deden in de
kerk, zijn vreemde ondingen, die
helemaal niets bewijzen.
Geloven is een sprong in het
duister, contact zoeken met een
onbekende, onzekerheid aandur
ven op zoek naar antwoord. Het
is: zich niet laten vangen in de
zichtbare.bewijsbare dingen. Het
is: zich overgeven aan een zeer
diep geworteld vermoeden
Wooril van
bezinning
En dan volharden en niet op
geven bij de eerste stilte.
Want er zijn mensen, die dat
vermoeden hadden, dat er een
God was en die zekerheid ver
kregen hebben. Een zekerheid
het moet nogmaals gezegd
die niet via bewijzen kwam en
zelf ook geen bewijs is. Maar
die toch zo zeker is dat er le
vens op gebouwd zijn.
Geloof begint met onzeker
heid. Want de onbekende wordt
gezocht. Men weet niet wie Hij
is. Alles is mogelijk. Zijn gelaat
Is ons niet bekend. Het is af
wachten, luisteren, woorden zoe
ken voor gebed. En lezen over
het geloof van anderen, die God
gevonden hebben. Wie daar niet
te schichtig voor is, zoekt con
tact in een gemeente van gelo
vigen. Hij zoekt daarin naar het
profiel van God, de contouren
van het geloof. Misschien »indt
hij een verlossend woord. Mis
schien een- teken van de r.an-
wezigheid van een krachtbron.
Nee, het zijn geen bewijzen.
Hoogstens aanwijzingen. Maar
zo'n aanwijzing kan men op
zichzelf betrekken en de sprong
wagen in de zekerheid, in ver
trouwen, in geloof.
Wie deze weg gaat, zal ont
dekken dat heel veel mensen
God ontdekt hebben door zich
te verdiepen in het geloof van
Jezus Christus. Bij Hem hebben
velen aanwijzingen over God ge
vonden. Hij is een brandpunt
van geloof. Daarom: waar geen
wetenschap werken kan en waar
geen bewijs geleverd wordt, daar
vallen de beslissingen van het
mensenhart: durven liefhebben
of niet, vriendschap schenken
of niet, geloven in God of niet.
Bij al deze dingen geldt dat
men veel moet geven om iets
terug te krijgen. Maar dat is
niet belangrijk. Het is gewoon
een kwestie van vertrouwen.
J. Happee
Evangelisch-Luthers
predikant
te Leiden.
Inez van Dullemen. Op zoek naar de Olifant. Reisbrieven uit
Amerikan, Reuzensalamander. Querido. Amsterdam
Wat mag men verwachten van een reisverhaal geschreven
door een bezoeker?
Ten eerste kennis van het land in kwestie en een eigen visie.
Voorts een minimum aan kritische instelling terwijl de kritiek
ook niet totaal tot zwijgen gebracht moet worden. Ook moet
een schrijvende reiziger niet naar een land gaan met die vaste
overtuiging die het kind is van het verlangen. Hij moet zich dus
wel voorbereid hebben maar al die voorbereidingen ook weer
vergeten zijn. Kortom, hij moet, gewapend met zijn hele geeste
lijke bagage, als een nieuwsgierig kind zien te worden. Dit lijkt
een contradictie terwijl die gesteldheid alleen maar moeilijk te
verkrijgen is.
Ik heb de indruk dat de schrijfsterheid eigen gemaakt heeft voor ze
Inez van Dullemen (Het Verzuim, haar reis naar de V.S. begon. Na
De Schaduwen van de Regen, Een een verblijf van anderhalf jaar in
Handvol Vonken) zich deze gesteld-1 Amerika met haar man, regisseur
ZONDAG 30 APRIL.
Leiden: Hervormde gemeen
tie geen dienst
Marekerk: 1(
a Berg. 5 u.
te Sassenhelm.
Oosterkerk10.00 v
Oegstgeest.
Bethlehemkerk
ds H. Perdok te
ivrijdlngskerk10
ds H. Bou-
dhr. J. F. G. Sierat te Lelden.
