MHIIUWI
■HMM
Europa zet in maart
gezamenlijke stap in
eerste
ruimte
SIRAIFFEISENBANK
Hoe denken de Russen
over de Duitsers?
Nog duisternis rondom
moorden in Zweden
Esro gaat straling
van zon bestuderen
Ilja Ehrenburg oordeelt
gunstiger dan de pers
LEIDSCH DAGBLAD
WOENSDAG 18 JANUARI lji
Nieuwe uitgaven
Het Christelijke Jongeren Verbond
'Singel 58, Amsterdam» heeft zijn
jaarlijkse Reispocket uitgegeven,
waarin een overzicht wordt gegeven
van de door deze organisatie (aan
gesloten bij YMCA en YWCA) geor
ganiseerde buitenlandse reizen voor
jongeren tussen 16 en 35 jaar, va
kantieweken op de Ernst Sillemhoe-
ve (Lage Vuursche), binnenlandse
kampen voor jongens en/of meisjes
en de internationale kampen.
In de serie „Technische Documen
tatie" van de Nederlandse Spanbe
ton Maatschappij (NSM) in Kou
dekerk aan den Rijn is een zeer
verzordge publikatle verschenen, ge
wijd aan het bouwen van Bruggen
met geprefabriceerde betonelemen
ten. Op basis van haar ervaring bij
de bouw van meer dan 600 bruggen
in de afgelopen vijftien jaar heeft
de NSM de toegepaste balkprofielen
genormaliseerd en de hierbij ge
bruikte constructiedetails vastgelegd
in z.g. principe-tekeningen. Het
boekje, dat ruim 120 pagina's telt.
geeft in fraaie layout met tal van
foto's en tekeningen een overzicht
van diverse brugtypen en bijzonder
heden als voegconstructies. randen,
sparinge en. Voor belangstellenden
een zeer nuttige uitgave.
(Van onze redacteur ruimtevaart)
Wanneer alles volgens plan verloopt, wordt op 1 maart a.s,
de Esro-II gelanceerd als eerste kunstmaan van de tien Euro
pese landen, die organisatorisch samenwerken op het gebied
van de ruimtevaart. De Esro-II wordt daarmee de eerste Euro
pese kunstmaan, maar niet de eerste uit Europa afkomstige. Er
zijn reeds „nationale" kunstmanen in de ruimte gebracht van
Engeland, Frankrijk en Italië.
De lancering van de Esro-II zal plaats vinden van de Ameri
kaanse lanceerbasis Vandenberg met behulp van een Ameri
kaanse Scout-raket. De Europese ruimtevaartorganisaties be
schikken nog niet over hun eigen lanceerraket, de Europa I,
die eerst over geruime tijd operationeel zal zijn.
Verdere plannen
Betrekkelijk
klein gewicht
Esro is een afkorting van Euro
pean Space Research Organisation,
waarin Nederland, Engeland, Duits
land, Spanje, Denemarken, België
Zweden, Italië, Frankrijk en Zwit
serland samenwerken. Andere, ten
dele geïncorporeerde Europese ruim
tevaartorganisaties zijn de Eldo voor
het ontwerp en de constructie van
een Europese lanceerraket, en Es-
tec, afkorting voor European Space
Technology Center. Het Estec, dat
thans nog voor een belangrijk deel
in Delft is gevestigd, wordt geleide
lijk overgebracht naar de nieuwe
behuizing in NoordwiJk, waar een
groot complex in aanbouw is. In de
tweede helft van het lopende jaar
moet dit complex geheel in gebruik
zijn. De Esro-II, die begin maart
wordt gelanceerd, is door het Estec
In gereedheid gebracht. De onderde
len zijn door vele Instellingen en
industrieën in Europa ontworpen en
geconstrueerd.
De Esco-I, waarvan de ontwikke
ling eerder begon, zal pas in de ko
mende herfst gelanceerd worden.
