Spaans dorpje door
stuwmeer bedreigd
Oostblok prijst
textielfabriek
uit de markt
Ulbricht stelt gesprek
van de premiers voor
H-iócA
W
Ruimtevaart in
Voorschoten
Vrees bekruipt Mequinenza en Gerona
ekkende dam
Nasa wil miljarden
meer voor de ruimte
Webb verwacht
zesmansvlucht
van de Russen
Vlucht van Surveyor
verloopt naar wens
Koerscorrectie
voor lekker
ontspannen
Zeer boeiende
tentoonstelling
DINSDAG 18 APRIL 1967
LEIDSCH DAGBLAD
(Van onze correspondent)
De bevolking van het Spaanse dorpje Mequinenza in de pro
vincie Zaragoza is in opstand gekomen tegen het wettige gezag.
Over de slecht geplaveide straten die tussen de armoedige huis-
doorslingeren, trokken in zwarte doeken gehulde vrouwtjes
hun boerse echtgenoten in versleten pilo broeken in een
protestdemonstratie, waarbij zij borden met insinuerende op
schriften droegen- De paar leden van de civiele garde die in het
dorpje gelegerd zijn .konden er niets anders tegen doen dan
afvragen wie de opschriften op de plakaten zou hebben
lilderd, daar bij hun weten niemand in het dorp lezen
noch schrijven kon. De nog in middeleeuwse stijl levende boe
van Mequinenza hadden naar het middel van een moderne
demonstratie gegrepen om te protesteren tegen het Spaanse
ministerie van Openbare Werken vanwege de stuwdam die
ichter hun ruggen in de wilde rivier de Ebro is gebouwd-
water staat nu nog slechts halver
wege de dam en het sijpelt er niet
meer doorheen. Maar daarmee is de
rust onder de boeren nog niet terug
gekeerd. Zij vrezen dat de dam niet
te herstellen zal zijn en dat het wa
ter als een grauwe moordenaar ach
ter hun rug blijft loeren.
Spaans Venetië
Eenzelfde vrees beheerst de Inwo
ners van de Catalaanse stad Gero
na. Deze stad wordt het Venetië van
Spanje genoemd, omdat hij wordt
doorsneden door drie grote rivieren,
de Ter, de Onyar en de Guell. Elk
voorjaar en najaar, wassen deze ri
vieren door de smeltende sneeuw in
de Pyreneeën of door de regen van
het natte jaargetijde.
Dan lopen alle lagere gedeelten
van deze prachtige Romaanse stad
onder water. Om dit voor de toe
komst te voorkomen, wordt thans
enkle kilometers noordelijk van de
stad bij het dorp Susqueda een
stuwdam gebouwd, waardoor de wa
terloop van de drie rivieren van Ge
rona, geregeld kan worden. Naar-
Die stuwdam lekt en per seconde
jjpelt 16.000 liter water door de ope-
lingen die tussen de betonnen dam
bergwand zijn ontstaan. De
oeren van Mequinenza zijn bang,
at vroeg of laat de dam het zal
Egeven, waardoor de 1500 miljoen
jubieke meter water van het groot
stuwmeer van Europa het dorp
al de inwoners van de aardbo-
n zal wegvagen. Zij hebben door
a burgemeester een verzoek aan
gouverneur van Zaragoza laten
terhandigen, waarin zij eisen dat
an dorp naar een hoger gelegen deel
a de Ebro-vallei zal worden ver-
lifttst.
jelioefte aan water
Deze onrust onder de boeren van
iequinenza illustreert één van de
rlangrijkste problemen waarvoor
t Spaanse ministerie van Openba-
Werken zich ziet geplaatst. Span-
heeft water nodig, meer nog dan
ild. Regen en sneeuw, die geduren-
een heel korte periode in de win-
in rijke overvloed op het Spaanse
rgland valt, loopt weg naar de zee
oor de wilde bergrivieren die het
üd doorsnijden. Om dit water ook
de lange droge periode dienstbaar
maken, voor de bevloeiing van het
ure land en de opwekking van
;ie, heeft Spanje in de laatste
llen jaren meer dan honderd
aangelegd, waarachter
waterreservoirs zijn ont-
die tot de grootste van Eu-
gerekend moeten worden. Het
dat door de openingen in de-
dammen wordt gestuwd, wekt ver-
t het merendeel van de elektrische
nergie op die het land behoeft.
