Acht schilderijen (3 Rembrandts) N'iJien Koel en Vries,e(hniek
uit Dulwich Art Gallery (Londen)
,Tussen paard en stier"
GROOTSTE KUNSTROOF ALLER TIJDEN
Ton Lutz: prachtige
knecht in Goldini
De Gijsbreght weer in
de Stadsschouwburg
Waarde tussen de 15
en 25 miljoen gulden
Première Haagsche Comedie
Een dubieus begin
MAANDAG 2 JANUARI 1967
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 11
ADVERTENTIE
!>ifiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii^
J wenst zijn klanten een VOORSPOEDIG NIEUWJAAR.
j de dieven de buit vakkundig hebben
verpakt. Vele museum-directeuren
menen dat de beroemdste schilderijen
omdat ze na diefstal niet verkocht j
kunnen worden, ook onkwetsbaar zijn. j
Maar nu het kalf verdronken is, ge- j
looft men dat de tijd aangebroken is
om, zoals in de Ver. Staten is ge-
daan, moderne elektronische beveili-
j girogsmdddelen aan te brengen, waar- i
door bijvoorbeeld deuren automatisch j
sluiten, wanneer een schilderij van j
de muur wordt gehaald. Ook huiste-
levisie zou als waakhond kunnen
dienen.
i Tot nu toe is men in Engeland
nooit gezwicht voor Ae eis tot beta
ling van losgeld. Dit werd ook geëist
voor Goya's portret van de Hertog
van Wellington, dat v\jf jaar geleden
uit de National Gallery werd gesto
len, drie weken nadat dit voor 1.4
miljoen gulden door het museum was
aangekocht. De dief kon er niets mee
uitrichten en bracht het vier jaar -
later naar een bagage-depot waar het
in ongeschonden staat werd aange- j
troffen.
Wij danken U voor het gestelde vertrouwen in het
ons achterliggende jaar en staan ook in 1967 weer met
ons uitgebreid serviceteam voor U klaar.
Wij vragen Uw speciale aandacht voor ons nieuw,
leveringsprogramma inzake koelmeubel- en vriesinstcd-
laties
HOGE RIJNDIJK 256 - TELEFOON 33077 - 30430 - LEIDEN
l(IIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII!llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllll!Htl!l
kunst
Ton Lutz heeft Carlo Goldoni's „De knecht van twee mees-
i ters" onderhanden genomen en dit 18de eeuwse spel wat meer
naar onze tijd gehaald. Helemaal gelukt is dat niet, maar het
eindresultaat werd een plezierige voorstelling vol effectvolle
pret. „Wie kan er twee heren dienen?"
Geheel volgens de traditie is het nieuwe jaar in Amsterdam ingezet
met e,en gala-avond in de Stadsschouwburgwaarop Joost van den
Vondels Gysbreght van Aemstel" de hoofdschotel vormde, en de
„Bruiloft van Kloris en Roosje" met de nieuwjaarswens van Thomas-'
vaer en Pieternel het nagerecht.
(Van onze Londense correspondent)
In de nacht van vrijdag op zaterdag is in Zuid-Londen de groot
ste kunstroof aller tijden gepleegd. Op uiterst geraffineerde wijze
zijn dieven binnengedrongen in de eenzaam temidden van een
prachtig parklandschap gelegen Dulwich Ant Gallery, en haalden
drie Rembrandts, drie werken van Rubens, een Gerard Dou en een
Elsheimer op vakkundige wijze van de wand. Ze ontkwamen
ongemerkt. De waarde van deze unieke kunstbuit wordt op tussen
15 en 25 miljoen gulden geschat. Volgens sommige experts zou
het bedrag zelfs het laatstgenoemde getal nog overtreffen.
De gestolen werken zijn:
Rembrandt: „Portret van Jacob de
Gheyn" (ook wel bekend als „Por
tret van een jongeman") op hou
ten paneel „Meisje aan het
raam" en een „Portret van Titus".
