DOLLE AVOND IN NEDERI
Ingang Academisch Ziekenhuis bestormd
Achtste geboorte van Prins in
het Koningshuis van Oranje
Feestvreugde legde
verkeer in grote
steden volledig lam
Pann^koek a l'Orange
Ruim een eeuw
na Alexander
VRIJDAG 28 APRIL 1967 LEIDSCH DAGBLAD
rich sinds lange tijd niet meer kop-
den heugen.
I In de Kastanjehof in de Lage Vuur-
sche. waar vele journalisten en foto
grafen ruim drie weken hadden ge
bivakkeerd en dat eergisteren zo'n
massale uittocht beleefde, was gister
avond eivol. Ook hier was de stem
ming opperbest. Jong en oud ver
drongen zich voor de hoofdingang
van kasteel Drakensteyn. Er werden
vuurpijlen afgeschoten, de gasten in
de Kastanjehof dronken kandeel en
aten beschuit met muisjes, zoals op
tal van andere plaatsen in ons land
en in tal van huiskamers. Precies één
minuut voor negen uur daverde het
laatste schot van de reeks van 101
in de Lage Vuursche. De gele re
ders hadden toep, hun taak volbracht.
Het grote nieuws was nog maar
nauwelijks bekend of vanaf het dak
van de brandweerkazerne in Zwolle
daverde de eerste van een reeks van
101 kanonslagen. In een ommezien
liep het verkeer vast. Van alle kan
ten kwamen auto's en brommers.
de nauwe straatjes zwierde en de
ontploffingen niet van de lucht wa
ren. begon plotseling de brandweer
sirene te loeien. De bij de nieuwe
visafslag opgeslagen viskisten waren
in brand gestoken. De belangstelling
van de nog in feeststemming verke
rende bevolking was zo groot dat de
brandweer het vuur maar nauwe
lijks kon bereiken.
Geen feest
In Heerlen hebben gisteravond
groepjes jongelui op een aantal
plaatsen in de stad brandjes gesticht,
toen hun bleek dat de Heerlense
oranjevereniging na de bekendma
king van de geboorte geen enkele
festiviteit voor de avond op touw
had gezet. Kisten, dozen en brom
fietsen werden in de vlammen ge
worpen. De politie kreeg het met de
jongelui aan de stok toen ze vuur
werk naar de agenten gooiden.
Nederland heeft er een dolle avond van gemaakt. De ge
boorte van het Prinsje bracht overal in het land (en in de
Rijksdelen) talloze mensen op de been. Zij juichten en zongen,
dansten en hosten, en dronken op de nieuw Oranjetelg.
Vooral in Utrecht waar het Prinsje
ter wereld is gekomen, waren velen
uitzinnig van vreugde. Onmiddellijk
nadat de geboorte bekendgemaakt
was, stroomden tal van Utrechters
naar de hoofdingang van het Aca
demisch Ziekenhuis aan de Pasteur-
straat. Er was geen houden meer
aan. De samengedrongen menigte
van duizenden zette juichend en zin
gend dranghekken en agenten opzij
om de hoofdingang te bestormen.
Wie in de Pasteurstraat de prijs
won voor de meest koningsgezinde
Utrechter is nauwelijks te zeggen. De
twee studenten die gekleed de Ca-
tharynesingel in waren gesprongen,
omdat het een Prins was geworden?
Of de patiënt die in pyjama en ka
merjas het ziekenhuis kwam uitstor
men en met 2 oranjeballonnen om
zijn nek een rondedans begon? Of
de inwoner die met een stukge-
schreeuwde stem en een oranjespan-
doek „Dank aan God voor ons
Koningskind" uiteindelyk over zijn
toeren naar huis ging?
Correct
Hoe dan ook: het dranghek was in
Utrecht van de dam. Soldaten uit
de Kromhoutkazerne schoten vrij
willig toe om hand in hand met de
politie de mensen op een afstand te
houden. Het lukte nauwelijks. Als
een levende stormram beukte men
uitzinnig de tralies. Elke keer als
iemand de andere kant van het hek
en daarmee de aan die kant dansen
de verpleegsters en verplegers van
het ziekenhuis bereikte werd er ge
juicht. Maar de meeste hekbestor
mers werden verwyderd. De politie
trad toen bijzonder correct op: geen
oud hollands reshauranh
'tpanntftorixcnftuisje
VANAF HEDEN
('s zonDA&s Gcsvoren)
STCCOSTRAAT S) Lciom
paniek, geen knuppels, niets. Toch
dreigden politiemannen, regisseurs,
Ageeth Scherphuis en een NTS-ca-
mera in het tumult ten onder te
gaan in de duwstryd tegen de hon
derdvoudige overmacht. De komst
van een politiezijspan bracht ten
slotte uitkomst.
