„Muziek van deze tijd
Picasso-expositie in
Amsterdams Stedelijk
„CON AVIORF" UIT ALPHEN
ZONG IN OPSTANDINGSKERK
Reinbert de Leeuw en
Louis Andriessen
anse ontwikkeling
Ionder de loep
EtfSDAO 1 MAART 196T
LEIDSCH DAGBLAD
Een geslaagd lustrum-concert
De Alphense chr. gem. zangvereniging ..Con Amoredie zich
op een flink ledental mag beroemen, concerteerde in de Opstan-
dingskerk in Alphen. ..Con Amore" beoefent de zang sinds 1932
en is der halve aan het 7de lustrum toe. ..Papa" Haydn was er
voor uitgenodigd, een eregast die bij koorjubilea als een personi
ficatie van de vreugde pleegt te gelden. Het koor zong zelf geen
I Haydn. dat deden de sopraan Janny Göbel Godthelp en de bas
Huib Schimmel in een scène uit de ..Schöpfung". Dit zangduo so-
lieerde verder in Buxtehude s ..Jesu, meine Freude". waar het
i koor wel aan mee deed.
HOGER NIVEAU DAN PARIJS
in
(Van onze kunstredactie)
Ik heb gemikt op een tentoonstelling met ongeveer 100
ilderijen. Alles hierheen halen wat in Parijs te zien was,
»niet te betalen zijn geweest. Bovendien: een expositie van
schilderijen, 350 tekeningen en gouaches en nog eens 80
lts eldhouwwerken is eigenlijk niet meer te overzien".
Aldus mr. Eddy de Wilde (47) over de Picasso-tentoonstel-
ig die zaterdag geopend wordt in het Stedelijk Museum in
nsterdam, waarvan hij nu ongeveer vier jaar de fel omstre-
n directeur is.
Hij vervolgt: „Het zijn er ongeveer 130 geworden. In vind het een
itoonstelling die, als je haar eenmaal gezien hebt. meer dan ge-
eg is. Zi] dekt de gehele ontwikkeling van Picasso. Het kwalitatie-
niveau is gemiddeld, veel hoger dan dat van de tentoonstelling
Parijs. Dit is geen kritiek op de expositie daar. Ik heb alleen het
luk gehad een keuze te kunnen maken uit een bestaande tentoon-
dling".
verschillende bruikleenge
en Picassotentoonstelling in Am-
•dam, het heeft nogal wat opzien
■aard. Picasso, zo is alom bekend,
►en man die zeer ongaarne voor
toonstellingen afstand doet van
'ken die nog in zijn bezit zijn.
verwachting was dan ook dat het
de in Parijs ter gelegenheid van
85-ste verjaardag gehouden ex-
Itie, die hij met superieure min
ting voor de eer die hem bewe-
werd heeft geweigerd te bezoe-
gedaan zou zijn.
elaties
■ok de tentoonstelling in het Ste-
jk bestaat echter voor een groot
1 uit werken uit eigen collec-
van de al dan niet terecht als
Dtmeester beschouwde kunste-
,r. Het antwoord op de vraag hoe
kan is vrij eenvoudig: relaties,
de Wilde, die in 1953, toen aan
Van Abbe-museum in Eindho-
verbonden. de vaderlandse
istwereld in opschudding bracht
r voor dit museum Picasso's
'ouw in het groen" aan te kopen
r de toen zeker niet geringe som
i f113.000, is een goede bekende
de samensteller van de Parijse
issotentoonstelling, de heer Lean
eze hoogleraar in de kunstge-
ledenis aan de universiteit in Ge-
•e is een van de zeer weini-
die niet alleen zonder direct weer
straat gezet te worden de villa
i Picasso in Zuid-Frankrijk tno-
binnen komen, maar ook nog te
ird worden gestaan. Jean Leyma-
nu wist na aanvankelijk botte
geringen gedaan te krijgen dat
^«sso toestemming gaf de schilde-
n uit zijn bezit na Parijs in het
lelijk in Amsterdam ten toon te
len.
