De dans van sergeant Musgrave
maak 'n
RETORISCH EN PATHETISCH
Een misgreep van
De Haagsclie Comedie
FILMMAKERS ONGERUST
Geen Nederlandse
films naar Cannes
Schandalig
a
DINSDAG 28 MAART 1967
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 5
vende dominee) Wiebe Brandsma
(strenge brigadier) en Frans van der
Lingen (optsierlijke burgemeester)
zijn in de visie van Arden volkomen
lachwekkende figuren. Annie Leen-
ders als de kroegbazin en Ingeborg
Elzevier als het bloedeloze, arme
tierige barmeisje Annie, dat gewend
is haar bed met mannen te delen,
geven aan dit mannenstuk wat vrou
welijk, zij het weinig verleidelijk di
vertissement en dan zijn er nog enige
mijnwerkers van sterk uiteenlopende
kaliber en karakter (Gerard de
Groot, Jacques Luyer en Eric van
Lingen)
Van achter uit de zaal klinken op
bandopnamen door middel van luid
sprekers de juichend of verontruste
kredieten van de horde mijnwerkers
als antwoord op de suggestieve op
roepen van de vurige sergeant Mus
grave, wat weer een apart effect
geeft. Realistische muziek van Jurri-
aan Andriessen en vele juist
gekozen draaidécors van Hep van
Delft begeleiden dit fel geschreven
stuk in de uitnemende vertaling van
Bert Voeten, dat geregisseerd werd
door Paul Steenbergen, met mede
werking van Guido de Moor, die er
een hele kluif aan gehad zullen heb-
In totaal moeten wij, ondanks
boeiende en bewogen fragmenten, I
toch van een onlogische misgreep
spreken, in weenvil van de logica,
waarmee sergeant Musgrave zo her
haaldelijk schermt.
H.
Aanklacht Inzake
manuscripten
ingetrokken
Jordanië heeft gisteren twee Ar
meense bisschoppen en een leek in
staat van beschuldiging gesteld we
gens diefstal van de 23 kostbare Ar
meense manuscripten, die in Lon
den bijna geveild zijn.
De aanklacht tegen de 85-jarige
bisschop Souren Kemhadjian, bis
schop Shnork Kalustian en A. San-
drikian werd echter dadelijk inge
trokken omdat de diefstal viel onder
de algemene amnestie die koning
Hoessein in april 1965 uitvaardigde.
Uit het Armeense patriarchaat in
Jeruzalem werden in 1959 28 van de
130 oude in met goud en zilver in
gelegde geëmailleerde banden
gebonden manuscripten ontvreemd.
In februari van dit jaar werden 23
van deze boekwerken door Sotheby's
in Londen te koop aangeboden.
Nadat een storm van protest was
opgestoken en rijke Armeniërs en de
kerk tussenbeide kwamen werd de
verkoop afgelast. Deze maand wer
den de manuscripten naar Jeruza
lem teruggebracht.
Bisschop Kalustian was hoofd-
sacristein van het patriarchaat en
had in 1959 de sleutels van de schat
kamer. De manuscripten zouden op
de veiling waarschijnlijk ongeveer 5
miljoen gulden hebben opgebracht.
Pacifisme prediken is prachtig.
Daar kan iedereen het mee eens zijn.
Maar als het gebeurt door middel van dezelfde regels als
waarmee men de oorlog bedrijft, dan wordt het volkomen ir
reëel. Dat doet de Engelse toneelschrijver John Arden, een
„angry young man'', geboren in 1930 in Barnsley (Yorkshire),
wiens onstuimige „onhistorische parabel" „De dans van ser
geant Musgrave", dat in 1959 zijn eerste opvoering beleefde in
het Royal Court Theatre in Londen, zaterdagavond bij De
Haagsche Comedie in de Kon. Schouwburg te Den Haag in
première ging. Arden schreef werken als „The waters of Baby-
Ion", „Live with pigs", „The happy haven", ,.The workhouse
donkey", „Armstrong's last good night", maar met „Sergeant
Musgrave's dance", vestigde hij toch wel in de eerste plaats op
indringende wijze de aandacht op zijn talent.
