Hoskou hevelt Balten
)ver naar Kazachstan
ieiharde wegvoering in Stalin-stijl
vervangen door arbeid in de steppen
WITTE KRUIS
Het was vorige zomer, om pre
cies be zyn in juni 1966, een
kwart eeuw geleden, dat de Sov
jet-Unie een aanvang maakte
met de massale wegvoering van
de bevolking der Baltische lan
den, Estland, Letland en Li-
tauen. Sinds 1941 heeft het com
munistisch regime in Letland
één op iedere zeven inwoners
naar een gevangenis of een
strafkamp gesbuurd. Norilsk,
aan de Noordelijke IJszee, heeft
voor de Letten dezelfde beteke
nis als de massagraven van Ka-
tyn voor de Palen. In die Russi
sche strafkampen bevinden zich
nog bal van Lebten en è.ls zij
daaruit vrijkomen wat nog al
lerminst zeker is zal dat toch
niet vóór 1975 zijn. Dr. O. Mak-
stemieks te Oegsbgeest, voorzit
ter van de Letse Vereniging in
Nederland, schreef bijgaand ar
tikel, dat een schts geetfe en
tikel, dat een schets geeft van
de tragiek van de Letten en de
beide andere Balbische volken
sinds het ogenblik, dat het Bal
bische gebied door de Russische
legers werd bezet.
toSDAG 12 APRIL 1967 LEIDSCH DAGBLAD
SPECIALE AANBIEDING:
LEUK WOLLEN BRETEL
BROEKJE EN FLEURIG
GESTREEPTE TINO. VOOR
LEEFTIJD lV2-4 JAAR.
DEZE VOORDELIGE
COMBINATIE REEDS v.a. ƒ9,75.
eeds acht maanden voordat
Russische legers in juni
tot bezetting van de Bal-
kg landen overgingen, wa-
Moskou al voorschriften
resteld inzake de arrestatie
wegvoering van „sociaal
raarlijke elementen" in Est-
d, Letland en Litauen. Tot
„gevaarlijke elementen"
loorden de boeren, de gees-
jken en de intellectuelen.
de boeren aangaat: of-
oon er vijftien jaar na de
e revolutie geen zelf-
boer meer in de Sow-
Unie te vinden was en dit
bevolking alleen maar na-
had gebracht, konden de
ihthebbers in het Kremlin
blijkbaar geen goede toe-
ist voor de Baltische lan-
denken zonder het ver-
jnen van de zelfstandige
ren. In de Sow jet-Unie was
verklaard aan kerk
geestelijkheid: in de Balti-
staten werd dit voorbeeld
lgd. En de intellectuelen
en ongewenst, omdat zij de
n vormden van het cultu-
en sociale leven en waren
egroeid in de tradities van
christendom en van eer
voor de beginselen van
en gerechtigheid.
*n het SowjetrussJsche leger de
khe landen eenmaal onder de
bad gelopen begonnen geregeld
nde personen te verdwijnen zon-
dit zjj ook maar een spoor ach-
tlen. Op 13 en 14 juni 1941 be-
dat schrikbewind van de weg
ingen zijn hoogtepunt. Een week
verklaarde Hitler-Duitsland de
(f aan de Sowjet-Unle, hetgeen
tre deportaties uit de Baltische
in verhinderde. Later vond men
Ijst van de personen, die na die
Slmpe nachten van juni 1941 even-
op de nominatie hadden gestaan
nggesleept te worden.
