mponerende
De vrouwen
voorstelling
van Troje"
Tekort
tot 2,3
kunst
IS RAIFFEISENBANK
kaleiöoscQQp
ZEDEMANIAK TEGEN BLOOT
Eigentijdse visie
Sumerische muziek
4000 jaar oud
dAQ 18 APRIL 1967
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 11
PREMIERE HAAGSCHE COMEDIE9
(Van onze kunstredactie)
Jean-Paul Sartre enkele jaren geleden, met het doel een
;e Griekse tragedie zodanig te bewerken dat het Théatre
ional Populaire er een verantwoorde eigentijdse opvoering
kon geven, zijn keus liet vallen op Euripides' „De vrouwen
Troje", leek die keuze aanvankelijk enige vragen op te
jen. Van alle mogelijke stukken was dit werk van Euripides
de klagende vrouwen van het verslagen Troje, een dag
jt de Grieken waren binnengetrokken, de mannen hadden
noord en de huizen verwoest, immers een der meest sta-
jcbe stukken, bood het de minste speelkansen.
was Jean-Paul Sartre zèlt. Europa minachtend neerzien op Afri-
1 ka en Azië, maar dat zij het juist
zélf zjjn, die barbaars optreden, dan
vindt men dat niet letterlijk bi) Euri
pides terug. HU stelde echter Grieken
tegenover de niet-Griekse Aziatische
barbaren en de begrippen, welke
Sartre heeft gebruikt, zijn slechts
hedendaagse synoniemen voor deze
tegenover elkaar gestelde groepen.
Strakke lijnen
Het is in deze geest, dat Joris
Diels het stuk bij de Haagsche Co-
medie heeft geregisseerd. Zaterdag
avond ging de première ervan in de
het maandblad van het T.N.P,
iruari 1965, een maand voor dit
diap zijn bewerking van „Les
nnes" onder regie van Georges
in het Theatre du Palais de
lot in première deed gaan, ant-
op die vragen gaf. Meer dan
ihepper van speelbare toneelmo-
beden had Euripides Sartres on-
nbare waarschuwen tegen iede-
rm van oorlog. Daarbij
dat Euripides, anders dan
ylos, bij wie nog een onaange-
eloof in de mysterieuze krach-
ai de Goden te vinden is, niet
een vrij scherpe twijfel ten
n van het Godendom tot uit
ing bracht, maar hier en daar
tot een volledige ontkenning
i"n geheimzinnige macht durf-
jaan. Juist dit facet in werk dat
jaar geleden werd ge
ien, moest juist Sartre aanspre-
werd, zo zegt hij zelf, ten tij
de Algerijnse oorlog opnieuw
iet werk geconfronteerd. Het
daarom ook geen wonder he-
lat hij in zijn bewerking juist
ce sterk naar voren haalde, dat
bijzette aan zijn, Satre's. ver
ing van dit 20ste eeuwse con-
Dat het deze gruwelijke kolo-
oorlog van zijn vaderland
rijk met de zich naar onaf-
ijjkheid vechtende Afrikaanse
was, die hem in „De vrou-
rsn Troje" de verhouding tussen
önaars en overwonnenen, tus-
ropese onderdrukkers en niet-
feinig vrijheden
Ire's bewerking van de oude
tragedie op deze manier te-
treden houdt echter het ge-
n dat de mening post vat, dat
ranse auteur het werk alleen
gebruikt om zjjn eigen, sterk-
k getinte 20ste eeuwse mening
een conflict van deze tijd in
van Euripides van het to
il te laten verkondigen. En dat
niet geheel waar. Want Sartre
zich, bij zijn pogen het oor-
lelijke treurspel over te bren-
een taal. die in onze tijd
aanspreekt, begrijpelijker is
tthtstreekscr, betrekkelijk wei-
rrijheden veroorloofd,
er, het begrip Europa heeft
nooit gehanteerd en als
een van de vernederde en door
verdriet verslagen Trojaan
ouwen in een felle aanklacht
uitroepen dat de mannen van
Kon. Schouwburg in Den Haag. Het
lijkt alleszins verantwoord te zeggen,
dat deze opvoering van „De vrou
wen van Troje" een van de hoogte
punten uit het Haagse toneelreper
toire van dit seizoen is geworden.
Diels heeft er geassisteerd door
Carl van der Plas een prachtig
uitgebalanceerde voorstelling van ge
maakt vol fraai-gecomponeerde to
neelbeelden.