Musgrave heeft een boze droom
(Ko van Dijk). De kroeghoudster
(Annie Leenders) stelt hem ge
rust. Elders een der vrijages tus
sen een militair (Dolf de Vries)
j en het barmeisje (Ingeborg Elze-
I vier).
kroeg,
i zich diverse
af-
Het stuk brengt in 1880, tijdens de
regering van Koningin Victoria
Sergeant Musgrave („een godsdien
stig man"), die 18 jaar lang kei
hard en beestachtig oorlog heeft ge
voerd in de Britse koloniën of pro
tectoraten. ten tonele. Met drie van
zijn soldaten is Musgrave, die daar
schoon genoeg van heeft gekregen,
gedeserteerd en wil nu een soort
kruistocht tegen de oorlog onderne-
Hij landt na zijn „bekering"
mindden in de winter met een boot
bij een mijnstadje in Noord-Enge-
land, waar de arbeiders juist in sta
king zijn gegaan.
Met vreugde worden zij door de
plaatselijke autoriteiten (burge
meester, dominee en brigadier) bin
nengehaald, want deze denken dat
Musgrave soldaten komt werven, wat
hun in de gegeven omstandigheden
met het oog op de werkloosheid goed
van pas komt. Maar Musgrave heeft
totaal andere bedoelingen: hij wil de
ogen van de mijnwerkers ope
nen voor de wreedheid en zinloos
heid van de oorlog, voor de heb
zucht en de oneer daarvan, hen tot
zijn aanhangers maken en zich wre
ken op degenen, die z.i. verantwoor
delijk zijn voor de „gevestigde orde".
Musgrave en zijn comparanten gaan
daarbij zo meedogenloos hard te
werk. dat men zich uiteindelijk te
gen hen keert en hij dus precies het
omgekeerde bereikt, van wat hem
ir ogen stond, namelijk zijn eigen
ondergang.
Alles blijft tenslotte bij het oude:
Musgrave en een der soldaten wor
den gearresteerd, de 'twee anderen
De intenties van Arden mogen in
dit „eigentijds- geëngageerde" to
neel-vergelijkingen met het heden
zijn er immers te over goed en
idealistisch bedoeld zijn, naar ons ge
voel heeft hij tóch naast de roos
geschoten, omdat de gebeurtenissen
te geforceerd en overtrokken aan
doen, waardoor zij in feite belache
lijk worden.
Musgrave en de zijnen maken de
grote en native fout hun tegenstan
ders te vuur (machinegeweer en re
volver) en te zwaard (bajonet) te
willen bestrijden of hun inzichten
op te dringen, waardoor hun pacifis
tische ideëen illusoir worden en zij
er zelf uiteindelijk de dupe van zijn.
Om aan dit wel zeer pathetische
geval, met veel retorisch gebral der
hoofdpersonen nog wat sexuele, dan
wel poëtische ontspanning te geven
zijn twee vrouwen ingevoegd: de
eigenares mrs. Hitchcock van de
spelen en het zielig-verdwaasde
barmeisje Annie, dat zich graag
aan een der soldaten (de „mooiste"
zoals zij zegt) wil geven, maar per
slot met alle drie bijzonder onsma
kelijke „vrijages" op touw zet.
Ook de slot-apotheose, het zwaai
en met plotseling voor de dag geto
verde brandschone Britse vlaggen,
is blijkbaar louter ingevoegd, om een
spectaculair visueel en theatraal ef
fect te bereiken.
Men kan over dit alles tot in het
oneindige gecompliceerde, psycholigi-
sche theorieën ontwikkelen of debat
ten voeren, feit is, dat hier spra
ke is van een vrijwel ondenkbare
opzet en situatie, waarmee de schrij
ver eigenlijk het omgekeerde bereikt
van hetgeen hem voor ogen stond.
Wij weten, dat pacifisme tegenwoor
dig hevig „in" is, maar op zó'n ma
nier komt men er toch zeker niet
Wat het spel betreft: het stuk,
met zijn vele Brechtse „zanginvoeg-
sels" geeft aanleiding tot veel pa
thetisch gedoe. De idealistische,
maar zeker toch ook defaitistische
Musgrave, (een imponerende Ko
van Dijk) die in 's konings wa
penrok" al zijn stunts uithaalt en
zijn drie getrouwe satellieten (Spar
ky: Dolf de Vries, Hurst: Wim van
Rooy en Attercliffe: Steye van Bren-
denberg), krijgen volop de vrije loop
voor hun gezwollen uitbarstingen,
met in de eerste plaats Ko van Dijk,
die zijn rrris naar lieve lust kan
laten rollen en zijn ogen wagenwijd
open kan zetten.
Uitermate verwonderlijk doet het
aan, dat hun uniformen er nog zo
kersvers uitzien na hun lange tocht
uit een verafgelegen Britse kolonie.