De Europese kunstmaan, die op 1
maart moet worden gelanceerd is
naar de huidige standaard van de
Amerikaanse en Russische kunstma
nen een betrekkelijk klein gevalle
tje Het gewicht bedraagt ongeveer
tachtig kg, en de hoogte 85 cm bij
een diameter van 76 cm. Het is de
bedoeling dat dezo kunstmaan ze
ven verschillende experimenten in
het wereldruim uitvoert, terwijl de
satelliet een baan om de aarde be-
scnrijft waarvan het hoogste punt
11C0 kilometer en het laagste 350 ki
lometer boven de aarde ligt. In die
baan bedraagt de omlooptijd om de
aarde ongeveer honderd minuten.
De kunstmaan moet vooral metin
gen doen op het gebied van de
zonnestraling en de kosmische stra
ling. De baan is zo gekozen, dat de
kunstmaan voortdurend zonlicht
ontvangt. Dit is niet alleen van be
lang voor de energievoorziening via
zonnepanelen die aan de buitenzij
de van de kunstmaan zijn bevestigd,
maar vooral voor een ononderbro
ken meting op het gebied van de
zonnestraling. De levensduur van het
instrumentarium wordt geschat op
drie tot vier laar.
Volgende maakt
studie boven pool
De Esro-I, die in het najaar naar
de ruimte moet gaan, voert acht ex
perimenten uit. Deze kunstmaan
zal zich voornamelijk gaan bezig
nouden met waarnemingen op het
gebied van de ionosfeer boven het
Noordpoolgebied en ook het noorder
licht en de verschijnselen die ver
band houden met de stralingsgor
dels om de aarde.
Het gunstigste tijdstip voor de lan
cering zou in september zijn, wan
neet de lange poolnacht zijn intrede
doet.
Na deze Ero-satellieten hoopt de
Europese ruimtevaartorganisatie
kunstmanen van het type Heos te
kunnen lanceren. Deze naam is een
afkorting van Highly Eccentric Orbi
ting Satellite. Deze kunstmanen zijn
ontworpen voor de studie van de in
terplanetaire ruimte en de kosmi
sche straling. Zo zullen de Heos-sa-
tellieten, die ongeveer 104 kg we
gen, metingen doen met betrekking
tot de magnetische velden om de
aarde en de zon. de zonnewinden, en
de fluctuaties in de stralingen bul
ten de magnetosfeer. Het is de be
doeling dat de Heos-satellieten in
een langgerekte elliptische baan ko
men, tot op een afstand van
300.000 kilometer van de aarde. De
lancering van de eerste Heos is ge-
Een opengewerkte tekening
van de Esro-II, die begin maart
wordt gelanceerd van de basis
Vandenberg
Een schets vaii het Estec-
complex in Noordwijk in vogel
vlucht. Slechts een deel van het
complex is gereed, de rest moet
dit jaar voltooid worden.
projecteerd voor de herfst van ko
mend jaar. De lancering zal geschie
den met behulp van een Thor-Del-
taraket vanaf Kaap Kennedy. De
Thor-Delta-raket zal eveneens wor
den gebruikt voor de lancering van
neg andere Europese kunstmanen,
zoals de TD-I en de TD-II, die on
derzoekingen mr «ten doen in banen
drcnt bij de aarde.
Ambitieus project
De Europese ruimtevaartorgani
saties hopen hun meest ambitieuze
kunstmaan met de eigen raket Eu
ropa-I te kunnen lanceren. Het is
de LAS of Large Astronomical Sa
tellite. Maar het zal wel 1971 wor
den, voordat deze meer dan 800 kg
wegende kunstmaan, voorzihe van
astronomische kijkers, vanuit de
ruimte een nauwkeurige studie van
dc sterrenhemel zal kunnen maken.
Moeilijkheden
Er zijn dus plannen genoeg. Zo
als echter met vele Europese or
ganisaties het geval is. zijn er ook
moeilijkheden, zowel van politieke
als van financiële aard. Bij samen
werking wordt nu eenmaal altijd een
politiek van geven en nemen ver
langd, zodat ieder aan redelijke
trekken komt, niet alleen op presti-
ge-gebied maar ook op economisch
terrein. Het gaat bij ruimtevaart
projecten om vrij grote bedragen,
welke niet alleen voor de deelnemen
de landen maar ook voor de inge
schakelde Industrieën van belang
zijn waaruit allerlei wrijvingen kun
nen voortkomen. De tendens van
voortdurend stijgende kosten bij de
voorbereidingen van een project is
bovendien in de ruimtevaart zeer
sterk. Dit alles vormt wel eens. voor
al wanneer de politieke eenheid in
Europa veel te wensen over laat, een
stevige rem op de vlotte uitvoering
van overigens lofwaardige plannen.