Het bevloeit bovendien reeds meer
m anderhalf miljoen hectaren,
.neen dor en braakliggend land
mans vruchtbare landerijen.
Onrustige bodem
De Spanjaarden tonen zich mees-
iis in het bouwen van de ingewik-
elde betonconstructies, die in staat
•m oeten zijn de druk van miljoenen
3 ibieke meters water tegen te hou-
n. Daarby is hun grootste vijand
a feit dat de Spaanse bodem
>t onrustig is. Talrijke kleine
irdbevingen waarvan de epicentra
of bij het schiereiland liggen,
ten jaarlijks de Spaanse bodem sid-
teen. In Alicante worden gemiddeld
ïer dan honderd kleine aardbe
den geregistreerd, in Malaga on
teer 80 en ook het dal van de
teo een van de jongste plóoi-
«sgebergten wordt jaarlijks door
Stallen bevingen geplaagd.
Dit is ongetwijfeld de oorzaak van
tonrust onder de boeren van Me-
lenza.
De anderhalf miljard kubeike me-
b water uit het stuwmeer oefen
een zo grote druk op de dam uit,
er overal filtraties ontstonden,
in korte tijd in omvang aanna-
i van 1600 liter per seconde.
Daardoor raakten de bóeren in
gelegen vallei in paniek. De
iktriciteitsmaatschappij die de
iwdam beheerst, wist niet hoe
uw een half miljard kubieke me-
water te laten weglopen, omdat
fcdam dreigde te bezwijken. Het
Scott Carpenter
niet meer naar
de ruimte
Mtein-luitenant-ter-zee Malcolm
tott Carpenter, één van de zeven
«pronkelijke ruimtevaarders van
Verenigde Staten, heeft de hoop
'geven ooit nog in een cabine de
'te in te gaan. De oorzaak hier-
is dat een van Carpenters armen,
Ij in 1964 bij een motorongeluk
niet goed wil genezen. Carpen-
nog wel blijven vliegen en dit
>k deelnemen aan een onder-
'-project van zestig dagen.
[|Van de oorspronkelijke zeven ruim-
harders zijn nu Walter Schirra en
fdon Cooper nog voor ruimtevluch-
1 beschikbaar. Amerika's eerste
tatevaarder, kolonel ohn Glenn,
ontslag genomen, kolonel Virgil
Mssom kwam om bij de brand in
F Apollo-cabine en kapitein Alan
«Ppard en Donald Slayton nemen
wel deel aan het ruimteprogram-
Amaar zijn om medische redenen
ruimtevluchten uitgesloten.
mate dit gigantische werk groeit,
stijgt ook de onrust onder de vijf en
dertigduizend inwoners van deze
prachtige stad, omdat zij de vrees
koesteren dat de dam, welke volgens
de modernste principes gebouwd is, 't
niet houden zal. Er zijn reeds comi-
té's opgericht „voor de redding van
Gerona". Maar de bouw aan de dam
gaat gewoon door; de Spaanse inge
nieurs hebben verklaard dat zij ze
ker zijn van hun zaak en dat nie
mand iets behoef te vrezen.
Kunstmanen
in ontbinding
Elf voorwerpen die 21 maart door
de Russen werden gelanceerd, zijn
verdwenen of doordat zij op de aarde
gevallen zijn of opgebrand in de
dampkring, aldus een rapport van
het Goddard ruimtevaartcentrum.
Alle voorwerpen waren gekoppeld
aan of gelanceerd met de Kosmos
149 die 31 maart nog steeds in een
baan om de aarde was met vier an
dere geassocieerde delen, metaal-
fragmenten of brokstukken.