Kontngskerk: 10.00 u. ds P. van den
tert? te 's-Gra.venhage.
u. ds H. Aalbers te
Joh. Poort-
Ver? Vrijz. Hervormden: 10.30 u. ds
D. Oosten te Utrecht.
Egllse Wallonne: 10.30 uur Pasteur
J. Dutreull.
Academisch Ziekenhuis: 10 00 u. ds
P. J. D. van Malssen.
DlaconessenhuLs: 10.00 u. ds H. W.
Hemmes.
Jeugdkerk L.H.J.-Gebouw: 10.30 u.
Oude Vestkerk: 10 uui
bere, 5 uur dr. Dronikert.
Maranathfikerk. 10.30 uu
kamp. 5 uur ds D. v. d. M
Bevrijdingskerk: 9 uur c
3.45
Vrije
Kerk Vreewijksti
'rochiktieschokken ^|uld„kert: 10 m„
- D. v.d. Meulen te Wassenaar: 5
Produktie-eenheden als A.k.u. en
andere fabrikanten van kunstmatige
vezels en garens nodig hebben, zijn
alleen economisch rendabel als er
niet zo maar een bedrijfje van wordt
opgezet, doch in de chemie moet men
meteen werken met heel grote pro
duktie-eenheden die handenvol geld
kosten. Zij brengen schoksgewijze
produktievergrotingen tot stand, die
!|4 als zy bij een paar grote concerns
tegelijk optreden een ernstige markt
verstoring teweeg brengen. A.K.U.
heeft daar thans van te lijden, doch
A.K.U. staat daarbij niet alleen.
Ook in het jaarverslag van de
on. Zout-Ketjen groep heeft men
innen lezen dat door het gereed
komen van grote produktiecapacitei-
verscherpte concurrentie
strijd in ontstaan, die een streep door
de rekening haalde by alle gestelde
m winstverwachtingen.
moeilijkheid voor de grote
concerns is dat of zij willen
niet moeten voortgaan met
Investerinegen op grote schaal,
omdat zü anders achterop ko-
bü de concurrenten, die staan
Ie trappelen van ongeduld om een
portie van het marktaandeel van de
Nederlandse bedrijven over te nemen.
De A.K.U.-groep heeft verleden jaar
f 500 min in nieuwe produktie-
ln Nederland f 150 min. Dit jaar
wordt het eenzelfde bedrag dat er
»an zal worden gespendeerd. Voor de
ADVERTENTIE
Van der WERFF HUBREOHT
Postbus 3446, Amsttrdam-C
Ttlefoon: 020-222053'
Bsursoverzicht no. 423
RIJN-SCHELDE - BREDERO
10.30 i
10.15
dr J
u H. Ml<
Ëvang. Luth. Gem.
F. Schoonheim
Evang. Christen gem.: (Muddelstegr.
3)10 en 5 uur de hr Difckes.
Leger des Heil;
helllgings-
samenkomst. 7.30 uur verlossingssa
menkomst ol.v. brlg. en mevr. J. i.
Dr*mt1e-Haas.
Christian Science (Steensohuur 6)
10 30 uur dienst.
Rem. Kerk: 10 30 i
ner.
Baptisten gem.: 10
dr A. W. Cra-
uur de hr S. -.
d Tand en 5 uur ds R. Relling
Oud Kath Kerk (Zw. Singel 50) 10
uur Hoogmis. 5 uur Vespers.
r.errf Om.: 10 <-n 5 uur loenst
Geref Kerk (VrU«emaekt)10 en 5
uur ds -T. v d. Haar.
Chr. Geref Kerk: 10 uur dienst des
woords 4.30 uur ds H Bl<*sma te Lisse
i rla n dei
veen: Hen-
Harten
10
Meuerddienst)
Geref. Kerk: 10
Hoek. Oh
is W
Riinaburg.
en 7 uur ds W.
|HGeref. Kerk: 9.30
Dienst "des Woords 2.30
Vries
dei
Alpli
Jonkers" Hazerswoude,
ds L. Schellevis te Gouda
KijnHerv. Gem.