Het bleef echter niet bij deze
onvermijdelijk statische visuele
theater-effecten, want binnen het in
strakke lijnen opgetrokken kader van
de voorstelling bleek zowel aan Euri
pides als aan Sartre als bewogen
waarschuwers tegen het oorlogvoeren
volledig recht te worden gedaan.
Gave prestaties
Regisseur-vertaler Joris Diels, die
zelf het stuk opende en sloot als Po
seidon (met een klassiek aandoend
masker van Lisette van Meeteren)
had een aantal vrouwelijke leden
van De Haagsche Comedie tot een
homogene groep treurende Trojaan
se vrouwen weten te transforme
ren. aan het hoofd waarvan Anny de
Lange als de Trojaanse koningswe
duwe Hekuba een zeer gave prestatie
leverde. Uiterst gevoelig en prachtig
van nuancering personifieerde zij in
dringend het verdriet van de over
wonnenen. Anne-Marie Heyilgers
al eef-der in de openingsdialoog met
Poseidon als de Godin Pallas Athena
verschenen zette tegenover haar
een goede coryfee, een koorleidster
voortreffelijk van dictie en overtui
gingskracht en Trins Snijders greep
alle kansen, welke de rol van Andro
mache haar bood in de scène waar
in de Grieken haar haar kind af
nemen. Do van Stek speelde als de
priesteres Kassandra, die als bijzit
wordt opgeeist door overwinnaar-ko
ning Agamemnon in een vlijmscher
pe scène met de Griekse boodschap
per Talthybios (precies op maat ver
tolkt door Leo de Hartogh) al haar
niet geringe talenten uit. Carl van
der Plas bleek, behalve assistent van
regisseur Diels. ook een waardige
Spartaanse koning Menelaos, die al
le barse bedoelingen ten spijt, zich
toch weer om de vinger laat winden
door de overspelige Helena (een dui
delijke als zodanig neergezette Paula
Petri) zijn weggelopen vrouw waar
om de hele Trojaanse oorlog is be
gonnen.
Anne-Wil Blankers, Mary Duyven-
dak, Trudy Labij, Anne Oostveen,
Nanni Vermeer en Bep Wester
duin tenslotte completeerden, met nog
acht treurende Trojaanen in niet-
sprekende rollen het koor van we
nende. wanhopige, zich vergeefs ver
zettende vrouwen.
Die met elkaar niet alleen de titel
aan deze tragedie van Euripides
hebben gegeven, maar tevens het
centrale punt van zijn in een voor
treffelijke indrukwekkende voorstel
ling. Binnen het kader waarvan
Jean-Paul sartre op basis van Euri
pides' klassieke werk nog eens haar
scherp duidelijk maakt, dat aan een
oorlog uiteindelijk niet alleen de ver
slagenen maar ook de overwinnaars
ten ondergaan.
Voorstellingen verstoord
(Van onze correspondent).
Een zedemaniak in Rotterdam laat veel van zich spreken.
Tijdens de voorstelling die het cabaret Adam en Eva gister-
avoAd in het Piccolo Theater in Rotterdam bracht, rende hij
bij het eerste nummer het podium op, greep op hardhandige
manier Fiet Koster vast en riep „Dit kan niet, dit is te bloot".
Hij bleef dat roepen en eiste bovendien zijn geld terug toen men
hem met vaste hand de zaal uit werkte.
Zaterdagavond, op de première van
de serie voorstellingen die het caba
ret geeft, had de man (ongeveer 30
jaar, bril, snorretje) zich al aange
kondigd. Hij was de artiesteningang
binnengekomen en had aan Frans
koopt gewoon een kaartje en wacht
op zijn plaats tot hij een object voor
zjjn gram ontdekt. De afloop van zijn
campagne is ook dezelfde: hij wordt
gewoon de zaal uitgezet. Onnodig
te zeggen dat; er nooit enige reden
is voor zijn aantijgingen. Commen
taar van Frans Koster: „Wat zal die
man het moeilijk krijgen in de zo-
Maria Callas
klaagt reder aan
De beroemde zangeres Maria Cal
las in een rode japon met witte tul
band om zat gisteren met haar
vriend Onassis (61). de Griekse
scheepsmagnaat, in de zaal van het
Londense Hoge gerechtshof als aan
klagers In een proces tegen een an
dere Griekse reder, de 77-jarige Pa-
naghis Vergottis, met wie belden ja
renlang waren bevriend.