I Rubens: „Drie nymphen met de
I hoorn des overvloeds", „De heilige
Barbara" en „De drie gratiën"
alle op houten panelen.
1 Gerard Dou: „Dame aan het spinet"
op houten paneel.
Adam Elsheimer: „Susanna en de
ouderlingen" op koper paneel.
Enkele van de schilderijen werden
uit de lijsten verwijderd, andere wer
den compleet «meegenomen. De afme
tingen zijn zodanig dat ze gemakke
lijk onder de arm kunnen worden
gedragen.
Losgeld gevraagd
Reeds zaterdag kreeg de secretaris
van de Royal Academy een anoniem
telefoontje waarbij een losgeld van
100.000 pond (een miljoen gulden)
werd geëist, gekoppeld aan het drei
gement dat indien daaraan niet werd
voldaan de schilderijen zouden wor
den verbrand. Bij de politie van
West-Dulwich kwamen sinds zaterdag
honderden telefoontjes binnen met
verzoeken om een losgeld, maar wel
zeker is dat vele opbellers een oude
jaarsavond- of nieuwjaarsgrap heb
ben willen uithalen. Niettemin moet
alles door de politie serieus worden
onderzocht.
Het afpersen van een losgeld werd
al dadelijk als het voornaamste mo
tief van de diefstal beschouwd, om
dat deze overbekende werken onmo
gelijk op de open markt kunnen wor
den verkocht.
De inbraak geschiedde op korte af -
stand van het woonhuis van de
hoofdconoierge van het museum.
Deze verklaarde dat het zo erg storm
de dat hij bijna niet had kunnen sla
pen. Maar de storm zal hem waar
schijnlijk eveneens verhinderd heb
ben onraad te bespeuren.
De inbrekers de politie heeft
geen idee hoe groot de bende was
klommen met een huishoudtrapje
over de muur welke het complex om
geeft en verschaften zich toegang tot
het museum door een weinig ge
bruikte, van ijzerbeslag voorziene
eikenhouten zijdeur. Deze deur was
met een lektrisch alarmsysteem ver
bonden met Scotland Yard, maar de
Inbrekers wisten deze hindernis te
ontgaan, door een smal houten pa
neel, linksonder in de deur, weg ie
breken. Alleen de zijkanten van de
deur konden het alarmsysteem in
werking stellen. De dieven waren dus
uitstekend met de inwendige situatie
in het museum op de hoogte.
Het in 1626 opgeriohte museum, dat
een voorloper wa3 van de National
Gallery, het Britse Rijksmuseum op
Trafalgar Square in Londen, behoort
tot de bekende jongenskostschool
Dulwich College. Het gebouwencom
plex bevindt zich in het hart van dc
nog ongerepte omgeving van Dulwich
Village. Het is omringd door lanen en
sportvelden. Om het grote verkeer te
weren bestaat daar nog steeds een
wegtol. Het is er 's nachts doodstil.
Onschatbare waarde
Het museum bevat een onschatbare
verzameling van 300 schilderijen en Is
vooral beroemd wegens z\jn Neder
landse en Vlaamse meesters, namelijk
drie Rembrandts 'thans alle gesto
len), elf werken van Rubens, een
Hobbema en tien Albert Cuyps. De
meeste van de gestolen werken waren
sinds 1811 In het bezit van het mu- j
seum. Vier jaar geleden kon een po- i
ging om Rembrandts Jacob de
Gheyn", waarvan de waarde op
f. 650.000.werd geschat, te stelen,1
door een suppoost worden verijdeld.
Hij zag het paneel in een zijvertrek
zonder lijst op de grond liggen. Toen
hij naderbij kwam renden twee jonge
mannen weg.
Zondagavond tastte de politie, wel- i
ke aannam dat de buit Engeland nog 1
niet had verlaten, nog volkomen in
het duister. Men werpt in dit st-adium
daarom nog geen enkele theorie over
boord. Men werpt in dj en en en
boord. Er wordt rekening gehouden
met hebzucht, jaloezie en zelfs met
de internationale politiek als motief.