Kees Coolen is de onderdanige ge
bochelde schipper, die hen het land
binnensmokkelde Louis Borel (zal-
In kringen van Nederlandse filmmakers en filmacteurs be
staat ernstige ongerustheid over het besluit van de minister
van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk dit jaar geen
Nederlandse films naar het internationale filmfestival in
Cannes te zenden. Tot de groep verontrusten behoren o.a. Wim
Verstappen, Pim de Ja Parra, Shireen Strooker en Roelof Kiers.
Naast de vele miss-verkiezin-
gen, die de wereld kent, heeft
Nederland deze paasdagen de
primeur beleefd van de verkie
zing van een Miss Bejaardege
organiseerd door het Comité Tie
ners voor Bejaarden. Er hadden
zich voor deze verkiezing 112
deelnemers gemeld, van wie er
gisteren 20 in het Van Nispenhuis
in Amsterdam aantraden voor de
finale.
Als de meest charmante vrouw
boven de 65 jaar werd gekozen de
69-jarige mevrouw J. M. Boelens-
Ellerman (foto) uit Amsterdam,
die daarmee een 10-daagse reis
naar Italië verwierf. Ook kreeg zij
de wisselbeker en een-gouden me
daille. Tweede werd de 68-jarige
mevrouw F. van Haeften uit Am
sterdam. Zij ontving een zilveren
medaille en een japon. Als derde
kwam uit de bus mevrouw A. van
Hof uit Amsterdam, die met een
bronzen medaille naar huis ging.
De jury bestond uit Peter Mul
ler, Ilonka Biluska, Olga Lowina,
aangevuld met zes personen uit
de zaal en onder voorzitterschap
van Peter Drost. Deze miss-be-
j aarde-verkiezing zal jaarlijks
terugkeren.
NEDERLAND 1 NCRV:
11.00 uu
11.30 uui
NEDERLAND
Pi po de clown
NTS-journaal
U ziet maar, tekenen en schilderen als
vrijetijdsbesteding
NTS-journaal
Attentie, actualiteiten
Annette Roco
De Moordzaak Glas, thriller
Zijn wij op weg naar ontwapening?
NTS-journaal
Kernfysica (24)
Sluiting.
NTS:
8.00 uur Nieuws in het kort
8.05 uur Première, filmnieuws
8.35 uur Amerika zonder masker, film
10.00 uur Journaal
10.15 uur Sluiting.
UIT HET RADIOPROGRAMMA:
HILVERSUM 1:
8.05 uur AVRO's showavond
9.15 uur U kunt verzekerd zijn hoorspel
HILVERSUM 2:
Roverssymfonie
Het paasprogramma van de
VPRO (zondagavond) is helaas
geëindigd in een lichte teleur
stelling: de Roverssymfonie, het
laatste, bijna twee uur durende
veelbelovende onderdeel op eer
ste paarsdag via Nederland I, is
niet geworden wat men ervan
verwachtte. Dat is niet leuk voor
de kijkers, 't Is evenmin prettig
voor de VPRO, die het ondanks
haar netelige financiële positie
toch maar weer presteerde een
kostbare t.v.-produktie op het
scherm te brengen. Hoe komt
het dat wij ons zoveel van deze
t.v.-versie van de gelijknamige
en destijds zo beroemde film van
Frederick Feher hebben voorge
steld? Misschien ligt de oorzaak
o.m. in het enthousiasme, waar
mee Loet Steenbergen (regisseur
en één van de bewerkers) zijn
waar heeft aangepresenteerd.
zich op zijn wensdroom, die dan
eindelijk in vervulling ging,
heeft gestort. Ruim vóór de ei
genlijke uitzending berichtte hij
dat het met deze Roverssymfo
nie om een zeer bijzondere pro-
duktie ging, waaraan liefst 300
mensen hun medewerking ver
leenden. Zo goed en zo kwaad
als het ging, had hij zich aan
muziek en tekst gehouden en
een poging gedaan de sfeer,
waardoor de film toen zo'n on
gekende populariteit bereikte,
naar deze tijd over te brengen.
Daarbij kwam dat aan deze
t.v.-produktie opmerkelijk veel
extra-werk was besteed. Steen
bergens streven was om de Ro
verssymfonie zo filmisch moge
lijk te benaderen: hij liet in de
beeldband meer dan 400 lassen
aanbrengen en dat betekende
een unicum in de Nederlandse
televisiehistorie
Desondanks is deze t.v.-regi-
stratie van een beproefd ver
haal nauwelijks overgekomen.
De „schuld" ligt niet bij de vele
medewerkers, niet bij regisseur
of bewerkers of wie dan ook. De
„schuld" is het gegeven zelf. Dat
gegeven is namelijk te mager en
één keer in de honderd jaar
staat er ergens ter wereld ie
mand op om van zo'n mager ge
geven plus heel bruikbare mu
ziek een zeldzame combinatie te
maken. Dat is Feher gelukt. Het
lukte Steenbergen niet, hoewel
er aan zijn arbeid tal van ple
zierige momenten te beleven
vielen.