Adventskerk. Julianastraat. 9.3
9PQfl||!!!!!ü^_ H (Jeugd-
dlens'tL "Kruiskerk Gouwsduis: 10 uur
ds J. H. Bogers. Opstandingskerk: 9.30
uur ds M. Hanemaaijer, 6.30 uur ds J.
van der Velden te Amersfoort. Gebouw
Nabij: 9.30 uur Jeugdkapel J. J. C. v.
Petegem. Martha-Stichting: 10.30 uur
is J. Veen. Oudshoornseweg Wijk I
ammerdam. 7 uur in Oudshoornse-
kerk ds Van der Geest te Voorscho-
Westerveld. Salvatorikerk10 uur
ds Westeneld. 6 30 uur ds K. H Schu
ring. Alphen-Noord Goede Herderkerk:
9.30 i
6.30
Woubrugge. Geref Kerk (Vrijgemaakt)
Gebouw Speeltuinvereniging Bloem
hof. 9.30 uur dienst. 6.30 uur ds H.
Scholte. Chr. Geref. Kerk: 9.30 uur
Dienst des Woords. 4 uur de heer J.
\an Leeuwen te Nieuwkoop. Oud Ger.
Gem.: 9.30 uur en 4 uur Leesdiensten
Rem. Geref. Gem.: Geen dienst. Bap
tisten gemeente: Kerkgebouw Molen-
.1 ietlaan (29 april: Bezinningsweek-
einde 8 uur de heer J van Storm-
broek te Bussum). 10 uur J. v. Homts
6.30 uur ds J. Klein Haneveld.
Bodegraven: Herv. Gem. (Dorpskerk)
Geref. Kerk: 10
i Harten. (Beth-
Kl'ts te Doorn.
Boskoop: Chr. Geref. Kerk 9.30 en
4.30 uur. kand. W. J. Quist te Opper-
Kleine"
Mie: Hen. Gem.:
wijk
k)
Baas kapel
Naaldwijk; 6:30
- - ïkloksL
J. Bregman
(Dorpskerk) 9.30 i
veg) 10
Kijn: Herv Gem
Gov erts te
ds A. Makkenze.
(Gymnastieklokaal school Narcisstraat)
Gouda. Ger.
ds A. C. van Beek^ 5
Vries te Katwijk
Kerk: 9.30
uur ds R. d>.
Katwijk aan Zee: Hen.
(Nieuwe Kerk) 10 uur ds W. Vroegln-
dewey6 uur ds A. Vink. (Oude
Kerk) 10 uur ds A. Vink. 6 uur ds
W. Chr. Hovius. Ichthuskerk10 uur
Den Haag.
Jverduin4 uur ds J. G.
van Ieperen. Zeehospitium: 8.45 uur
Dienst. Wijkzaal Ichthuskerk: 10 uur
Dovendlenst. Chr. Geref. Kerk: 10 en
5 uur ds H. C. v. d. Ent. Geref. Kerk:
Vredeskerk: 9.30 uur ds Pijlman. 5 u.
de van Beek. Triumfatorkerk: 9.30 u.
ds. De Vries. 5 uur ds Pijlman. Long-
kliniek: 8.30 uur ds Van Beek. Geref.
Kerk (Vrijgemaakt): 10.30 en 5 uur
leesdlenst (Katwijk B.) 8.30 en 7 uur
ds W. Borgdorff.
Koudekerk aan den RU»: Herv.
Gem. 10 uur en 7 uur ds Quak. Geref.
Kerk: 10 uur en 7 uur de Makklnga.
Leiderdorp: Herv. Gemeente: 10 uur
ds J. P. Honnef; 6.30 de hr. J. v. d
Hoek. (Kerkzaal Zijlkwartier)10.30
uur de hr. J. v. d. Hoek. Geref. Kerk:
10 uur ds K. van Ginkel te Mariën-
berr 6.30 u. ds F. Minnema. Kerkzaal
Zijlkwartier. 9 u. ds Minnema, 5 uur
ds van Ginkel. Ver. Vrijz. Hen. (Ge
bouw Lindelaan 12 a)10.30 uur mevr.
