spaar veilig
Kunstenaars-societeit
Leiden en omstreken
Postspaarbank
Over enkele maanden
de officiële opening
BENDER
GUTERSLOH: VEELZIJDIGSTE
OOSTENRIJKSE KUNSTENAAR
„Rusland is corrupt'9
Aandeelhouders zijn er
het slechtst aan toe
OSO's naar
de ruimte
PONDERDAG 2 MAART 1907
LEIDS€ll DAGBLAD
j>AGlNA
Prijzenswaardig initiatief: Buut 110
(Van onze kunstredactie)
Een lang gekoesterde wens, een „kunstenaarssociëteit" voor
Leiden en omstreken, gaat nu in vervulling.
Na een halfjaar van intensieve voorbereiding is het bestuur
geïnstalleerd van de Leidse vereniging van beeldende kunste
naars, „Buut 110" geheten (genoemd naar het buutspel: „110,
wie niet weg is, wordt gezien")
Deze installatie vond plaats in de, met volledige medewer
king van de gemeente, verworven sociëteitsruimte aan de
Nieuwsteeg 4, die - naar men hoopt - over enkele maanden in
exploitatie genomen kan worden.
Zij belooft een centrum te zijn voor alle in kunst geïnteres
seerden en een middelpunt voor kunstinformatie, ontspanning
en discussie.
Het secretariaat berust bij C. J.
Buurman, Lange Vrouwenkerksteeg
12, Leiden, (tel. 40088.
Initiatiefnemers zijn de kunstschil
ders Willem Breddels en Kees Buur
man, alsmede de Galeriehouder Ben
Walenkamp, van wie het idee is uit
gegaan.
,3uut 110" hoopt het onderling
contact van haar leden men ver
wacht een aantal van ongeveer 600
te bevorderen en hun belangen te
behartigen, speciaal ook in sociaal
opzicht. Voorts een sociëteit te exploi
teren, waarin het Leidse kunstleven
zich sterk kan ontwikkelen.
Sociëteitsleden kunnen zijn „zij, die
direct of zijdelings via beroep of in
teresse te maken hebben met beel
dende kunst of andere takken van
kunst of kunstenaars.
Het bestuur van „Buut 110", dat de
organisatie van alle te ondernemen
activiteiten zal leiden, is als volgt sa
mengesteld: W. F. Breddels (voorzit
ter), C. J. Buurman (secretaris), P.
A. v. d. Boogaart (financieel deskun
dige), W. J. A. J. Couwenberg (Ho-
recadeskundige)
(beeldhouwer)
De sociëteitscommissie bestaat uit
de volgende leden: W. J. A. J. Cou
wenberg (voorzitter), A. v. d. Boo
gaart (penningmeester), Bert Ooster
man (restaurateur), mej. Fifi van
Leent (schilderes) en Ben Walen
kamp.
Vele kunstenaars van naam heb
ben zich reeds voor het lidmaatschap
opgegeven. Verenigingen op kunst
zinnig gebied kunnen zich voor een
collectief lidmaatschap aanmelden.
Beoefenaren van kunst (architecten,
musici, schilders, auteurs, acteurs,
grafici, beeldhouwers, toegepaste
kunst, fotografen enz.), zowel man
nelijke als vrouwelijke, zijn welkom.
Voorlopig maakt de sociëteit nog
een verwaarloosde indruk, doch met
vereende krachten hoopt men haar
binnen de kortst mogelijke tijd te
restaureren en een artistiek, tevens
gezellig aanzien te geven.
Sociëteitsvergunning is aange
vraagd. De sociëteit zal vijf avonden
in de week geopend zijn tot zes uur
's nachts. Vermoedelijk is zij zondag
en maandagavond gesloten.
Speciale aandacht zal ook geschon
ken worden aan een uitgebreide lees
tafel, waar kunst-tijdschriften uit
binnen- en buitenland ter lezing zul
len liggen.
Dit prijzenwaardige inltief moge
in brede kring ook in de omrin
gende gemeenten weerklank vin-
Wy geloven, dat een nauwere band
tussen alle kunstenaars en zy, die in
kunst belangstelling hebben, het
Leidse kunstleven ten goede kan ko
men en dat daaraan, speciaal in deze
tijd, waarin de „vrijetijdsbesteding"
een steeds krachtiger woord gaat
meespreken, grote behoefte bestaat.
