Elsheimer in Frankfort
CASINO Noordwijk
Ca rnaval
medewerkster
een geroutineerd^
typiste
VERHEUGEND WEERZIEN
Schilder met grote
invloed op navolgers
Herinnering
aan jonge
Rembrandt
Et
cl
playtex ...de beha die past!
i ƒ3*
N.Y. Necomij
AAN DE ADVERTEERDERS j.
PAGINA 6
LEID SC H DAGBLAD
Dc Duitse schilder Adam Elsheimer. vader van de 17de eeuwse
Duitse schilderkunst, zoals men hem wel noemt, is teruggekeerd
naar zijn geboortestad Frankfort aan de Main. Zou hij het inder
daad zelf zijn dan zou hij zeker niet veel of niets meer herkennen
van het Frankfort van weleer. Alleen de kathedraal en de oude
..Roemer", het stadhuis, staan nog of weer overeind. Verder is
het een wereldstad geworden, naar het voorbeeld van ontelbare
Europese steden, waarover de oorlog is getrokken: wolkenkrab
bers, gerestaureerde bankgebouwen en winkelpanden uit de jaren
rond de eeuwwisseling en onafzienbare, meestal foeilelijke woon
wijken.
Frankfort is de kunst altijd toege
daan geweest, maar van de vele mu
sea van voor de oorlog zijn er niet
veel meer over. Het Goethehaus
ls wel al jaren zo mooi gerestaureerd,
dat wie het niet in 1947 heeft gezien,
zou denken dat er nooit iets mee is
gebeurd. Aan de andere oever van de
Main, het minst getroffen deel van
de stad, zijn, gelukkig, nog steeds
het Museum voor Beeldhouwkunst en
het Stadelsche Kunstinstituut, het
grote schilderijenmuseum. Dat laat
ste bestaat dit jaar anderhalve eeuw
en eindelijk is ook alle oorlogsschade
(er was een flinke hap uit gebom
bardeerd) na 23 jaar hersteld.
Men viert het feit met een exposi
tie van het werk van Elsheimer en
van dat van zijn navolgers. Voor de
Nederlandse kunst is hy belangrijker
geweest omdat hy via Pie ter Last
man, by wie Rembrandt in de leer
was, de schakel vormt tussen Mat-
Adam Elsheimer:
„De geboorte van Adonis" (ko
per, 19x27 cm. Frankfort,
Stadelsches Kunstinstitut
thlas Grunewald en Carabaggio ener
zijds en anderzijds de „Meester van
Amsterdam".
Hoe sterk die binding moet zyn
geweest kan men in een aantal van
de tentoongestelde werken, constate
ren. Men vindt daar veel dat aan de
jonge Rembrandt herinnert.
Elslieiniers leven
Men weet eigenlijk maar weinig
over Elsheimers persoonlijkheid en
leven. Hy werd 18 maart 1578 in
Frankfort gedoopt. Zyn moeder was
de dochter van een Frankfortse kui
per, zyn vader een vry welgestelde
kleermaker. Naar het schynt heeft
Adam reeds vroeg roe"ing voor de
schilderkunst gevoeld. Hy werd in de
leer gedaan by zyn stadgenoot Phl-
lipp Uffenbach (leerling van Hans
Grimmer, die zelf weer by de grote
expressionist-avant-la-lettre Mat
thias Grunewald de kunst had ge
leerd) en hy moet invloed hebben
ondergaan van naar de streek van
Frankfort geëmigreerde schilders uit
de Nederlanden: Gilles van Coninx-
loo en de Van Valckenborchs.
Hij moet omstreeks 20 zyn ge
weest, toen hy over Munchen naar
Venetië trok. Daar heeft hy gewerkt
by Rottenhammer. Twee Jaar later
werd hy in Rome vermeld, waar hy
Caravaggio en Rubens leerde ken
nen. Hy vond er vrienden en leer
lingen, stond er in hoog aanzien en
had veel invloed op andere schilders.
