TATTOO PETER
PRIKT T LIEFST
IN CANADEZEN
Batman levert alles:
van truitjes
tot granaten
haal je nooit je geld'
,Uit een draaiorgel f
ZATERDAG 11 MAART 1667
LEIDSGH DAGBLAD
LD-EX^
Grootvader Leon Warnies ls
met de draaiorgels begonnen.
Dat was in 1875. Hij was de
giwOtvader van mijn moeders kant,
en Van oorsprong Fransman. Maar
voor hij naar Holland kwam woon
de hij eerst een paar jaar in Bel
gië. Zijn beroep was eigenlijk we
reldreiziger", zegt de heer Perlee
(60), afstammeling van de eerste
Amsterdamse draaiorgelverhuur
der.
Een keldertje in de Sint Olof-
steeg. In het hartje van Am
sterdam. Vijf treden af en
men staat in een kleine met hard
board betimmerde ruimte. Links
een oude divan met een bruin
pluchen kleed. Ernaast een paar
houten stoelen en een tafel.
Er liggen allerlei apparaten op,
die er als boortjes uitzien. In een
aantal witte potjes op de tafel zit
een groene, rode, blauwe, gele en
witte substantie.
Aan de muren hangen grote inge
lijste vellen papier met honderden
tekeningen. Tekeningen van har
ten, draken, ankers, wapens, slan
gen, vrouwenfiguren. Het meest
harten: twee door een band met
elkaar verbonden harten, harten
met namen, harten met ankers,
harten met kettingen.
Een grote pot vaseline, een sta
pel servetten, een rol plakband en
een emmer zeepsop completeren
het interieur.
Aan een houten werktafel zit
„Tattoo Peter" (44) een forse
blonde man met een open gezicht.
Een gestreept zeemansshirt om
spant zijn brede borst. Op een stoel
voor hem zit, met een witvertrok-
ken gezicht een Amerikaan, met
ontblote onderarm. Op de boven
arm is een half hart zichtbaar met
het woord „Polly" en een paar sier
lijke krullen Drie andere kortge
knipte Yankees wachten gelaten
tot hun vriend geholpen is.
„Ik ben de enige in Amsterdam,
die tatoeëert. In Rotterdam zit ook
een mannetje, maar daar houdt
het voor Nederland wel mee op",
merkt Tattoo Peter op terwijl hij
een lik vaseline op de arm van de
Amerikaanse verlofganger smeert,
het er met een servetje weer af
veegt en verder gaat een soort
boortje op de huid heen en weer te
bewegen.
„Voor ik hiermee begon, zat ik in
de visserij, dat gaat zo als je wieg
in IJmuiden stond Maar een jaar
of twaalf geleden nad ik van dat
vissen schoon genoeg en begon ik
in deze branche.
Miin beste klanten zijn Ameri
kanen en Canadese verlofgangers
die in Duitsland zijn gelegerd.
Veertig procent van mijn overige
klanten zijn zeelieden van allerlei
nationaliteiten en de rest gewone
burgers. Meestal jongens die willen
vertellen dat zij gevaren hebben.
Dat is een keihard volk. Zelden heb
ik er een die transpireert wanneer
ik met hem bezig ben. Ook hun
huidstelsel is bijzonder goed. En
dan Noren en Zweden, daarmee
heb ik ook nooit een centje last.
Praat mij niet over Kelten, die
kunnen zich wel verschonen,
Zij maken zich veel te zenuwachtig.
Zelf heb ik 58 tatoeages op myn
lichaam. De meeste heb ik er
zelf opgezet. Af en toe, wan
neer ik mij verveel, denk ik „kom
laat ik er nog maar eentje bij
zetten"
In Canada zou ik schatrijk wor
den. Daar is het zo, dat wanneer je
niet getatoeëerd in een zwembad
komt, iedereen je aankijkt en tegen
elkaar zegt: kijk dat „Chicken"
(kuiken)
De motieven kiezen mijn klanten
uit deze afbeeldingen aan de muur.
Komt er iemand die iets speciaals
wil hebben en hij duidt dat aan,
dan ontwerp ik het waar hy of
zij bijzit. Ja ook vrouwen tatoe-
eer ik. In hoofdzaak linnenmeis
jes van Scandinavische boten. Ver
schillende van hen heb ik in de
loop der jaren van een klein ster
retje of hartje op hun arm voor
zien. De machines waarmee ik
werk heb ik zelf ontworpen en ge
maakt. Een paar jaar geleden deed
ik het nog zoals ze het eeuwen lang
hebben gedaan, met een naald.