zei s in het vuur
lak voor Kerstmis vorig jaar
;g de héér De Wilde in Parijs via
telegram van Leymarie te horen
Picasso akkoord ging. Reeds lang
rdien had hy {..museumdirecteu-
de ambtenaren die het meest
en") eveneens in Parijs, reeds
ander Uzer in het vuur gelegd
de Amsterdamse Picasso-exposi-
mogeiyk te maken,
tk hoorde daar, toen er nog al-
i maar voorzichtig over de moge
heid werd gesproken, dat Mal-
ggpc het idee had Picasso te huldi-
met een tentoonstelling. Ik heb
Kis* als de bliksem contact opgeno-
.1 met zyn rechterhand Picon, de
Steur des Arts et des Lettres.
KEjn het nieuws van de Picassoten-
istelling officieel werd, werden
buitenlandse colle-
belangstellend. Picon had mij
Lter al in principe een toezegging
aan. Dat was erg plezierig",
oordat Picasso toestemming gai
irvan het doorgaan van de ten-
nstelling afhing had mr. De Wil-
1 in het vertrouwen dat het wel
"TÏjd zou komen al verschillende
Beum-directeuren in het buiten-
;ker
vers „bewerkt". Zo kon het gebeuren
dat op „zyn" tentoonstelling
iu Zaterdagmiddag a.s. wordt in
het Stedelijk Museum in Amster
dam de grote Picasso-tentoon-
stelling geopend. Zij omvat 130
schilderijen en 50 tekeningen en
gouaches uit alle perioden van
Picasso's oeuvre.
Hierbij Picasso's „Tekenende
vrouw met haar kinderen'', dat
Picasso in 1950 heeft gemaakt en
„Interieur met tekenende vrouw"
van 1935, dat uitgeleend werd
door Nelson Rockefeller in New
York.
„Con Amore" Is met een Palestria-
motet begonnen. Buxtehude's
Kantate, met de hem zo type
rende korte frasen en motieven, kreeg
mooi egale routineuze inzetten mee.
bleek ook absoluut ernstig voorbereid
en een best verband te onderhouden
tussen tekst en muziek. Dat laatste
kon in deze gemakkelyk zinggende
ruimte, die plaats biedt aan vele hon
derden (die er daadwerkeiyk ook
waren), tot z'n recht komen. Het
koor rondde de avond af met Psalm
100 van Mendelsshon en met Altink's
Gloria, waarin fraaie samenklanken
werden bereikt en glans op de stem
men niet ontbrak. Scherpte by so
pranen kan men er gemakkeUjker
constateren dan uit de wereld hel
pen! Dirigent was Siem Cok.
Als gast was nog een koor van de
partijhet Bodegravense mannen
koor „Die Rhynse Sanghers" van
Dirk v. d. Bosch. Dit vertolkte vier
delen uit Schubert's „Deutsche Mes-
se" en (begeleid) „Pie Jesu" van
Nico Verhoeff, twee Spirituals en
Beethoven's „Ehre Gottes". Van den
Bosch houdt van brede klankrijke
zang, die brandend opbloeit, ook van
een welgemaakte, zuivere, rondge
welfde en goed gemengde toon. Hy
hoedt zyn mannen voor te grote ex
clamaties, een hebbelijkheid, waar
mannen toe neigen, zyn directie is
dus overwegend op de klank ingesteld
en daar worden de werken ook naar
gekozen.
Zowel de solo-sopraan als solo-bas
maakten in den aanvang een te be
vangen indruk, zy beschikken over
aantrekkelyk zangmateriaal, dat voor
nóg meer ontwikkeling vatbaar is dan
zy zelf waarschnyiyk vermoeden.
