KLAVERBLAD-KOFFIE
onthutsend rapport
koffie die dit
merk draagt
is waard om
speciaal te vragen
Diepenhorst weer in
conflict met Kamer
BOETE
Originele kritiek van
Brussels semi-metro
Over beurzenbeleid
Akkertjes
I
WOENSDAG 21 DECEMBER 1960
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 19
Zes ambtenaren belast met onderzoek
1 naar elfhonderd oorlogsmisdrijven
ADVERTENTIE
(Van onze correspondent)
Historici en statici schatten het aantal in het Derde Rijk ver-
noorde joden op zes miljoen. Wanneer men het aandeel van de
)ostenrijkers aan de uitroeiingsmaatregelen onderzoekt, is de
itkomst verbijsterend. Zeker drie miljoen vermoorde joden,
omen ten laste van de Oostenrijkers, die aan de misdrijven
ebben deel gehad. Niettemin vormde de bevolking van deze
Oostmark" slechts 8.5 procent van het totaal aantal inwoners
an he* Grootduitse rijk.
Op 12 oktober van dit Jaar
f ontving de Oostenrijkse bonds
kanselier dr. Klaus een memo-
randum, dertig pagina's groot,
- van de Weense ingenieur Simon
Wiesenthal. ,3etreft schuld en
1 boete van de nazi-misdadigers r(
1 uit Oostenrijk" stond kortweg
boven de begeleidende brief.
1 Het memorandum zelf is een
onthutsend document, dat in
deze tijd van bezinning op her-
I levend nazisme in West-Duits
land, een demensie toevoegt aan
de vrees.
Hoe Oostenrijk recht spreekt
over de handlangers van Hitler
die het tot zijn landgenoten re
kent. js tijdens de zaak-Rajako-
witsch, al min of meer duidelijk
geworden. Wiesenthal schetst in _J
zyn schrijven dit soort recht-
1 spraak, met zijn achtergronden,
op een manier, die ons een hui
vering over de leden behoort, te
jagen. Want het gaat, zo is al
lang duidelyk, bij de vervolging
van nazi-misdadigers niet. uit
sluitend om Duitsers, het gaat
ook om Oostenrijkers. En waar
in West-Duitsland ten slotte dan
met een aantal vervolgingen
ernst is gemaakt., moet van Oos-
j tenrijk worden getuigd, dat het
nog steeds een paradijs is V
voor al de weerzinwekkende lie-
den, die er een uitvlucht zoeken
voor de slachtoffers, die zij des- „9
tijds zo achteloos op de doden- r*
lijsten lieten schrijven. Q
ios<34*oSoH«csoH#o,k^
liet deze vaststelling alleen, zegt
i Wiesenthal. komt men er niet
want tegenover de schuld be
urt de boete tte worden gesteld en
uitkomst van die vergelijking is
te becijferen. In elk geval legt
elke staat de plicht op elke moge-
fceid om rechtspraak uit te oefe-
aan te grijpen.
Dus eist hij van de Oostenrijkse
[ering
een zo omvangrijk mogelijk vast-
itellen van feiten, namen van da
ders en bewijzen van hun schuld;
ibÜ de rechtspraak voldoende straf
rechterlijke en tuchtrechterljjke
uitgangspunten;
volledige onafhankelijkheid naar
binnen en naar buiten van het ge
recht;
een zuivere scheidslijn tussen allen
die schuld aan nazi-misdrijven op
lich hebben geladen en de staats-
lensten
éen strafvervolging van nazi-mis
dadigers in een passend moreel
klimaat.
len, die aanvankelijk wegens hun
Gestapo-activiteiten op non-actief
waren gesteld, weer in de rijen opge
nomen. Zelfs terwijl tegen leden van
deze uitvoerende macht rechtszaken
wegens nazi-misdrijven aanhangig
zijn, blijven zij actief dienst doen.
Begrijpelijk
„De geringschatting van de waar
de van het menselijk leven" zo zegt
Wiesenthal, „die in de nazi-tijd zulke
ontstellende vormen heeft aangeno
men, schijnt ook vandaag nog te
heersen, als het gaat om misdry-
ven en slachtoffers uit die periode".