Maar dat is nooit mooi. Je prikt
de ene keer twee en een halve mil
limeter, de andere keer een halve
millimeter diep. En dan kon het
maar ik een kleur: blauw.
Met deze machientjes kan ik in
vijf kleuren werken. De naald van
het apparaatje prikt 3000 gaatjes
van anderhalve milimeter in een
minuut. Kun je nagaan hoe snel
tegenwoordig tatoeëren gaat. Is
TATTOO PETER,
geen concurrentie
tien minuten zit een eenvoudig mo
tief erop.
Verschillende mensen met heel
goede posities heb ik getatoeëerd.
Meestal verzoeken zij hun naam
nooit aan anderen te noemen. Dat
doe ik dan ook niet. Ik beschouw
het al een soort beroepsgeheim.
Vorige week had ik nog een heel
hoge marine-officier, die een fami
liewapen op zijn rug aangebracht
wilde hebben.
Trouwens het is algemeen be
kend dat koning Frederik van De-
eemarkezi ees paar ge^ldige des»
ken op zyn benen en rug heeft.
En de Engelse veldmaarschalk Earl
Roberts en koning Alfonso van
Spanje dito.
Vroeger was tatoeëren trouwens
meer iets dat de beter gesitueerde
mensen lieten doen. Het gewone
volk had er geen geld voor.
Ik verzamel verschillende foto's
van getatoeëerde mensen. Van gro
te mannen, in ons vak, zoals die in
Engeland en de Verenigde Staten.
Hier deze man heeft „Het oordeel
van Paris" van de schilder Rubens
op zijn rug laten aanbrengen. Daar
betaalde hij aan Walter Winant,
een heel bekende in onze branche
niet minder dan 15.000 gulden voor.
Maar het is dan ook een stuk vak-
wer* -
„Ja de naam Perlee is ook ty
pisch Frans. Vroeger is het met
één e geweest en een accent erop.
Mijn ouders waren Hugenoten.
Na de Bartholomeusnacht in 1572
zijn ze uit Parijs naar Nederland
gevlucht, en hebben zich, zoals ve
le Fransen, in de Jordaan geves
tigd. Daarom geloof ik dat de naam
Jordaan wel degelijk afkomstig is
van het Franse „Jardin" (tuin).
Wist u dat het draaiorgel ook
van Franse oorsprong is? Nee, de
uitvinder was geen Fransman, dat
was de Italiaan Gavioli Hij maak
te hoofdzakelijk buikorgeltjes. Ik
had hier een paar jaar geleden nog
een grote Gavioli staan. Wij heb
ben hem aan een aannemer uit
Assendelft verkocht, die heeft een
enorme liefhebberij in draaiorgels.
Hij heeft hem helemaal gerestau
reerd, dat was trouwens ook brood
nodig. Maar de Fransen zijn be
gonnen met de draaiorgels zoals we
die hier kennen. Vooral Morrenci
en Goudin waren bekende draaior
gelbouwers".
„In 1925 kwam ik zelf in de or
gels. Opa Leon was in 1903 gestor
ven en toen heeft grootmoeder, een
pittig vrouwtje, het nog tot 1910 al
leen volgehouden. Daarna hebben
mijn vader, die met de dochter van
de oude Warnies getrouwd was, en
een paar broers van haar, de
zaak verder voortgezet. De War
nies hebben zich toen teruggetrok
ken en nu beheer ik de draaiorgels
met mijn twee zoons.
Op straat ga ik nooit met een
orgel, wel met bijzondere ge
legenheden of in het buiten
land. Zo was ik in 1955 met de
„Arabier" in Londen op het „Fes
tival of Britain" en in 1956 in
Edinburgh bij het festival van die
naam. Een jaar later zijn we naar
Denemarken geweest en daarna
waren we in Hamburg. In Duits
land kennen ze wel orgels, maar
dat zijn meer die kermisorgels, bij
draaimolens, weet u? Gasparini en
Limoner hebben deze al in het be
gin van deze eeuw naar Duitsland
gebracht.
Toen opa nog orgels verhuurde
hij had kleine en grote had
je nog niet van die typen die je nu
langs de straat ziet. Het waren ci
linder-orgels, die op hetzelfde prin
cipe berustten als de carillons in de
oude torens. Nu zijn het allemaal
boekorgels.
De muziek is trouwens in de loop
der jaren ook sterk veranderd.