Dat kondigt zich zo nu en dan over
tuigend aan. maar zet zich dan niet
met die zelfde kracht door. De bas
moet enig toonverlies in de laagte
voor lief nemen. De toon van de so
praan is geacheveerder en ryker aan
glans, maar zij zal moeten leren om
frank de zaal in te zingen, los van
het blad, en dat te doen met meer
„lef". Haar tonen zitten goed. Duet-
terend vormden beiden een fraai ge
heel. De pianist J. Wesselingh stond
dit duo, met lichte aanslag en een
eveneens lichte modellering van de
gegevens, goed aangepast ter zyde.
Een tweede gast-ensemble vormde
het Mozart-kwartet, vermoedelijk le
den van het Rijnlands Orkest, in een
kwartet van Charles eWsley: 'n met
elkaar getrouwd viertal met verheu
gende techniek en deugdelijke voor
dracht. Door het ruimtelijk effect
verkreeg de cello klank-overwaarde
en door de zwak-polyfone schrijf
wijze van Wesley ontstond achter In
de kerk eerder de indruk van een
cello-vioolduo.
ADVERTENTIE
Op S
bezoek
Een ge«ai
ardeerde gast
vanaf de eerste minuut
Miljoenen
Op het ogenblik zijn de mannen
in grüze stofjassen in enkele boven
zalen van het Stedeiyk Museum
druk bezig met het inrichten van de
tentoonstelling. Heel voorzichtig
pakken zy de kostbare schilderyen
uit en hangen ze op. Per trein en
vrachtauto is het grootste gedeelte
eind vorige week uit Parijs by het
gearriveerd.
ADVERTENTIE
Ne«l. Kamerorkest
had succes
in Duitsland
Vermoeid maar hoogst voldaan is
het Ned. Kamerorkest gistermiddag
in Amsterdam teruggekeerd van een
tiendaagse tournee door Duitsland.
Na zijn optreden voor de radio in
Karlsruhe, concerteerde het orkest
in Frankfurt, Münohen, Leverküssen.
Leer, Berlijn, Miinster en Bielefeld.
Dirigent en orkest zijn opgetogen
over de wyze waarop zy overal zijn
ontvangen, doch vooral over de grote
bewondering voor hun verklankingen
van klassieke, zowel als moderne
composities, waarvan de volle zalen
en de recenties getuigden.
Van vele zijden werd het ensemble
uitgenodigd spoedig terug te komen.
Expositie Galerie
Walenkamp
In de Galerie Walenkamp wordt
vrydagavond om half negen een ex
positie geopend van werker van een
driebal Belgen, namelijk Van de
Abeel (Gent), Verstockt (Antwer
pen) en Vandenbranden (Antwer
pen).
„Dit zijn transporten geweest
waarbij via Interpol de Franse, Bel
gische en Nederlandse politie waren
ingeschakeld voor bewaking, want
de schilderijen zyn miljoenen
guldens waard. Hoeveel precies?
„Dat is niet te schatten", zegt mr. De
Wilde. Ook over het bedrag waarvoor
de kunstwerken zUn verzekerd, wil
hij zich niet uitlaten. Dit bedrag is
echter zo hoog dat de toegangsprijs
voor de tentoonstelling op f3.- moest i
worden. Normaal kan men het Ste- I
delijk Museum voor f0,50 bezoe- I
ken.
Een indicatie voor de hoogte van
de premie voor de by maatschap-
pyen overal ter wereld zelfs in
Japan ondergebrachte verzekering
is echter te vinden in het aantal be
zoekers dat hy verwacht. „Ik hoop
op 75.000. Dan zouden we een héél
eind zyn". Dit betekent dat in de
twee maanden die de tentoonstelling
gaat duren ongeveer twee keer zo
veel mensen als anders het museum
moeten bezoeken. Dat zit er naar de
smaak van de heer De Wilde ook
wel in. Behalve Amsterdammers en
andere Nederlanders verwacht hy
veel Engelsen en Duitsers. De ten
toonstelling valt, zy het toevallig,
tenslotte, ongeveer samen met de
bollentyd.