Vertragi
oine
Een en onder heeft bijvoor
beeld tot gevolg, dat de definitieve
houw van de Europese kunstmanen
die na de Esro-serie komen, ver
traagd wordt, dat het aantal lan
ceringen van sonder ingsraketten
(een andere activiteit van de Euro
pese ruimtevaartorganisatie) in de
'aatste maanden is beperkt, en dat
ook de wetenschappelijke en techni-
nitche staf van het ruimtevaartcen
trum Estec in Noordwijk niet zo snel
kan worden opgebouwd als in het
vooi nemen lag, hetgeen weer vertra
ging in de kunstmaanconstructie tot
gevolg zal hebben. Terwijl het com
plex van Estec eind van dit jaar ver
moedelijk gereed zal komen, zal
de thans geprojecteerde staf eerst
eind 1969 geheel zijn samengesteld.
De brand, die in oktober jl. een groot
deel van de tijdelijke Estec-gebou-
weg in Noordwijk in as legde, heeft
overigens geen vertragende inivloed
u'igeoefend.
Nederlandse expositie
in Parijs
Ter gelegenheid van zijn 10de ver
jaardag heeft het „Institut. Neer
landais" te Parijs naast de tentoon,
stelling „Het leven in Holland tij
dens de zeventiende eeuw" een twee
de expositie ingericht, die is gewijd
aan „De hedendaagse architec
tuur en stedebouw in Nederland".
Deze nieuwe tentoonstelling is gis
teren in de Academie van scho
ne kunsten geopend. Zij heeft een
duidelijk overzicht van de diverse as
pecten van de hedendaagse Neder
landse architectuur: de heropbouw
van Rotterdam, de tuinsteden van
Amsterdam, kunstwerken, winkel-
oentra, kerken, enz.
ADVERTENTIE
ivaitr men
véél meer
doet
dan sparen.
De Raiffeisenbank
doet alle bankzaken,
ook reisdeviezen.
Gemakkelijk voor u
spaarbank en alle bankzaken
(Van
Weense correspondent)
Dat de Russische politici en ook
de pers nog altijd tamelijk wantrou
wend staan tegenover de Duitsers,
valt niet te ontkennen en is ook wel
te begrijpen. Toch valt er op dit punt
in de laatste tijd een kleine veran
dering te bespeuren: men kan zeg
gen dat het wantrouwen niet meer
opzettelijk wordt aangewakkerd. In
tellectuelen en kunstenaars zijn ech
ter veel minder gereserveerd in hun
oordeel dan de pers.
Politiemannen neergeschoten
door geünifonneerde hoeven?
(Van onze correspondent in Stockholm).
Het onderzoek naar de moord op twee politie-agenten en een
nachtwaker in een voorstad van Stockholm in de nacht van 8 op 9
januari j.l. brengt steeds meer raadselachtige feiten aan het licht.
Het personeel van de rijksrecherche vraagt zich ten perste af hoe
het mogelijk is dat de contactsleuteltjes van de d "treffende
politie-auto op dinsdag 10 januari werden teruggevoi n aan het
sleutelbord in het wachtlokaal van het politiebureau, terwijl men
ervan overtuigd is dat ze daar op maandagavond nog niet hingen.
Verscheidene opgaven zijn er bin
nengekomen die melding maken van
een slordig geünifonneerde man die
zich rond het tijdstip van de moord
in de buurt van het winkelcentrum
ophield. Ook heeft de politie beslag
gelegd op een auto waarin zich een
tas met een nachtwakers-uniform
bevond. Deze auto stond sinds een
week geparkeerd in de buurt van een
bewakingsfirma in Stockholm, maar
had met deze firma niets uitstaande.