Vroeger overheersten de klarinet en
de piccolo, maar nu is alles veel
vecf-yojiex. Qai aan voldoende en
STRAKS OO
BATMAN-I!
llIlSISIlSII!llllllIllllillllllIilll3!lil(ilS13!IIKSSil3i31ll!lilS!lilllSlillllllllllli!Bllll!lllllllllllI!!lli-
rikaanse en Engelse film- en tele
visiemaatschappijen voor wat het
commerciële gebruik van de figu
ren betreft. ,De meeste artikelen
worden geïmporteerd, maar ook de
Nederlandse industrie heeft grote
belangstelling getoond. Vaak moet
ik mensen teleurstellen omdat de
licenties voor bepaalde artikelen
reeds zijn uitgegeven. De vergun
ning voor Batman-kauwgum bij
voorbeeld had ik wel dertig keer
kunnen verkopen'.
Het commerciële gebruik van
film- en tv-figuren heeft in Ame
rika bewezen lucratief te zijn om
dat het aansluit bij de populariteit
van de film, maar ook een impuls
is voor het bezoek aan die film.
Het mes snijdt dus aan twee kan
ten. Daarom bedient de heer Spits
zich van reclame-figuren in Bat
man-kostuum die in de warenhui
zen maar ook bij de bioscopen ope
reren.
,De Batman-rage begint nu pas
goed op gang te komen', verzei
de hij ons. ,De televisie is
maar pas begonnen, de film u
nog het land door en er komen
steeds nieuwe artikelen bij. ft
juist de contracten getekend
de fabricage en verkoop van
man-ijs, Batman-chocolade
Batman-ltmonade.
Ondanks het grote succes
Batman heeft de Batman-fil
Amsterdam tot dusver slechts
weken gedraaid.
Directeur Lex van Weren va
Rembrandtplein-theater zei
,Ik werd er helemaal gek
Tijdens de matinees werden dj
sa's bestormd door honderdei;
deren tegelijk. De ruiten ti
aan scherven en onze portfy I
nogal klein van stuk is, wenj
kens onder de voet gelopen, h
politie konden we het niet ai.)
's avonds? Dan draaiden ue
een half lege zaal. De volwas
kwamen er niet op af of hets
zijn dat ze door hun kinderen
den meegenomen'.
Fox-film, die de Batman-p»
tie distribueert, noemt de bei
stelling tot dusver matig. ,In
York staan de mensen in ri;<
dringen om de film te zien. D>
wassen Nederlander heeft ken
een andere smaak. Dat neem
weg dat de Batman-film een
ces zal worden. Tal van bios
hebben hem namelijk gehuui:
in de paasvakantie te draau
er zijn al diverse aanvragen
de zomermaanden. Dat de jeuj
op loopt is immers bewezen'
Waarom loopt de jeugd zoi
voor Batman? Een 12-jarigi
eerlijk: ,Ik geloof dat ik he!
vind omdat ik zelf wel zo'n
kerel zou willen zijn en omds
zulke machtige apparaten ha
En koopt hij ook Batman-t -
gum? ,Heb ik wel eens gedaa
de plaatjes, maar ik heb
Thunderbird-kauwgum, want
zit meer in'. Men moet de jeu
consumenten niet onderschatt a
DE gemaskerde superman in zijn zwarte cape en nauwe
zwarte broek die met hypermoderne wapens en ver
bijsterende technische snufjes de misdaad bestrijdt,
hebben we niet buiten onze grenzen kunnen houden. Hij is
nog maar enkele keren op de televisieschermen geweest, Bat
man, en dat is voldoende gebleken om door te dringen tot de
gedachtenwereld van vrijwel ieder kind tussen de 8 en 14 jaar.
Hij is er, de machtige vleermuis-man met zijn rauwe optreden
en hij laat zich niet meer verjagen.
De ouders, die hun kinderen op
dat bewuste uurtje van het tv-toe-
stel weghouden, kunnen hun kroost
daarmee niet beschermen. Op de
schoolpleinen van het hele land
immers spelen kinderen dat zij
Batman zijn en vertellen zij elkaar
de avonturen van hun held.
Batman ontstond in 1939 in de
fantasie van de toen 16-jarige te
kenaar Bob Kane. In de loop der
jaren tekende hij stapels strip
verhalen rond zijn gemaskerde
vleermuisman. Maar Batman werd
in Amerika eerst populair toen
filmproducer William Dozier in
1965 de avonturen gebruikte voor
een serie televisiefilms.