Sterke bewaking
Is het niet een hele verantwoor-
j delykheid een zo waardevolle collec-
I tie schilderijen in je „huis" te heb-
ben. Het valt nogal mee volgens mr.
i De Wilde. „Als museumdirecteur ben
je wel wat gewend. Ik lig er geen
j nacht van wakker". Over diefstal
maakt hij zich geen zorgen. „Men-
I sen die met hun vingers aan de
I schilderijen zitten of die agres-
sief raken zijn véél gevaarlijker. „Hy
I heeft dan ook tien suppoosten in
i dienst genomen.
Begrafenis
Hugo van Dalen
De begrafenis van de bekende pia
nist en componist Hugo van Dalen
op de begraafplaats .Westduin' in
Loosduinen geschiedde gisteren onder
grote belangstelling.
In de aula werd het woord gevoerd
door ds. drs. W. S. Hugo van Dalen
uit Kortryk (België), die zijn vader
schetste als een man, die echt en
waar was en die teruggekeerd was
naar het licht waarvan hij zyn kun
stenaarsgaven had ontvangen. Na
mens het kapittel en de opperraad
van de Vrymetselaren ,La Flam
boyante' sprak de heer W. F. A. Loo-
man uit Dordrecht, namens de hoge
re graden de heer H. Hoorn uit Lei
den en namens de afdelingen „Gou
dencirkel" en Hoy al arch" mr. D.
Gorter uit Leiden. Zij memoreerden,
dat de broederschop van Hugo van
Dalen uitgroeide tot vriendschap.
Een schoonzoon van de overleden, de
heer G. E. J. de Lussanet de la Sa-
blonière uit Den Haag, herdacht Hu-
go van Dalen als de man die voor
hem persooniyk veel heeft betekend.
Nadat nog 'n kleinzoon 't woord had
gvoerd, spraken nog Chris Veelo na
mens de Haagse Kunstkring en de
kunstschilder C. van Niekerk na
mens vrienden. Ds. van Dalen las
aan de groeve uit de bijbel en bad
het gebed des Heren.
Nieuw wetboek
voor visserij
De Britse admiraliteit en visserij-
deskundigen zyn gisteren gereed ge
komen met een ontwerp voor ?en
nieuw wetboek voor de visserij op
zee. Onder de zestien landen die lid
zijn van de Europese Visserij Confe
rentie bevinden zich Nederland en
Het nieuwe wetboek dient om het
oude van 1882 te vervangen, dat ver
ouderd is. Maandag zullen deze 16
landen in Londen bijeenkomen om
het wetboek te bespreken en uitein
delijk aan te nemen.
Waar gaat het naar toe?.
Twee jonge, moderne componisten waren de prominente fi
guren op de tweede avond van de serie „Muziek van deze tijd",
onder auspiciën van K. en O. en L.A.K. gegeven in de Lakenhal:
Reinbert de Leeuw en Louis Andriessen.
Gedeeltelijk totaal nieuwe werelden gingen, zowel door mid
del van explicaties als uitvoering voor het geïntersseerde ge
hoor open.
Het programma vermeldde „Drei Klavierstücke" op 11 (da
terend uit 1909) van Arnold Schönberg, „Le Courlis cendré"
van Olivier Messiaen, „Klavierstück IX" van Karl Stochhausen
en na de pauze de „wereldpremière" van „Souvenirs de mon
enfance" van Louis Andriessen.
Schönibergs „Klavierstücke" zijn
eigeniyk de eerste atonale composi
ties. maar staan toch nog sterk ge
worteld in de romantische tradi
tie men is er reeds vertrouwd
De organist Messiaen schreef aan
vankelijk religieuze en mystieke wer
ken. stond later ander Indiaanse en
Hindustaanse invloeden, maakte ge
bruik van Schön bergs twaalf toonsy
steem en heeft zich sinds 1954 intens
met vogelgeluiden beziggehouden, die
hij op het klavier, bezeten als hij er
door was. heeft overgebracht.