In dit opzicht kan de sociëteit een
stimulerende werking uitoefenen.
Voor hulp aan Toekan
Russen danken
Denen, Noren en
Nederlanders
Het Russische ministerie van Vis
serij heeft gisteren uiting gegeven
aan zijn dankbaarheid over de hulp
die bemanningen van Deense, Neder
landse, Noorse en Zweedse schepen
hebben verleend na het vergaan van
het 2.435 ton metende Russische schip
„Toekan".
Er Is een speciale commissie ge
vormd die ter plaatse een onderzoek
zal instellen naar de ramp die zich
in de naohit van maandag op dinsdag
in het Skagerrag bij de Deense kust
heeft voorgedaan.
Intussen wordt het zoeken naar
tien vermisten voortgezet. Slechts 22
van de 79 opvarenden hebben de
ramp overleefd.
De perschef van de Russische am
bassade in Kopenhagen heeft mee
gedeeld dat het vergaan van de Toe
kan een gevolg was van een zware
stortzee die in het schip enkele schot
ten vernielde. Daardoor begon het
achterschip te zinken. De deklading
van zware balken ging toen schuiven,
waardoor verscheidene opvarenden
ernstige verwondingen opliepen en
het strijken van de boten zeer werd
bemoeilijkt. Hieruit kan worden ver
klaard, waarom vele bemanningsle
den in zee zijn gesprongen. De gezag
voerder gaf alle bemanningsleden
bevel het schip te verlaten. Zelf bleef
hij op d'e brug en ging met zijn schip
ten onder.
Casals geopereerd
De beroemde cellist Pablo Casals
'heeft in San Juan een operatie on
dergaan. De vrouw van de 90-jarige
kunstenaar verklaarde na afloop van
de operatie dat hij het goed maakt.
Maaskant
STOMME
PIANO
't „Lijkt vreemd voor adviseurs in
klank, ma^r soms adviseren wij pia
no's die \nor stommetje spelen: we
bedoelen piano's die door gebruik
van het der-je pedaal vrijwel geluid
loos spelen. Op deze wijze hebben
wij al heel w£t flatneuroses genezen,
burenruzies vtorkomen en de studie
van menig aojpirant concertpianist
gered. Waarmee wij maar willen zeg
gen dat U - Zftlfs voor een stom
advies - beter naëi Bender kunt gaan!
deskundig in kVank
„Forum" brengt
E vier premières
^PI Het operagezelschap „Forum" heeft
>Nf het programma voor het komende
seizoen bekendgemaakt. Op 24 juni
Jgaat in Doetinchem de première van
„Figaro's Hochzeit' van Mozart, op
7 of 9 september ..Fidelio" van Lud-
wig van Beethoven.
Eind september volgt in Hengelo
!0 de première van de operette „Die
Blume von Hawaii". Op 26 decem-
I ber, tweede kerstdag, of 1 januari,
a zal „La Traviata" van Verdi voor
i'1 het eerst worden opgevoerd.
Uit de oude programma's worden
0>! overgenomen „Der Freischütz" van
Z,i Von Weber, „Die Meistersinger von
3 Nürnberg" van Wagner en de „Bar-
4'J bier van Sevilla" van Rossini.
4,7 De vier nieuwe opera's worden in
mam het Duits gespeeld. In totaal zal
„Forum" in het komende seizoen 150
voorstellingen geven. Het opera-or-
kest omvat thans 51 musici.
Bij zijn 80ste verjaardag
„In alles uitzonderlijk
(Van onze Weense correspondent)
Het is de vraag of het buitenland ooit de heel uitzonderlijke plaats
van Albert Paris Gütersloh in de Europese cultuur zal ontdekken.
Nu hij zijn 80ste verjaardag viert verdient hij de aandacht, want hij
heeft onmiskenbaar een stempel gedrukt op de Oostenrijkse cultuur.
Heimito von Doderer bijv., de grote romancier die kortgeleden is ge
storven, schreef reeds rond 1930 een essay over „Der Fall Gütersloh".
