grossiers in moord en doodslag oude gross
Kruiswoordraadsel
Kom er ACHT-er
Nick Carter
Harry Dickson
Buffalo Bill
Nat Pinkerton
Verouderd...
Lord Lister
JERDAG 21 JANUARI 1967
LEIDSCH DAGBLAD
L.D.-EXTRA 5
IVeer had. de beroemde mees-
■detective Nick Carter, dit-
il in aflevering 351, „Het
aard van Damocles", de mis-
iiger zijn verdiende loon ge-
i badend in de rode le-
mappen achtergelaten. Een
(k lang moest de ongeduldige
er wachten eer de meester in
352, „De Geheime Agent",
strijd met andere, nog geme-
re schurken zou moeten aan
een.
Crossiers in moord en doodslag!
kennen tegenwoordig de man
van U.N.C.L.E. de James
ads, de Modesty Blaise's, de
i.S.-117's en de Mike Hammers.
in het Nederland van tussen
beide wereldoorlogen waren het
iere helden, die jong en oud In
ban wisten te houden. Zij leef-
niet in (dure) boeken, maar op
bladzijden tussen de helgekleur-
omslagen van de zogenaamde
leveringen", waarvan een groot
door de (Amsterdamse) Ro-
n-, Boek- en Kunsthandel werd
ipreid.
t het wereldberoemde fonds
de uitgevers Street en Smith
New York kwamen de Nick
s en de Buffalo Bills, van
bodem was Lord Lister en
België stamden de Harry Dick-
i-verhalen. Nat Pinkerton ver
een ook in Scandinavië. Hefti-
strijd werd door bezorgde ou-
gevoerd tegen deze „afleve
len", waarbij vooral de Nick
iters het moesten ontgelden. In
Groene Amsterdammer er-
enen artikelen als „Mogen wij
leren?" en politieke tegenstan-
maakten gretig gebruik van
uitlating van Colijn, dat hij
ontspanning in de trein graag
Lord Lister ter hand nam.
te oorsprong van de Nick Car-
verhalen is enigszins in het
ster gehuld. Wèl weten we dat
eerste verhaal in 1889 als
ülleton werd geplaatst in „The
York Weekly", maar slechts
grond van vermoedens kunnen
John Coryell als de eerste schrij-
aanwijzen. Het publiek rea-
rde ogenblikkelijk zo gunstig,
er vele honderden verhalen op
Kif de lengte volgden, die steeds
rden toegeschreven aan „de
Tijver van Nick Carter", Achter
aanduiding gingen ele
teurs schuil.
1899 schreef kolonel Frede-
van Renselaer Dey zijn eerste
taal in de serie, waarvoor hij
twintig jaar lang vrijwel onafge
broken zijn bijdragen zou leveren.
Vijf miljoen woorden schreef hij
neer tot meerdere glorie van het
trio Nick, Chick en Patsy onder ti
tels als „Dertig dagen schijndood",
„De man met de ebbehouten
hand". „De geschiedenis van een
gehangene" of „Het geheim der
metalen doodkist".
Slechts door een onmenselij
ke handigheid wist Nick Carter
bij voortduring uit levensgevaarlij
ke situaties ongedeerd tevoorschijn
te komen. Daartoe vertrouwde hij
niet alleen op zijn helpers en zijn
geluk, maar ook op allerlei uitvin
dingen, waar zelfs de roemruchte
„Q" uit de James Bondverha-
len respect voor zou hebben gehad.
Met touwen gebonden? Geen be
zwaar voor Nick Carter, wiens das
speld een gecamoufleerde zaag is
„Handen omhoog?". Wee de ban
diet, die het de detective toeroept,
want in zijn mouwen bevinden zich
twee revolvers, die door een vernuf
tige uitvinding in zijn handen
springen, zodra hij de ai-men heft.
Vele speurders zouden de kluts
kwijtraken wanneer zij (zoals Nick
in nr. 374 „De vrouwelijke demon")
door misdadigers met hun eigen
boeien machteloos werden ge
maakt. Maar Nick had er op gere
in minder dan één seconden ge
beurd was zagen zij plotseling een
revolver in de rechthand van de
detective en op hetzelfde ogen
blik vloog een schot, door de de
tective afgevuurd, over de hoofden
van de schurken, die van schrik
schreeuwend zich bukten".
Uit de verdere tekst blijkt, dat
zich aan de revolver een kabel be
vond, welke Nick Carter om zijn
middel bindt. Slingerend en zwaai
end komt zijn helper aan die ka
bel op dertig meter hoogte van de
ene wolkenkrabber naar de ande
re. Vecht daar maar eens tegen
kend. dat „de verleiding voor een
overwinnaar te groot zou zijn om
de detective met. zijn eigen wa
pen onschadelijk te maken" en
daarom liet hij een geheime veer
in de boeien aanbrengen, welke hij
alleen wist te vinden.
Helaas: in nr. 378, „Een vecht
partij in de rechtszaal", hebben al
le voorzorgen Nick niet geholpen.