De toestand voor de hekken van
het Academisch Ziekenhuis werd te
gen half tien minder plezierig. De po
litie moest rake klappen uitdelen.
Enkele jongelui die over het hek
klommen werden weggevoerd. Hier
en daar in de Ntcolaas Beetsstraat
werden vlaggen met wimpels uitge
stoken, hoewel dit na zonsonder
gang niet meer mag. De straten
raakten overvol met auto's die minu.
tenlang oorverdovende claxonconcer
ten gaven. Heel de avond weerklon
ken de schlagers als „Oranje boven",
„Lang leve de Koning", „Jelle zal
wel zien" en „Het Prinsje moet een
Zusje hebben".
Ook werd de verzuchting gehoord:
„Bah, morgen geen vrye dag". De
rust in de Utrechtse binnenstad was
om kwart over een weergekeerd. Kort
voor middernacht was nog „het amb
tenaartje", een beeldje achter het
stadhuis, onder handen genomen
het kreeg een pot verf over zich
heen.
De Nederlandse Spoorwegen had
den het bericht over de geboorte van
een zoon op alle stations omgeroe
pen. Er heerste een feestelijke stem
ming in de treinen.
Aarzelend
De Amsterdammers hebben wat
aarzelend gereageerd op de geboorte
van een Prins. Pas om half tien
werd het merkbaar drukker in de
binnenstad en tegen tien uur was
de politie genoodzaakt de verkeers
lichten te laten werken op zogenaam
de spitsuur-frequentie. Amsterdam
had geen officieel feestprogramma
vastgesteld. Misschien dat het plot
selinge besluit van het gemeentebe
stuur om café's toestemming te ge
ven tot vier uur 's nachts open te
blijven mede oorzaak is geweest van
de uithuizigheid van de hoofdstede
lingen. De feestvreugde concentreer
de zich voornamelijk rond de Dam,
waaromheen een volkomen verkeers
chaos ontstond.
Personeel van het Academisch
Ziekenhuis in Utrecht maakt van
vreugde een rondedansje op
straat.
De mobiele eenheid van de Am
sterdamse politie moest op het Spui
en de Dam verschillende keren in
actie komen tegen herrieschoppers en
provo's. De grootste actie werd uit
gevoerd na middernacht, toen de
echte feestvierders allang naar huis
waren gegaan nadat zy het konink
lijk paar. dat op het balkon van
het paleis was verschenen, hadden
toegejuicht.
Groepen jongelui sjorden op de
Dam aan de vlaggemasten, verniel
den bloembakken en trachtten vuur
tje te stoken. De politie voerde char
ges uit met de lange wapenstok. Ze
ven herrieschoppers werden gearres
teerd. Tegen twee uur was de rust
in het centrum van de hoofdstad
weergekeerd.
Den Haag kwam sued in beweging
en wel op sterk gemotoriseerde wy-
ze. Het massale verkeer liep uit in
driftig vastlopende verkeersstromen
onontknoopbaarder en luidruchtiger
naarmate men de kern der Haagse
feestviering, het Malieveld, naderde.
De luide knallen van de 101 saluut
schoten die de gele rijders op het
Malieveld afvuurden, weerkaatsten
tegen de gevels en donderden over
de residentie. Het gebrul van moto
ren weerhield de duizenden Hage
naars er niet van de nationale hym
nen boven alles uit te schreeuwen.
Haagse provo's vierden hun eigen
feest door by het standbeeld var
han de Witt te demonstreren tegen
het vorstenhuis en pamfletten uit te
reiken, die dan soms weer in beslag
genomen werden.