Hy trouwde er in 1606 en hy ging
over tot het katholieke geloof, naar
men veronderstelt vanwege zyn
vrouw. In Rome leerde hy een be
wonderaar kennen in de persoon van
de Nederlander Hendrik Goudt. Deze
gefortuneerde Hagenaar verzamelde
Elsheimers schilderyen. Hy maakte
er gravures naar, hy copieerde ze,
hy schilderde in zyn trant en men
veronderstelt dat hy ze ook wel ver
valste.
Over de relatie tussen beide man
nen hangt een waas van geheimzin
nigheid. Goudt moet tegenover Els
heimer wel min of meer de bescher
mer hebben gespeeld, maar toen deze
niet genoeg schilderyen leverde het
hy hem gyzelen. Toen Elsheimer uit
de gevangenis werd ontslagen, was
hy een gebroken man. Spoedig daar
op is hy gestorven, betreurd door
vele belangrijke figuren uit de Ro
meinse wereld van de kunst. Kort na
zyn dood nam de Romeinse Acade-
mia di S. Luca zyn portret op in de
verzameling beeltenissen van illuste
re kunstbroeders ,een grote eer.
Goudt is naar Utrecht terugge
keerd. Hy is er eerst in 1548 na tien
tallen jaren van geestesziekte over
leden.
Unieke collectie
Schilderijen en tekeningen van
Eslheimer zelf en van degenen, die
onder zyn invloed hebben gewerkt,
zyn thans tot een unieke tentoon
stelling verenigd. Het is uiterst moei-
lyk geweest, ze bijeen te brengen
want het oeuvre van de schilder is
uiteraard niet omvangryk. Naar het
schijnt geven de bezitters van zyn
schilderyen die ook niet graag uit
handen. Toch zijn er thans meer
dan 40 in het Stadelsche Instltnt
aanwezig en nog eens 70 tekenin
gen. Daarby nog 60 schilderijen van
leerlingen en navolgers en 10 teke
ningen en blade ndrukgrafiek van de
vele kunstenaars, die veel of weinig
invloed van zyn werk hebben on
dergaan. Daarby ontbreekt werk van
de jonge Rembrandt, dat er zeker op
zyn plaats zou zyn geweest. Toch:
er i séén ets van Rembrandt uit 1653
toen hij de plaat van Hercules Se-
ghers' .Tobias en de engel', kenne
lijk geïnspireerd op Elsheimer, wij
zigde door in het landschap een
.Vlucht naar Egypte' te etsen. Dat
is dan ook alles.
Kleine formaten
Elsheimer heeft by na altyd kleine
formaten gekozen. Hy schilderde by
voorkeur op koperen plaatjes. Het
werk heeft daardoor vaak iets
miniaturen. Dat behoort tot Elshei
mers styi. Men kent slechts één
werk, dat hy zelf heeft gesigneerd.
Marktberichten JA
TER AAR. 1 februari Gr<
veilingw-ltlof I 82—95 2 60—79
3657; uien 30; spruiten
2535; allee per kg; selderij 1'
per bosle; export A 6668; B
34; D 67 per kg.
BOSKOOP. 1 februari Blot
veiling: Forsythea 1 6064; n 51
per bos 400220; W&lgur
61; Prunus Triloba 413025-
tiak; per bos 10580; Azalea I
Meianle wit 340300; rood 330;
Over de chronologie van zyn oeuvre
heeft men nooit zekerheid. De expo
sitie van thans doet weer een nieuwe
poging ertoe en die schynt accepta
bel.