Vijf tassen
De auto was gebruikt door de
beide vermoorde politie-agenten Wi-
kander en Helderud, om winkelpan
den te gaan bewaken waar de vorige
nacht was ingebroken. De goederen
die de inbrekers toen niet hadden
kunnen meenemen maar die zij in
vijf tassen hadden verpakt werden
later door de moordenaars vervan
gen door vijf tassen met schroot. De
tassen werden kennelijk vervoerd
met de bewuste politie-auto. Toen
men deze vond op maandagochtend,
de morgen na de moord, stond hij
geparkeerd met de neus naar de
binnenkant van de tunnelgang on
der het winkelcentrum. Dit werd als
ongewoon beschouwd aangezien Wi-
kander en Helderud wisten dat er
een situatie zou kunnen ontstaan j
waarbij zij eventueel tot. achtervol-1
ging van de dieven zouden moeten
overgaan. In een dergelijk geval
wordt een auto altijd startklaar en j
met de voorkant naar de uitgang ge- j
parkeerd. Overigens is het niet ge- j
bruikelijk dat er een politieauto als
waarschuwing voor de deur wordt
geparkeerd.
Argeloos
Getuigen
Inmiddels hebben zich twee getui
gen gemeld naar aanleiding van de
16.000 vragenformulieren die de poli
tie in de omliggende huizen heeft
laten verspreiden. Zij beweren in de
bewuste nacht schoten en gegil te
hebben gehoord uit de richting van
het winkelcentrum.
Tot dusver zijn er ongeveer 1000
min of meer bruikbare tips binnen
gekomen bij het hoofdkwartier van
de rijksrecherche, terwijl twee kran
ten samen een beloning van f 21.000
hebben uitgeloofd aan degene die
een actief aandeel levert in de arres
tatie van de moordenaars
Dit alles heeft het vermoeden van
de politie bevestigd dat de moorde
naars zeer waarschijnlijk geünifor
meerd waren en daardoor het ver
trouwen van het bewakingspersoneel
hebben gewekt. Dat verklaart dan
ook waarom de beide agenten en de
Vleesuitvoer
Mansholt belooft
bemiddeling
Dr. S. L. Mansholt, de Nederland
se vice-voorzitter van de EEG-com-
missie, heeft gisteren op een verga
dering van de landbouwcommissie
van het Europese parlement in Brus
sel beloofd, dat hij op zeer korte ter
mijn bij Frankrijk, België en Duits
land zal bemiddelen voor verlichting
van het rigoureuze Invoerverbod van
Nederlands vlees.
De Nederlandse KVP-afgevaardigde
ir J. P. Lardinois had om deze be
middeling gevraagd, aangezien de
invoerverboden van die landen - af
gekondigd wegens het mond- en
klauwzeer in Nederland rampza
lige gevolgen voor de landbouw dreig
den te hebben.
nachtwaker argeloos meegingen naar
beneden in de tunnelgangen waar ze
met enkele salvo's in de rug werden
neergeschoten. Men meent eveneens
zeker te weten dat minstens een der
slachtoffers de moordenaars kende,
waardoor het voor hen noodzakelijk
was om hen alle drie het zwijgen op
te leggen.
De razzia's in Stockholm en voor
steden worden met onverminderde
kracht voortgezet, hetgeen ongetwij
feld het ongenoegen van 'de onder
wereld zal opwekken. Mogelijk is dat
men van die zijde een kleine aanwij
zing krijgt in welke richting men
moet zoeken,, oudat de rust in de on
derwereld terugkeert.
Maandag verrichtte men opnieuw
enkele arrestaties in verband met
het drama, maar tot nu toe is er nog
niets dat er op wijts dat een spoedige
arrestatie van de werkelijke daders
te vernachten valt. Vandaag werden
de slachtoffers ter aarde besteld,
waarbij de minister van Justitie,
Kling, de regering vertegenwoordig
de.
Militaire
verbindings
kunstmanen
De VS zouden heden van Kaap
Kennedy met een Titan-III-C-ra-
ket acht militaire verbindingskunst
manen lanceren. In juni vorig jaar
werden reeds zeven van deze 45 kg
wegende militaire kunstmanen ln
banen om de aarde gebracht.