Moederziel alleen staat hij hulpe
loos tegenover een dozijn misdadi
gers. „Gij komt niet levend deze
kamer uit, mr. Carter", hoont de
leider, die zelfs nu niet tot tutoye
ren overgaat. „Nick wilde juist een
antwoord geven", lezen wij „toen
hij een lange, schelle fluit hoorde
Dadelijk herkende hij het signaal
van Patsy, zijn trouwe helper. Het
scheen achter zijn rug te klinken,
maar hij kon zich niet voorstellen,
vanwaar het kwam. doch hij be
greep, dat alles er van afhing of
hij het gesprek met de schurken in
de lengte kon trekken".
Bladzijden lahg trekt de beroem
de man dan het gesprek in de leng
te. totdat hij er in slaagt „zich zo
te bewegen, dat hij zijwaarts kwam
te staan van het open raam. Tot
zijn grote verbazing zag de detec
tive in een venster van een huis
aan de overkant, op ongeveer 25
voet, het gezicht van Patsy, die
hem in stilte toewenkte. Met grote
zekerheid vloog er een voorwerp
door de lucht en niet minder han
dig ving Nick het op. Voor één der
schurken begreep, wat er eigenlijk
Minstens even populair als Nick
Carter werd Lord Lister, genaamd
Raffles, de groote onbekende. De
ze verhalen waren van de hand
van een Amsterdams journalist,
Felix Hageman, die vorig jaar
januari op 88-jarige leeftijd over
leed. Achthonderd afleveringen dic
teerde hij in de avonduren, week
in week-uit (en korte tijd zelfs
tweemaal per week) aan een se
cretaresse, totdat de uitgever aan
herdrukken begon.
In 1938 beschreef Felix Hage
man in De Groene Amsterdammer
zijn werkmethode. Moeite om
spannende intriges te vinden had
hij nodig om de intrige te ver
zinnen van verhalen als „De Lief
despuist". „Het geheim eener loop
graaf". „Slokum, in spek en aan
verwante artikelen", „Ongewenst
bezoek in een slaapvertrek" of „De
geesten van Bertha Dunkel".
Nèt als Alexander Dumas, die per
regel werd betaald, vulde Hageman
pagina's met dialoog, die uit korte
woordjes bestond. Daarbij kwam
hij soms al te ver op zijpaden en
naar de auteur zelf meedeelt zei
de secretaresse, die het moest op
nemen, eens kampjes: „Dit gedeel
te is stomvervelend, weet u dat?"
Onmiddellijk liet de schrijver Raf
fles opspringen en zijn vijand bij
de keel grijpen. Want op stijl en
waarschijnlijkheid behoefde hij
niet te letten Maar vervelend
worden mocht hij nooit!
De heer Nelissen, zijn uitgever,
vertelde ons eens, dat hij er nauw
lettend op toezag, dat Hageman
geen gewaagde beschrijvingen gaf
van vrouwelijke vormen en dé
colletés. „Meneer Nelissen", zei
Hageman dan. „u kan ze gekleed
krijgen, zoals u wilt al moet ik
ze een boord tot d'r kin om geven".
De strenge maatstaf in dit opzicht
en de gematigde, door een reële hu
mor getemperde bloederigheid ga
ven een Lord Listers een reputatie,
welke Nick Carter hem kon benij
den je kon ze aan jongeren in han
den geven. Heel anders was dat
weer gesteld met de Harry Dicksons
en de Buffalo Bills.
„Aan een vreeselijken dood ont
snapt", „Het berucht hotel te Cai
ro" en „Chineesche afgodendienst"
waren de titels van de eerste drie
verhalen over de avonturen van
Harry Dickson, de Amerikaanse
Sherlock Holmes. De schrijver was
niemand minder dan Jean
Ray, pseudoniem van de Belgische
auteur J. R. de Kremer (1887
1964), wiens detectiveboeken hun
weg vonden tot in Frankrijk, Duits
land en Amerika toe. Zijn „afleve
ringen" werden kennelijk met
haast geschreven, maar toch ver
loochende zich ook hier de schrijver
niet. Toch was de serie geen groot
succes beschoren. Voor drie stui
vers per aflevering kocht het pu
bliek liever de Listers, de Nick
Carters of de Buffalo Bills, die
hier met de orgiginele omslagen
werden verkocht, waaraan slechts
in een bescheiden hoekje de Neder
landse titel werd toegevoegd
Samen met Pawnee Bill. Nick
Wharton of de (Nederlandse) ba
ron van Buren beleefde Buffalo
Bill zijn geweldige avonturen.
De wetenschap, dat Buffalo Bill
(kolonel Cody) werkelijk had ge
leefd en hier zelfs met zijn wild
west-show was geweest, verhoogde
de waarde van de verhalen aan
zienlijk. Overigens behoorde ook
deze reeks tot de exploitatie van
Ned Buntline, de schrijver die
indertijd Buffalo Bill als held
„ontdekte".
