,T oetanchamon
in Petit Palais
expositie
te Parijs
Prijsvraag, roman, naslagwerk
VAN 32 EEUWEN GELEDEN:
Honderdduizenden
trekken er heen
Fluitspeler van Frans K.noe(lel'kan"11
Hals teruggevonden
In bagagedepot te Genève
At<ZwTnJtd£ u opsttufH. jan jansscn
ZATERDAG 25 MAART 1967
LEIDSCH DAGBLAD
(Van onze Parijse correspondent)
Na Vermeer en Picasso is nu Toetanchamon, de legendarische
Egyptische Pharao die 1346 jaar voor Christus, nauwelijks
meerderjarig, stierf, aan de beurt. Tienduizenden, zo geen hon
derdduizenden Parij zenaars hebben bij zichzelf plotseling een
verdrukte roeping van Egyptoloog of oudheidkundige ontdekt,
en onvermoeid schuiven ze nu wéér hun rijtjes, zoals ze vorige
maanden uren en uren geduld voor de meester van Delft en
de 80-jarige Picasso hadden opgebracht.
ADVERTENTIE
j
Op het punt van de kwantiteit
komen ze, als ze dan eindelijk, plat
gedrukt, de drempel van het Petit
Palais mogen overschrijden in
tegenstelling met de overige monster -
show, ternauwernood aan hun trek
ken. Slechts een twintigtal voorwer
pen die eens de vermaarde Koning
hebben toebehoord, heeft Kolonel
Nasser toestemming verleend, voor
het eerst in de geschiedenis, de gren
zen te overschrijden. En dat die eer
ste reis nu met bestemming Parijs
werd ondernomen, heeft ook nog een
politiek kantje. Na de troosteloze
mislukking van de Suez-expeditie die
10 jaar geleden vooral op Frans ini
tiatief werd ondernomen om daarna
de betrekkingen tussen beide landen
voor lange jaren te verbreken en te
vergiftigen is nu, als vermaardste
zendbode van zijn land, Toetanch
amon (of althans zijn gouden beel
tenis) in het Petit-Palais de strijd
bijl persoonlijk komen begraven.
Magische naam
Ter begeleiding van de expositie
en ter instructie van de bezoekers
heeft een van Frankrijks knapste
Egyptologen, die bovendien commis
saris van de tentoonstelling is, Chis-
tiane Desroches-Noblecourt intussen
een uitvoerig boekwerk „Leven en
dood van een Pharao", in het licht
gezonden, waarin men het verhaal
van Toetanchamon tot in de kleinste
details kan lezen. Een verhaal dat
we danken aan de steenrijke Engels
man; Lord Carnarvon, die in de
twintiger jaren zijn landgenoot Ho
ward Carter in de arm nam om sa
men te pogen een eigen bijdrage te
leveren aan de kennis van de Egyp
tische oudheid, die toen inderdaad
nog wel enkele lacunes vertoonde.
De eerste vondst van liet onder
nemende tweetal was de ontdekking
van de toen nog volstrekt onbe
kende naam Toetanchamon, die
gegrift stond op een scherf aarde
werk, een houten kistje en op enke
le lemen emmers. Met die magische
naam voor ogen, besloten zij hun
krachten, doorzettingsvermogen
en hun geld te meten met de val
lei der koningen, die andere archeo
logen en plunderaars tot tientallen
meters onder de kale grond niette
min reeds meenden te hebben afge
graasd.
Na zes jaren vergeefse moeiten,
stootten de beide Britten, op het
randje van de wanhoop, eindelijk op
4 november 1922 op de (laatste) tre
de van een trap, die in de rotsen
eghakt en die zou leiden naai
deur die nog verzegeld was. Op
die deur: de hypnotische naam var
Toetanchamon. En achter die deur:
een hoeveelheid edelstenen, massief
gouden beelden en maskers, drie
sarcofagen van puur goud, waar
van er een een ton woog. meubels,
Toetanchamon in de tijd dat
hij op zijn elfde jaar de troon
besteegL
documenten, en tenslotte de mummie
van de Pharao in persoon. Een col
lectie waarvan de inventarisatie al
leen al tien jaren arbeid vereiste.