Alles aan deze man is uitzonder
lijk, zijn verschijning en zijn hele
leven. Eigenlijk heet hij Albert Kon-
rad Kiehtreiber en oorspronkelijk
wilde hij priester worden, maar of
schoon hij dit plan al spoedig opgaf
vertoont zijn werk nog altijd sporen
mystieke inspiratie. Toen hij als
vrijwilliger deelnam aan de eerste
wereldoorlog werd hij aan het front
door een andere grote Oostenrijkse
schrijver Musil ontdekt en kreeg hü
door diens toedoen werk bij de oor
logsvoorlichtingsdienst. Daar leerde
hij o.a. ook Franz Blei kennen en
Hugo van Hofmannsthal.
Expressionistisch
Na de oorlog wilde hij toneelspeler
worden en begon hij onder niemand
minder dan Max Reinhardt voor wie
hij tevens toneeldecoraties ontwierp.
Zijn stem bleek echter te zwak te
zijn. Zo kwam hij tot schrijven.
Aanvankelijk leverde hij een aantal
ins in zuiver expressionistische
stijl. Het meest bekende werk uit die
is de roman .Sonne und Mond'
geschreven rond 1920. Dan laat hij
de roman in de steek en schrijft es
says en beschouwingen o.a. over Blei.
een autobiografie en de .Belijdenis
sen van een moderne schilder'
(1926). Uit dit laatste blijkt duidelijk
dat hij zich in deze tijd intensief
met de schilderkunst bezig houdt,
voornamelijk met fantastische voor
stellingen, die hij weergeeft in teke
ningen, illustraties en aquarellen.
Mystiek en fantastisch
Ter gelegenheid van zijn verjaar
dag heeft de Weense kunsthandel
Wurthle nu een tentoonstelling van
zijn werk georganiseerd. Daar blijkt
opeens dat alle stromingen in zijn
werk hun neerslag hebben gevonden
tot aan het surrealisme toe. Maar
verder is hy niet gegaan. Hy blyft
de schilder van mystieke vizioenen
en van het fantastische realisme. Het
valt niet te ontkennen dat hij een
zeer grote invloed heeft uitgeoefend
op jongere Oostenrijkse kunstenaars,
vooral op het drietal Hütter Lehm-
den en Hrdlicka dat een internatio
nale faam heeft
Nadat hij in 1929 professor was
geworden aan de Weense Academie
voor toegepaste kunst, benoemde het
curatorium van de Akademie der
Bilden/de Kunsbe hem in '45 tot ge
woon hoogleraar. Hij is zonder twij
fel de meest veelzijdige kunstenaar
Oostenrijk en een van de uit
zonderlij kste mensen: aan de ene
kant een bohémien die soms uren
lang in zijn stamcafé doorbrengt,
om er te lezen en te schrijven en
die aan de andere kant weer heel
systematisch werkt en les geeft als
professor aan de Kunstacademie om
daarna de rest van zijn tijd door te
brengen in zijn rommelige kamer
waar hij beurtelings schildert, tekent
of schrijft.
Unieke mengeling
Htj is een unieke mengeling van
schryver, schilder, leermeester en
denker en het is begrijpelijk dat hy
ook het .denken' niet kan laten
wanneer hij aan een roman schrijft.
In zijn beste roman „Sonne und
mond' staat de gedachte opgetekend
die hem karakteriseert: ,een klein
korreltje van het Goddelijke in de
s is voldoende om hem onvol-
tooibaar te maken. En juist deze on-
voltooibaarheid is misschien het
meest overtuigende bewijs voor het
feit dat hij bezield is'.
Valery Tarsis:
De Russische schrijver, Valery Tarsis is in Bergen (Noor
wegen) een lezingentournee van twee weken door Noorwegen
en Zuid-Zweden begonnen met het openen van een tentoon
stelling van verboden Sowjet-kunst in de grote bibliotheek van
Bergen.
De expositie bestaat uit schilderijen en beeldhouwwerken
van twee Russen, Yoeri V. Titov en Maxim Archangelsky.
Tarsis zal spreken over onderwerpen zoals „Het gist in Rus
land" en „Dostojewski en de nieuwe tendenzen in de Russische
letterkunde".
Op een vraag hoe de omstandig
heden in Rusland verbeterd zouden
kunnen worden, zei Tarsis: „Ik ge
loof in een revolutie. Nee, er kan
geen revolutie komen", voegde hij er
snel aan toe. „Het systeem is te cor
rupt. In Rusland worden de mensen
beschouwd als robots. Het oude Rus
sische systeem was in een bepaald
opzicht beter dan het huidige omdat
de mensen toen een beperkte vrijheid
hadden. Vandaag is er geen leven.