Ook kan de roof een vorm zijn ge-
weest van protest. Het is niet uitge
sloten dat zij werd gepleegd door le
den van een internationale bende.1
welke zich in het stelen van kunst-
schatten specialiseert, maar wier I
operaties ernstig zijn bemoeilijkt om- I
dat die meeste Europese musea, we-1
gens de berovingen der laatste jaren,
bijzondere veiligheidsmaatregelen heb
ben getroffen. Het museum in Dul- j
wich is bijzonder kwetsbaar omdat
het temidden van een landelijke om- j
geving is gelegen.
Het is niet uitgesloten dat twee van J
de Rembrandts, namelijk het portret
van Titus en het Meisje aan hefc»
„De drie gratiën" van Rubens
I behoort eveneens tot de gestolen
schilderijen.
1 raam, beschadigingen hebben opgelo
pen omdiat ze U-vonmig moesten wor
den omgebogen, om ze door het gat
in de deur te krijgen.
Detectives hebben namelijk met be
hulp van bordkarton de manier waar
op de schilderijen naar bui-ten moe
ten zijn gebracht gereconstrueerd. De
andere Rembrandt, een paneel, moet
door de opening zijn geduwd. De
meeste moeite moeten de dieven heb
ben gehad metv de werken van Ru
bens, welke de grootste afmetingen
van de buitgemaakte schilderijen
hadden. ,.De drie gratiën" zou diago
naal door he tgat in de deur heen
zijn gewerkt.
Het museum liep In de oorlog bom-
schade op. Dr. Johann Heli, di« de
schilderijen voor de heropening na
de oorlog heeft, gerestaureerd, zei dal
Rembrandts „Meisje aan het raam"
(waarvan betwist wordt dat dit Hen-
drlkje Stoffels zou zijn geweest) een
bijzonder mooi werk was en de voor
naamste aantrekkingskracht van het
museum. Het was een van de vele stu
dies die Rembrandt van dit onder
werp had gemaakt.
De geschiedenis van de moeilijk
heden welke drie huwelijken in de
weg staan is doorspekt met opmer
kingen als „Je kunt je personeel
niet slaan. Die tijd is voorbij" en
vooral de aankledin g van Nicolaas
Wijnberg, waarin hij een groot aan
tal technische vondsten heeft ver-
v/erkt, halen dit stuk uit de sfeer
van de voorstellingen die er eerder
van werden gegeven.
De situaties zijn echter niet ver
anderd, die zijn tekenend voor de
achttiende eeuwer die Goldoni was,
en daardoor gaat het geheel een
beetje zweven: de verhoudingen tus
sen de figuren zijn die van twee
eeuwen geleden, verscheidene van
hen zijn gekleed alsof ze in de ja
ren rond de eeuwwisseling thuishoren
en stekelige uitlatingen als die over
de vrije zaterdag geven er een zekere
actualiteit aan.
Verdronken kalf
De gestolen kleinere schilderijen
kan men volgens de heer Heil „bijna
in de zak" steken. Maar hy hoopte
dat diit niet was gebeurd, want door
het canvas op fc® rollen zou dit kun
nen beschadigen. Men neemt aan dat
Onderscheiding voor
Jewtoesjenko
De Sow jet-dichter Jewgeny Jew
toesjenko, die kort geleden van een
reis uit Amerika terugkeerde, is op
genomen op de hjat van prijswinnaars
dlie aangekondigd werd door het po
pulaire Sowjet-weekblad „Ogonyok".
Het blad kende 37 prijzen toe voor
de beste bijdragen aan het blad in
1966. Zes ervan werden toegekend
aan dichters.
Jewtoesjenko werd genoemd voor
zijn „Zeven verzen".
Manchester uit
ziekenhuis
De schrijver William Manchester
is uit het ziekenhuis te Middletown
(Connecticut) ontslagen, zes dagen
nadat hij met longontsteking was
opgenomen.
De 44-jarige sohrijver heeft het
omstreden boek .Death ot a pre
sident" op zijn naam.