Cals junior
's Middags kwam zoonlief Cals
in „Monitor" even vertellen dat
hij ten onrechte voor idioot en
imbeciel wordt uitgescholden.
Op de foto deed hij alleen maar
zo gek, zei hij, omdat die foto
grafen de familie Cals op Schip
hol alsmaar in een andere hou
ding wilden hebben. Wij waren
„erg blij" met de onthulling van
Luns en E.E.G.
Hans Hoefnagels had een ge
sprek met Luns naar aanleiding
van de tiende verjaardag van
het EEG-verdrag. Luns, altijd
tot een grapje bereid, achtte het
aardigste moment in deze pe
riode het tekenen van het ver
drag in Rome. Onze demissio
naire minister van Buitenlandse
Zaken wenste echter met kracht
tegen te spreken dat het ons
sinds het bestaan van de EEG
in economisch opzicht niet beter
gaat. Overigens liet Hoefnagels
duidelijk blijken dat er niets te
gen te spreken viel. daar de
quintessens van zijn vraag elders
(in de richting van de inflatie
verschijnselen) lag.
Carrell-show
Na zoveel maanden zagen we
dan dankzij radio Bremen,
maandagmiddag Rudi Carrel
weer eens terug. Carrel's show
heeft nog steeds het oude ver
trouwde recept: grapjes, sket
ches, liedjes, leuke meisjes en
zingende kindertjes ook in
Duitsland gaat dat er kennelijk
in als koek. Piet van Bambergen
was eigenlijk de man die „de
show" stal: zijn onverwoestbaar
geingezicht en zijn koddige mi
miek maakten ruimschoots goed
wat enkele slecht met de mu
ziekband meezingende meisjes
haast de mist inhielpen.
„De barbier van
JOHN ARDEN
Verstappen noemde het besluit van
de minister „schandalig". „Het heeft
waarschijnlijk mede te maken met
rvaringen in vorige jaren. Toen
er enkele malen moeilijkheden
geweest (o.a. met „De dans van de
reiger") omdat films die door het
ministerie waren uitgekozen In Can
es werden geweigerd.
Mogelijk is het ministerie bevreesd
opnieuw prestigeverlies te lijden en
heeft het daarom besloten maar
geen films in te zenden. Zo geeft
men zich over voordat de slag ge
streden is", aldus Wim Verstappen
in een communiqué.
Hij verklaarde dat het van groot
commercieel belang is in Cannes Ne
derlandse films te tonen omdat daar
zeer veel films worden gekocht en
verkocht. „Het besluit van de minis
ter heeft dan ook ernstige consequen
ties, niet alleen voor het cultureel
aanzien van onze films, maar vooral
voor de financiën".
Wim Verstappen noemt het zeer
bevreemdend dat de minister juist dit
moment heeft uitgekozen om te kap
pen met Cannes. „Een aantal Ne
derlanders bereikt met grote krachts
inspanning dat hier nu oorspronke
lijke films worden gemaakt, die
overal opvallen. De minister weigert
echter mee te helpen dit brok cultuur
te exporteren".
DINSDAG 28 MAAKT
Hilversum 1, 402 ni
AVRO: 18.00 Nws. 18.15 Act. 18.25
Promenade-orkest en solisten: roman
tische muz. 18.55 Gesproken brief uit
Parijs. 19.00 Voor de kinderen. 19.05
wisseling.
Lichte orkestmuz. 20.00
Nws. 2(L05 Showavond: amusements-
progr. 21.15 U kint verzekerd zijn
Gonk: satirisch progr.
3.55-25.00 Nws.
KRO: 18.00 Fanfarecorps van de Ko
ninklijke Marine (opn.): Verplichte
concourswerken. 18.20 Uitzending van
de Volkspartijvoor Vrijheid en Demo-
Volgens Verstappen is het toch al
een merkwaardige zaak dat de mi
nister beslissingen neemt over zaken
die voor het filmbedrijf zelf van het
grootste belang zijn. „Wanneer het
echter, als nu, zo ver gaat dat het
ministerie zijn taak verzuimt en niet
eens een poging doet om films in
Cannes vertoond te kragen, .vordt
het tjjd dat het filmbedrijf zich eens
over deze zaken gaat bezinnen". i 22.30 Nws. 22.40 Overweging. '22A5
22.00 Kunst: cultureel progr.
Maandag begint alles opnieuw, hoor
spel. 23.20 Promenade orkest: klassieke
en mod. franse muz. 23.55-24.00 Nws.