Begrijpelijk, want wat kan men an
ders verwachten wanneer de justitie
voor een deel moet werken met amb
tenaren die zelf verdacht zijn en een
onderzoek moeten uitvoeren tegen
collega's die van oorlogsmisdrijven
worden beschuldigd. Zeer groot is dan
ook het aantal politiemannen, dat
de rechtsgrondslagen en in het falen
van leken als juryleden, maar ook in
onverklaarbare vermoeidheid van de
justitiële en politiële instellingen, in
hun voortwerken met zwaar beschul
digde ambtenaren, in personeelste
korten en gebrekkige financiële mid
delen en niet in het minst in ge
vaarlijke defecten van de Oosten
rijkse openbare mening".
In 1964 verscheen het boek „Chris
tianity in world history", geschreven
door dr, A. Th. van Leeuwen, direc-
West-Duitsland zou moeten getuigen i teur van de stichting „Kerk en We-
Conferentie over het
christendom in de
wereldgeschiedenis
j in een strafzaak tegen nazi-rnisdadi-
gers. maar zich beroept op het ver
schoningsrecht, omdat die getuige
nis hen in eigen land op een proces
kan komen te staan. Dit, meent. Wie
senthal, staat vrijwel gelijk met een
bekentenis en het verleden van zulke
mensen behoort zeker opnieuw te
worden onderzocht.
„Daarom", stelt hij vast. moet in
alle oprechtheid worden gezegd, dal
Oostenrijk zijn verplichtingen ah
rechtstaat en als mede-onderteke
naar het het verdrag over de rech
ten van de mens, tot nu toe slechts
in geringe mate is nagekomen. De
verzuimen, fouten en vergissingen
schuilen niet slechts in ontoereiken-
Niet nagekomen
iesenthal beschuldigt de Oosten
jus title ervan, dat z|j de ver-
itingen niet is nagekomen, die
staatsverdrag oplegde, dat in
het land een neutrale onafhan-
fcheid verschafte. Na 1955 keer-
n Rusland veroordeelde na
sdadigers naar htm land terug,
enrijk diende ervoor te zorgen
Zij op grond van de Oostenrijkse
zouden worden gestraft. Een
van deze zaïken kwam tot 'n af-
ng door het recht va n de bonds-
dent om straf kwijt te schelden,
ttdere gevallen werden weliswaar
gevangenisstraffen opgelegd,
de veroordeelden kregen reeds
orte tijd gratie. En bij dit, wat
enthal nog noemt „lakse optre-
van de Oostenrijkse justitie
en zich dan in de laatste jaren
vrijspraken gevoegd, waarmee
Is op rechtsgronden, maar zel-
uit overwegingen van bewijsvoe-
str af zaken tegen oorlogamisda-
eindigden.
alles heeft bij de vervolgde in-
in plaats van een intensi
ty der werkzaamheden een ze-
verlamming teweeggebracht. Uit
tunistische overwegingen ging
zaken als deze uit de weg en
begon tevens, verwijzend naar
juryleden, die tóch zouden vrij
en" op ruime schaal vervolgin-
In te stellen, zonder een vol dra-
vooronderzoek te verrichten.
Oostenrijkse rechtbanken zijn
i tegen ongeveer 110 personen
angig. In West-Duitsland wor-
900 vervolgingen tegen enige dui-
m mensen voorbereid. De straf-
ilging van de in Oostenrijk wo-
verdachten is voor een groot
niet tot stand gekomen op
van Oostenrijkse onderzoekin-
maar op basis van materiaal
Westduitse instanties ter be
king stelden, als z|j b|j eigen
zoekingen Oostenrijkers tegen-
len.
ligt, volgens Wiesenthal in het
ier aan de personeelsverhou-
dat rechters en officieren van
6 bij de vervolgingep zo weinig
aat boeken. Bij hef Weense
tegericht staan twee of drie
►are aanklagers voor de taak
honderden gevallen van oor-
isdrijf te behandelen. Duitsland
ntegen heeft een dozijn aankla-
beschikbaar voor een complete
als het Auschwitz-proces en de
Verleden
Wiesenthal gaat nog verder. In
Duitsland werd al b|j het begin van
de onderzoekingen afgezien van de
diensten der plaatselijke politie-amb-
tenaren, omdat zij dikwijls zelf een
nazi-verleden hadden. Er werden
speciale afdelingen geschapen, die
door heel West-Duitsland kunnen
werken. Oostenrijk kent dergelijke
Instellingen niet.
