Nasa
raket
verkoopt
aan Esro
Geen VS-raket voor
Europese kunstmaan
OPERASCHANDAAL IN WENEN
Zweet voor 1400
per liter
gulden
TOMADO
Marine vorderde
Scout: lancering
Esro uitgesteld
PAGINA 9
Produktie voor
ruimtevaart
s u nog wat zweet over hebt,
kunt u dat verkopen aan een Ame
rikaanse firma, die moet onderzoe
ken of zweet en de bijbehorende mi
cro-organismen de installaties tot le
vensbehoud in ruimtevaartuigen be
smetten.
De ingenieurs maken er zich na
melijk zorgen over, dat de micro-or
ganismen zich zouden kunnen ver
zamelen in filters en daar kolonies
zouden kunnen vormen, die op lang
durige ruimtevluchten moeilijkheden
'zouden kunnen veroorzaken.
Ongelukkigerwijze kan het zweet
niet kunstmatig in het laboratorium
worden geproduceerd. Het moet
rechtstreeks van zwetende mensen
komen.
Het grote probleem is volgens de
geleerden niet, het zweet te produ
ceren. Daarvoor behoeft men slechts
enige welbevleesde personen li
chaamsoefeningen £e laten doen. De
grote moeilijkheid is, dat zweet te
verzamelen.
Vrouiv van Wieland Wagner
na uitvoering uitgefloten
(Van onze Weense correspondent)
Eindelijk heeft Wenen weer eens een opera-schandaal be
leefd. Tien jaar geleden had de „vrijgevochten" regisseur Wie
land Wagner de opera „De vliegende Hollander" van zijn
grootvader opnieuw voor de Weense opera geënsceneerd. Het
publiek had wel kritiek, maar was toch onder de indruk. Negen
jaar later kreeg Wieland Wagner de uitnodiging om dit werk
opnieuw in Wenen op te voeren.
Wanneer hij deze kans zou hebben
;had, is het zeker dat hij zijn vroe
gere enscenering radicaal zou heb
ben gewijzigd. Maar hy stierf en nu
voelde zijn vrouw Gertrud zich ge
roepen om het werk van haar man
getrouw te reproduceren. Niemand
kende haar en nog minder wist men
dat zij opera-ervaring had. Ze stond
in de schaduw van haar man en Wie
land gaf de beste rollen aan An ja
Soljen, een voortreffelijke zangeres
wie iedereen wist dat zij een
liaison met hem had.
Het contract werd echter onder
tekend en de opera moest in Wenen
worden opgevoerd. Dus nam Gertrud
het werk van haar man in handen.
Ofschoon Anja Siljen de beste Sen-
ta-vertolkster is, bedankte zy voor
ser om onder regie van haar
rivale op te treden.
Tezamen met mevrouw Gertrud
zocht de directie naar een andere
Senta. en ze vond voor dé tweede
bezitting een veel slechtere soliste,
r de directie troostte zich, want
de zangeres komt uit Zwitserland
alles wat uit het buitenland komt
is ook in Wenen het allerbeste. De
overige zangers zijn goed, maar de
enscenering was de oude gebleven en
tien jaar maakte ze gewoonweg
belachelijke indruk. De vrouw
Naast de talrijke schilderijen
van de kunstschilder Toon Koster
toont zoals gemeld de
Zwammerdamse pottenbakker C.
Sluyter in 't Reghthuys in Nieuw
koop een aantal bijzonder fraaie
werkstukken. Vooral de groep ke
ramiek kruiken en kandelaars
heeft ieders aandacht.
De tentoonstelling blijft tot en
met 19 maart geopend.
(Foto Leldsch Dagblad')
van Wieland Wagner reproduceerde
alleen en kon niet werken in de geest
van haar man.
Een opera-schandaal was onver -
mijdelijk. Tijdens de première met de
soliste uit Zwitserland kreeg deze
geen enkel applaus, men klapte ech
ter des te harder voor de andere so
listen en toen Gertrud Wagner aan
het eind van de voorstelling op het
toneel verscheen werd ze uitgefloten.
