loncertgebouworkest en programmasamenstelling Kan het worden Brahms-huis j e behouden ïtfiele JUBILATE EN LENTEKLOKJES IN DE TRIUMFATORKERK NIEUW BEELD VAN KONINGIN JULIANA BIJ TUSSAUD Ren nies® beroep om Maderna: aangewezen man Actie tot behoud „componeer - hol" _^nderdag 15 DEC: DECEMBER 1966 LEEDSCH DAGBLAD felle debatten door actie van „Vijf9 ADVERTENTIE (Van onze kunstredactie) ,Het is alleen maar „in" om moderne muziek te spelen. Dat et door het Concertgebouw-Orkest gespeeld wordt is een lak van opportunisme. We krijgen ééns een keer Boulez te oren en ééns een keer Peter Schat. Het Concertgebouw- ikest draait slechts bij onder druk, maar er is geen sprake an een overtuigd geavanceerde programma-politiek". Deze stem uit het publiek klonk gisteravond in de televisie- :udio „Bellevue" aan de Leidsekade in Amsterdam, waar in ;n openbaar debat het programmabeleid van het Concert- ïbouworkest aan de tand gevoeld werd over de uitvoering in hedendaagse muziek en de daarmee samenhangende rigentenkwestie. Actuele richting het podium tussen de camera's den vijf jonge Nederlandse com- [sten zitting genomen, die Bruno lerna dè aangewezen man vinden het orkestbeleid een consequent iele richting te geven. Het zijn Schat, Louis Andriessen, Rein- de Leeuw, Jan van Vlijmen en t Mengelberg (zojuist winnaar orden van de grote Nederlandse •prijs, de Wessel Heken-prijs). Ze de uitlokkers van deze teach-in, voor een deel door de VARA-tele- werd uitgezonden. Tussen de rjjen van zesmaal levensgrote di- nten-foto's keek Bruno Maderna een royale Florentijnse lach neer iet gepraat. Want als het om de ;entenkwestie gaat is vooral h ij et geding. Om de vijf jonge com- sten heen zaten musici, muziek- Lcteuren, schrijvers (onder wie try Mulisch en Bert Schierbeek). pende kunstenaars (Wessel Cou- i en Jaap Wagemaker), mensen ■I het museum en van het toneel, (het zaaltje zaten een paar hon- 1 3 mensen onder een „hengelende" rofoon. Meer nieuwe muziek |?t debat was georganiseerd door speciaal daartoe in het leven ge- Jen comité een initiatief van maandblad ..De Gids" „De vijf" tóen op 16 maart in een open brief het Algemeen Handelsblad ge- k voor een van meer karakter en 2 getuigend programmabeleid ten jpien van nieuwe muziek. Met na- 'erd daarin gewezen op de mo- kheid een creatief dirigent als ïo Maderna als tweede dirigent Lst Bernard Haitink:> aan het iertgebouworkest te verbinden, s belangrijk argument were daar- aangevoerd dat Haitink. die de itieke verantwoordelijkheid voor orkest alleen draagt, in septem- 1964 verklaard heeft dat hij ,nog' contact heeft met de nieuwe Lek. Na de publikatie van de open i hebben de vijf jonge componis- verschillende malen gesproken de leiding van het orkest. Maar ens het comité „Openbaar debat" t dit overleg tot niets geleid, ge- de verklaring van het orkestbe. r, waarin wordt gesteld dat het [entenbeleid in 1964 is vastgesteld zoals het is. derlands muziekleven hadden hem alsof ze heel gecompliceerd is. Dat niet zoveel te bieden als de Donau- j ls typisch een reactionaire methode, stad. Hy noemde overigens het be-1 De actuele muziek wordt afgedaan leid van het Concertgebouworkest I als een onbetaalde rekening in een zeer geavanceerd en uitmuntend, zeer i aparte serie, het is gewoon een apart- tegemoetkomend aan de avant-gar- disten, getuige de recente aanschaf van een hele studio vol speciaal slag- Volgens de muziekerdtibus Rien Ouwerkerk zouden er berichten de ronde doen dait een benoeming van Maderna in Rotterdam wordt over wogen. De Italiaan zou daar volgens Ouwerkerk prachtig de kans krijgen om een soort specialistengroep van orkestmusici voor eigentijdse muziek te vormen. „Apartheidsbeleid" Peter Schat; „Maderna voelt zich hier in Amsterdam thuis, hij is hele maal Amsterdammer en hij hoort hier". De criticus Leo Hanekroot vond „al die nieuwe muziek eigenlijk niet geschikt voor een symfonie-orkest, maar meer op het theater gericht". Hij zag slechts een oplossing in een totale structuurverandering, die haar tijd nodig heeft. Peter Schat: „U neemt er 10 jaar voor, maar wij doen het in 1 jaar. Het bestuur wilde bij onze berekenin gen de halve Nederlandse componis tenwereld erbij halen. Maar dan was er niet te praten geweest. Wij hebben gezegd: „een revolutie wordt altijd gemaakt door een kleine groep". Ver der zei Schat tegen de heer Hane kroot en andere .langzaam-aan-her- vormers',.U maakt het allemaal veel te ingewikkeld. Als men ergens tegen ls, dan wil men de zaak voorstellen heidsbeleid' De componist Lex van Delden wees erop, dat het Concertgebouworkest met 37.5 eigentijdse muziek elk ander orkest ter wereld voorbij streeft. Jan van Vlijmene een van „de vijf" antwoordde, dat er dit seizoen maar- zeven echt actuele werken bij waren. „Nieuw type nodig" Volgens architect Aldo van Eyok gaat het om een totale verandering van mentaliteit. Men moet Mozart of Brahms niet reproduceren, maar hun muziek creëren!" Rudolf Esoher (componist) trok ten strijde tegen de „knieval voor de heilige consument", die in het Con certgebouw nog steeds de toon aan geeft. „Er is een nieuw type dirigent nodig, die tevens mee zal werken aan de uitbanning van de hysterie der solisten-parade". Dick Leutscher uit Groningen mu sicus) stelde, dat we het niet moe ten hebben van het schok-effect van incidentele uitvoeringen, maar dat juist het gewone publiek regelmatig dient te worden geconfronteerd met de tijd waarin wij leven. Concert te Katwijk kunst Leen Manneke's Mannenkoor „Jubilate"' en Van Vliet's Lente klokjes'ze beschikken over een goed achterland in Katwijk. On- danks de Nederland in spanning houdende voetbalwedstrijd was de Triumfatorkerk volgestroomd voor hun gezamenlijke kerstuitvoering Vanavond wordt hun concert bovendien herhaald. De eerste regels van de samenzang van alle aanwezigengezongen na de opening door ds. Van Beekgaven de juiste toon aan: ..Komt allen tezamen, jubelend van vreugde, komt nu naar Bethlehem" Het is alles eenvoudig toegegaan, al kon men ook kunstiger momenten waarnemen zoals verlevendigende te genstemmen in een aantal zangen. Hoofdzaak was uiteraard de keuze van mooie kerstmelodieën, waarin Van Vliet het van Manneke won, die het te overvloedig in de versherha ling zoekt. Vier verzen achter een mogen we zeker te veel van het goe de noemen. Dat waren in ieder ge val ook de drie van „Nu jubelt" door Everteen, als lied zonder kunstgehal te. Weldadig deden daarop de twee aansluitende éénverzige liederen het. Heus, zo wordt een lied het best ge- In het Zwarte Woud99 BRUNO MADERNA De ritmische, melodische en harmo nische mogelijkheden zijn totaal uit geput"). Deze jurist vond, dat Bruno Maderna meer op zijn plaats zou zijn in Wenen. (Maderna heeft een aan bod lopen van de Wiener Svmphoni- ker, vandaar dat de groep van vijf haast heeft). Amsterdam en het Ne- Reeds veelzijdig Interesse toneel in Haarlem daalt In de gistermiddag gehouden ver gadering van de gemeenteraad van Haarlem heeft mevr. mr. E. A. J. ScheltemaConradi (VVD) opge merkt, dat de belangstelling van het publiek in de Haarlemse Stads schouwburg weliswaar is toegenomen, maar dat dit komt doordat de leer lingen van de middelbare scholen op goedkope wijze de voorstellingen kunnen bezoeken. Voor het oudere publiek ligt het moeilijk; vele voor stellingen worden slecht bezocht. Dat ligt niet aan de directie of de toneelgezelschappen, doch aan het soort stukken dat deze mensen me nen te moeten spelen. Er ontbreken goede toneelspelen, niet alleen in ons land, maar ook in het buitenland. Voorzichtigheid zij geboden, aldus Vij zijn van mening, dat onze ar- eke leiding het huidige beleid t voort te zetten, en wel met één