Nieuwe klandizie
in ziekenhuizen
door vijfdaagse werkweek
Bekijk het leven uit de
gezichtshoek van t kind
WEEKENDKNEUSJES'GEFORCEERDE'
PATIËNTEN EN SPOELTJESUREN
WERDEN VERTROUWDE KLANKEN
Weekeindbijlage Leidsch Dagblad
In vrijwel all
Nederlandse hul
zen staan de ver
giften, zoals vloei
bare wasmiddelen
bleekwater en
moniak voor
grijpen in de keu
kenkastjes op de
DOOR SIG. W. WOLF
1 E1L1GHE1DSINST1TUUT:
Leven voor de kinderen betekent
dat ouders zich bepaalde genoegens
ontzeggen en lang en hard werken
hun kinderen bepaalde mogelijk
heden voor onderwijs en opleiding te
geven. Leven met de kinderen lijkt
oudiger en staat niet zo hoog
[gewaardeerd maar is in wezen veel
belangrijker. Pas wanneer men met
de kinderen leeft leert men het le-
zien vanuit hun gezichtshoek.
Daardoor is men in staat gevaren te
voorzien en men hen samen een vei
lige weg te vinden. Het Veiligheids
instituut te Amsterdam dat zich in
tensief bezighoudt met de veiligheid
11 o.m. bedrijven en woningen heeft
ien aantal richtlijnen opgesteld die
ngevallen in huis en vooral in de
veekends kunnen voorkomen.
Volgens het Veiligheidsinstituut
igt voor de baby het aantal ver
tikking sg eva! 1 en hoog. Kussentjes,
lonsdekjes, ook plastic hoezen om
•natrasjes of piastic slabben, leveren
;evaren op. Zelfs de box levert
laast veiligheid soms onveiligheid.
n koordje van slab of truitje kan
:emakkelijk vastzitten aan vinnige
metalen haakjes aan de binnenkant
de box. Een breed stuk pleister
»ver de haakjes kan veel ellende
'komen. Kinderen kunnen zich
;emakkelijk verwarren in bandjes of
jes waarmee speelgoed aan de
wxrand wordt vastgebonden. Vast-
ndtuigjes in wiegjes en bedden
tijn uit den boze. Het gevaar voor
'erstikken is erg groot. Voor de
kleuter zijn bovengenoemde gevaren
ten dele aanwezig Plastic zakken
lie gemakkelijk over het hoofd ge-
M rokken worden hebben reeds een
{root aantal verstikkingen met dode-
ijk gevolg veroorzaakt. Verder dreigt
lij kleuters verdrinking in een teil
if emmer vol water. Ook in de bad-
[uip.
Verbranding is evenmin een denk
beeldig gevaar. Daar het kind nog
klein is staat alles eigenlijk boven
lijn hoofd. Wil hij iets onderzoeken
«rat op tafel staat dan trekt hij op
•fietzelfde ogenblik de hele zaak over
zich heen. Zo gaat het ook in de keu
ken, waar moedér de steelpan met
kokende melk zo op .het vuur heeft
gezet dat de steel naar buiten uit
steekt en juist grijpbaar is voor de
zich rekkende kleuter.
Het spelen in een gesloten ruim
te, bij voorbeeld onder de tafel, is
iets heel prettigs. De ruimte wordt
net een klein huisje als het over
hangend kleed nog wat naar beneden
wordt getrokken. Soms staat daar
iets heel warms op.
In de te kleine kamertjes waar de
kleuter zijn eerste looppogingen doet
staan nog te vaak straal- of olie
kachels. Volgens het Veiligheidsinsti
tuut vormen de straal- en oliekachels
in de periode van vallen en op
staan" een enorm gevaar.
Vergiftiging is het meest voorko
mend ongeval bi'j kleuters. Veel té
gemakkelijk kunnen kinderen huis
houdelijke reinigingsmiddelen (amo-
nia, lysol, petroleum, benzine, af-
wasmiddel, toiletreinigingsmiddelen)
te pakken krijgen. In vrijwel alle
Nederlandse huizen staan de vergif
ten, waaronder ook slakkenvergif en
paraflhion tegen insekten vallen, in de
keukenkastjes op de grond. Medicij
nen horen thuis in een hoog opge
hangen medicijnkastje en niet op
het nachtkastje of de toilettafel.
Verwondingen ontstaan vaak door
het spelen met voor volwassenen be
stemde gereedschappen en machine
rieën. Naast hamer en zaag is de
elektrische boor gekomen, naast de
mixer een keur van was- en droog-
trommels. Is al die apparatuur goed
beveiligd? Zijn de verlengsnoeren wel
goed? Brandwonden ontstaan door
het zuigen van een kind aan 'een con
tra-stekker kunnen verminkingen doen
ontstaan die nooit meer verdwijnen.