Twee van deze voorwerpen „ver
gingen" in de ruimte op 24 maart,
twee op 26 maart, vier op 27 maart,
twee op 28 maart en een op 29 maart.
In het bericht van het Goddard-
centrum werd ook bekend gemaakt
dat de tweede Molniya communica
tiesatelliet van de Russen die tien
tallen Jaren lang in de ruimte zou
blijven 16 maart uit zijn baan ver
dween.
De Amerikanen zullen het be
treuren dat zij niet meer uitgeven
aan de ruimtevaart, heeft het hoofd
van het Amerikaanse ruimtevaart
programma, James Webb, tegenover
de ruimtecommissie van de Senaat
verklaard. Hij meent een twee mil
jard gulden per jaar meer nodig te
hebben dan tot dusver is toegestaan.
De Sowj et-Unie zal binnenkort een
groot ruimtelaboratorium lanceren,
met zes man aan boord, zei hij,
len prestatie waar de VS de ko
mende twee jaar nog niet aan toe
zijn. Het programma is natuurlijk
wat vertraagd door de brand in het
Apollo-ruimteschip, waarbij drie
ruimtevaarders om het leven kwa
men, maar tegen 1969 zal de ach-
De vlucht van de Surfeyor III. die
op weg is naar de maan, verloopt
geheel naar wens. Nadat de anten
nes van de Surveyor op een radio
grafisch bevel van de aarde waren
uitgestoken, heeft de Surveyor zich
gericht op de ster Canopus, waar
door een zuivere koers gestuurd kan
worden. Hedenochtend is een kleine
baancorrectie ingevoerd door een van
de stuurraketten korte tijd te laten
werken. De lancering kan nooit zo
zuiver zijn, dat zonder koerscorrectie
tijdens de vlucht precies het beoog-
"de doel bereikt wordt. Men hoopt de
ADVERTENTIE
NU IS EEN RINCK-BRIL
(door da 5 RINCK-extra's)
VOORDELIGER DAN OOIT
BOTERMARKT 1
TEL. 01710—25036
Het vliegtuigmoederschip
Karei Doorman is gisteren X een
revisie van ruim een jaar weer
het zeegat uitgevaren voor een
proefvaart op de Noordzee. Hier
de oorlogsbodem, getrokken door
enkele sleepboten, bij het uitvaren
van de Nieuwe Waterweg bij
Hoek van Holland.
Surveyor een zachte landing te kun
nen laten maken op ongeveer 100 km.
afstand van de krater Landsberg in
de Zee der Stormen.
De baancorrecties zijn toever
trouwd aan het volgstation Goldstone
in de Mojave-woestijn in Californië.
Hier zal men ook de remraketten in
werking stellen, die bij nadering van
de maan de snelheid ten opzichte van
de maan moeten verminderen van
9600 kilometer per uur tot 13 kilo
meter per uur. Met laatstgenoemde
snelheid kan de Surveyor onbescha
digd een landing doorstaan.
terstand ingvlopen zijn. De eerste
bemande Apollo zal nog dit jaar of
anders zeker begin 1968 worden ge
lanceerd, zei Webb.
Ook in Moskou gaan geruchten
over een nieuwe Russische ruimte
stunt.
Sowjet-technici hebben een spec
taculair nieuw ruimte-avontuur voor
de eerste mei op hun programma
staan, aldus werd door goed inge
lichte zegslieden ln Moskou meege
deeld.
De meningen verschillen. Sommigen
verwachten dat de eerste Russische
kosmonauten de ruimte zullen in
gaan sedert maart 1965. Anderen
denken dat de eerste poging gedaan
zal worden een onbemand ruimte
schip in een baan om de maan te
brengen en daarna naar de aarde te
laten terugkomen.
De berichten over een bemande
vlucht concentreren zich op 'n enor
me capsule die in staat is een re
cord te vestigen met betrekking tot
het aantal mensen dat in één
capsule de ruimte ingaat.