De overheidsdiensten in Oostenrijk
hebben zich nooit zeer bekommerd
om het politieke verleden van de
ambtenaren. Talrijke actieve ambte
naren van politie en gendarmerie
waren, volgens Wiesenthal, tijdens de
oorlog betrokken bij eenheden die bij
de verkiezingsacties betrokken waren,
ooral na het tot stand komen van het
Ootsenrijks staatsverdrag werden ve.ven zonder discussie afgehandeld.
P.S.P. tegen
inkomen
Prins Claus
(Van onze parlementaire redactie)
De pacifisten ln de Tweede Ka
mer blijven zich verzetten tegen de
erkenning van Claus von Amsberg
als Prins der Nederlanden. De fractie
van de PSP vroeg gistermiddag bij
de behandeling van het begrotings
hoofdstuk betreffende het huis der
Koningin, dat zij geacht wil worden
tegen de artikelen waarin het staats-
inkomen van de Prins wordt gere
geld, te hebben gestemd. Ook ver
zette de fractie zich tegen het arti
kel, waarin het inkomen van Prinses
Beatrix wordt vastgesteld.
De Kamer maakte gistermiddag
een begin met de behandeling van de
diverse begrotingshoofdstukken voor
het dienstjaar 1967. Voordat men
aan de onderwijsbegroting begon,
werden de begrotingen van het
Staatsvissershavenbedr|jf (IJmui-
dent, het provinciefonds, de Staats
drukkerij. het Staatsmuntbedrljf, het
Koninklijk Huis, de nationale schuld
het hoofdstuk onvoorziene uitga-
Parijs is kleiner en
heeft meer inwoners
idaden die zich in Minsk heb- j °P plaatsen.
(Van onze Brusselse corespondent.)
Brussel is bezig met de aanleg van
hetgeen men hier een semi-metro"
noemt. Het Is eigenlijk een gewone
stadstram, die op vele plaatsen ln
de binnenstad door een kilometers
lange betonnen tunnel zal rijden. Op
het ogenblik wordt er hard gewerkt
en legio zijn de plaatsen in de stad,
waar men plotseling in een ga
pende afgrond kijkt en de bouwvak
kers een meter of tien, twintig onder
de oppervlakte van de straat bezig
ziet. De bouwwerken zijn uiteraard
het verkeer nogal
fgespeeld.
ambtenaren van het Weense
beschikken niet over voldoen-
ïratuur- en documentenverza-
gen om zich b|j hun strafrech-
e studie van de zaken te kun-
iriënteren.
Tien
een verantwoord gerechter-
ooronderzoek zijn politie-amb-
m nodig. Maar terwijl ln West-
land in de laatste Jaren van
d z|)den meer personeel werd
trokken voor de speciale instl-
en oommissles, bleef Oostenrijk
bij welgeteld tien beambten,
gden een waardevolle bassis,
hun aantal bleek al spoedig veel
ing voor de omvang van de za-
loewel Duitsland zo kort voor
rjaring zijn onderzoek-poten-
vergrootte om binnen de ver
stermijn althans de belang -
zaken te hebben voltooid,
de „afdeling 18" van het minis-
van Binnenlandse Zaken van
tot zes ambtenaren terugge-
i. Kort geleden zijn van de zes
naren enigen door onervaren
len vervangen.