Telkens kwam ze terug: eerst met
de zangers, dan met de dirigent en
dan herhaaldelijk met de zangers,
maar zodra het (jonge) publiek haar
zag, begon het te fluiten.
Toch was het geen slechte voorstel-
link. We hebben er alleen dit uit ge
leerd: de vrouw van een buitenge
wone man behoeft niet beslist óók
W ereldpremière
'Reinaert tie Vos'
Zaterdag 1 april zal in de Kon.
Vlaamse Opera te Antwerpen de we
reldpremière plaatsvinden van Rei
naert de Vos, een spel in vier tafe
relen van Marius Monnikendam naar
de Franse tekst van Michel Brochon.
Aan dit werk, zullen medewerken de
solisten, het koor, orkest en ballet
der Koninklijke Vlaamse Opera on
der leiding van Frits Celis.
Het choreografische deel wordit ver
zorgd door Le Clair voormalig
eerste danser van het „Ballet du
siècle". De regie is in handen van
Johannes den Hertog. Na de vier
eerste opvoeringen in de eerste helft
van april zal. eind september de pre
mière in Nederland plaatsvinden in
de Stadsschouwburg te Eindhoven
in het kader van het Vlaams Festi
val.
buitengewoon te zyn. Nog belang
rijker is de vraag: wat zal er in de
naaste toekomst met Bareuth ge
beuren wanneer het Festival aldaar
in „familiebezit" blijft?
Prijsvraag
T eyler-genootschap
Teyler's tweede genootschap heeft
een prijsvraag uitgeschreven, waarin
gevraagd wordt een onderzoek naar
de functie van de versregel in typo
grafische poëzie.
Onder typografische poëzie, wordt
verstaan taaluitingen, die naar de in
houd als poëzie worden ervaren en/of
als zodanig zijn bedoeld, waarin zich
geen vormprincipe in de herhaling
openbaart en waarvan de schriftelijke
fixatie bestaat uit regels, die niet
door begin en einde van de blad
spiegel worden bepaald.
Daarvoor hebben de geleerden nu
een soort „transformator" gemaakt.
Zij kleden de vlezige zweetproducen-
ten in rubberpakken en laten hen
zich lichamelijk inspannen, in de
regel door drie uur lang in een tem
po van 6.4 km per uur in een tred
molen te lopen.
Er is ongeveer een kwartier nodig
om op deze wijze goed aan het zwe
ten te raken. Maar dat is niet alles.
Als het zover is wordt droge lucht,
verhit tot ongeveer 115 graden
fahrenheit, in de rubberpakken ge
pompt, waardoor de temperatuur in
het inwendige ongeveer die van een
hete dag in de woestijn wordt.
De lucht absorbeert het vocht en
voert het naar de transformator,
waar het zover wordt afgekoeld dat
het condenseert.
Dan wordt het opgevangen in ge
steriliseerde flessen, bevroren en ver
zonden naar de experimentele afde
lingen van ruimte laboratoria tegen
ongeveer 1400 gulden per liter. Het
ligt in de rede, dat de „zweters" ook
iets van dat bedrag krijgen.
Emmy Verhey wou
Oskar Backprijs
De violiste Emmy Verhey heeft
gisteren de Oscar Backprijs, groot
f 16.000 in het Oscar Backconcours
gewonnen. Zij was merkwaardiger
wijze de enige deelneemster. In to
taal hadden slechts drie violisten
voor het concours ingeschreven. Een
van het viel door ziekte uit, Emmy
Verhey en Johan Kracht bleven
over. Belden werden, na de op 6
maart gehouden eerste ronde, tot de
finale toegelaten .Johan Kracht liet
gisteren echter verstek gaan, omdat
hij de tijd te kort achtte, om het
finale programma in te studeren en
uit het hoofd te spelen.
Zo stond gisteren dus Emmy Ver
hey alleen voor de jury, bestaande
uit Bernard Haitink, Carlo van Nes-
te, Maurice Raskin, Theo Olof, Her
man Krebbers en mevr. Etiennette
Alvares-Corea, die met haar echtge
noot het initiatief tot dit concours
genomen had.