ar de oorlog tussen nazi-Dults-
rn de Sowjet-Unie mocht dan
pauze hebben betekend in de de
ities, daarmee was het leed van
laltische landen nog lang niet
Een groot aantal Letse pa-
werd gefusilleerd en hun
tlijke overschotten werden later
Bevonden in hetzelfde soort mas-
aven zoals ook de nazi's hebben
laten. In de tijd van één jaar
etrussische terreur werden
1 personen vermoord of wegge-
bijna 2% van de bevolking van
nd. In de drie Baltische landen
men bedroeg het aantal slacht-
ongeveer 150.000. Voorts slaag-
250.000 Balten er na de oorlog in
onderkomen te vinden in Wester
inden. De meesten van hen zijn
tog getuige van geweest hoe on-
«elijk dat bloedige regime van de
jetrussen is geweest en zij vra-
zich nog steeds af met welk
de Sowjet-Unie zich durft op te
pen als de verdedigster van de
iten der kleine landen en hoe zfj
t! te verklaren, dat zij de pas
afsnijden aan het „imperialisme"
Westerse grootmachten
wrlgens, hoe hard de Sowjetrus-
ie terreur van 1941 aankwam, de
chrikkelykste beproevingen zou-
nog komen, namelijk in 1944, toen
rode legers de drie Baltische lan-
die een tijdlang onder Duits
loer hadden gestaan opnieuw
'tten. Mèt het leger kwamen de
kisten (de mannen van de ge-
t staatspolitie) en de comman-
gespecialiseerd in het uitroeien
de „vijanden van de Sow-
Unie", echte of vermeende,
periode van Sowjetrussische on-
nselijkheid duurde tot in 1951, met
I als hoogtepunt. Slechts weinigen
-0.35
slaagden er toen in de Baltische lan
den te ontvluchten. Volgens betrouw
bare schattingen kan het aantal ver
volgden en weggevoerden gesteld
worden op 10 a 15% van de bevolking
der drie Baltische landen. Dit bete
kent, dat het communistische regime
Stalin 600.000 tot 900.000 perso
nen heeft weggevoerd of gedood.
Vijfmaal zoveel
Om als Nederlanders een indruk te
krijgen van hetgeen zich in de Bal
tische landen heeft afgespeeld en hoe
groot de omvang van de verschrik
kelijke Sowjetrussische terreur is ge
weest, waaronder hun bevolkingen
gebukt zyn gegaan en thans nóg gaan,
dient men te weten, dat de ongeveer
250.000 Nederlanders, die in de oorlog
het leven verloren, ongeveer 3 van
de totale bevolking hebben uitge
maakt. In de Baltische landen ging
het echter om 10 15 d.w.z. drie
tot vijfmaal zoveel.
Statistieken zeggen echter niet al-
s. Dagelijks leest men in de dag
bladen over ongevallen op de weg,
die doorgaans als „onvermijdelijke
tol aan het verkeer" worden be
schouwd. De statistieken over ver
moorde Balten, Kaukaziërs, Turkme-
niërs of Tibetanen zijn echter heel
wat anders dan cijfers over ongeval
len langs de weg. In normale geval
len waren deze mensen ongetwijfeld
thuisgebleven, hadden zy verder ge
leefd en gewerkt voor hun levenson
derhoud en dat van hun gezin. De
door een krankzinnige begripsleer
voortgedreven communisten hebben
deze mensen weggevoerd om er goed
kope arbeidskrachten van te maken
en tegelijk het volksbestaan van hun
slachtoffers te ontwrichten. Het ir
xisme en leninisme waren in begin
sel gekant tegen het uitbuiten van
een individu door een ander. Maar
in de praktijk werd een geraffineerd
systeem uitgevonden, dat niet alleen
het individu uitbuit maar ook de
kleine, vredelievende volkeren.
Wanneer het gaat om „het uitroe
ien van sociaal gevaarlijke eelmen-
ten" om de gewone woorden van
Moskou te gebruiken kan een nor
maal denkend mens zich moeilijk
ADVERTENTIE
Nog altijd
legende de wereld ingestuurd, dat
het schrikbewind van de dwangar-
beidskampen voor politieke gevange
nen tot het verleden was gaan be
horen. Chroesjtsjow heeft zijn uiter
ste best gedaan de schuld van alle
wreedheden en moorden op de rug
van zijn voorganger te schuiven. Het
is evenwel zeker, dat die kampen
ook ten tijde van Chroesjtsjow nog
bestonden en het is even zeker, dat
er nu nog bestaan. Indien het pro
ces tegen de twee Sowjetrussische
schrijvers Sinjawski en Daniel er
niet de aandacht van de wereld op
had gevestigd, dan zou het lichtge
lovige Westen gedacht hebben, dat
de poorten van deze kampen reeds
lang waren vastgeroest. Wie wel eens
een dagblad inkijkt heeft namelijk
kunnen lezen, dat het tribunaal hen
veroordeelde tot resp. vijf ep zeven
jaar dwangarbeid in deze kampen.