Hans Boswinkel naar
Theater
De acteur Hans Boswinkel verlaat
de Ned. Comedie en zal in het sei
zoen '67—'68 deel uitmaken van
toneelgroep Theater.
De bemoeienissen van Ton Lutz
en Nicolaa Wijnberg hebben deson
danks Luc Lutz de gelegenheid ge
boden een vaak prachtig type
„knecht" neer te zetten en daarvan
heeft hij dankbaar gebruik gemaakt.
Hij is de dominerende figuur, die
juist door zijn onhandige schuchter
heid voortdurend de aandacht op
zich gevestigd houdt.
Annet Nieuwenhuyzen, Eric Schnei
der, Martine Crefcoeur en Slmone
Rooskens dwarrelden speels om hem
heen in dit bonte spel van verwis
telingen en onschuldige intriges. Het
Nieuw Rotterdams Toneel heeft het
repertoire uitgebreid met kleurig,
pretentieloos amusement.
De première in Rotterdam is wel
in de smaak gevallen
Beroemd vioolpedagoog
in New York overleden
De Amerikaanse violist Louis
Persinger is zaterdag op 80-
jarige leeftijd in New York
overleden. Persinger was de
leermeester van verscheidene
I beroemd geworden violisten,
zoals Yehudi Menuhin, Isaac
l Stern, Ruggiero Ricci en Ca-
i jnilla Wicks.
Vrede en recht in 1967
Paus Paul us heeft de wereld ge
lukkig niewjaar gewenst en gebeden
dat in 1967 vrede en recht zullen
heersen.
De paus verscheen voorh et raam
van zijn studio boven het St. Pie
tersplein en opende een korte toe
spraak met de woorden: „Gelukkig
j nieuwjaar".
Sprekend voor een menigte van
15.000 mensen, die zich verzameld
hadden op het. plein dat in zon
baadde, zei de Paus dat „wfj ons al
tijd de grote idealen voor ogen moe
ten houden waarvoor wij bidden
recht en vrede.
De Paus sprak niet over de oor
log in Vietnam. Verleden jaar c»eed
hij op nieuwjaarsdag een dramati
sche beroep op de leiders van com
munistisch China, de Sowjet Unie
en Noord en Zuid-Vietnam om mee
te helpen aan het beëindigen van
de oorlog in Vietnam.
Ellen Vogel (Badeloch) en André van den Heuvel (Gijsbregt).
D© Nieuwjaarswens was verzorgd
door de journalist Evert Werkman.
De voorstelling van de Ned. Comedie
werd geregiseerd door Henk Rigters,
die zelf de rol van Gozewijn van
Aemstel speelde. Er was wederom
tradltloneel-gestreefd naar een eigen
visie op Vondels drama waarbij Rig
ters duidelijk geprobeerd heeft alle
eer aan de tekst te bewijzen, met
name door een sobere aankleding. De
belangrijkste rollen werden gespeeld
door André van den Heuvel (Gys
breght), Jan Hundling (Wlllebrord),
Julia N. Schoenaerts (Arend van
Aemstel), Jules Croiset (Vosmeer de
Spie), Ellen Vogel (Badeloch), Wlm
van den Brink (De bode) en Huis
Broos (Rafael).
door Willem Nyholt, de rel van Cla-
De rei van edelingen werd gezegd
rissen door Mar ja Habraken en de
rel van Burghzaten door HanBentz
van den Berg.
De zaal was geheel vol met vel»
vooraanstaande gasten, zoals de mi
nisters Struycken en Bot, de Com
missaris van de Koningin in Noord-
Holland mr. F. J. Kranenburg, bur
gemeester Van Hall, vele wethouders
en hoge ambtenaren en v oor a an-
den uit de kringen van handel, niJ-
verheid en scheepvaart,
j „De bruiloft van Kloris en Roosje"
j was geregisseerd door Jack Bow, die
de onverkorte tekst van de schrijver
I Diedrick Buysero aanhield. Hij heeft
er ook verder naar gestreefd deoor-
I spronkelijke uitvoering de eerste
j opvoering dateert van 1688 en sinds
1720 zijn de Gysbreght en Kloris en
Roosje gezamenlijk opgevoerd zo-
I veel mogelijk te benaderen. De wens,
door Wim van den Brink en Nel
j Koppen gebracht, culmineerde In het
I herstel van het verbleekte gezag in
I Amsterdam.