Vijf satellieten
met één raket
De Amerikaanse luchtmacht heeft
meegedeeld vrijdag een poging te
zullen doen vijf aardsatellieten tege
lijk te lanceren met een Titan III-
draagraket. Twee van de satellieten
zullen instrumenten aan boord heb
ben ter registratie van aroomexplosies
en zullen worden gebruikt bfj het con
troleren van de naleving van het ge
deeltelijke kernstopverdrag.
De satellieten zijn sterk verbeter
de versies van de eerder gelanceer
de zes satellieten ter oonstatering
van atoomexplosies. De nieuwe kun
nen zowel kernontploffingen op aar
de als in de ruimte constateren. Hun
bereik strekt zich uit tot de baan
van Mars.
„TEKEN AAN DE WAND
De sluiting van de textiel
fabriek Ter Kuile-Cromhoff
heeft in Twente grote deining
veroorzaakt. Men vraagt zich
af hoe het mogelijk is, dat deze
altijd zo financiëel krachtige
onderneming in enkele jaren
tijd te gronde heeft kunnen
gaan.
Directeur drs. H. P. ter Kalle beeft
gistermiddag op de persconferentie
de achtergronden van de sluiting be
licht. H|j zei, dat Ter Kuile-Crom
hoff uit de markt is geprijsd door de
invoeren uit de Oostbloklanden, waar
hemden en vrijetijdskleding worden
gefabriceerd tegen prijzen, die in
geen enkele verhouding tot een
werkeljjke kostprijs staan.
„Tot einde 1964 hadden we geen
enkel probleem", aldus de heer Ter
Kulle. „We hebben ons artikelpak
ket voortdurend aangepast, steeds
meer nieuwe machines aangeschaft.
Maar de confectie-industrie in Ne
derland koopt niet meer van ons. Zij
kan in het buitenland goedkoper te-
Oost- en West Duitsland op SED-congres
(Van onze oorrespondent)
In Oost-Berlijn begon, zoals wij
gisteren reeds meldden, maandag
het zevende partijcongres van de
Oostduitse communistische partij, de
SED. Ruim tweeduizend gedelegeer
den luisterden naar een vier uur in
beslag nemende redevoering van par
tijchef Walter Ulbricht. In het ver
loop van deze rede stelde Ulbricht
voor, dat de Westduitse kanselier
Kiesinger de minister-president van
de DDS, Willy Stoph zou ontmoeten.
Zij zouden officiële onderhandelin
gen moeten beginnen. Ulbricht her
haalde rijn standpunt dat er twee
Duitse staten zijn en dat West-Rer-
l|jn een bijzondere status heeft.
De regering ln Bonn gaf als eerste
commentaar op Ulbrichts voorstellen
tot een ontmoeting StophKiesinger,
dat dit „een onvoldoende antwoord"
was op de verklaring, die z|j bij mon
de van de kanselier aan het adres
van de SED-partij bij eenkomst had
gericht. In de verklaring waren voor
stellen gedaan, die de situatie voor
de Duitsers dienden te „verlichten".
Een regeringswoordvoerder verklaar
de nog, dat Ulbricht de kwestie van
deze menselijke verlichtingen „uit de
weg" was gegaan.
De sociaal-democraten maakten
bekend, dat z|j de woorden van Ul
bricht aan een nauwkeurig onder
zoek zouden onderwerpen. De SPD
zond tegelijk met de regeringsver
klaring een door haar voorzitter Wil
ly Brandt ondertekende brief aan de
gedelegeerden in Oost-Berlijn, waar
in onder meer opnieuw werd voor
gesteld tot een uitwisseling van
Oost- en Westduitse sprekers te ko*
men, ditmaal te recruteren uit de
Westduitse Bondsdag en de Oostduit
se Volkskammer. Op deze voorstellen
werd op het partijcongres nog in het
geheel niet gesproken. Het congres
duurt echter nog tot aanstaande za
terdag en een recactie werd van
Oostduitse zijde min of meer in het
vooruitzicht gesteld. Of het inder
daad tot een reële bespreking zal ko
men moet betwijfeld worden, daar
in de richtlijnen voor het congres
o.m. te lezen staat, dat geen enkele
regeling met de Bondsrepubliek tot
stand kon komen, zolang deze niet
bereid was de DDR als staat te er
kennen.