ïnwoordig zijn er dus zes amb-
aan het werk met 1100 voor-
deen. Gevolg: de aanklagers
het gerechtshof krijgen de
(king over imcompleet mate-
I Zodoende worden tevens de
intens is en de verkeersopstoppingen,
omleidingen, versperringen en der
gelijke maken dan ook het on
geluk uit van de automobilist in
Brussel. Het is met die metro's overi
gens een merkwaardig geval. Het
schijnt wel of alle grote steden in
Europa er een willen hebben, louter
en alleen uit prestige-overwegingen
terwijl ze er beter aan zouden doen,
het autoverkeer onder de grond te
leiden.
B|) alle enthousiasme over de Brus
selse semi-metro is nu 't nuchter oor
deel gekomen van prof. Femand
Baudhuin, de originele en eigenzin
nige Luikse hoogleraar, die af en toe
over de economie van België harde
en ware dingen pleegt te zeggen. Hij
vindt de Brusselse bedoening een
flagrante fout. Waarom? Parijs be
slaat 10.500 ha., zegt hij, en het telt
2.800.000 inwoners. Groot-Brussel
heeft een bevolking van 1.060.000 in
woners en het beslaat 16.000 hecta
re. Wij zouden dus meer l|jnen en
meer haltes moeten hebben dan Pa
rijs en die hebben dan nog maar een
cliëntèle, die ongeveer een/derde van
de Parijse aal z|jn. Daarom zal men
in Brussel altijd langer naar het
naastb|jz|jnde metrostation moeten
lopen dan ln Parijs of de reiziger
zal eerst cew bus of tram moeten ne
men en eerst dan de metro.
die thans per auto naar z|jn werk
gaat, straks de metro nemen en die
auto aan het eindstation parkeren.
Bovendien, zo meent prof. Baud
huin, zullen er relatief te weinig rei
zigers zijn om op de spitsuren een
uiterst frequent verkeer per metro
te onderhouden zoals dat in Parijs
gebeurt. Tenslotte is hij van oordeel
dat de aanleg van de metro, die
miljarden franken zal verslinden, de
werkelijke modernisering van Brus
sel voor lange jaren zal tegenhouden.
reld" in Driebergen. Op 7 en 8 ja
nuari aanstaande zal op „De Horst"
in Driebergen een weekendconferen
tie worden gewijd aan dit werk, dat
in 1966 in Nederlandse vertaling ver
scheen onder de titel „Het christen
dom in de wereldgeschiedenis".
De conferentie, waarin, dr. Van
Leeuwen zelf als spreker en gespreks
partner zal fungeren, staat open voor
allen die kennis hebben genomen van
dit boek. voor voor- en tegenstanders, I
critici en hen die de schrijver vragen
willen stellen.
Sommigen prezen de in het werk I
van dr. Van Leeuwen ontwikkelde ge-
dachtengang en visie als een belang
rijke hulp bij het verstaan van de
betekenis van het christendom voor
de wereld. Anderen ontpopten zich
als felle tegenstanders.
Kerstmis in het
Heilige Land
In het Heilige Land regent het al
dagen, maar in Galilea en de heuvels
van Judea en Bethlehem rekent men
toch op een witte kerst.
De autoriteiten treffen voorberei
dingen voor de duizenden pelgrims,
die naar Jordanië zullen trekken om
de heilige plaatsen te bezoeken. Vrij
dag zullen 6.000 protestanten
tholieken door de Mandelbaum-poort
trekken.
Op 6 januari zullen 3.000 oost-or
thodoxen de bestiandsgrensoverschrij-
den, op 18 januari gevolgd door 1.000
Armeniërs.
Het bedrag, dat de 10.000 Israëli
sche christenen voornamelijk Ara
bieren die op pelgrimstocht gaan
mogen uitvoeren is door Israël ver
hoogd van vier tot zes Jordanische
dinars.