Emmy Verhey heeft daarop tot gro
te voldoening van de jury haar pro
gramma gespeeld en veroverde de
eerste prijs. Het geld moet gebruikt
worden voor één jaar studie in het
buitenland.
Voor lancering
van Heos-A
Het Amerikaanse nationale bureau
voor lucht- en ruimtevaart Nasa
heeft, erin toegestemd een Delta-
draagraket te verkopen voor het lan
ceren van een buitenlandse aardsa-
telliet. De transactie met de Europese
organisatie voor ruimteonderzoek Es
ro omvat ook het gebruik van lan-
ceerfaciliteiten van de Nasa.
De Nasa heeft eerder reeds zes bui
tenlandse satellieten gelanceerd on
der overeenkomsten tot samenwer
king. Het is echter voor de eerste
maal dat ten bate van een dergelijke
lancering een raket wordt verkocht.
Een woordvoerder heeft verklaard dat
de Esro bijna 14,4 miljoen gulden zal
betalen voor de raket en het gebruik
van de lanceerinstallatie op Kaap
Britse satellieten
voor militaire
verbindingen
Het eerste systeem communicatie
satellieten voor Groot-Brittannië zal
in de V.S. worden vervaardigd en be
staan uit twee satellieten die om de
aarde zullen cirkelen. Naar het Ame
rikaanse ministerie van Defensie
meedeelde is de opdracht, voor een
bedrag van 7,6 miljoen dollar, ver
leend aan de Amerikaanse „Philco
Corporation".
Het systeem zal de militaire auto
riteiten in staat stellen nagenoeg on
middellijk met elke Britse militaire
eenheid waar ook ter wereld in ver
binding te treden.
Kennedy. De te lanceren sa
telliet is de Heos-A. Heos betekent:
Highly Eccentric Orbiting Satellite.
De lancering zal in de tweede helft
van 1968 plaatsvinden.
De Heos-A weegt 104 kg en zal een
baan hebben met een ajogeum (hoog
ste punt) van 193.000 km. De lance
ring zal gebeuren tijdens een periode
van maximale zonne-aktiviteit ter
bestudering van interplanetaire mag
netische velden en deeltjes van zon-
ne- en kosmische straling buiten de
magnetosfeer.
De overeenkomst tussen de Esro
en de Nasa is in Parijs getekend door
dr. Robert C. Seamans jr. van de
Nasa en prof. Pierre Auger, direc
teur-generaal van de Esro. In zes
Europese landen treffen tien weten
schappelijke groepen voorbereidingen
voor de acht experimenten van de
Heos-A. De landen zijn België,
Frankrijk, West-Duitsland, Italië, Ne
derland en Engeland. Ook Denemar
ken, Spanje, Zweden en Zwitserland
maken deel uit van de Esro.
Radio-
Filharmonisch
Orkest naar
Duitsland
Tip voor
5K handiger huishouden *1*
HET
WERKRESPARENDE
AFDRUIPREK
Moderne huisvrouwen kunnen niet
meer zonder. Wat doen ze? Ze was
sen vlug en grondig af. Gaan dan
boodschappen doen, of kijken T.V^
in de tijd dat de vaat droog druipt in
dit NIEUWE afdruiprek van Tornado-
Afdrogen wordt alleen "vlug even
nadrogen"! Het bestek druipt volle
dig uit. De kopjes of glazen hangen
veilig aan spijltjes. Prijs (inclusief be
stekbak) f 12,50. Andere handige To-
mestic afdruiprekken al vanaf f4,50.
Koren zingen in
Nieuw-Vennep
Het Vicon-mannenkoor uit Nieuw-
Vennep organiseert vrijdagavond
8 uur in de hervormde kerk in Nieuw-
Vennep een liederenavond, bestaande
uit Nederlandse, Engelse en Duitse
liederen. De orgel- en pianobegelei
ding is in handen van L. Hermans,
terwijl de algehele leiding berust bij
C. Kurpershoek.
Naast het Vicon-mannenkoor zal
nog door enkele koren medewerking
worden verleend en wel door de vol
gende: de christelijk gemengde zang
vereniging „Looft den Heer" uit Ter
Aar, chr. gem. zangvereniging „Ho
sanna" uit Benthuizen, chr. gem.
zangvereniging „Excelsior" uit Lei-
muiden, chr. gem. zangvereniging
„Laus Deo" uit Zevenhoven, meisjes
koren uit Ter Aar, Benthuizen en
Leimuiden en het schoolkoor van de
Middelbare Land- en Tuinbouw
school in Warmond.