VOOR WOENSDAG 29 MAART
Hilversum 1. 402 ni
VARA: 7.00 Nws. en ochtendgym.
7.20 Socialistisch strijdlied. 7.23 Lich-
reportages. (7.30-7.35
3.35 Van alle
uis, praatje voor de huis-
0 Romantische orkestwer-
(935-9.40 Waterstanden
11.00 Nws. 11.0
Voor het platteland. 12.27 Mededelin
gen t.b.v. land- en tuinbouw. 12.30
Licht instrumentaal ensemble. 13.00
Nws. 13.10 Act. en kalender. 13.25 Ste
reo: Instrumentaal trio: kamermuziek.
13.50 Gesproken portret. 14 05 Koor,
orkest en solisten (opn.): klass. ge-
Nws.)17.00 Voor de zieken. 17.30 Mi
litair commentaar. 17.40 De microfoon
is voor U: amateursprogr
Hilversum 2. 298 m
KRO: 7.00 Nws. en herh. SOS-ber.
7.10 Dagopening. 7.15 Stereo: Moder-
0 Nws. 7.32 Lichte
gr.). 7.40 Radiokrant. 8.00
Nws. 8.10 Gewijde muz. 8.30 Nws. 8.32
Stereo: Klass. orkestmuz. (gr.). 9.00
Voor de zieken. 9.40 Voor de vrouw.
10.30 De één zijn dood studio-
dienst t.g.v. de Paasweek. 11.00 Lichte
13.30 Stereo: Lichte orkestmuz. (opn.).
14.00 De familie Leenhouts. hoorspel
(dl. 24). 14.25 Stereo: klass. en mod
muz. (gr.). 15.20 Stereo: Klass. en mod.
kamermuz. (opn.). 16.50 Bijbelvertel
ling voor de Jeugd. 17.00 Voor de Jeugd.
17.00 Five o'clock: praatje. 17.15 Jazz
en Blues 17.50 Overheidsvoorlichting:
De vaste brug van Willemstad. Spre
ker: Henk Dennert.
Hilversum 3, FM en 240 m
AVRO: 9.00 Nws. 9.02 Act. 9.05 Gev.
beurt: platenpr. 17.00 Nws. 17.02
ADVERTENTIE
Sevilla"
Hoogtepunt van de KRO-uit-
zending op Nederland I was
Rossini's onverwoestbare opera i
„De barbier van Sevilla". Ne
derlands is toch een moeilijke
zingt aal. dachten we haast moe- i
deloos. Daar kan geen goed ge- j
zeischap zangers en zelfs geen
Adriaan Morrien die voor de
Hollandse vertaling gezorgd had,
iets aan verhelpen. „Ik houd van I
jou" of woorden van gelijke
strekking, uitgesmeerd over vele
muzikale frasen, via coloratuur
loopjes, klinkt nu eenmaal niet
zo meeslepend, zeker niet als de
helft van de medeklinkers hier
en daar ingeslikt wordt. Even
wel is het toch een loffelijk
streven van de KRO om regel
matig bekende opera's in een
Nederlandse bewerking te laten
horen.
Cora Canne-Meyer bezit, zo
bewees ze weej eens, een zeer
soepele warme stem. Arjan Blan
ken was. dunkt ons, niet hele
maal op dreef. Jan Derksen als
Figaro de barbier, zong niet al
leen heel plezierig, maar acteer
de ook goed.
Op Nederland II een gekochte
produktie „Hotel Victoria". Een
wat vermoeiend gestoei met
gaststerren in een wat versle
ten kader
ADVERTENTIE
Reumatische pijnen TOGAL HELPT
Griep TOGAL HELPT
Migraine TOGAL HELPT
Menstruatiepijn TOGAL HELPT
Verkouden TOGAL HELPT
Hoofdpijn TOGAL HELPT
Spit TOGAL HELPT
Western i
TELEVISIEPROGRAMMA'S
Nederland I KRO: 17.00-17.35
Voor de kinderen. NTS: 18.45 Pipo de
Clown. 18.50 Journaal. 19.00 Mona, Tv-
fllm. 19.25 Internationaal agrarisch
nws. 19.51 Uitzending Stichting Socu-
WD. 20.30 Rio Bravo, speelfilm,
(belde keuringen: 14 jr.). 22.45-22.50
Nederland II NTS: 20
naai. KRO: 20.05 Waauw:
hitparade. 20 35 Grenzen
2.30 Journaal.