Horembeb de
concurrent
Aan de hand van dat speurwerk
.n die exploraties, kon het korte
leven van Toetanchamon en de
gebeurtenissen die zich na diens
vroege dood voltrokken ook weer
worden gereconstrueerd. En kwam
men ook te weten waarom na diens
10-jarig doch zeer vruchtdragend
bewind, de jonge vorst gedurende
ruim 30 eeuwen in totale vergetel
heid was weggezonken. Nadat Toe-
tanchamons jeugdige weduwe eerst
nog met haar eigen grootvader was
getrouwd die het regentschap van
haar overnam, had zich in de mili
taire gouverneur, Horemheb geheten,
een tweede usurpator opgedrongen,
die zich als eerste doel voor ogen
stelde alle herinneringen aan de
voormalige vorst van de aardbodem
weg te vagen. Onder die aardbodem
werden zijn persoonlijke schatten en
lijfiyke resten dus verborgen, die in
die kelders dus 3268 jaar hebben ge
sluimerd.
U neemt de tijd voor
belangrijke beslissingen.
In het verkeer let u meer
op veiligheid dan op snelheid,
Uw pijp hebt u altijd bij u.
Zijn we er dus vèr naast als
we denken dat u
Coopvaett rookt? J
1,25 0
1 als speelgoed
Realisme
Wanneer Horemheb de zon zelf»
van zijn gestorven voorganger nog
niet in het water kon zien sohjjnen,
dan heeft die afgunst wel bereikt,
dat Toetanchamong inventaris, ver
onder de grond, tevens te afdoende
tegen de tand des tijds kon worden
beschermd. Naast de gouden maskers
en koppen waarvan de uitdrukkin
gen van een werkelijk hallucinant
realisme zijn, kan men in Parijs ook
allerlei meubelen, bankjes, stoelen en
bovenal het brede ledikant op
bokkenpoten waarmee Toetanch
amon zijn hemelvaart ondernam
bewonderen, waaraan nog niet het
kleinste houtwormpje heeft ge
knaagd. Zodat die tienduizenden Pa-
rijzenaars, na hun afmattende pel-
Koningin Nefertite, die 32
eeuwen geleden in Egypte resi
deerde.
grimage naar en door het Petit Pa
lais, hun moeite toch ook wel weer
beloond zien. Want het is natuurlijk
toch wel wat, zo'n bed van 'n slor
dige 32 eeuwenTerwijl héél wat
onzer al zielsverheugd zouden zijn in
het ledikant van hun achtergroot-
moeder te mogen slapen
In Italië meer
dan half miljoen
gevallen van
geheime abortus
Volgens een rapport van deskundi
gen van 't Italiaanse ministerie van
Volksgezondheid doen zich in Italië
jaarlijks meer dan een half miljoen
gevallen van geheime abortus voor,
waarbij honderden vrouwenlevens
verloren gaan. Het rapport is inge
diend bij 'n regeringscommissie die
de vraag bestudeert of de wetsvoor
schriften tegen geboorteregeling ge
wijzigd moeten worden volgens welke
op het maken van reclame hiervoor
gevangenisstraf tot de duur van een
jaar staat en de verkoop van voor
behoedmiddelen verboden is.
Expositie van gebroeders
Geraedts bij Walenkamp
Pieter (28) en Tom (19) Geraedts,
zonen van de bekende schilder Pie
ter Geraedts uit Warmond, zijn be
gaafde jongelui. De eerste, thans
docent aan de Vrije Academie te
Den Haag, houdt zich bezig met
ceramiek, de tweede met „hard-
edge"-kunst, tegenwoordig veelvuldig
in de mode.
Geen traditionele ceramiek: Pieter
zoekt in zijn rechthoekige potten,
waarin ronde gaten zijn aangebracht,
aan het volume vorm te geven en
daarin spanning te brengen. „Ik ga
door op Mondriaan", zegt hij. Kruis
vormige stroken zilver zijn gebrand in
het aardewerk, wat een apart cacnet
geeft aan zijn scheppingen ,die een
volstrekt persoonlijk karakter dragen
en zeker him weg wel in moderne in
terieurs zullen vinden.
Voor moderne interieurs geschikt
zijn ook de reliëfschilderingen van
broer Tom, die wij op een eerder in
onze stad gehouden expositie in wer
ken van zijn hand van een totaal
andere kant leerden kennen.