De pelgrims zullen in Jordanië
kerkdiensten bijwonen en vrienden en
familie bezoeken. Ze mogen geschen
ken ter waarde van 25 dollar uitvoe
ren en voor een zelfde bedrag goede
ren mee terugnemen.
u blijft ze vragen, als u ze eenmaal hebt geprobeerd
Motie vandaag in stemming
(Van onze parlementaire redactie)
Minister Diepenhorst (Onderwijs en Wetenschappen) dreigt
met zijn studietoelagenbeleid opnieuw in conflict te komen met
de Tweede Kamer. De minister weigerde gisteravond de Kamer
tegemoet te komen met een overgangsregeling voor het studie
jaar 1967-'68, waarin met name voor de ouders uit de midden
groepen wat verlichting wordt aangebracht. Om die regeling
was hem gevraagd in een motie van de socialist Vermooten,
welke werd gesteund door de VVD, de CHU en de CPN. De
motie, die door de minister werd ontraden, zou vandaag in
stemming komen.
voor 1 februari, dus nog ln deze ka
bineteperiode, met een definitief en
afgerond stelsel voor de dag te ko
men. Hij zei, dat een aantal pun
ten uit het rapport-Sassen, dat z|jn
beleid tot basis dient, nog nadere
overweging vraagt, maar dat hij voor
de rest afgeronde denkbeelden over
het studietoelagenbeleid heeft ont
wikkeld, waarover thans overleg
wordt gevoerd met andere departe
menten.
Vóór februari
afgerond stelsel
Minister Diepenhorst handhaafde
ondanks de dreigende meerderheid
voor de motie zijn plan om nog
ADVERTENTIE
Alles
pleit
voor
TELEFUNKEN
platenspelers
Tientallen schoolkinderen
voerden gistermiddag op het
middenplein van het Schiedams
Stedelijk Museum een rondedans
uit voor Prinses Margriet en mr.
Pieter van Vollenhoven tijdens
het bezoek van het paar aan de
geboortestad van de bruidegom.
Het bruidspaar stond daarbij
lachend in het midden van de
kring.
Aan deze vrolijke begroeting
was een korte rijtoer door de stad
vooraf gegaan. Daarna was er een
bijeenkomst in de aula van het
museum, waarbij burgemeester H.
Roelfsema geschenken aanbood:
een zeventiende eeuwse Hollandse
eikenhouten linnenkast en een
achttiende eeuwse opticaprent
van de Schiedamse markt en het
oude stadhuis. Daarna kreeg het
paar geschenken van de burgerij
van Schiedam overhandigd. Het
waren 24 zilveren lunchcouverts.j Middelstum. die bedankte voor°Goiï-
Het is allemaal nogal intelli- een zilveren koektrommel en een' da (vac. J. Hengevelde naar Wom-
gent overwogen, maar het- is de antieke brandewijnschaal. mels J. v. Buuren. kand. te 's-Gra-
vraag of deze overwegingen de bouw j Vervolgens nam het paar een j venhage, die bedankte voor Giessen-
van de semi-metro nog zullen tegen- kijkje op twee exposities: Oranje burg, Giessen-Rijswijk, Ureterp 2en
houden. W|j denken van niet. en Schiedam" en „Kinderfeest"voor IJlst.
J een tentoonstelling van vrije kin-
Kerkelijk Leveu
NED. HERV. KERK
Beroepen te Bathmen (toez.) J. G.
Beerthuis te Oost erend (Texel)te
Bennekom (vac. J. Ewoidt) (t-oez.) J.
Offringa te Haren (Gr.)te Benschop
(toez.) A. Kastelein te Capelle a. d.
iJssel.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Hollandscheveld A.
Bolwijn, laatstelijk predikant te 't
Harde.
Aangenomen naar 's-Gravenzande
(vac. J. v. d. Klaauw), A. Segger te
I ten maaktIn antwoord op vragen
van prof. Witteveen zei de minister
I dat verkorting van de .studieduur
geen bezuiniging oplevert, maar daar
entegen vanwege de sterkere studie
begeleiding die nodig wordt en de te
verwachten grotere toeloop, geld gaat
kosten. De zaak is overigens rijp, zo
zei de minister, om spoedig een be
slissing over te nemen.
Blauwdruk onmogelijk
De minister deelde mee dat voor
1970 zeker op 95.000 studenten moet
worden gerekend. „De omstandighe
den wijzigen zich zo snel, dat een
perfecte blauwdruk niet meer te le
veren valt", zei hij. Desondanks hield
de bewindsman rekening met de
noodzaak van een achtste medische
faculteit op korte termijn.