De dom van Riga
IK HOUD HET
BIJ POEDERS
voorstellen, dat daartoe bijv. ook
kleuters en aanstaande moeders be
horen, of andere volstrekt onschuldi
ge of neutrale categorieën uit de be
volking. Toch maken dergelijke per
sonen een flink contingent uit van de
weggevoerden. Bij de in 1941 wegge
voerde Letten was meer dan één vijf
de onder de zestien jaar. Deze „ge
vaarlijke elementen" werden samen
gepakt in beestenwagens en naar Si
berië gevoerd
Het is bekend, dat in de moeras
sen van Moldavië nog de kampen
Potma en Jawa bestaan. Het is even
eens bekend, dat daar nog Letten
opgesloten zitten tot 1970 en 1975, in
dien hun straftijd althans niet wordt
verlengd Het verlengen van de in
terneringstij d was en is in de Sow
jet-Unie geen uitzondering. Het is
meer dan eens voorgekomen, dat
een gevangene, veroordeeld tot 25
jaar opsluiting, zijn internering ver
lengd zag met een nieuwe periode
van 25 Jaar
Toen in het Noordpoolgebied de
steden Norilsk en Workoet werden
gesticht en in de Oeral industriële en
strategische centra, volstonden een
of twee jaar verblijf om de veroor
deelden de eeuwige rust te verschaf
fen in de onmetelijke ijswoestijn. Ve
le graven van Balten bevinden zich
dan ook in Centraal-Azië en in het
Verre Oosten. De Sowjet-Unie kan
zich niet alleen beroemen op talrijke
strafkampen van grote omvang
waarvan het doel is de voor de
industrie beschikbare arbeidskracht
te vergroten maar ook op een
groot aantal gevangenissen voor po
litieke gevangenen. Dit aantal is niet
verminderd. In de nabijheid van die
gevangenissen staan bijzondere ge
bouwen „peresilki")waar de poli
tieke gevangenen worden bijeenge
bracht alvorens naar de verst afge
legen plaatsen van de Sowjet-Unie te
worden vervoerd.
Vele namen
De beruchte Tsjeka („veiligheids
politie") behoort nog altijd niet tot
het verleden. Ze heette, als de voor
afgaande naam al te zeer besmet
was, achtereenvolgens OPOE, NKWD
MWD, MGB en KGB. Voor de weg
voeringen van 1940/'41 en die van
1944 tot 1951 vervulde deze schrik der
bevolking een speciale rol bij aan
houding en vervoer. Zo werden de
arrestanten verplicht een formulier
te tekenen, waarin zy verklaarden
vrijwillig have en goed te verlaten
om naar de taiga (woudgebiedent of
de Siberische toendra te vertrekken.
Voorts had de Tsjeka geraffineerde
foltermiddelen uitgedacht om hen,
die tegenstand boden, in korte tijd
ertoe te brengen hun verzet op te
geven. De methoden zijn in de loop
van de jaren echter veranderd en zo
zijn de moordpartijen in de onder
aardse kelders van de Tsjeka ver
vangen door het wegvoeren als kos
teloze arbeidskrachten ten bate van
de Sowjetrussische vooruitgang
De Sowjet-Unie en haar zogenaam
de bondstaten waartoe ook Let
land, Estland en Litauen behoren
kennen ook nu nog naast een minis
terie van Opvoeding en sociale voor
zorg een ministerie van de Tsjeka,
dat officieel de zakelijke naam draagt
van „Algemeen departement van
staatsveiligheid". De leider van dit
departement heeft de rang van mi
nister en onder zijn bevoegdheid val
len het toezicht op en de aanhouding
van personen, die ervan verdacht
worden tegen het regime te zijn. Het
bestaan van dit ministerie is voor
zien In de grondwet.