Maria Callas had een bedrag van
60.000 pond sterling (6 min. gulden)
belegd in een der maatschappijen van
de heer Vergottis, maar deze zou
haar de desbetreffende aandelen heb
ben onthouden. Maria Callas en
Onassis beschuldigen de heer Ver
gottis bovendien van chantage, want
hij had gezegd dat indien zij het zou
den wagen als getuigen in een proces
tegen hem op te treden dit tot schan
daal zou leiden, zowel in de rechts
zaal als in de pers. De zaak zal
waarschijnlijk enkele dagen duren.
Koster naar „een van de dames" ge
vraagd. De leider van het cabaret
verwees hem naar zijn echtgenote,
die de man tot haar verbazing hoor
de vragen of het waar was dat zij
bloot of te bloot optrad. Nadat Frans
Koster hem buiten de deur had 'ge
zet, werd de man niet meer gezien.
Hij wordt berucht
Door de kuisheidscampagne van de
maniak worden de Rotterdamse po
dia langzamerhand berucht. Vorige
week dinsdag beklom hij het toneel
van de Lantaarn om de Amerikaan
se balletdanser Daniel Nagrin te
verwijten dat hij onvoldoende ge
kleed was in hemd en broek. De vrij
dag daarvoor schoot hij vanuit de
coulissen tijdens een voorstelling van
„Wie kan er twee heren dienen" in
de schouwburg plotseling op de ac-1
trice Simone Rooskens toe om haar
eenzelfde verwijt te maken. Tenslotte'
is hij een goede bekende van de Hof-
stad Operette. Tijdens de serie voor-
stellingen in maart in het Luxor
Theater probeerde hij tot drie keeri
toe op verschillende avonden het po- j
dium te bereiken, onder het roepen j
van „Deze vrouw is te bloot gekleed.j
Daar ga ik wat aan doen".
„Kuisheidsritlclei-''
Succes voor Nat.
Ballet in Lissabon
Alle bladen in Lissabon prijzen de
eerste uitvoering van het Nationaal
Ballet uit Nederland, dat in het Sao
Carlos Theater heeft plaatsgevonden.
„Wat wij gezien hebben is voldoen
de bewijs, dat het ballet in enkele
jaren een waarlijk inetrnationaal ni
veau heeft bereikt", schreef „Diario
de noticias".
„De voorstelling van het Nationaal
Ballet uit Nederland is een gebeur
tenis, die op hoog artistiek peil
stond", aldus „O Seculo".
Alle critici waren één in hun lof
voor de directrice van het ballet,
Son ja Gaskel en de dansers David
Holmes, Anne Maria Holmes, Olga
de Haas en Simon André.
In Hoofddorp
Kindercircus geeft
geld voor padvinders
en hemofiliestichting
O
Tijdens de openingsvoorstelling van
het seizoen 1967 van het Nederlands
Nationaal Kindercircus uit Hoofd
dorp overhandigde de erevoorztter,
de burgemeester van Haarlemmer
meer, mr. F T Dijckmeester, twee
cheques ter waarde van duizend gul
den, zijnde de verdiensten van het
circus over 1966. Eén cheque werd
overhandigd aan prof. S van Cre-
veld, directeur van de Nederlandse
Hemofiliestichting. welke zich bezig
houdt met het genezen van lijders
aan bloederziekte. De tweede cheque
ging naar de heer J. Stuiver ten be
hoeve van een nieuw clubhuis voor
invalide padvinders in Leiderdorp.
Winstprincipe ook
in sowchozen
Het nieuwe, op het winstprincipe
gebaseerde economische stelsel in de
Sowjet-Uniet zal geleidelijk aan ook
in alle sowchozen (staatsboerderijen)
worden ingevoerd. Een desbetref
fend besluit is door het centrale par
tijcomité genomen. Volgens Tass zal
het nieuwe systeem waarmee in 2.500
industriële ondernemingen al goede
resultaten zyn bereikt, voorlopig bij
wijze van proef in 390 van de in to
taal 12.000 sowchozen worden toege
past. Door deze hervorming krijgen
de bedrijven grote vrijheid van han
delen en de mogelijkheid, de produk-
tie door premies te stimuleren.
Het nieuwe plan verplicht de staat
aan de sowchozen dezelfde prijzen
voor hun produkten te betalen als
aan de kolchozen (de collectieve
landbouwbedrijven), die op het ogen
blik circa tien procent meer ontvang
en. De kredietfaciliteiten zullen ver
der aanzienlijk worden verruimd.
ADVERTENTIE
waar ruim
f. 5 miljard
wordt
gespaard.