Voorwaarden
In z|jn rede stelde Ulbricht dan
ook, dat „beide Duitse staten een
overeenkomst dienden te sluiten over
het opnemen van normale betrek
kingen". Verder zou een verdrag tot
stand moeten komen over het weder
kerig nalaten van geweld, en één
waarin beide staten „de huidige
grenzen van Europa erkennen". Ook
wilde Ulbricht dat beide Duitslanden
het defensiebudget zouden verlagen
en dat zij beiden zouden verklaren
geen atoomwapens te willen bezitten.
Een herenigd Duitsland zag Ulbricht
alleen als dit een „vooruitstrevende
en socialistische staat" zou zijn.
Het partijcongres wordt door 67
buitenlandse gedelegeerden bezocht.
Volgende week maandag begint in
het Tsjechische Karlsbad de topcon
ferentie van communistische par
tijen.
recht. Deze buitenlandse prijzen zijn
zo laag, dat zelfs de Nederlandse
confectieindustrie hier niet tegen op
kan. Zij koopt dus de buitenlandse
produkten en brengt ze onder in het
eigen artikelenpakket, teneinde er
een zekere greep op te houden. Hoe
lang dit kan duren is nog niet be
kend". De heer Ter Kuile zegt niets
te zien in renteloze kredieten aan de
textielindustrie als men aan de an
dere kant de grenzen wijd openzet
voor goedkope textiel, die tegen on
eerlijke, voor de Nederlandse bedrij
ven, vernietigende prijzen wordt
aangeboden.
Namens de fabrikantenvereniging
Enschede zei mr. T. Enklaar dat Ter
Kuile-Cromhoff een bedrijf is, waar
op niets valt aan te merken. Maar
dat het onder omstandigheden moest
werken waaronder zelfs het meest
vooruitstrevende textielbedrijf zal
moeten sneuvelen. Daarom noemde
hij de sluiting van de onderneming
een teken aan de wand.
De drie vakbonden ln de textiel
industrie zouden vandaag in het
Volksparkrestaurant de 180 aan
staande werklozen van dit bedrijf
toespreken en hun meedelen, welke
regeling dit bedrijf heeft getroffen.
De heer G. Poelman van de algeme
ne bedr|jfsbond textiel en kleding.
„De Eendracht" (NW) zei over deze
regeling; „W|j zijn tevreden over
hetgeen de NV Ter Kuile Cromhoff
voor z|jn mensen gaat doen. Deze
regeling voldoet aan de daaraan te
stellen eisen". In totaal werken b|j
dit bedr|jf 185 man, van wie 36
vrouwen. Er zijn 70 personeelsleden
boven de 50 jaar. De beambten zijn
over het algemeen nog jong. De di
rectie kan niet zeggen wanneer de
eerste ontslagen zullen vallen. De af
vloeiing zal een geleidelijk karakter
hebben.
ADVERTENTIE
De gebouwen van Ter Kuile
Cromhoff N.V., één van de oud
ste textielfabrieken in Enschede.
Gisteren werd bekend dat het be
drijf definitief zal worden geslo
ten in verband met de zware bui
tenlandse concurrentie: 185 werk
nemers zullen worden ontslagen.
Michajlow staat
weer terecht
De Joegoslavische schrijver Micha
jlow, kruisvaarder tegen het een-par
tijsysteem van president Tito, moet
zich thans voor de rechter in Belgra
do verantwoorden wegens „vijandige
propaganda tegen volk en staat" en
verspreiding van staatsv|jandlge
vlugschriften". Het derde punt van
de aanklacht: aanzetten tot samen
zwering, heeft men laten vallen. Het
proces, dat gisteren begon, is open
baar en er is veel belangstelling van
de zijde van buitenlandse journalis
ten. Michajlow die bezig is een jaar
gevangenisstraf uit te zitten wegens
een vroegere veroordeling op poli
tieke gronden, zag er gezond uit.