Maar er is meer. Batman is busi
ness geworden. De Amerikaanse
film- en televisiemaatschappijen
hebben begrepen dat er méér is te
verdienen dan louter het incasse
ren van vertoningsrechten. Zij
hebben ontdekt dat populaire tele
visiefiguren goudmijnen kunnen
zijn. Nadat Bonanza en de Thun-
derbirds reeds enorme bedragen
opbrachten aan licenties voor de
fabricage en verkoop van kleding
stukken en andere artikelen heeft
Batman voor een record gezorgd
dat niet gemakkelijk zal worden
overtroffen.
Tegelijk met de komst van de
eerste Batmanfilm in de bioscopen
van Amsterdam, Den Haag en Rot
terdam heeft een warenhuis op de
speelgoedafdelingen in deze steden
een speciale Batman-stand inge
richt met een keuze uit tientallen
Batman-artikelen. De omzet steeg
boven de al niet laag gestelde ver
wachtingen en vele speelgoedzaken
hebben zich inmiddels genoodzaakt
gezien de Batmanspullen in hun
assortiment op te nemeii.
Een greep uit de Batman-busi
ness: pijama's (f 11,25), Batman-
pakken (f 13.90 voorraad inmiddels
uitverkocht), Batman-pakken in
fraaiere uitvoeringen van (f 27.95)
Batman-auto's; waterpistool; een
pistool voor het afschieten van gra
naten, een handgranaat een Bat
man-motorboot, een be vriezer, een
walkie-talkie, Batman-truitjes,
Batman-maskers, fietsplaatjes,
plakplaatjes, bouwdozen voor auto
helikopter of vliegtuig, Batman-
puzzels en Batman-spelen.
Sleutelfiguur van de Batman-
business in Nederland is de Am
sterdammer M. Spits die als ver
tegenwoordiger optreedt voor Ame-
ROBIN,
Batmans assistent
PERLEE,
van vader op zoon
steeds nieuwe muziek te komen valt
anders niet mee. Er zijn er eigen
lijk maar twee die goede draaior-
gelboeken kunnen maken. Mr.
Romke de Waardt, die het voor zijn
hobby doet en hoofdzakelijk ouver
tures maakt en Gerrit Razenberg
uit Middelharnis. Hij legt zich
meer op het populaire genre toe.
Ons bekendste orgel is de „Ara
bier" daarmee ben ik voor de
BBC opgetreden als begeleiding
van Willem (Sonneveld) Parel".
„Het is met draaiorgels net als
met de flats, ze zijn te duur. En je
haalt het geld er nooit meer uit, al
word je zo oud als Methusalem.
Een draaiorgel verkopen doen wij
niet gauw. Maar toch hebben we
de laatste jaren een paar draaior
gels van de hand gedaan. Zo ging
het „Parapluutje" die had een
uitbouwt je boven de dirigent die de
maat sloeg naar Canada
„Waterduikertje" deze gle
keer de Prinsengracht in -
„Het mooiste dat ik r
draaiorgel heb meegemaakt'
telt de heer Perlee verder h
een gouden bruiloft op Tersely.,
Dat zat zo. Er was daar in hu
een echtpaar 50 jaar getrou f
man had zijn leven lang t
een draaiorgel willen zien. Ita
dol op draaiorgelmuziek, mai pj
dat hij nooit van het eiland E
had hij er nog nimmer een
vende lijve" gezien. Zijn ki
huurden de „Arabier" i
gingen wij uit Groningen nlr|
auto naar Harlingen en v l
met de boot naar TerschellL.
Arabier werd 's avonds ver
zijn huis opgesteld, want
om zeven uur 's morgens r
wij voor zijn huis begini
draaien.
Nadat de draaier de eerst
slagen gemaakt had, kïj^
bruidegom in nachthemd z:
je uitstormen, en begon
met open mond het orgel
ren en van achteren bekeh
hebben, voor het piereme
maat te slaan. Met man en
hebben ze hem naar binnei
ten sleuren om zich aan te
dat was hij in zijn en the.
helemaal vergeten. Toen i
beurd was, begon het feest p
We zijn het hele eiland
trokken. Van noord naar i
van oost naar west.
mensen liepen achter de J
aan. Scholen, winkels
plaatsen werden de gehele'
sloten: het was compleet I
En dat met één draaiorgel
bruidegom de maat maar
Van 's morgens zeven tot 's
elf uur heeft hjj met een t
het orgel staan dirigeren
had nog best door kunnen
wij niet om elf uur gest^j
ren. .H