Ruim 5 miljard
gulden, gespaard bij
de Raiffeisenbank
door meer dan
2 miljoen spaarders.
spaarbank en alle bankzaken
Minister Witteveen maakt balans op
Ten gevolge van sterk ge
stegen uitgaven en vermin
derde ontvangsten bedraagt
het tekort op de begroting 1967
niet 1.176 miljoen gulden, maar
2.319 miljoen, aldus blijkt uit
een nota, die minister Witte
veen van Financiën het parle
ment heeft voorgelegd.
Vooropstellend, dat het huidige be
grotingsbeeld nog tal van onzekerhe
den bevat komt de minister tot de
conclusie, dat de uitgaven, die op de
oorspronkelijk ingediende begroting
op 20.152 miljoen gulden werden
geraamd, 963 miljoen hoger zullen
zijn en 21.115 zullen bedragen. De
ontvangsten daarentegen zullen 160
miljoen lager zijn dan oorspronke
lijk werd voorzien en 18.796 miljoen
gulden in plaats van 18.976 mil
joen bedragen.
Marco Bakker (Paul Lesage)
en Maria Boender (Henriette Le
sage)hoofdrolspelers in de muzi
kale komedie Chambre Séparé",
waarvan de Nederlandse Opera
Stichting vanavond de premiere
geeft in het Kurhaus Paviljoen.
Theorie op kleitafeltje
Volgens een Belgische musicologe, dr. M. Duchesne-Quillemin van
de universiteit van Luik, bevat een kleitafeltje in het museum van
de Universiteit van Pennsylvania gegevens, die onze kennis van de
muziek met op zijn minst 1000 jaar verlengen.
Het 4000 jaar oude kleitafeltje vertoont een toonschaal van sume
rische muziek, die ouder is dan elk eerder ontdekt muzikaal stelsel.
Gistermorgen werd in de
van het nieuwe stations-
op de luchthaven namens
een kunstwerk van An-
Volten overgedragen aan de
die van de NV Luchthaven
onw iVhol. Op de foto v.l.n.r. de
Hul, directeur van de lucht-
w. de heer V. d. Wal, presi-
iirecteur KLM, André Vol-
zn de heer Van Stapele, di-
Wr van de luchthaven.
Het tafeltje berust reeds bijna 70
jaar in de archieven van het mu
seum, maar niemand wist precies
wat de inscriptie betekende, tot dr.
Duchesse-Guillemin er kort geleden
een bezoek bracht.
„Het is geen partituur', zeide zij,
„het is slechts een muziektheorie".
Zij deelde mede, dat de Sumeniers,
die ongeveer 4000 jaar geleden tussen
Tigris en Eupla-aat leefden, bij hun
feesten, optochten en godsdienstige
plechtigheden veel gebruik maakten
van muziek. Zij etsten him partitu
ren op kleitafeitjes met gebruikma
king van een wigvormige spijker
schrift. zoals zij ook bij het schrij
ven gebruikten.
Het tafeltje van het museum be
vond zich onder duizenden, die door
een oudheidkundige expeditie van
het museum zijn opgegraven te Nip-
poer, dat eeuwenlang het culturele
centrum van Mesopotamië is geweest.
Dr. Duchesne-Guillemin zeide, dat
de Sumeriers een zeer geavanceerde
cultuur hadden en dat zij „enkele
zeer mooie" muziekinstrumenten heb
ben geproduceerd, hoofdzakelijk har
pen en lieren. Zij gaf als haar me
ning te kennen, dat de Sumerische
muziek waarschijnlijk zeer veel leek
op de muziek van het Midden-Oos
ten.
Volgens minister Witteveen zal het
budgetaire kastekort ongeveer 100
miljoen gulden hoger zijn dan het be
grotingtekort. dus 2,400 miljoen gul
den. Dit onder andere als gevolg van
een versoepeling van het voorgeno
men regime met betrekking tot de
nadere voorlopige aanslagen Inkom
stenbelasting en een geringer effect
voor 1967 op kasbasis van de
aanvullende belastingmaatregelen.
Rekening houdend met de finan
ciering van het tekort van het ge
meentefonds en met disposities ten
behoeve van het E E G-ontwikke
lingsfonds zou de totale behoefte van
het Rijk aan financieringsmiddelen
op 2,650 miljoen kunnen worden ge
steld.
Van de reserveringen op de voor-
inschrijfrekeningen, die thans voor
1967 op 1300 miljoen worden ge
raamd, is 100 miljoen ter beschik
king gesteld van de gemeenten. Uit
gaande van het resterende bedrag
van 1200 miljoen en in aanmerking
nemend de in de aanvang van dit
jaar op de open kapitaalmarkt ge
plaatste lening van 250 miljoen blijkt
nog een financieringstekort van het
Rijk te bestaan.