Bijbelse en mythologische onder
werpen vormen de onderwerpen al
moet men veronderstellen dat hy
waarschynlyk ook wel portretten zal
hebben geschilderd. Vaak heeft hy
zyn voorspellingen in Italiaanse
landschappen geplaatst. Uit zyn
tekeningen weet men en de ten
toonstelling geeft er kosteiyke voor
beelden van hoe intens en hoe
gevoelig hij landschap heeft gete- j
kend en met dekverf geschilderd. In
die landschappen van zyn schilde-
ryen is hy, evenals in zijn mensen,
een realist, een rustige beschouwer,
pathos ls hem vreemd. Hy heeft
evenmin het zoetelijke van zyn Ita
liaanse tydgenoten overgenomen on
danks anecdotlsohe details zoals el
kander kussende kindertjes (in: de
rust op .De vlucht naar Egypte')
of een moeder, die een kind tot stil
te maant (De kruisdraging van Kei
zer Heraclius)Zoals een schryver
over zyn kunst het naar aanleiding
van de onderhavige tentoonstelling
heeft opgemerkt:
Hy heeft de waarheid nooit aan
de schoonheid opgeofferd. Men kan
daar aan toevoegen dat er wel in
zyn compositie af en toe een barok ls
te onderkennen, die niet hele
maal gemotiveerd schynt, maar deze
beïnvloedt nooit het geheel, is ten
hoogste element van bewegeiykheid
en tonaliteit. Elsheimer, de schilder
Adam Elsheimer:
Fragment uit: „Heraclius
draagt het kruis naar Jeruza
lem".
van het melancholische landschap
(het is verleideiyk om te zeggen dat
hy ook op Caspardavind Friedrich
vooruitloopt) plaatst er de mens in,
die het warmte geeft. Ik geloof trou
wens dat hy ook wel onder het mom
van de anecdote vele kleine werkjes
heeft geschilderd waarin het (vrou-
weiyk) naakt het doel op zichzelf is
Opvallende figuur
Merkwaardig blyft zijn grote in
vloed op leerlingen, tydgenoten en
latere navolgers, van wie men een
hele stoet vertegenwoordigd vindt
met voor het merendeel ook boeien
de schilderyen en tekeningen. Is het
omdat faüj het .verlangen naar het
zuiden' transponeerde in een wereld
voor het noorden? Is het omdat hij
het bybels en mythologisch gebeu
ren, evenals de primitieven dat heb
ben gedaan, weer in het huis, het
bos, het veld naastaan liet gebeuren?
Er ls ln zyn oeuvre een opvallen
de onvoltooidheid, misschien wel
juist omdat he tnlet groot is, omdat
de dood hem belette verder te schil
deren, omdat de grote opvlucht erin
ontbreekt. Hy blyft in zyn schilde
ryen en in zyn tekeningen 'een op
vallende figuur tussen generaties en
styien, tussen Italië en Duitsland.
kippen lichte 1.10—1.25; zware
*55; slachtkulkens 1.501.60. ^rlecht
ROELOFARENDSVEEN1 lebrune kaï
-loemenveillng: Am. anjers Sim
32—41; rood 20—28; wit 28--14; "OOlS I
fer 2527; Princess Ann 2526; 1+ vrOT.i
18; Tangerine 21; Rozen Garnet?^ veil
Carol 38—54; Velvet Times 45.1 om
Gerbera 3755; Prunus 2848;
slthea 3349 per stuk; Anemoner eS1 ag
Fresia's 1.251.50; Blauwe druif J
58; Irissen Wedge wood 1.00;
chrysanten 1.802.25; Narcissen
ton 1.001.20: Rembrand l.10/-bi
Pionier 901.10; Early Glorie 95—rÊ Bk
Fortuna 951.10; Buxton 7085 r
lioa 9095; Tulpen atleet 1.20—
Lustige Wltwe 1.101.45; Paul 1
ter 1.151.45; Rose Copland 1.25-
Apeldoorn 1.601.95; Remagen 1}
1.25; Preludium 1.151.45; Denk
1.701.75; Karei Doorman 1.40—
Wonder 1.50; Topscore 14
Krelage 1.10135; Oim opg
Paris
1.85; Wintergold" 1.15—1.30;
1-251.45; Olaf 1.251.30: La Fr.
graskalveren
nuchtere kalveren 1920; schapen^
slachtrunderen 826. Prijzen in gul™"".
melk- en kalfkoelen per 6tuk ld. die I
1650; gulste koeien 825—1250; praie eouc
veren 400—600: kalfvaarzen 1200— t„kp
klamvaarzen 1000—1200; gulste vn
zen 875—1185; pinken 625850; m bet J
tere kalveren voor fok of mesterlj.