Deze draaien nu langs de evenaar
op hoogten van ongeveer 34.000 km.
Engeland is van plan in april 1968
een eigen militaire verbindingskunst-
maan van Kaap Kennedy te doen
lanceren, waarschijnlijk met een
Thor-Delta-raket. Deze kunstmaan
wordt in de VS gebouwd en moet in
een synchrone baan komen. Zij zal
worden uitgerust met een manoeu
vreersysteem dat haar op haar plaats
houdt en waarmee ook van plaats
kan worden veranderd. Het wordt
een sterk verbeterd en uitgebreid
exemplaar. De kosten bedragen meer
dan 71 miljoen gulden.
Een televisie-team uit West-Duit
land kon dit vaststellen toen het m
een opinie-onderzoek over de
vraag in de Sowjet-Unle begon i
daarbij de volle ondersteuning vi
het Russische persbureau Nowii
ondervond. Het Duitse team had i
volle vrijheid om alle mogelijke vr
gen aan wie ook te stellen en ne
gens trad de censuur als spelbrek
op.
Het is begrijpelijk dat er verscl
van mening was over de atoomb
wapening van West-Duitsland, ov
het regime van Ulbricht of de mui
in Berlijn, maar dat alles stond to
in het teken van „hartelijke o
enigheid". Ook bleek dat Russen b
ven de veertig zich nog steeds moe
lijk kunnen bevrijden van hun he
inneringen aan de afschuwelijke g
beurtenissen onder Hitier, maar zei
bij hen ontbreken nu gevoelens vi
ressentiment. Jongere Russen wan
in dit opzicht veel onbevangener.
Goed en slech
Buitengewoon belangrijk is h
oordeel van Russische intellect
elen en kunstenaars. Op de vraai
„Welk standpunt neemt u tegenov
de Duitsers in?" antwoordde de vri
gevochten schrijver Ilja Ehrenburi
„Ik begrijp die vraag niet. Ik bi
geen aanhanger van de rassentheor
en ook geen nationalist. Ik kan b
hele volk niet over één kam sch
sers zoals er goede en slechte Dul
sers oals zer goede en slachte Ru
sers, goede en slechte Fransen zij
Het is dwaas te beweren: ik hoi
niet van de Duitsers. Wanneer ik d;
deed zou ik een aanhanger van i
rassentheorie zijn. Jammer gena
zijn veel Duitsers het slachtoffer gi
worden van de propaganda
ik ben bang dat dit zich zou kunnt
herhalen. Wanneer u mij zegt dat d
nooit meer zal gebeuren, zal
nog meer van de Duitsers houden
Volgens Georgi Towstonogow, d
recteur van een theater en tevei
afgevaardigde van de Opperste Sor
jet („parlement"), moet men
duidelijk onderscheid maken tusse
het Duitse volk en het fascisme. B
liet er echter op volgen: „De volki
ren moeten elkaar beter leren ke:
nen en op dit punt heeft de kun
een belangrijke rol te spelen. I
grondslag voor echte vriendschappf
lijke betrekkingen tussen het Duiti
en het Russische volk bestaat vo
gens mij in de liefde voor de vrede
In mei van dit jaar zal hi
Bolsjoi-theater een tournee doe
West-Duitsland maken. De prim
ballerina van dit ensemble, Maj
Plissezkaja, is nog te jong om slechl
ervaringen met de Duitsers te heb
ben opgedaan. Met jeugdige voort
varendheid laat zij de politiek bui
ten het gesprek en zegt: „Ik be:
blij dat wij onze balletkunst de Duit
sers kunnen laten zien. Het zal voc
mij een interessante ervaring ziji
wanneer ik kan constateren hoe he
Duitse volk leeft en wat zijn ie
vensinhoud uitmaakt". Op de vraai
of de wereld beter zou worden, wan
neer zij door vrouwen wordt gere
geerd. antwoordde zij met een ont
wapenende openhartigheid: „Ik ge
loof dat het dan een nog grotei
gekkenhuis wordt."