Vreugdevuur
Een spontaan losbarstende feest
vreugde, loeiende claxons, knallende
voetzoekers, fanfaremuziek en klok
gelui dat waren de beelden en gelui
den gisteravond in en om de Grote
Markt in Groningen. Duizenden, voor
namelijk jongelui, waren binnen het
uur samengestroomd waar zij vader
landse liederen zongen ter ere van
de geboorte van het prinsenkind. Op
de markt brandde een vreugdevuur
ontstoken met dennegroen dat als
decor had moeten dienen voor een
televisieprogramma. Het verkeer
strompelde met horten en stoten
door de stad. Voor de café's vorm
den zich rijen zingende klanten. Een
belangstelling, die de caféhouders
Aan de Surinamerivier in
Paramaribo werden onmiddellijk
na het bekend worden van de
geboorte van een Prinsje saluut
schoten gelost. Soldaten staken
juichend de handen in de lucht.
Honderden belangstellendei
verdrongen zich voor de pooi
van het Academisch Ziekenhuis
De politie had moeite de menigt
in bedwang te houden.
Een prinsenkind
geboren!
Iedere koper gratis
ORANJE
BALLONNEN
voor de kinderen.
Uw FOTOBEDRIJF
DE GRAAFF
BREESTRAAT 29
inaast. Trianon).
Het „Prinsje van Drakensteyn'' is de achtste Oranjeprins die
in ons Vorstenhuis is geboren, dat wil zeggen sinds ons land een
Koninkrijk werd.
In die tijd sinds 1815 zijn er voorts zeven Prinsessen van
Oranje geboren van wie vijf in de huidige eeuw. De vorige
Oranjeprins, Prins Alexander, werd ruim een eeuw geleden
geboren, namelijk in 1851.
Ons volk heeft in de anderhalve eeuw van de monarchie drie
Koningen en twee Koninginnen gehad, en naar menselijke be
rekening zal het „evenwicht" tussen mannelijke en vrouwelijke
dragers van de kroon eerst volledig geworden zijn, alvorens de
vierde Koning wordt ingehuldigd.
Van stadhouder
tot souverein
De eerste Koning der Nederlanden,
Koning Willem I, werd in 1772 ge
boren in het stadhouderstydperk
aan de vooravond van de Franse re
volutie. Hy huwde op 19-jarige leef
tijd met Prinses Wilhelmina van
Pruisen in 1791. uit welk huwelyk
vier kinderen werden geboren: twee
zoons en twee dochters. De eerste van
die zoons, de latere Koning Willem
II, zag in 1792 het levenslicht nog
vóór de Franse tyd en ruim voordat
Nederland een monarchie zou wor
den. De andere kinderen uit dit hu
welijk van wie enkelen in ballingschap
werden geboren, waren Prins Frede-
rik geboren in 1797 en overleden in
1881, dus zelfs na de geboorte van
Koningin WilhelminaPrinses Pau
line Q800-1806). en Prinses Ma-
ianne (1810-1883. dus ook na de ge
boorte van Wilhelmina overleden).
In 1814 keerde Oranje na de
•'ranse overheersing uit ballingschap
n ons land terug en korte tijd later
verd de in 1772 geboren Prins Willem
le eerste Koning van het Koninkrijk
Ier Nederlanden.
Al een jaar na de invoering van
de monarchie trad de in 1792 geboren
Kroonprins Willem in het huwelyk
net Grootvorstin Anna Paulowna. een
rnster van de Russische Tsaar, die
mkele jaren tevoren Napoleon een
blauwtje had laten lopen. Het huwe
lijk vond plaats op 21 februari 1816.
Eerste Prins
Jit dit huwelyk werd op 19 februari
1817 Prins Willem geboren, de latere
Koning Willem III. Dit was de eerste
geboorte van een Prins in het Ko
ningshuis van Oranje.
Deze Prins Willem werd geboren in
Brussel. In die tyd waren Nederland
en België nog één Koninkryk. Het
Hof zetelde om beurten in Den Haag
en Brussel en het geviel toevallig
dat de latere troonopvolger geboren
werd buiten het gebied, waarover la
ter zijn Koningschap zich zou Uit
strekken. want tijdens zyn bewind
was de tiendaagse veldtocht al his
torie en was België een zelfstandige
Koninkrijk.