—270; weldeschapen 65120; sla^on
runderen extra kwal. per kg gesl. ris n&a
4.354.65; 1ste 4.054.30; 2de 3,in de
8 90; 3de 3.353.45: vette stieren
—4.45; worstkoelen 3.053.35- ^Ke z
kalveren lste kwal. 3.80—4.15; goede
503.70; 3de 3.20—3.40; nuch h
elachtkalveren 1.25—1.35; per stuiL"
—90;
schapen 85135;
het
Ee
lammeren 105—145. Overzicht- aamelijk v
handel en prijzen: melk en kalfko
groot. vlot. gehandhaafd; gulsten k
en als vorige week. goed prtlshoudi
Jongvee rulh. goed, vast; vette ka
ren groter vliig, Iets lager: nuch
slachtkalveren groter, levendig, als. voor
rlge week; schapen en lammeren i
ter stil, gehandhaafd!- slachtvee toei
vlot. als vorige week. oeten
GOUDA, 2 februari Kaasmaien hai
aanvoer 4 partyen kaas. prijs 3WoeD'
3.62. handel flauw. T Nie
UTRECHT. 2 februari Veema;,q w
runderen
vette kalveren 135; graskalveren bepaa
nuchtere kalveren 1028; sohapen Een p
gelten 25: prllzen in guldens melk-_,ctitr
ka-lfkoeien 1025-1450: kalfvaarzen
1400: vare koelen 830—1040; pinti ooi
graslin 2
625810; stieren 8251080; D
veren 375550: nuohtere kalveren 4i tp,rv
85; fokkalveren 125325: schapen
—120: lammeren 90130; bokken 1
gelten 1065. vette koelen lste kis, da
per kg gesl. gew. 3 904.15; 2de '^PnP
—3.75; 3de 3.50—3.70: vette kalve °l
lste 3.80—4.10; 2de 3.70—3.80; 3de 2e-ori
3.65; nuchtere kalveren 1.40lU we
overzicht rasp. handel en prijzen: mj zeei
en kalfkoelen rustig, ruim prl1sh<
dend; vette koelen rustig. prijsh<
dend; vare koelen rustig, prltsh.; vtfhake
kalveren traag, even lager; fokkalvef-here'
schapen rustig, prllsh.
670; BI 550610 per kist; rode k
800810; per 100 kg; boerenkool
Groene kool 1617; spruiten 51 f
knoLselderie 1826 i
HAARLEMMERSTRAAT 164 LEIDEN
WEEKEIND AANBIEDINGEN
en weer verbouwingsopruimingen
Literblik Grote pot A rn
DOPPERS, MF 0,79 APPELMOES 0,59
i Grote pot gesneden
0,59
0,99
1.89
ZOETZUUR
Gezinsbaai
BOTERHAM-
HAGEL 0,98
in deze courant
150 gram echte
advertentie van maandag j.l.
doe Uw voordeel.
150 gram echte
CORNED BEEF 0,89 SCHOUDERHAM 0,89
t INHOUD.
Jeine potten, dus
ECHTE KORTING.
GROENTE EN FRUIT
nergens zo'n grote keus, nergens zo laag geprysd.
1,10
0,85
Sappige sinaasappelen, 10 voor
2de 10 voor
VRIJDAG RECLAME!!!
pracht bloemkool 0,98
2'/, kilo HAND GOUDRENETTEN 1,45
Zli kilo JONATHANS 1.45
HARDE SPRUITEN, kilo 0,89 en 0,69
WITLOF, kilo 0,98
BIJ DE KASSA:
groot pak Petit Beurre, slechts 0,49
ojiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiu'iiiii'ii'iiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiioiiiiiiiiionii
A.S. ZATERDAG EN ZONDAG
(ZATERDAG TOT 4 UUR GEOPEND)
m.m.v. THE RAINY DAYS
en THE MORENO'S.
Iedere zaterdag en zondag dansen.