De Tsjeka houdt zich ook bezig met
censuur op de briefwisseling in de
Baltische landen zelf en natuurlijk
ook en vooral met de censuur op de
in- en uitgaande post met het bui
tenland. De censuur ten tijde van het
tsarisme was een kleinigheid in ver
gelijking met hetgeen de staatsveilig-
heids-politie onder communistisch re
gime op dit gebied heeft laten zien.
Sluwe methoden
Soms zou men zeggen, dat er
schuchtere pogingen worden gedaan
de methoden van het stalinistische
regime te verlaten. Maar in feite zijn
de wegvoeringen in de keiharde Sta-
lin-styl vervangen door sluwere prak
tijken. Zo zien de Letse intellectue
len en in het bijzonder de jeugd zich
verplicht gedurende drie jaar, vijf
jaar of meer te gaan werken in de
steppen van Kazachstan. Tegelijker
tijd geven pers en radio hun de
„raad" zich daar voor het leven te
vestigen. Zij zyn in de letterlijke zin
van het woord niet meer gewenst in
hun eigen land. Daardoor vermindert
de bevolking van de Baltische lan
den stelselmatig: ze wordt vervan
gen door Russische burgers
Tegenover de leugens van Moskou,
dat de aanhechting van Estland, Let
land en Litauen aan de Sowjet-Unie
„vrijwillig" geschiedde en dat de be
volking dezer landen „vrijwillig"
naar de barre Ijsvlakten van Siberië
vertrok, staat ais een paal boven wa
ter, dat de Balten, om hun vrijheid
en onafhankelijkheid te verdedigen,
niet minder moedig gestreden heb
ben dan de Hongaren of andere on
derdrukte volkeren. Vooral sinds 1944
en 1945 was er een grote verzetsbe
weging in de drie Baltische staten.
Tot in 1951 was het gehele grond
gebied van dese landen één groot
slagveld, waar partisanen vochten in
de bossen en de moerassen. Zelfs
tot in 1956 werden hier en daar nog
gevallen van gewapend verzet vast
gesteld. Maar de commando's van de
MVD uit Moskou, speciaal opgeleid
voor de strijd tegen de partisanen,
zijn er tenslotte in geslaagd het open
lijke verzet te breken. Inplaats daar
van kwam het passieve verzet, dat
de bezetter tot op heden nog steeds
niet heeft kunnen onderdrukken.
De Letten, Esten en Litauers eisen
hun onafhankelijkheid terug waarvan
Een typisch landschap in Let
land
ze sinds 1918 hadden genoten. Zij wen
sen definitief vry te worden van de
heerschappij van Moskou en willen
niet langer opgesloten worden in de
gevangenissen van de Kremlin-heer
sers of kreperen in de concentratie
kampen in het oosten. In het besef
van hun eigen rijke cultuur willen
zy niet door een ander volk, dat ge
dreven wordt door kolonialis
tische belangen, worden verlaagd
tot een natie van de tweede of der
de rang. Zij verlangen te behoren tot
het vrije Europa en tot de Westerse
cultuur. Wat hun door Moskou Is aan
gedaan is onrechtvaardig en mens
onwaardig. De vrije wereld heeft ge
weigerd de aanhechting van de Bal-
sche landen aan de Sowjet-Unie
rechtens te erkennen. Zij verstaat de
verzuchtingen van die drie kleine
staten, die zich echter op hun beurt
toch wel afvragen: tot hoe lang nog?
Grafschenners
weer aan werk
(Van onze Eindhoven»
correspondent*
Op het kerkhof van Valkenawaard,
nabij de Philipsfabrieken zijn onge
veer zestig grafstenen omgetrokken
en met allerlei leuzen beschilderd.
De dader is, blijkens de op de graf
stenen gekladderde leuzen, de beken
de grafschenner, die al maanden
lang vergeefs door de politie wordt
gezocht. Ook deze keer Is hij in het
holst van de nacht te werk gegaan.
De politie heeft ook deze keer geen
aanwijzingen kunnen vinden. De
grafschennerij werd gisteren door
burgers ontdekt.
Gedenkteken in Riga voor de
eens verworven vrijheid