J M. de GrootDor las te Lelden.
ds H. Heuls
ds S. Koolstra (H. Doop
(Grote Kerk)
^H. Do
i der Woude. Chr. Geref.
r ds D. H. Biesma.
Geref. Gemeente:
Ned. Prot. Bond. Witte
ds D. Werner te
D. Oliemans; 6.30 u ds.
Woerden, jeugddienst.
9.30 u ds. M. Hiensch
Rijn. Chr. Gere
u dhr. J. van L<
ref. Gem.:
emvveen: Herv. Gem.: 9.30 u kan
didaat Barnhoorn te Sassenhelm; 6.30
L. Lapré; 7 u ds. D. Keunlng
Jeugddienst. Sole Mio: 10 u ds. A. L
Lapré. Geref. Kerk: 10 en 5 u ds. C
Warner. Hen. Geref. Evangelisatie: 10
li ds. J. van Dok. Geref. Kerk:
ds W. Dekker; 5 u ds B. Bou-
Groene Kerk;
H. P. Huisman (H.A.)
Verdonk. Vrijz. Hei
Wagenvoorde. Geref.
en 5 u ds. Vegter. Geref. Kerk
8.30 n ds. R. Brands: 3 u
s. Lalleman. Geref. Kerk: 9.30 en 6.31
i ds. C. A. Verhoog. Rem Geref. Gem.
ure: Herv. Gem. Grote Kerk
ï.ga; 5 u ds. L.
lethelkerk: 9.30
tlroenewoud; 5 u ds. J.
van Noot te Vlaardlngen. Geref. Kerk
(vrljgem.) 10 u ds. Dduma; 5.15 u ds
F. de Vries. Chr. Geref. Kerk: 10 en
5 u ds. G. de Vries. Geref. Kerk: Petra-
kerk: 9.30 u ds. Bosma; 5 u ds. Bijle
kerkgangers
neeier:
lakerk
10.15 u ds. v. d. Linde; 7 u ds. Bosma
Sassenhelm: Herv. Gem.: 9 en 10.30
u ds. W. H. Wal vaart. Geref. Kerk: 9.30
u ds. H. v. d. Berg; 5 u d - -
Winkel. Chr. Geref. Kerk: 10
L. S. de Boer.
Linde. Marai
Zonneveld); 2.30
if -
ds Bijleveld;
Zonneveld. Geref. Kerk: 9.30
eveld; 6.30 u ds La-
Kerk (vrijgemaakt) 10.15
ds Langeler. Ger.
R. Brands.
Voorhout: Hei
Oskamp.
Gem.: 10 u ds. A.
Hen. Gem.: Dorpskerk:
ds. Meijerlng;
ld lenst. Hulp en n
Geest. Rijndijk: 10
vrij gem.) 10
ds. Saraber
Geref. Kerk: 9. 10.3
u ds. A. Boxman te Eindhoven.
Waddinxveen: Herv. Gem.: 9.30 uur
dhr. J. van de Born te Moordrecnt;
6.30 u ds. T. van 't Veld. Wljkgebouw:
9.30 u ds. H. Harkema te Zeist; 6.30 u
dhr. J. van de Born. Bethel: 9.30 u ds
T van 't Veld: 5 u ds. H. Harkema;
11.30 u ds. P. Fader te Schoonhoven.
Immanuëlkerk: 9.30 u dr. A. van Haar
lem; 1 u ds. G. J. van de Bogerd. Ge
ref. Kerk: 9, 10.3
Ifge
Verloop. 1
Snoey. Chr. Afgesch.
ds. J.
9.30 en
Kerk:
u da. mej. M. A. Klomp te Hilversum.
Warmond: Herv. Gem.: 10 u ds. J.