(Van onze kunstredactie)
De Haagsche Comedie heeft voor de gebruikelijke Nieuw
jaarspremière het oog laten vallen op een Amerikaanse come-
j die van Maurice Valency, van wie weinig meer bekend is dan
I dat hij Giraudoux en Anouilh voor de Ver. Staten vertaalde.
In zijn „The thracian horse" uit 1961 is vooral de verwant
schap met de schepper van „Amphitryon 38" te herkennen.
„Meisje bij het raam" van Rembrandt is het meest waardevolle
van de schilderijen, die uit het Dulwich-museum zijn gestolen.
Ook Valency gebruikte de oudheid
als voertuig voor zijn visie op men
selijke hebbelijkheden en hij vond
daartoe het verhaal van Euripides,
die Alkestis. Koningin van Pherae,
zich laat opofferen voor haai1 echt
genoot Admetus, die door de dood
wordt gehaald tenzfj iemand anders
I zich beschikbaar stelt. Hercules haalt
I haar terug uit de onderwereld en
verenigt Koning en Koningin weer.
I Daar houdt Euripides op en gaat
Valency nog even verder, want de
motieven van Alkestis blijken hele-
l maal niet zo nobel. Met haar daad
I van doodsverachting zou zij slechts
de eeuwige roem gezocht hebben. De
opwekking daarna komt de Koningin
j niet zo plezierig uit, want die plaatst
haar slechts op het lijstje van Her
cules' krachtpatserijen. Tussen het
vellen van een stier en een paard
door heeft de potige zoon van Zeus
gelegenheid zich voor hare hoogheid
in te zetten en dat zint haar bepaald
niet van de man, die volgens haar
zeggen zich slechts heeft te bepalen
tot „dieren en hun afvalprodukten".
Middelmatig
Van het procédé om klassieke ver
halen in een modern Ironisch jasje
te steken en de hedendaagse filosofie
te vermengen met grappige ana
chronismen is de voornaamste aar
digheid wel af. Zo is het ook bfj Va
lency zolang hy Euripides illustreert.
ZUn wijsheden over het huwelijk, zijn
demonstratie hoe ijdele mensjes aan
I hun klassiekheid bouwen, evenseer als
I zijn ontmaskeren van helden blijkt
j van hoogst middelmatig karakter.
Als het Koninklijke gezin echter In
een ferme ruzie uitbarst raakt Va
lency beter In zijn element.
Met dit stuk, dat laat aan wat
j vuurwerk toekwam, balanceerde Dt
Haagsche Comedie op het randje van
een dubieus nieuwjaarsbegin. Overtui
gingskracht ontbrak eerst. Aan Joris
Diels was het te danken dat er om
de lang niet altijd sprankelende tekst,
I die zich wat te uitvoerig met het
verschil tussen de ongewisse en be
paalde dood bezig hield, de regiever
sieringen ontstonden, die een spaar
zaam leven gaven aan „Tussen paard
en stier" tot het moment van de grote
koninklijke ruzie natuurlijk. Voordien
had men Anne-Marle Heyligers, Gul-
do de Moor en Leo de Hartogh be
kwaam de auteur partij zien geven.
Hoe goed zij dit deden werd In het
uitstekende vierde tafreel duidelijk.
Anne-Marie Heyligers toonde zich
bewonderenswaardig in de omzwaai
van een minzaam vrouwtje, dat uit
haar rol valt als haar roem geklei
neerd dreigt te worden, Guldo de
Moor was de knappe held met een
bibberkarakter ten voeten uit, pri
mitieve kracht en hartelijkheid om
straalde een succesvolle rol van Leo
de Hartogh. De overige „kleine" rol
len waren goed verzorgd.