Michajlow wordt in dit proces
het derde in twee jaar, verweten, dat
hij in geschriften heeft gepleit voor
toelating van meer politieke partij
en, zodat de communistische part|J
op allerlei gebied geen monpolie
meer heeft. Michajlow ontkent hier
mee in strijd met de grondwet te
zijn gekomen. De grondwet van 1963,
zo zei hij, staat niet alleen vrijheid
van meningsuiting en persvrijheid
toe, maar ook groepsvorming. Er
wordt niet gezegd, dat de commu
nistische partij een monopoliepositie
moet houden.
Michajlow verwierp de beschuldi
ging dat hij anti-Joegoslavische
pamfletten in het buitenland zou het
ben verspreid. Hij verklaarde dat hij
bedoelde pamfletten over de post had
toegestuurd kregen, net als honder
den andere publikaties en brieven
en ze aan een paar vrienden had
laten lezen. Hij ontkende dat hij ze
„verspreid" zou hebben en noemde
de beschuldiging „lachwekkend en
absurd". „U hebt m|jn artikelen ge
lezen. Een groot aantal ervan is op*
genomen in de dossiers die u voor
u hebt. Hoe kimt u m|j ervan be
schuldigen het land te willen ont
wrichten?" vroeg hij de openbare
aanklager.
De rechter vroeg Michajlow
waarom hij niet naar het buitenland
gegaan was, toen hij een paspoort
had. Michajlow antwoordde: men
heeft mij professoraten aangeboden
aan verschillende Amerikaanse uni
versiteiten, maar ik wil niet naar
Amerika. Mijn plaats is hier". Tot
zover het proces in Belgrado.
President Tlto heeft gisteren ge
waarschuwd dat energiek zal worden
opgetreden tegen alle leden van de
communistische partij, die zich niet
„volgen de regels" gedragen. Hij
zei dit ter gelegenheid van het feit
dat hij 30 jaar geleden leider werd
van de Joegoslavische communisti
sche partij. „In de partij is geen
plaats voor degenen die zich niet
aan de besluiten van de meerderheid
onderwerpen". Niet altijd is op tijd
opgetreden tegen allerlei soorten af
wijkingen, aldus Tito.
De grote jaarlijkse tentoonstelling
„Toonschaal '67" in Voorschoten
staat ditmaal in het teken van de
ruimtevaart.
Na de officiële opening gisteravond
door wethouder W. J. Iestra staat het
Cultureel Centrum de gehele week
iedere avond open voor ieder die met
eigen ogen een raket, satelliet of een
raketvolggrondstation wil zien.
Na langs twee ESRO-satellieten
gegaan te z|jn ontmoet de aardse
sterveling vrijwel alles, dat te ma
ken heeft met de ruimtevaart. De
medewerking welke verleend werd
door nationale en internationale or
ganisaties is groot. De Engelse en
Franse Ambassades, de Estec, Nasa,
de Nederlandse Vereniging voor
Fokker, Philips Telecommunicatie,
Ruimtevaart en vele andere instan
ties stonden niet alleen hun model
len af. maar ook hun instructeurs.
De tentoonstelling leeft door de
vele werkende modellen zoals de
„Early-bird" ten behoeve van de te
levisie en ook door de vele bandop
namen van gesprekken der ruimte
vaarders.
Een enthousiaste Rudolf Spoor, re
gisseur der NTS, houdt iedere avond
om 8 uur lezingen en laat z|jn unie
ke verzameling van ruimtevaartar
tikelen bewonderen.
Wethouder Iestra sprak de wens
uit tijdens de opening, dat deze ten
toonstelling in de belangstelling zal
mogen staan van Voorschoten en
omgeving.
Gisteravond waren alle buiten
landse inwoners van Voorschoten
uitgenodigd door het gemeentebe
stuur en ook de films met de lezing
werden in de Engelse taal vertoond
en gesproken door de heer R. Spoor.