M. Snijders. Jeugddienst; 7 u ds. J. M
Snijders.
Woubrugge: Herv. Gem.: 9.30 u dhr.
Groenendijk uit Den Haag; 6.30 u ds
Overgauw uit Leersum. Geref. Kerk:
9.30 en 6.30 u ds. Bakker uit Katwijk.
Zevenhoven: Herv. Gem.: 9.30 u ds.
Corbljn van Willemsvaart te Hoogland;
Geref. Kerk: 9.30 en 7 u ds. W. Vls-
scher Van Maasdijk.
Erik Vos en hun twee kinderen,
heeft zy een naar omvang beschei
den bundel uitgegeven, samenge
steld uit reisbrieven die zij voor een
dagblad geschreven had. Ook deze
bescheidenheid is het gevolg van
haar karaktertrek niets te vertellen
dat niet uit haarzelf is voortgekomen.
ZU heeft zich niet afgevraagd wat
soms interessant kon zyn in de ogen
van eventuele lezers., wat „in" was
als een of andere vorm van senatie.
Haar boek Is dus nergens „Journa
listiek" geworden in de moderne zin
van het woord, zy is inderdaad als
het nieuwsgierige kind geweest met
de geestelyke bagage in de daar voor
bestemde ruimte, zy is gespaard ge
bleven voor de besmetting met an
ders ideeën en opvattingen ook voor
de neiging tot corrigeren daarvan.
Dit bovenstaande ïykt allemaal nog
al negatief op het gebied van de lof,
maar dat is het niet, integendeel.
Zo vry en open te kunnen kijken
naar een land als de V.S., dat op
het ogenblik op letteriyk ieder ter
rein in het nieuws is, is een heel bij
zondere gave en daarom is dit boek
ook een byzonder boek geworden.
De olifant waaraan de aardige titel
is ontleend, is een legendarisch dier,
want niemand heeft ooit. buiten die
rentuinen en circussen, olifanten in
Amerika gezien. Dit legendarische
dier was het symbool van de oude
trekkers naar het gouden westen; op
zoek naar goud in de grond, vryheid
op de grond en vruchtbaarheid van
de grond. Zij trokken naar het be
loofde land „to see the elephant" zo
als zy zeiden.
Opvallend van persoonlijke kijk is
al direct Inez van Dullemens ver
slag van de aankomst van haar
vliegtuig in San Francisco. Haar al
lereerste indruk is „stilte" zegt zij.
Werkeiyk een onverwachte medede
ling voor iemand die in Amerika aan
de grond komt. maar waarvoor zij
een overtuigende verklaring geeft.
Haar tweede indruk was „welkom"
haar derde efficiëntie. Deze laat-
is niet zo verwonderiyk. Eerste
Zoeterwoude: Herv. Gem.: 10 u ds. P.
A. Lefeber te Alphen aan den Rijn.
Zwamerdaui: Herv Gem.: 10 u ds. H.
Hellemans te Den Haag; 6.30 u ds. C
ADVERTENTIE
U zoekt rust en ontspanning, natuurschoon, schilderachtige streken
U stelt belang in oude kunslstedeu, historische gebouwen en musea
U wenst concerten, festivals, kunstmanifestaties bij te wonen
U interesseert zich voor de folklore of voor de beoefening van uw geliefde
sport Of u houdt eenvoudig van een heerlijke keuken. Welnu, zoek dan
niet langer, u vindt het alles tegen gunstige prijzen, dicht bij huis in België.
ÏLé
Am*
Gratis verkrijgbaar:
lloielgids 1967. Lijst v
kuuroorden. De afwisselend rustige er
woeste taferelen van de slreck
Ardennen-Maas. Uitgestrekte bossen,
visrijke rivieren, riante valleien. De
levendige, vrolijke folklore.
Wereldberoemde kunstwerken.
Miehuis,
Lij-
Maas
Belgische Kust en Ardennt
Brochure Modelsleden: Nijvel.
Oudenaarde, Stavelot-Malmédy.