Zodra het regeringsstandpunt be
kend is, wil de minister het overleg
met de vaste kamercommissie voor
onderwijs openen. Er kan volgens
hem dan ook met de studentenorga
nisaties over worden gesproken. Prof.
Diepenhorst bestreed dat h|) het
oude stelsel te abrupt zou hebben ge
wijzigd. Hij wees er op, dat in vele
gevallen verbeteringen tot stand z|jn
gebracht.
De Kamer, die vandaag nog op de
zaak terug komt, maakte het de mi
nister gisteravond niet gemakkelijk.
Vooral de socialist Vermooten en de
communist Bakker namen het beleid
van prof. Diepenhorst onder vuur.
Zij vroegen met de liberale prof. Wit
teveen om een systeem, dat de mid
deninkomens onder minder zware
druk zet en dat in overleg met de
Kamer tot stand kan worden ge
bracht. Slechte de anti-revolutionair
Van Bennekom en de KVP-er Al-
bering steunden prof. Diepenhorst in
zijn plannen. Zij spraken hun ver
trouwen uit in het beleid van de be
windsman.
Studieduur
Mammoetwet
Ondanks de constatering van de
liberale mevrouw Van Som ere n-
Downer en de christelijk-historische
afgevaardigde Schuring dat er voor
de onderwijsvernieuwingen geen geld
is en te weinig mensen z|jn, bleven
de minister en zijn staatssecretaris,
mr. Grosheide, een hoge prioriteit ge
ven aan de invoering van de mam
moetwet. Zij gaven echter in geen
enkel opzicht, aan waar het geld voor
de noodzakelijke investeringen van
daan moet komen. De staatssecreta
ris kondigde een ontwerp van een
nieuwe leerplichtwet aan, waarin de
leerplichtige leeftijd (thans 14 Jaar)
wordt verlengd. Het wetsontwerp
krijgt een open datum l.v.m. de fi-
naciële consequenties. De staatsse
cretaris deelde mee, dat in het wets
ontwerp de positie van het schip
perskind zal worden gel|jk getrok
ken. Voor de schipperskinderen komt
er een nieuw soort continu-school en
een betere huisvesting ln Internaten.
ADVERTENTIE
Itt op, dit U dt originele Akker»'
cachets krijgt, met de onovertroffen
werking bij pijn en friept
Minister Diepenhorst bleek van
een integrale studiekostenvergoeding
niets te willen weten. Hij schatte de
kosten daarvan op zeker 150 miljoen
gulden en noemde een dergelijk stel
sel in feite studieloon, dat de over
heid tot werkgever van de studen-
der expressie
DIEPENHORST
HANDHAAFT
BEDRAG VOOR
SOCIAL STUDIES
Minister Diepenhorst (Ondermj»
en Wetenschappen) heeft gister
avond in de Tweede Kamer gewei
gerd te voldoen aan een verzoek van
prof. Witteveen (WD) om een poet.
in de onderwjjs-begroting voor 1967
te schrappen. Het betreft een kwart
miljoen gulden, opgenomen voor de
nieuwbouwplannen van het Institute
of Social Studies, dat nog steeds is
gevestigd in het Paleis Noortednde
m Den Haag.
Volgens prof. Witteveen ie er ln
I het paleis nog een vleugel beschik
baar en kan het instituut met deze
uitbreiding volstaan omdat de Idee
van een campus voor deze instelling
van hoger onderwijs toch niet ge
wenst Is. Minister Diepenhorst voer
de echter aan dat de vleugel, waar
over prof. Witteveen sprak, behoort
tot de Kon. stallen en derhalve niet
i in aanmerking komt. Het instituut
rekent reeds sinds 1960 op "n nieuwe
I behuizing, aldus de bewindsman en
j volgens hem zou het schrappen van
1 de begrotingspost de activiteiten van
het. instituut ernstig verlammen.
De minister noemde het instituut
belangrijke onderwijsinstelling in het
raam van de ontwikkelingshulp. De
Kamer zal vandaag over het aman-
dement van de heer Witteveen stein-
I men.