Die reliëf schilderingen, bijv. een
zwarte circel tegen een witte achter
grond, zyn vervaardigd uit Zweeds
massoniet <een soort geperst hard
board». Zelf spreekt hij van statisch-
kinetische kunst. Het „statische" kan
zeker op menigeen in deze onrustige
bewogen en gejaagde tijd een rustig-
makende invloed uitoefenen. Elke
overbodigheid, elke versiering is be
wust weggelaten, de uiterste strak-
Sanne Sannes
verongelukt
De in Groningen geboren foto
journalist Sanne Sannes (29) is eer
gisteravond bij een auto-ongeluk in
het Noordhollandse Bergen om het
leven gekomen. Het ongeluk gebeur
de omstreeks kwart voor tien, toen
de door Sannes bestuurde auto uit de
bocht vloog en tegen een boom botste.
De vier passagiers, een jongeman
en drie mannequins, werden allen
gewond. Ze werden naar het Cen
traal Ziekenhuis in Alkmaar overge
bracht.
Het gezelschap was 's middags in
de duinen geweest, waar Sannes op
namen had gemaakt voor een mode
reportage.
Sanne Sannes was bekend als foto
graaf van internationale klasse. Hij
werkte ondermeer voor het dames
blad Vogue. Hij maakte ook verschei
dene fotoboeken waaronder één met
tekst van de Vlaams© schrijver Hugo
Claus.
heid en soberheid domineert, in har
monie met een tijd, waarin de nuch
tere zakelijkheid bij velen lijkt te
domineren.
Het is verwonderlijk te constateren
hoe deze jongeren met al het voor
gaande volkomen gebroken hebben en
op hun wijze iets tot de „eigen-tijdse"
mens héél simpel en ongecom
pliceerd willen zeggen, wellicht
juist als een heftige reactie op de
vele dynamische beroeringen, waar
aan de wereld van thans onderhevig
is. Hun expositie bjj de Galerie Wa
lenkamp Is tot en met 9 april te be
zichtigen.
De Zwitserse politie heeft gisteren bekendgemaakt, dat de
gestolen „Fluitspeler" van Frans Hals, die op meer dan een
miljoen gulden geschat wordt, teruggevonden is.
De Britse graaf Arnojild de Bendern deelde de vorige maand
mee dat het doek gestolen was nadat hij ontdekt had dat het
verwisseld was voor eert waardeloos portret van dezelfde af
metingen gedurende de verzending van zijn kasteel aan het
meer van Genève naar de kluis in een particuliere bank in
Genève.
De Münchenaar Helmut Winter, die
zoals gemeld kortgeleden met laag
overvliegende toestellen van de West-
duitse luchtmacht de strijd had aan
gebonden met behulp van een in zijn
tuin opgesteld „Knoedel-kanon",
blijkt daarmee alsnog school te ma
ken. Miniatuur-modellen van zijn
strijdapparaat, een soort katapult
naar ontwerp van Leonardo da Vinei,
zijn nu in New York op de speelgoed-
markt verschenen. Overigens had
Winter, zoals bekend, met zijn meel
balprojectielen de autoriteiten van
de nabijgelegen luchtmachtbasis toch
wel dusdanig geïmponeerd dat zij met
hem over een regeling gingen praten
die met het roken van de vredespijp
beklonken werd.
De politie deelde mee, dat een 56-
jarige voormalige bediende van
de graaf gearresteerd is die hem ver
teld had dat hij het doek uit wraak
gestolen had omdat de graaf hem
geld schuldig zou zijn. Het doek
werd uiteindelijk gisteren ontdekt in
het bagagedepot van het centraal
station van de spoorwegen van Ge
nève waar de bediende het verbor
gen had.
Het werd gevonden na een on
derzoek van zes weken door de Zwit
serse- en de Franse politie tijdens
hetwelk bedienden van de graaf in
zijn huizen in Lichtenstein, Zwitser
land en het zuiden van Frankrijk
ondervraagd werden.
Graaf de Bendern was niet be
reikbaar.
lid
zijn staf
zei: „Hij is natuurlijk erg in zijn
nopjes".
Het doek behoorde in feite niet
meer hem toe omdat hij het geschon
ken had aan het Vorstendom Lich
tenstein, waarvan hij nu genatura
liseerd burger is.
De betrokken bediende is gearres
teerd.
De 300 ton metende Spaanse
treiler „Mar de Vigo" is net grootste
visserschip in West-Europa. Dit
schip werd onlangs door de vrouw
van Generaal Franco in de Spaanse
vissershaven Vigo gedoopt. Het is uit
gerust voor de heek-visserij in Z.