Prinses werkt in ziekenhuis
Prinses Margriet zal met ingang van
volgende week éénmaal per week in
het ziekenhuis ,De Lichtenberg' in
Amersfoort als Rode Kruis helpster
eerste klasse gaan werken. Voor de
Rode Kruis helpsters geldt met het
oog op het behoud van het diploma
namelijk de verplichting om een be-
d aantal uren per maand prak
tisch werkzaam te blijven. Prinses
Margriet behaalde op 28 juni 1966
De Lichtenberg het diploma Ro
de Kruis helpster eerste klasse.
(Van onze redacteur ruimtevaart)
De eerste Europese kunstmaan, de Esro-II, zal vrijwel zeker
niet volgens plan omstreeks 15 maart kunnen worden gelan
ceerd als gevolg van het op het eerste gezicht uiterst merk
waardige feit, dat Amerika geen raket voor deze lancering be
schikbaar heeft. Tien Europese landen, waaronder Nederland,
hebben jaren aan de samenstelling van deze kunstmaan ge
werkt. Geruime tijd geleden heeft de in Parijs gevestigde Euro
pese ruimtevaartorganisatie afspraken met het Amerikaanse
ruimtevaartbureau Nasa gemaakt, dat de Esro in maart door
een Amerikaanse Scout-raket in de ruimte zou worden ge
bracht. Desondanks is er op het kritieke moment geen Scout
voorradig!
Er wordt thans druk overleg tussen Parijs en Washington
gepleegd, om tot een gezamenlijke verklaring te komen over
deze betreurenswaardige gang van zaken.
Gesloten beurs
De Europese ruimtevaartorganisa
tie Esro houdt zich uitsluitend bezig
met het ontwerpen en construeren
van kunstmanen en het ruimteonder
zoek zelf. Een andere Europese or
ganisatie, de Eldo, ontwerpt eigen
lanceerraketten. Zolang deze laatste
nog niet beschikbaar zijn, wordt voor
de lancering van Europese kunstma
nen onder meer een beroep op de
Amerikaanse Nasa gedaan. Deze
heeft medewerking toegezegd volgens
een systeem van gesloten beurzen
waardoor de Esro zeer voordelige lan-
ceerfaciliteiten verkreeg.
Vermoedelijk juist door het feit,
dat het hier niet om keiharde zake
lijke contracten ging waarin de tij
dige ter beschikking stelling van een
raket van het juiste type kon worden
bedongen, moet de Europese ruimte
vaart thans met een uitstel van ze
ker een maand rekening houden.
De Amerikaanse marine heeft vol
gens de thans ter beschikking staan
de gegevens de nog voorhanden zijnde
Scout-raketten gevorderd voor proe
ven met een nieuwe laatste trap.
Daardoor is niet alleen de Esro ge
troffen, maar ook het Engelse pro
ject dat voorzag in de lancering van
de UK-3. Deze kunstmaan zou op
22 maart a.s. van de basis Vanden-
berg worden gelanceerd met een
Scout-raket. Van deze basis moest
ook de Esro-II met een Scout naar
de ruimte worden gebracht.
Technici retour
aantal Europese technici, onder
wie Nederlanders, tevergeefs naar de
Verenigde Staten is gereisd om de
lancering in het laatste stadium voor
te bereiden en bij te wonen. Zij ke
ren thans naar Europa terug. Be
paalde onderdelen van de Esro-n
kunnen bovendien een langdurig uit
stel van de lancering niet verdragen
en zullen vermoedelijk moeten wor
den vervangen. Een en ander is een
vrij kostbare zaak, maar het lijkt niet
waarschijnlijk, dat deze kosten ver
haald zouden kunnen worden op de
Nasa, juist doordat de lanceerfaci-
liteiten niet op strikt zakelijke gron
den zijn verleend, maar op basis van
onbetaalde dienstverlening.