Kleiner van formaat, maar ook
goedkoper (een dubbetje) waren de
Nat Pinkerton-verhalen, die uit
muntten in gruwelijke voorplaatjes
en in titels, die zich muurvast in
het geheugen griften en na zoveel
jaren nog een seer-van-toen
weten op te wekken: „liet bloedige
altaar", „Een arm een hoofd
een hart", „De doodsvijand van
het indianenopperhoofd" of
Na de oorlog werd gepoogd de
oude successen te herhalen. Alleen
Lord Lister hield het. De Buffalo
Bills bleken hopeloos verouderd en
onverkoopbaar aan een publiek,
dat nieuwe helden en nieuwe vor
men (de strips) had leren kennen.
Ook de nieuwe series, die werden
opgezet (van Robert Tresor kort
na de oorlog tot de (vernieuwde)
Sextons Blakes van nu) konden
het populaire succes van voor de
oorlog nog niet evenaren. Menige
oudere zal zich met weemoed de
tijd herinneren, dat hij de Lord
Listers onder de schoolbanken
doorgaf of de «verboden) Nick Car
ters onder zijn bloes naar het
slaapvertrek smokkelde, omdat va
der en moeder het niet weten moch
ten. Daar las hij dan bij het licht
van het nachtpitje, trillend van op
winding. voor het slapen gaan.
„Dr. Coyle en twee andere le
den der bende kwamen haastig
de trap op. De anderen waren
reeds gevallen onder de kogels
van Bob en Patsy. De booswich
ten dachten dat ze door een po
litiemacht overvallen waren.
Halt! riep Nick en richtte zijn
revolvers op de drie mannen.
Handen omhoog of gij zijt een
lijk!
Coyle deed een gegrom als een
buldog horen, maar hief de han
den op. De twee andere schur
ken volgden zijn voorbeeld.
Nog geen tien minuten later
was de hele bende gevangen ge
noten. Drie ervan waren ernstig
gekwetst. Nick ondervond de
grootste voldoening, toen hij
Gaston Dupont voor zijn verder
leven in de gevangenis wist".
Geen James Bond, geen Batman
zal ons ooit die sensatie weer kun
nen bezorgen
COR DOCTER.
Oplossingen onder het motto
„Kruiswoordraadsel" dienen voor
woensdag a.s. te 9 uur von. in het
bezit te zijn van de redactie, Witte-
singel 1 te Leiden. Onder de goede
oplossingen stellen wij een eerste
prys van f 5,en twee prijzen van
f2,50 beschikbaar waarnaar alleen
abonnees kunnen mededingen.
Oplossing van
vorige opgave
De eerste prijs van f 5,werd
toegekend aan mevr. H. Buysen,
G. Kasteinstraat 34 te Leiden, de
twee prijzen van f 2,50 aan mevr.
Hemerik, Herenstraat 21 te Leiden
Kom er ACHT-er
(Herplaatsing wegens misstelling)
1. sluiting van tas vrouw
2. prijskaartje op wasmachine
3. stropdas man links
4. sok kleiner in wasmachine
5. potlood achter oor man links
6. zak op jas van vrouw kleiner
7. wasmachine helemaal links
8. ketting middelste man
en aan mevr. Bol, Aardamseweg 89
te Ter Aar.
De prijzen worden de winnares
sen toegezonden.
HORIZONTAAL
1. dagelijks voedsel!
6. gewricht
11. geestdrijver
12. met verharding der huid
H. gU
15. paard en rijtuig
16. zeer groot iemand!
17. polit partij ln Nederland, afk.
19. ons aller stammoeder
21. ongebonden
22. roodgekleurde
23. blijk, teken
25. reinigingsmiddel
26. schaap
28. staat, laftd
30. vrouw van Jacob
31. verholen
33. wederrechtelijke handeling
34. zeevogel
35. paardje
36. Spaanse gouvernante
40. -doen: ongedaan maken
44. bergweide
45. iemand, die erg goed kookt!
47. titel
48. berggeit
49. melkspijs
51. zie 19
54. -culpa: door mijn schuld
55. edelgas
56. hemellichaam
58. klein zoogdiertje
61. nummer
62. verborgen, onzichtbaar
64. fyn geweven stof
66. vrouwen
67. -boom: hoge boom in trop.
Amerika
VERTIKAAL
1. Burgerl. Wetboek
2. regiment
3. niet gesloten
4. jjzerh. grond
5. opjager v. h. wild
6. betrouwbaar
7. ontkenning
8. -je: vervelend karweitje
9. wandversiering
10. Chin, afstandsmaat
11. godvruchtig
13. leren halsgordel
14. het telkens rossen
18. pad voor wielrijders, enz.
20. adieu!
21. niet weinige
24. stadsdeel
27. geluid
29. ketting
32. groente
33. zwarte agaat
36. voor het gerecht roepen
37. snoepje!
38. Nederl. Vorstin
39. halsbont
41. hetzelfde
42. hier of daar
43. Russ. keizer
45. mineraal
46. schaaldier
52. menselijk geluid
53. zie 55 horizontaal
56. sta stil!
57. een zekere
59. vorm van onderwijs
60. opening
63. ten bedrage van
65. deel v. d. mast
De verwisselde Rollen