Afrika en kan 1850 ton bevroren vis
in het ruim bergen. Het schip heeft
In Mexico bestaat het voorne- een lengte van 345 voet (is ca. 105
het aantal vissersschepen in de meter), breedte 45.3 voet fis 13»A m>.
komende jaren te verdubbelen totDe motoren zijn van Hollands fa-
circa 1000 vaartuigen, met als doel- |brikaat: 2 Werkspoormotoren van
stelling de opbrengsten te verhogen
van 45 miljoen dollar per jaar tct
70 miljoen dollar. De laatste jaren
levert Mexico ook veel visserssche
pen aan verscheidene landen in
Zuid-Amerika.
2000 pk zullen dit vaartuig een snel
heid geven van 14 3/4 mijl. Het
vaartuig behoort toe aan de MAR
Company in Vigo, één van de groot
ste visserij maatschappij en ter wereld
(73 schepen).
ADVERTENTIE
Ultrakort en Langer. Verhalen
en verzen van de VARA-prijs-
vraag. ABC-boeken, Amsterdam.
Er is dus weer een prijsvraag uit
geschreven geweest en het resultaat
ervan, de bekroonde en beloonde
werken, zijn onder deze titel vere
nigd.
Buitengewoon getroffen heeft
mij de mededeling voorin: „Waar de
spelling afwijkt van de uniforme
schrijfwijze der Nederlandse
taal blijft dit voor rekening van de
auteur (s)". „Twee verrassingen te
gelijk om zo te zeggen. Ten eerste
wist ik niet dat we ér een „unifor
me schrijfwijze" op na hielden. Ik
dacht dat na het verschijnen (1954)
en officieel erkennen (1955) van het
groene boekje, iedereen maar zowat
deed wat hem juist voor kwam. Nog
meer getroffen ben ik door de me
dedeling die een uitgever hier neer
zet. dat auteurs tenminste „voor
eigen rekening" mogen schrijven zo
als u dat goeddunkt. Ik vreesde al
het ergste sedert ik Henri Mulisch
gewoon van het podium heb ho
ren schreeuwen (Mies-enscène, be
gin maart) door een onvoorstelbaar
persoon met wéér een nieuwe spel
ling, die zich vooral druk maakte om
zijn telefoon- of gironummer s(dat
was by de drukte van die heer niet
uit te maken) op het gebruik
te zwarte bord te krijgen. Dat „erg
ste" zou voor mij het feit zijn dat de
enige mensen voor wie de taal een
„levend" instrument is, de schrijvers
dus, er helemaal niet meer aan te
pas zouden mogen komen
En deze verzameling; het is
een selectie uit ruim 4000 manus-
scripten, hetgeen betekent dat één
op de 3000 Nederlanders iets met de
pen doet, creatief bedoel ik. Geluk
kig waren er van zoveel geroepenen
maar 26 uitverkorenen en ik zou niet
eens kunnen zeggen dat er nog wel
«en paar afgekund hadden, Integen-
Boeken mankt
deel, het peil van deze groep is wel
ongeveer gelijk; degelijk, zon
der positieve uitblinkers.
L. W. de Bree. Steen in de vij
ver. P. N. van Kampen en Zoon
N.V., Amsterdam.
L. W. de Bree is een auteur die ik
altijd met veel plezier lees, omdat
achter zijn realisme een bizar ge
luid trilt dat de lezer de weg wijst
naar het eigene en ook fantastische
van deze even rustige als pientere
romanschrijver. Ik vind het dus
wat droevig te moeten zeggen dat
in deze historische roman met een
interessant onderwerp, de toon van
betrekkelijkheid en ironie minder
goed hoorbaar is. Nu is het ook wel
moeilijk als je je tot taak hebt
gesteld een held te crëeren. En dan
nog wel een held uit de periode van
het eerste, idealistische socia
lisme; daar valt niets aan te ironi
seren. Ik kan mij voorstellen dat de
tijd waarin een zo ingrijpende ver
andering in het maatschappelijk be
staan kwam, De Bree te veel heeft
aangegrepen om er anders dan ern
stig over te schrijven. En dat ligt
hem blijkbaar niet zo goed. Het boek
is daardoor wat erg zwart-wit gewor
den en het praten van de personen
erin heeft iets cliché-achtigs gekre
gen. De vriendschap van Thijs
Kemp, de socialist en Floor, de doch
ter van de welgestelde Middelburg
se houthandelaar, is nu zo braaf en
kinderlijk geworden. En zij vinden
elkaar ook nog in de (schilder)
kunst, ach toe. „Want afgezien van
de hooggestemdheid van de zielen;
zelfs op het eind van de vorige eeuw
bestond er zoiets als „sex", althans
gevoelens die zich van standsver
schil bij zulke vrijgevochten jonge
mensen weinig aantrekken. Het ie
ook niet duidelijk waarom Floor, die
een aardige meid is, haar Thüs ei
genlijk niet volgt naar het Eutopi-
sche Essex waar men in 1933 blijk
baar bezig was een nieuwe we
reld op te bouwen. Jammer, van al
le kanten.