Een bewegende elektrische wringer
staat niet vanzelf stil als een klein
handje er tussen steekt of een kin
derkopje in grote aandacht zich al te
diep naar voren buigt en de haren
tussen de rollen raken.
Sinds de vijfdaagse werkweek
ongeveer tien jaar geleden ingang
vond hebben de ziekenhuizen in
Nederland kennis gemaakt met
twee nieuwe verschijnseleh:
weekendkneusjes en geforceer
de" patiënten. Weekendrapporten
in de meeste ziekenhuizen wijzen
uit dat het aantal huisongevallen
bij kinderen in de leeftijdsgroep
van 0 tot 6 jaar van zaterdagmui -
gen tot zondagavond is gestegen.
De toename betreft vooral vergif
tigingen, fracturen, kneuzingen en
brandwonden. Het aantal week
endkneusjes" wordt echter over
troffen door de .geforceerde" pa
tiënten: mensen die om welke re
den dan ook gedurende de week
niet naar hun huisarts zijn ge
gaan en tijdens het weekend hun
ziekte of aandoening plotseling zo
ernstig vinden dat zij een beroep
moeten doen op ziekenhuizen en
op deze wijze het begrip ..eerste
hulp bij ongevallen" zeer ruim in
terpreteren. Het zijn deze „gefor
ceerde" patiënten die er ooi zaak
van zijn dat EHBO vaak in het
gedrang komt, als die hulp wer
kelijk nodig is.
Negen jaar geleden heeft de Amster
damse huisarts dr. G. de Haas in zijn
proefschrift ,,Een onderzoek naar vóór
komen en betekenis van ongevalien,
die in de woning plaatsvinden" reeds
gewezen op het stijgende aantal huis
ongevallen tijdens de weekends en op
woensdag. ,,Dat de aantallen op zondag,
woensdag en zaterdag hoog liggen, doet
vermoeden dat het bijzondere karaktei
van deze dagen (kinderen vrij van
school, volwassenen vrij van het werk)
ertoe leidt dat wij aan meer gevaren
zijn blootgesteld".
De vermoedelijke oorzaken waar
aan dr. De Haas in 1958 twijfelde wor
den nu bevestigd door o.a. dr. W. van
Zeben, directeur-geneesheer van het
Juliana-kinderziekenhuis in Den Haag:
,,De vijfdaagse werkweek biedt de
ouders gelegenheid zaterdagmorgen uit
te slapen. De kinderen heoben vrij spel
en kunnen gemakkelijker aan de chloor-
fles, petroleumfles en de vloeibare af-
wasmiddelen komen".
Deze opeenhoping van vergiftigingen
tijdens de vroege zaterdagmorgen en
zondagmorgen hebben ertoe geleid dat
in sommige ziekenhuizen de tijdsperiode
van 8 tot 10 uur „spoeltjesuren" ge
noemd worden. De EHBO in de zieken
huizen heeft dan de handen vol aan het
leegpompen van kindermagen.
Niet alleen giftige vloeistoffen worden
uit de tere kindermagen gehaald. On
langs deed zich in een Haags zieken
huis het geval voor dat een tweehng
van drie jaar stomdronken door radelo
ze ouders werd binnengebracht.
Dr. Van Zeben: „De opnamezuster
gaf een van de kinderen een glas melk,
waarop het kind afwerend reageerde
met „ik moet die rotzooi n;et". Bij het
leegpompen van de magen van de kin
deren kwam ongeveer een liter rode
bessenjenever te voorschijn. Wat bleek:
de avond tevoren hadden da ouders een
feestje gegeven. Doodmoe waren zij te
gen drie uur in de ochtend gaan sla
pen. Zij hadden geen fut meer om de
flessen en half leeg gedronken glazen
op te ruimen. De kindertjes waren
vroeg op en hadden toen maar het
feest dat zij de avond tevoren hadden
gemist, voortgezet".
Vergiftigingen
Vorige week heeft de Utrechtse arts
A. N. P. van Heyst, chef van de reani-
Het stijgende aantal kneuzingen en
fracturen tijdens het weekeinde is o.m.
te wijten aan het feit dat de huisvaders
meer gelegenheid hebben om te ravotten
met hun kleuters.
matie-afdeling van het Academisch zie
kenhuis in Utrecht en tevens hoofd van
het Nationaal Vergiftigingen-informa
tiecentrum van het Rijksinstituut voor
de Volksgezondheid, een waarschuwend
geluid laten horen over het toenemend
aantal vergiftigingen na het drinken
of eten van huishoudelijke reinigings
middelen of geneesmiddelen. Na een re
cente reclame-actie zijn vier gevallen
bekend geworden van kinderen die na
het drinken van een vloeibaar wasmid
del met ernstige verbrandingsverschijn
selen aan slokdarm en maagwand in
ziekenhuizen zijn opgenomen In alle
gevallen betrof het kinderen die een
proefflacon uit de brievenbus hadden
genomen. In het Utrechtse reanimatie
centrum werden in 1965 630 patiënten
opgenomen, vorig jaar »waren het er
930.