Eén van de Nederlandse geleerden,
die intensief bezig zijn geweest met
de bouw van de Europese satelliet en
het ontwerp van het instrumenta
rium, was prof. dr. C. de Jager, hoog
leraar in de astrofysica te Utrecht.
Hij sprak zijn grote teleurstelling uit
over deze gang van zaken en wees
er daarbü op, dat dit voorval een
aansporing temeer moet zjjn om
eigen Europese lanceerraketten te
bouwen, zodat men minder afhan
kelijk is van andere ruimtevaartmo-
gendheden.
Nadat de Esro voor een nieuwe lan-
sering in gereedheid zal zijn gebracht,
zal deze overigens zijn taak nog vol
ledig kunnen vervullen. De lancering
was wat betreft het onderzoekings
programma niet aan een bepaald
tijdstip gebonden.
de jongste scheppingen
in Stuttgart werkende
John Cranko behoort
de Cartes"
De fotografe Madeline
ler-Betzendahl (Stuttgart)
op deze foto een typische
)s-bewegingsscène uit dit
t vastgelegd, dat de manne-
topkrachten van het ensem-
ot in de finesses beheersen,
oiodanser (in de sprong) ziet
de Deen Egon Madsen. John
)'s Stuttgartse dansgroep,
elitekrachten uit 20 naties
11, gaat thans niet alleen
jvoor Duitsland's beste ballet,
bezit ook internationale
kaleiöos'coQp
Dostojewski's
'De idioot'
pnsdag 22 maart geeft „De Ne-
Eï Comedfie" in de Konimkl.
urg in Den Haag een opvoe-
„De idioot" naai- de roman
jkwtojewski, in de toneelbewer-
en de regie van André Barsacq.
Gedichten van
acob Admiraal
Noordwijk is een gediichtenbun-
brsohenen van de bekende
kijker Jacob Admiraal. De heer
raai, die in 1965 is overleden,
jrf zich in brede kring faam als
i uitvinder en schrijver. Een
er heeft een keuze gemaakt uit
kgelaten werk van haar vader,
(dichten dateren uit de periode
933 tot vlak voor het overlijden
jacob Admiraal. Veel van zijn
.gaat over Noord wijk en de vis-
Imaar ook hield hij zich bezig
(e zin van het bestaan en het
p van het leven. Zijn uitvm-
h lagen hoofdzakelijk op het
I van de visvangst.
rie tussentijdse
verkiezingen
in Engeland
Engeland worden vandaag tus-
|se verkiezingen gehouden in
listricten, die zich alle in La-
tanden bevinden. Het is ech-
vraag of de Labour-kandidaat
lok een wijk van Glasgow
assen zal zijn tegen een oppo-
Van conservatieven, liberalen,
je nationalisten en communis-
k Jaarbij vooral gevreesd wordt
(en groot aantal stemmen voor
ptionalistische" kandidaat,
our had daar bij de laatste ver
gen een krappe meerderheid
Ö75 stemmen Labour is bijna
van de overwinning in Rhond-
fest in Wales en de industrie-
[uneaton. Hoewel Labour in het
puis een meerderheid van 92
'heeft, is het van belang voor
lering om te weten hoe de kie-
feageren op de straffe econo-
P' maatregelen.
[kredieten die Engeland in de
fgde Staten heeft opgenomen
jofde van diverse overeenkom-
b die eind 1966 510 miljoen dol-
proegen zijn thans geheel te-
pald. zo heeft de Federal Re-
pank of New York bekendge-
Britse premier Wilson, en zijn
pr van Buitenlandse Zaken.
hebben gisteren een rondreis
de hoofdsteden van de EEG be
imet besprekingen met de Lux-
fcse regeringsleiders en, wat of-
heette, informeel overleg met
Autoriteit van de EGKS
P" wiiSon verklaarde gistermid-
pn het pinde van d>'t bezoek
r besprekingen in Luxemburg
puttier waren geweest nis in dP
p viif hoofdsteden Wi1 moeten
fanaivse gaan maken van het-
Flf e*" onze reis hebben opge-
asi 1x4.