Stockhausen zette de lijn van
Schönberg door, wydde zich aan de
seriële muziek. In zijn gecompliceer
de theorieën is speciaal de „toon
duur" belangrijk, samen te vatten
onder het begrip „concretisering van
de tijdservaring", waarbij twee een
heden van tijd hun rol spelen.
Het meest zijn wij geboeid door
Messiaens facsinerende compositie,
waarin alle facetten van het imite
rende vogelgekweel op briljante wyze
tot expressie kamen. Doch ook Stock-
hausens .Klavierstück", dat be
schouwd kan worden als een „klas
siek" hoogtepunt van de seriële mu
ziek, frappeerde door talloze verras
sende elementen, onderbroken door
„sprekende" stilten.
Reinbert de Leeuw had al deze
composities in hoofd en vingers. Me
de dankzy een toucher van grote
rijkdom, heeft hij alle kleuren ln een
ongemene diversiteit weten te be
lichten.
Na de zeer langdurige pauze
waarin de piano op gelyke toonhoog
te gebracht moest worden met de
twee pianopartyen die op de tape
recorder met versterker zijn vastge
legd, speelde Reindert de Leeuw An-
driessens „Souvenirs de mon enfan-
Deze compositie is in opdracht van
de Nederlandse regering geschreven,
zowel voor vergevorderden als voor
amateurs, hetgeen aldus de com
ponist voor hem een restrictie in
hield. Zij bestaat uit acht afzon
derlijke stukjes, bewust gehouden in
uiteenlopende stijlen, waarin men
o.a. Fauré, Strawinsky en jazzlnrioe-
den herkent. In menig opzicht heeft.
Andriessen hier een musische verge-
lijking willen maken met de „pop
art" der schilders. (Rauschenberg)
Reinbert de Leeuw gaf van de drie
pianopartijen, die gehoord het veel
eisende karakter ervan evenwel voor
amateurs onspeelbaar lijken, een
persoonlyke versie. Een 20 minuten
durend „dagboek", dat, ondanks de
onsamenhangende „stylloosheid"
toch byzonder boeiende fragmenten
bevatte. Het leek haast ongelooflijk
wat De Leeuw hier presteerde, ter
wijl aan het punctuele samengaan
der drie pianopartijen een kunst
op zichzelf! geen haar ontbrak.
Tenslotte het Reinbert de Leeuw
zioh overhalen een kort fragment te
spelen uit zijn „Music for piano",
waarvoor een speciale grafische no
tatie en speciale attributen als hand
schoenen vereist zijn. Te weinig heb
ben wy van deze compositie gehoord
om er ons een oordeel over te kun
nen vormen. Doch dat hier de „or-
riginaliteit" wel zeer ver werd door
gedreven en bepaald groteske vormen
ging aannemen, leek naar ons
gevoel niet twijfelachtig. Wij bewon
derden in het byzonder de vleugel,
die onder dit gebeuk en zinloze ge-
mep niet bezweek
Met dit al: toch een interessante
avond, al vroegen wy ons meermalen
met verbystering af, waarheen de
compositorische ontwikkeling op den
duur zal voeren.
Dat Reinbert de Leeuws' pianisli-
tiek intussen tegen al deze zware op
gaven volledig bestand is, staat als
een paal boven water. En dat hy
by alle geopenbaarde „hardheid"
toch ook de poëtische sfeer uitne
mend weet te treffen, is een bewijs
voor zyn uitgesproken dualisme
Het gespannen luisterend auditorium
heeft met strikte aandacht zijn
merkwaardige verrichtingen gevolgd.
II.