Het Kroonprinselijke gezin
eerste jaren der monarchie breidde
zich gestadig uit. Achtereenvolgens
werden geboren Prins Alexander (2
augustus 1818. overleden 20 fe
bruari 1848), Prins Hendrik (13-6-
1820 tot 13-1-1879) die later twee
maal getrouwd was doch uit welke
huwelijken geen nakomelingen stam
men. Prins Ernst Casimir (21-5-1822
tot 22-10-1822) en Prinses Sophia (8-
4-1824 tot 23-3-1897) die later huwde
en meerdere nakomelingen had.
Tronen wankelen
Terwyl alom in Europa tegen de
helft van de vorige eeuw tronen wan
kelden door nieuwe revoluties, die
of meer als een uitvloeisel en
voortzetting van cfe Franse revolutie
konden worden beschouwd, deed Ko
ning Willem I in 1840 afstand van
de troon ten behoeve van zijn zoon
Koning Willem II. Mede oorzaak
de verwijdering tussen hem en
zyn volk. die aanleiding gaf tot de
troonsafstand, was het tweede huwe
lijk, dat hy na het overlyden van
Prinses Wilhelmina van Pruisen wil
de sluiten met gravin Henriette
d'Oultremont. Dit huwelyk werd in
1841 gesloten. Reeds twee jaar later
overleed de afgetreden Koning op
12 december 1843.
Koning Willem II aanvaardde de
regering onder zeer moeilyke
standigheden maai- in de verj
ting, dat de dynastie dank zy zyn
vier nog in leven zijnde kinderen
lig was. Hoe anders zou het later
enige malen worden.
Reeds na een negenjarig bewind
overleed Willem II op 17 maart 1849
op 56-jarige leeftijd. Zyn zoon Alex
ander was hem het jaar daarvoor in
het graf voorgegaan. Hij kreeg van
dit tragische overlyden bericht ter
wijl hy met Thorbecke in bespreking
was over de moeilyke politieke her
vormingen. die op dat moment de
enige redding van de Nederlandse
monarchia leken.
Toen Koning Willem III in 1849
de troon aanvaardde, was hy sinds
1839 gehuwd met Prinses Sophia van
Würtemberg. uit welk huwelyk twee
kinderen waren geboren: Prins Wil
lem (4-9-1840 tot 11-6-1879) en
Prins Maurits (15-9-1843 tot 4-6-
1850) en twee jaar na zyn troonsbe-
styging zag Prins Alexander (25-8-
1851 tot 21-6-1884) het levenslicht.
Laatstgenoemde was de zevende en
laatste Prins, die in het Koningshuis
van Oranje was geboren voor de blij
de gebeurtenis van Drakensteyn.
Byzonder groots was de regerings
periode van Koning Willem Hl niet,
noch wat betreft de ontwikkelingen
in het Nederlandse volk noch met
betrekking tot het persoonlijk leven
van het Koninklyk gezin. Zelfs de be
slotenheid, welke in die tijden in te
genstelling met tegenwoordig een vor-
stelyk gezin gegeven was, kon niet
verhullen, dat het byster slecht bo
terde tussen de Koning en zyn zoons,
die vrywel voortdurend buitenslands
vertoefden. Bovendien toonden zy in
hun levenswandel niet bepaald altyd
de waardigheid, welke van leden van
het Koninklyk gezin mocht worden
verwacht. Dit laatste sloeg vanzelf
sprekend niet op Prins Maurits, die
in 1850 op by na zevenjarige leef tyd
was overleden.
Op 3 juni 1877 overleed de echt
genote van de Koning, die vervolgens
op 62-jarige leeftijd op 7 januari (la
ter ook de trouwdatum van Prinses
Juliana en Prins Bernhardt van
jaar 1879 andermaal in het huwelyk
trad. ditmaal met de twintigjarige
Prinses Emma van Waldeck Pyr-
mont. Uit dit huwelyk werd op 31
augustus 1880 Prinses Wilhelmina ge
boren.