Auteurs van de 20ste Eeuw.
Oosthoek Lexicon. A. Oosthoeks
Uitgeversmij., Utrecht.
Dit naslagwerk bevat 2000 moder
ne schrijvers uit alle voornamelijk
westerse taalgebieden. Het samen
stellen moet voor Jan van Geelen
geen peuleschil geweest zijn, laten
we dat voorop stellen. En wat doet
iemand als ik, als ze zo'n werk in
handen krijgt? Kijken of je er In
staat. Nu, dat Is zo en ik al blij.
Maar zie, het enige wat vermeld
wordt is mijn „ongekunstelde" poë
zie en de mannen met wie ik ge
trouwd ben geweest. In aansluiting
met de Criteriumgroep, die meer dan
tien jaar na mijn gepubliceer ter
wereld kwam. Je vraagt je dan af;
ruimte besteed aan die
geen letter over mijn
prozageschriften en andere bezig
heden?
Na zo'n ontdekking wordt een
mens achterdochtig en speurlustig.
Bij dit speuren trof mij dat er wat
willekeurig is omgesprongen met de
gegevens over de auteurs. Zo zijn wel
de Nobelprijzen vermeld maar geen
enkele van de Nederlandse literaire
prijzen, zelfs niet de grootste- Goed
of niet goed tijdens de tweede we
reldoorlog blijkbaar alleen een
buitenlands probleem geweest, be
halve bij Van Randwijk en Kuyle
anderzijds. Aantekeningen over
„stand" duiken te hooi en te gras op
en ook de baantjes die auteurs heb-
heb waargenomen, worden klakke
loos wel en even klakkeloos niet ver
meld. Academische titels krijgt nie
mand behalve plotseling de man
van Jo Ammers- Ktiller. In dit ver
band: waarom zij, Amoene van
Haersolte en Courths-Mahler en
niet de jonge Marga Minco, Jacoba
van Velde en Aya Zikken. Ook Car
ry van Bruggen komt er bekaaid af.
Bij Engelman wordt een van zijn
meest recente boeken, „Tweemaal
Apollo", niet genoemd. J. C. Bloem
heeft volgens dit geschrift de in
vloed ondergaan van de Engelse me
taphysical poëts (waar?), maar A.
Roland Holst niet die van Yeats.
Als het echtpaar Simons-Mees be
paald mee moest zij zijn vóór
1864, de uiterste geboortedatum vol
gens het voorwoord. geboren
waarom dan niet het belangrijkste
en nog steeds bruikbare werk van
Simons genoemd, zijn vier delen
„Het Drama en Het Toneel". Zo ook
bij de reeds lang vergeten Henri van
Booven, die alleen nog bekendheid
heeft omdat hij Couperus' biograaf
Bij de Engelse schrijvers worden
vermist, Oliver St. John Gogarty, de
jongste Wilson-schrjjver Colin Wil
son, de moderne dichteres Cathleen
Raine en de jonge romanschrijfster
Brigid Brophy, werkelijk alle
maal schrijvers van „betekenis en
bekendheid" om met de samenstel
ler te spreken. Van de Ier O-Casey
is niet genoemd zijn driedelige auto
biografie die machtig belangrijk is
om meer dan één reden, noch de ver
zen van G. K. Chesterton, veel inte
ressanter dan zijn proza m.l. Deze
omissies zijn des te droeviger omdat
de samensteller zegt dat „een plaats
ingeruimd is voor belangrijke, maar
bijzonder „literaire" auteurs, van
wie het werk moeilijk toegankelijk
is" en ook omdat er hier in Neder
land zelden of nooit een dergelijke
literaire encyclopedie verschijnt ter
wijl het buitenland er vele heeft.
OLABA EG GINS