ADVERTENTIE
Documentaire over
Sjostakowitsj
Er wordt op het ogenblik een
nieuwe documentaire gemaakt over
de Sowjet-componist Dmitri Sjosta
kowitsj. Het is niet bekend wanneer
de film in roulatie komt.
Sjostakowitsj treedt er in op als
pianist in zijn kwintet voor piano.
Verder zullen er werken van de com
ponist gespeeld worden door de vio
list Leonid Kogan en de cellist Mstis-
lav Rostropawitsj de pianist Svyatos-
law Richter en de operaster Galina
Vlsjnewskaya zullen het commentaar
van de film verzorgen.
De documentaire gaat heten „Stu
dies voor het portret van een com
ponist".
„Elektra"
voortreffelijk
verfilmd
Indringend en sober heeft de
Griekse regisseur Michael Cacoyan-
nis „Elektra", een tragedie van de
beroemde treurspeldichter Euripides,
in een film gestalte gegeven. Deze
film met de gelijknamige titel werd
gisteravond in „Camera" vertoond
voor de leden van de Leidse Volks
universiteit K. en O. Ook vandaag
kan men de boeiende verfilming van
dit klassieke stuk nog zien.
De Griekse koning Agamemnon,
Juist teruggekeerd van een oorlog te
gen Troje. wordt door zijn verbitter
de echtgenote Klytaemnestra met de
hulp van haar minnaar Aigisthos
vermoord. Elektra, voortreffelijk uit
gebeeld door Irene Papas, is door
haar moeder aan een eenvoudige
boer uitgehuwelijkt en leeft thans op
het platteland. Elektra en haar broer
Orestes krijgen de goddelijke op
dracht hun gedode vader te wreken.
Een zeer aangrijpende situatie ont
staat wanneer de uit ballingschap
I teruggekeerde Orestes zijn zuster ont.
moet en deze hem niet herkent. Ge-
I kweld door het leed. dat hun moeder
de familie heeft aangedaan, blijft er
maar één consequentie over: ook
Klytaemnestra moet worden gedood.
Nadat achtereenvolgens Aigisthos en
de moeder zyn gedood, begrypen
broer en zuster ra deze daad, dat ook
I zij onder een vloek verder door het
I leven moeten gaan.
Finale Hammondorgel-
concours 1967
De afgelopen maanden heeft
elke amateur-organist de gele
genheid gekregen zijn muzikale
prestaties op een Hammond
orgel vast te leggen, om daar
door mee te dingen naar een
plaats in de finale van het ..Na
tionaal Hammondorgel-Con
cours 1967". Niet minder dan
271 deelnemers hebben van de
gelegenheid gebruik gemaakt
een bandopname van hun spel
te laten maken.
Na de voorselectie zyn daaruit 9
amateur-Hammondorganisten over
gebleven. die zaterdagmiddag 4 maart
as. in de Stadsschouwburg in Utrecht
ten overstaan van een deskundige
Jury, bestaande uit Pierre Palla, Plet
van Egmond, Bernard Drukker en
Louis van Dijk. die ieder afzonderiyk
nog een muzikale prestatie zullen le
veren, hun kunnen zullen tonen.
De eerste prys is een Ham-
i mondorgel ter waarde van f 5000.—.
Bovendien zullen op deze finale-mid
dag o.a. optreden: de zangeres Thé-
rèse Steinmetz en de Amerikaanse
Hammondorganist Jackie Davis.
Teddy Scholten zal de deelnemers
I by het publiek introduceren.
De negen finalisten zijn: Ko van
i Berkel, RoelofarendsveenBert van
I den Brink, Zeist; W. van Ek, Utrecht;
I C. Kaalboom, Driebergen Annemieke
Kolen. Breda; H. J. Peppelman, Wor-
merveer: W. H, J. Swyters, Amstel
veen J. G. Treurniet. Den Haag
I A. de Waard. Zwyndrecht.