De grote toeneming wordt vooral ver
oorzaakt door de vergiftigingen. Aan de
top staan de kinderen van twee tot drie
jaar en opvallend is voorts dat de mees
te vergiftigingen worden gemeld op
vrijdag, de dag waarop in Nederland
het huis een grote beurt krijgt en de
reinigingsmiddelen volop worden ge
bruikt
Naast de stijging van het aantal ver-
giftigingsgevalien is de toename van
snijwonden en fracturen of kneuzingen
het grootst. In januari 1957 bedroeg het
aantal snijwonden en fracturen waar
bij tijdens het weekend eerste hulp
werd verleend in het Haagse Gemeente
ziekenhuis Zuidwal respectievelijk 14 en
11. In januari 1967 waren de cijfers ge
stegen tot 21 en 14. Volgens deskundigen
is deze toename voor een belangrijk
deel toe te schrijven aan de grotere
knutselactiviteiten tijdens de weekein
den. „Er is een hausse ontstaan in het
kopen van elektrische zagen, boren en
schaafapparaten. Mensen die vroeger
niet eens een hamer durfden te hante
ren zie je tegenwoordig met allerlei in
gewikkelde en gevaarlijke elektrische
zagen en boren prutsen.
Vaak laten ze het gereedschap slinge
ren met als gevolg dat Je kinderen
er naar grijpen. De ellende is soms
niet te overzien".
Wat betreft de oorzaken van het toe
nemend aantal kneuzingen en fracturen
verklaarde een opname-zuslei in een
groot Haags ziekenhuis: „De vaders
hebben tijdens de weekeinden eindelijk
eens gelegenheid om met hun jonge
kinderen te ravotten. De kinderen wor
den rondgeslingerd („draaimolentje
spelen") of in de lucht gegooid, kortom,
de vaders maken er een dolle zaterdag
se boel van. Het „feest" eindigt dan
vaak met uit de kom geschoten armen,
gekneusde ribben, kapotte neuzen of
gebroken sleutelbenen. Veel kinderen
kunnen de krachtsexplosies van hun
vrije vader niet zonder schadelijke ge
volgen doorstaan".
Geen wachtdokter
Biedt het euvel van de weekend
kneusjes de ziekenhuizen wemig kop
zorgen, de „geforceerde" patenten
daarentegen dreigen vaak de EHBO-af-
delingen te over belasten. De opname-
zuster van een Haags ziekenhuis: „Den
Haag wordt op zaterdag om tien uur
's morgens wakker. Dan komen de ge
forceerde patiënten binnen. Ze hebben
de hele week met een gekneusde knie
of een keelontsteking rondgelopen,
maar gingen niet naar de dokter. Za
terdags is hun ziekte „plotseling"
acuut geworden en dan komen ze maar
naar het ziekenhuis, want er is toch
wel altijd een dokter aanwezig die helpt.
Vaak gebeurt het dat een oma op be
zoek komt bij een gezin en dan zegt:
„Met die puist op je arm kun je niet
langer rondlopen. Ga maar gauw naar
het ziekenhuis toe". Een jonge arts die
ingedeeld is bij de weekenddienst in een
ziekenhuis ziet het anders: „De mensen
menen dat wanneer ze door de week
naar hun huisarts gaan niet voi doende
aandacht aan hun ziektegeval wordt
besteed. Als men naar het ziekenhuis
komt vindt een grondig onderzoek
plaats, daar de dienstdoende arts het
ziektegeval niet kent en om een diagno
se te stellen de patiënt uitgebreid on
der handen moet nemen. Opva"end is
dat de geforceerde patiënten nooit de
plaatsvervanger van hun huisarts te
pakken hebben kunnen krijfcen. Je
maakt soms de zotste dingen mee. Mid
den in de nacht komen de mensen aan
zetten met fijt op hun vinger of bron
chitis. Het zijn meestal fondspatiënten
Ze zijn altijd goed gewapend: fonds
kaart en laatste premie-kwitantie,
mensen vergeten dat EHBO niet is
chronische ziekten, maar voor ongeval
len. De enige remedie tegen „gefor
ceerde" patiënten zou zijn contant laten
betalen voor de behandeling".
De grote toeloop van „geforceerde"
patiënten heeft ertoe geleid dat ver
schillende ziekenhuizen hun werksche
ma voor de zaterdagochtend hebben
moeten wijzigen. „De mensen die ge
woonlijk tussen negen en tien uur hun
prikjes komen halen, laten wij nu een
uur eerder komen. Bovendien hebben
wij nu ook een tandarts in dienst moe
ten nemen. Kiespijn schijnt bij vele
mensen alleen in de weekeinden op te
komen", verzucht de geneesheer-direc
teur van een ziekenhuis.