Tongeren. Folder der Jcstiviteiter,
..Europa 1900 - La Belle époque
'n M°-
indrukken zyn uitermate belangryk,
dat is ook in dit boek duidelyk. Deze
toch hebben de Nederlandse schryf-
ster de rust en de evenwichtigheid
teruggegeven, die iemand die met de
snelheid van een luchtreis van de ene
kant van de wereld naar de andere
verplaatst wordt anders lange tyd
kwyt is. Ze hebben haar van begin
af aan het instinctieve contact te
ruggegeven dat nodig is om in de
vreemde jezelf te zyn. En daardoor
was het dat zy zo onbevangen, zo
gevoelig en toch met al haar intelli
gentie heeft kunnen reageren op de
meest heterogene aspecten die de
V.S. haar boden. Byvoorbeeld op de
woestynen van Arizona waar de eer
ste pioniers mee geworsteld hebben,
maar waar nu de trots van Amerika
de fantastische „highway" doorheen
loopt waar je overigens toch maar
liever niet te ver vandaan moet
gaan. Op de stad San Francisco, die
zy gezien heeft als een product van
de zee gepaard met alle vonken van
de wereld; een stad van zout en zou
de, van moord en van muziek, van
Pittsburgh nota bene, het oord van
de staalfabrieken en van het kleine
schoenwinkeltje, van stank en van
groen. Zy heeft de Amerikaanse
„Vlucht uit de Werkeiykheid" ge
zien in het even onbegrypelyk-als-
grypend-kinderiyke Disneyland, waar
dageiyks duizenden een poosje in het
verleden van een ouderwets stadje
komen leven, een tochtje maken op
een namaak-Nyi compleet met na-
maak-oerwoud en dito geluiden, naar
kunsteeuw waden of naar de maan
Persoonlijke visie
Zelfs van het ontelbare ma
len beschreven New York geeft zy
een persoonlyke visie. Behalve dat
ze zegt dat je een vogel moet zyn
om ook maar de minste indruk van
het uiterlijk van die stad te krygen,
heeft zy hier duidelyk gevoeld dat
de Amerikaan bezig is losgerukt te
worden uit zyn zekerheid, dat met
energie en geld alles te bereiken
resp. goed te maken is; dat hy pyn-
lyk aan het ontwaken is uit zyn ge-
luksdroom van een eigengemaakt pa-
radys, welk laatste hy zelfs voor de
doden tracht op te bouwen (zie haar
beschryving van de Californische be
graafplaats Forest Lawn). In ver
band met dit laatste een kleine cor
rectie: Jessica Mitford, de schrijf
ster van „The American Way of
Death", is zuiver Engels en een zus
ter van Nancy Mitford. De opvat
ting dat de Amerikanen zoveel zelf
kritiek zouden bezitten gaat in dit
geval dus niet op.
Oneindig
interessant
De hedendaagse problematiek is
de schrijfster zeker niet uit de weg
gegaan, al heeft zij ook oog gehad
voor andere zaken. Haar verslagen
van ontmoetingen met bepaalde groe
pen, „Tafelgesprek met oud-Solda
ten", „Drank, Drugs en dromen"
„De Kreet van de Amerikaanse Ne-
£cr", z|jn zoals haar andere beschou
wingen: persoonlijk, gevoelig en ver
standig.
Maar in haar tekst treffen voor
zichtig geplaatste aanwijzingen die
ongeveer neerkomen op het volgen
de: een land waar men geprobeerd
heeft een gigantische droom te ver
wezenlijken op ieder denkbaar ge
bied, waar de droombezetenheid
soms is uitgevloeid tot een bizarre
olievlek en waar de Amerikanen
„zelf niet meer zo erg geloven In de
slogans van geluk en droom" Een
wereld van MAKE-BELIEVE"- dat
hebben de grote schrijvers van het
land ook nooit onder stoelen of ban
ken gestoken - een Disneyland waar
de duivels en de jungle levend be
ginnen te worden; maar oneindig In
teressant.
CLARA EGGINK