Niemand weet als hij 's avonds naar
bed gaat of hij de volgende dag nog
in dezelfde kamer zal zitten".
Tarsis zei, dat 370 van de 400 schrij
vers in de Oekraine gearresteerd zyn.
„Een dichteres die ik ken is een
genie, maar zij is begonnen te drin
ken tengevolge van de druk van het
systeem. Alleen de mensen die een
dergelijke druk ondervonden hebben
weten wat het betekent
Spaar bij de Postspaarbank-
I de veilige manier van sparen.
Uw spaarbankboekje staat op naam: zonder uw handteke
ning kan niemand aan uw geld komen. Uw spaargeld is
veilig, zelfs bij diefstal of verlies van het boekje. Meer dan
2200 vestigingen in Nederland staan voor u klaar: het post
kantoor is altijd in de buurt. Bij de Postspaarbank kunt u de
voor u meest geschikte spaarvorm kiezen met een rente
variërend van 3,48% tot 5%. En heeft u een girorekening?
Dan kunt j -^u zelfs thuis sparen. Kies de veilige ma
nier van I /Émm. sparen!
0, Delen bibliotheek
E Florence heropend
Delen van de Centrale Nationale
Bibliotheek van Florence zijn giste-
Jqi ren voor het publiek heropend.
De bibliotheek was bij de overstro
mingen van 4 november ernstig be-
schadigd. Toegankelijk voor het pu-
bliek zijn nu weer de afdelingen ma-
nuscripten en zeldzame boeken en
jw de naslawerken.
Operazanger Esquivel
- 80 - overleden
idfi De operazanger Angel R. Esquivel,
die bijna een halve eeuw is opgetre
den, is gisteren op 80-jarige leeftijd
>w( in Mexico overleden.
Esquivel was vooral beroemd in
nd Italië, Zuid-Amerika en de V.S.
Hond van derde
etage gegooid
De Amersfoortse politie is met een
vreemdsoortig geval van dierenmis
handeling geconfronteerd. Een 34-ja
rige inwoner van Amersfoort kwam
met zijn vrouw en hondje op bezoek
bij zyn zuster aan de Randwijklaan.
De zuster wenste het hondje echter
niet binnen te laten. Voor de eige
naar bleek dat geen enkel probleem
te vormen. Hy nam het dier op en
gooide het over het balkon van de
derde verdieping naar beneden. De
hond liep een gebroken poot op. Bij
de flat ontstond een ware volksop
loop van personen, die op niet mis
te verstane wijze hun afkeuring over
het optreden van de man lieten blij
ken. De politie heeft proces-verbaal
wegens dierenmishandeling opge
maakt. I
Neues Oesterreic.h'
verschijnt niet meer
(Van onze Weense correspondent)
De eerste krant die na de tweede
wereldoorlog in Oostenrijk ver
scheen was .Neues Osterreich'. Dat
was op 1 april 1945. Het blad heeft
voor het herboren Oostenrijk de
grootste verdiensten gehad, het be
leefde tweemaal een periode van de
.zeven vette jaren", maar daarna
kwamen financiële moeilijkheden
die tot gevolg hadden dat de uitga
ve moest worden stopgezet. Het
heeft 21 jaar en 9 maanden op voor
treffelijke manier de openbare me-
ming in Oostenrijk gevormd en
vooral de aandacht gevestigd op de
algemene belangen van het land
zonder zich te buigen voor de dic
tatuur van een bepaalde politieke
partij.
Naast ,Die Pr esse' die zich nog
staande kan houden, is Neues Os
terreich' beslist het beste dagblad
in dit land geweest. Het kon zich niet
handhaven omdat de concurrentie
van de gesubsidieerde partijbladen te
groot was en vooral omdat van 1957
af ook in Oostenrijk de zogenaamde
boulevardbladen met hun sensatio
nele verhalen en foto's steeds meer
lezers aantrokken. Misschien was
.Neues Osterreich' in zijn bericht
geving over de internationale poli
tiek niet zo voorbeeldig ,maar het
informeerde zeer objectief en onaf
hankelijk over de binnenlandse toe
standen.