Eenzaamheid
rond de troon
Nog voor de geboorte, slechts enkele
maanden na het huwelyk, overleed
Kroonprins Willem op 11 juni 1879
in een nachtclub in Parys. By de ge
boorte van Wilhelmina was Prins
Alexander, de derde zoon van de Ko
ning, derhalve Kroonprins. Zyn ge
zondheid maakte het evenwel zo goed
als zeker, dat de Oranjedynastie zou
uitsterven, wanneer het nieuwe huwe
lyk kinderloos zou blyven. Na Alex
ander kwam immers nog slechts Prins
Frederik, de in 1797 geboren twee
de zoon van Koning Willem I voor
opvolging in aanmerking. Van deze
kinderloze grijsaard (die overigens in
1881 overleed) kon geen voortzetting
van de dynastie verwacht worden.
Groot was derhalve de vreugde by
de geboorte van Prinses Wilhelmina,
I die op drie-jarige leeftyd Kroonprin-
l ses werd toen Alexander op 21 juni
1884 overleed.
Prinses Emma werd reeds met het
regentschap belast nog voor het over
lyden van Koning Willem III op
23 november 1890. Zy zette dit regent
schap na het overlyden voort tot Wil
helmina zou zijn opgegroeid tot de
18-jarige leeftyd, waarop zy in 1898
in Amsterdam kon worden ingehul
digd.
Die jaren en de eerste jaren daarna
as het lot van de Oranjedynastie in
handen van slechts twee eenzame
schrille tegenstelling tot
de perioden waarin de voorgaande
Vorsten hun bewind aanvaardden.
Later zou zich een dergelyke een
zaamheid rond de troon andermaal
voordoen.
Nieuw begin
Op 7 februari 1901 trad Koningin
Wilhelmina in het huwelyk met Prins
Hendrik van Mecklenburg-Schwerin,
tot grote vreugde van het Neder
landse volk werd .nadat eenmaal de
hoop op een blyde gebeurtenis niet
vervuld bleek te worden, op 30 april
1909 Prinses Juliana geboren.
De eenzaamheid rond de troon keer
de evenwel terug toen in 1934 kort
na elkaar de geliefde Koning-Moeder
Emma (op 20 maart) en Prins Hen
drik (op 3 juli) overleden. Andermaal
waren het twee vrouwen, waarby het
lot van de dynastie berustte.
Onstuimige vreugde barstte daar
door los, toen Prinses Juliana in sep
tember 1936 haar verloving met Prins
Bernhard van Lippe-Biesterfeld be
kendmaakte. Het huwelyk werd op 7
januari 1937 gesloten.
Nog voordat de tweede wereldoorlog
het Oranjehuis (voor de tweede maal
in anderhalve eeuw) uit Nederland
zou verbannen, werden Prinses Bea
trix (31 jan. 1938) en Prinses Irene
(5 augustus 1939) geboren. In het
verre Canada volgde op 19 januari
1943 de geboorte van Prinses Mar
griet. Na de terugkeer van Oranje in
Nederland, kort voordat Prinses Ju
liana in feite het souvereine gezag in
handen nam tydens twee regent
schappen, werd op 18 februari 1947
Prinses Christina geboren. Oranje
bloeide weer tot vreugde van Neder
land, dat zich door de oorlogsjaren
in de aanhankelykheid aan het Vors
tenhuis gesterkt zag.
Op 28 november 1962 overleed Prin
ses Wilhelmina. die de Koninklyke
waardigheid in 1948 definitief aan
Juliana had overgediagen by haar
gouden regeringsjubileum.
Laatste
jaren
De gebeurtenissen van de laatste
jaren zijn overbekend. Na vrij op
zienbarende ontwikkelingen huwde
Prinses Irene als eerste van de vier
Prinsessen van het huidige Vorsten
huis op 29 april 1964 in Rome met
Hugo Carlos de Bourbon. Prinses
Beatrix sloot op 10 maart 1966 na een
nogal rumoerige voorgeschiedenis he
laas niet tot vreugde van het gehele
volk de verbintenis voor het leven met
Claus von Amsberg. uit welk huwe
lijk thans het achtste Prinsje in het
Koningshuis van Oranje geboren is.
Prinses Margriet huwde op 10 januari
JJ- met mr. Pieter van Vollenhoven.
Zo hebben allerlei verwikkelingen,
moeilykheden, gevaren en catastrofes
niet kunnen verhinderen dat thans,
ruim anderhalve eeuw na het instel
len van de monarchie, de geboorte
van de achtste Prins in het Konings
huis door het overgrote deel van ons
volk met grote vreugde en dankbaar
heid wordt begroet.