Verstelbare schouder» Cups van frisse, fijne Elastisch V-pandje
bandjes - blijven op katoen, geheel voor ideale separatie
hun plaats - krullen gevoerd voor dubbele en steun voor
niet - behouden steun, 13 maten met volledige bewegings-
hun elasticiteit. A, B en C-cup. vrijheid.
Het elastisch rugpand Comfort, pasvorm en
is van doorzichtig elegance zijn verenigd
Wonderlastic® zonder in deze nieuwe
rubber..rekt niet uitPlaytex Comfort
geeft een laag elegant Stretch beha.
décolleté.
Van V
l9jflnuör'
De nieuwe Playtex Comfort
Stretch! Betoverend comfort
door frisse katoen en Wonder
lastic^ het elastische weefsel
zonder rubber, dat altijd zijn
elasticiteit behoudt. Hetzelfde
Wonderlastic vindt u ook in de
Playtex Longline Stretch, de
lange comfortabele Playtex beha,
die u een perfekt figuur garan
deert, van buste tot taille.
Een ander Plhvtex voordeel:
Tijdelijk biedt Playtex u de ge
legenheid om een van haar beroemde beha's te kopen met 3,— reduktie! Maak er
gebruik van! Omdat Playtex vonn brengt in uw lijn... zo'n vrouwelijke, comfortabele
lijfl* zo Playtex.» w lijol
Comfort beha, met stretch schouder-
bandjes en katoenen cups 16,75 13,75
Comfort beha, met stretch schouder
bandjes en cups van nylon kant,
kort model, A-. B- en C-cup 19,50 16,50
Idem, D-cup ƒ22,75 ƒ19,75
Idem, lang model, A-, B- en C-cup 29,50 26,50
Idem, D-cup 32.50 29,50
HZolang de voorraad strekt. Alleen op witte Playtex modellen.
STATIONSWEG 22
BREESTRAAT 126
HAARLEMMERSTRAAT 158
LEIDEN
's Maandags gesloten.
By de verzorgingsflat CRONESTEIN te Leider
staan enige vacatures voor
HUISHOUD ASSISTENTEN (vrl.)
Leeftijd 18 jaar of ouder. In hoof<|
kamerwerk. In- of extern. Salaris f SOf
1400 per maand volgens leeftyd.
Sollicitaties by de directie mondeling (na telefonl
afspraak 01710—41146) of schriftelijk Plantynsj
Leiden.
YVLJ VRAGEN EEN
Terug bezorgen: Middelweg 20,
Te koop aangeboden Siamese
Zingende kanariemannen en
oppen te koop. Amallastraat
!M Ultt Goed voor U. Twin Bar
eet thuis voor U.
Hogewoerd 60. Lelden.
Attentie. Attentie. Maandag
Spreker de heer H Koekoek.
Bestuur Afd. Lelden.
dame of wed.,
fj Gevonden gouden dames
horloge Lammensch ansplel n
Terug te bekomen tegen ad
vertentiekoeten. Tel. overdag
tte Jongeman, oud
eigen woning.
35 Jaar. 1 of 2 kinderen
Kinderen geen bezwaar.
voor eenvoudige administratieve werkzaam ll
Leeftijd: 16—20 jaar.
Met vakantie-afspraken wordt rekening ge|
Sollicitaties mondeling of schriftelijk aan
PIETERSKERKGRACHT 18 LEIDEN - TELEI
De Leidsche Onderwijsinstelling^
hel
vragen voor haar kleine typekamer
fe
die belast zal worden met het verricht^6!
van wetenschappeiyk typewerk. iaJ
k
Opleiding: tenminste mulo-niveau. ik
zeer goede typ|d
rd
-
ring te richten aan de afd. Personeelszaken van <Kk
Leidsche Onderwijsinstellingen, rb
OOSTERKERKSTRAAT 11 - LEIDE??
:hj
De directie van het LEIDSCH DAGBLAD N.Va
behoudt zich het recht voor advertentleopdrachtec^e
zonder opgave van redenen, te weigeren. ra
Voor fouten in telefonisch opgegeven advertentie^5
wordt geen reductie of gratis herplaatsing gegevenel