Blijven achter bij welvaart
„Wij aandeelhouders krijgen te weinig dividend. Natuurlijk
moet het personeel zijn salarisverhogingen hebben, maar de
Staat krijgt ƒ40 miljoen aan belastingen, en aandeelhouders
worden met 24 miljoen naar huis gestuurd. Wat denkt u daar-
Deze vraag stelde een aandeel
houder in de gisteren gehouden jaar
vergadering van de Amsterdam-Rot
terdam Bank N.V. Dr. J. R. M. van
den Brink, lid van de Raad van Be
stuur, ging in zijn antwoord uitvoe
rig in op de huidige conjuncturele
situatie en zeide: irDe aandeelhouder
heeft gelijk als hij stelt, dat uit de
bruto winst f 44 miljoen voor ven
nootschapsbelasting wordt afgezon
derd en dat in totaal aandeelhouders
f 24% miljoen krijgen. In elke onder
neming moet nu eenmaal 47% van
de belastbare winst voor vennoot
schapsbelasting worden afgezonderd,
zodat aandeelhouders altijd een aan
zienlijk lager percentage krijgen
dan de Staat. De laatste vier jaar
zijn de kosten van levensonderhoud
in ons land met 22% gestegen, ter
wijl de waarde van het geld met 18%
is gedaald. De stijging van de rege
lingslonen (volgens de CAO) be
droeg gemiddeld 50%, hetgeen on
geveer voor het gehele land geldt.
In die vier jaren zijn de werkne
mers (de factor „arbeid") dus be
langrijk in reëel inkomen vooruit
gegaan, hetgeen mede valt toe te
schrijven aan de conjuncturele ont
wikkeling en de spanning op de ar
beidsmarkt.
Wat echter de gepensioneerden be
treft, aldus dr. Van den Brink, voor
hen hebben wij na 1962 weinig kun
nen doen. Daarom hebben wy thans
besloten f 2% min te bestemmen voor
het oprichten van een fonds om toe
slagen te verlenen op bepaalde
reeds ingegane pensioenen van vroe
gere medewerkers, teneinde althans
een stuk van de geldontwaarding
goed te maken.
ders In die 4 jaren met 16% geste
gen, hetgeen minder is dan de geld
ontwaarding, zodat men kan stellen
dat aandeelhouders bij de verdeling
van de maatschappelijke wel
vaart zijn achtergebleven. Dit is het
bestuur van de Amro bank bepaald
niet ontgaan, maar meer valt daar
van thans niet te zeggen. Wel moet
men niet vergeten, dat een aanzien
lijk bedrag aan vermogensvorming
binnen de onderneming heeft plaats
gevonden, maar toch valt niet te ont
kennen, dat aandeelhouders relatief
er het slechtst zijn afgekomen.
De schrijver Simon Carmig-
gelt heeft gisteren uit handen
can de heer Ton Koot de prijs
van de Amsterdamse Boekverko
pers ontvangen. De prijs, welke in
het havengebouw werd uitgereikt,
is vijf jaar geleden ingesteld voor
de auteur van een typisch Am
sterdams boek.
Twee OSO-satellieten zullen bin
nenkort worden gelanceerd voor be
studering van de zon, in het bijzon
der het optreden van zonnevlekken
en de daarmee gepaard gaande stra
ling, zo heeft het Amerikaanse bu
reau voor ruimtevaart Nasa medege
deeld. De eerste OSO (afkorting van
Orbiting Sun Observatory) wordt
woensdag a.s. gelanceerd naar een
cirkelvormige baan op 565 kilometer
hoogte. Het is de bedoeling om in
mei een volgende OSO te lanceren.
De eerste OSO, die in 1962 werd ge
lanceerd, heeft meer dan 140 zonne
vlekken waargenomen en de theorie
bevestigd, dat materiedeeltjes, die
door de zon worden uitgestoten, ook
de omgeving van de aarde bereiken.
De tweede OSO, gelanceerd in 1965,
zette de waarnemingenreeks voort.
Kennis omtrent het optreden van
zonnevlekken is niet alleen weten
schappelijk van belang maar ook
noodzakelijk met betrekking tot de
bemande ruimtevaart. In perioden
van grote zonneaotiviteit kunnen
voor ruimtevaarders gevaarlijke stra
lingen optreden. De zonne-activitedt
heeft een periode van 11 jaar, waar
in zjj geleidelijk toeneemt en weer
afneemt. Een periode van grote acti
viteit zou juist vallen in 1969, het
jaar waarin de Amerikanen (voordat
de Apollo-ramp tot uitstel noopte)
hun eerste maanlanding dachten te
maken.