„Gelet op de huidige conjuncturele
situatie en de omstandigheid, dat de
toeneming van het tekort in belang
rijke mate wordt veroorzaakt door de
conjuncturele teruggang in de belas
tingontvangsten, ligt het niet in de
bedoeling het resterende financie
ringstekort geheel op de open kapi
taalmarkt te dekken," aldus de mi
nister. Ongeveer 600 miljoen gulden
zal in de vorm van kortlopende le
ningen, dus inflatoir worden gefinan
cierd.
Minister Witteveen zegt in zijn
overzicht, dat rekening is gehouden
met het wetgevend programma van
het overgangskabinet-Zijlstra, zonder
dat dit echter een uitspraak van het
kabinet-De Jong over dit programma
Fleisclimann
neemt ontslag
Ernest Fleischmann, die het Lon
dense Symfonieorkest heeft helpen
opbouwen tot een van de leidende
orkesten in de wereld, heeft na 8 jaar
als zakelijke leider wegens een con
flict met de raad van bestuur zijn
ontslag genomen. Hij heeft geweigerd
met de pers te praten.
Aangenomen wordt, dat het ge
schil is ontstaan over het aantal
buitenlandse tournees die het orkest
nodig heeft om zijn internationale
reputatie te handhaven. Sins Fleisch
mann de leiding kreeg heeft het or
kest twee tournees rond de wereld
gemaakt en elk jaar in New York en
Florida gespeeld.
Verleden jaar zomer kwam het or
kest extra in het nieuws omdat vrou
wen en verloofden van de orkestle
den op een festival in Florida mini
rokken hadden gedragen. Fleisch
mann beweerde, dat de berichten
hierover sterk overdreven waren.
President van het orkest is Barry
Tuckwell, die tevens de eerste hoorn
speler is. Hij is de broer van Patri
cia Tückwell, met wie de graaf van
Hare wood, neef van Koningin Eliza
beth. hoopt te trouwen als zijn eecht-
scheiding definitief is geworden.
inhoudt. Het kabinet-Zijlstra nam de
uitgavenramingen van het kabinet-
Cals in de ontwerpbegroting 1967 als
uitgangspunt over. Het kabinet- Zijl-
stra houdt rekening met besparingen
tot f 91 miljoen. Deze besparing
wordt echter overtroffen door maat
regelen tot bestrijding van werkloos
heid.
Namaak
Nachtwacht
naar Ver. Staten
Een copie van De Nachtwacht van
Rembrandt zal vandaag roet het ms.
„Katsedyk" uit Rotterdam naar de
V.S. vertrekken. De copie heeft de
zelfde omvang als het origineel, de
belangrijkste publiektrekker van het
Rijksmuseum in Amsterdam. De
duplo-nachtwacht is ruim 40 jaar ge
leden gemaakt door de kunstschil
der M. J. Korpershoek in opdracht
van een familie Van Vliet in Laren.
Voor de oorlog is het schilderij vele
malen in buitenlandse musea ten
toongesteld. In de jaren 40-45 raakte
het zoek en na de oorlog kwam het
enigszins beschadigd in ons land te
rug. Een erfgenaam, de heer H. van
Vliet in Caracas laat nu het onlangs
gerestaureerde doek naar Houston
(VS) verschepen.
Expositie „De
wereld op papier"
Gisteren is de tentoonstelling „De
Wereld op Papier", die gewijd is aan
de Amsterdamse cartografie in de 17e
eeuw, in het Amsterdams Historisch
Museum „De Waag" opengesteld.
De expositie wordt gehouden ter ge
legenheid van het 3e Internationale
Congres over de Cartografie, dat
diezelfde dag in Amsterdam is be
gonnen. De samenstelling van het ge-
exposeerde werk verzorgden dr. ir. C.
Koeman, lektor in de cartografie
aan de Universiteit van Utrecht en
mej. Y. M. de Vrij.
Lof voor Ivens
De Noordvietnamese premier Pham
Van Dong heeft de Nederlandse
filmregisseur Joris Ivens en diens
vrouw geprezen voor hun steun aan
Hanoi's strijd tegen de Amerikanen,
zo meldt het Noordvietnamese pers
bureau. De premier ontving hen tij
dens hun huidige bezoek aan Noord-
Vietnam. De door Ivens bij een vorig
bezoek in 1965 vervaardigde film
„Hemel en aarde", vertoond in vele
Westeuropese en andere landen, had
de mensen een beter begrip helpen
geven van de strijd der Vietnamezen,
aldus het persbureau.