e dirigent en een aantal zorgvul- het Orkestbestuur, de heer P. C. wekemejjer, aflegde. „Dit beleid rop gericht een-^o veelzijdig mo lt beeld te geven van de symfo- !he muziek van, laat ons zeggen, h tot Boulez". projectiedoek en op de dbuis werden cijfers vertoond die ïn zien, dat de verhouding tussen hedendaagse en het overige re- oire van het Concertgebouwor- ongeveer 1 op 3 is. De heer Heu- emeijer die ondanks sterke drang bij zijn vooraf gestelde con- bleef. dat hij slechts een verkla- zou voorlezen en niet aan het tt deelnemen vond verder dat „gedachtenwisseling over ons iid in eerste instantie gevoerd it te worden in een college als oorbeeld de .Raad voor de Kunst', ai Kassies. directeur van de Am- damse Toneelschool, reageerde fel op en zei: „De behandeling deze zaak hoort op straat thuis!" eter Schat (die de muziek maakte het stuk totaal-theater dat on- de naam „Labyrinth" zeer veel deed opwaaien) en Rijmbert de uw wezen erop, dat het Concert- ou work est na de oorlog geen we- Ipremières van nieuwe muziek ft gegeven, zoals dat voor de oor- ondër Pierre Monteux en Willem hgelberg herhaaldelijk gebeurde. „Griezelige jongens" Schrijven deze griezelige jongens écht muziek?" zo vroeg zich een Incmer aan het debat angstig af. ie was de advocaat mr. J: J. Botten heim, die druk mee zatte en nogal pessimistisch was r de toekomst van de muziek. („De fogbloei van de muziek is voorbij. len als niet te veel sombere stukken worden. De wethouder van Onderwijs en Kunstzaken, de heer Geluk, gaf toe dat het met de belang stelling van het publiek in dalende lijn gaat. Er is een malaise in de pro- duktie hetgeen internationaal aan de orde is. Inderdaad is de schouwburg ver ouderd, maar toch nog goed bruik baar. Het zal echter tot na 1970 du ren alvorens de grote plannen tot verbetering van de Stadsschouwburg uitgevoerd kunnen worden. Hiervoor zijn enkele miljoenen guldens nodig. Nog steeds op zoek naar Rechtvaardige rechters' (Van onze correspondent) Men zoekt in de Sint Bavocathe- draal te Gent opnieuw en voor de zoveelste keer sinds het verdwijnen in 1934, naar de „Rechtvaardige rech ters", één der panelen van het Lam Gods, het beroemde altaar van de gebroeders Van Eyck. Ditmaal zijn het drie kunstliefheb bers, waarbij een stralingsdeskun dige, die met behulp van een slinger en van een kleine perescoop nagaan of het paneel wellicht onder een bij na 2000 kilogram wegende marmeren plaat in één der kapellen van de kerk kan liggen. Tot nu toe hebben zij geen resultaat geboekt, maar zij heb ben het plan de plaat tijdelijk te la ten verwijderen. Daartoe moeten zij echter toestemming hebben van de kerkelijke autoriteiten en deze schij nen daar niet veel voor te voelen. Omdat het geboortehuis van In een brief aan de zanger Brahms in Hamburg tijdens de Berta Faber, aan wie Brahms zijn bombardementen ten onder ging, zijn Zwitsers domicilie in Thun al lang geleden werd afgebroken en zijn sterfhuis dn Wenen sedert 1906 niet meer bestaat, is dit kleine land huis in Baden het enig overgebleven pand, dat aan Brahms herinnert. De eigenaars van het huis in Lich- tenthal, dat Brahms vook zijn „com- poneerhol" noemde, wilden het al een paar jaar geleden laten afbre ken en er een appartementenhuis voor in de plaats laten bouwen. Dit bericht bracht vele Brahms-vrien- den in de gehele wereld In actie. (Van onze Londense correspondent) Madame Tussauds beroemde wassenbeeldenkabinet in Lon den is van plan de afbeelding van koningin Juliana, welke kort na haar troonbestijging werd gemaakt, door een nieuw model te vervangen, als zij daarin toestemt. Tussauds directeur, de 38-jarige E. V. Gatacre. die in Nederland geboren is, vertelt: „Omdait ik zelf nog half Nederlands ben. bezit ik een speciale reden om belangstelling te hebben voor onze Koningin. Ten behoeve van de levensechtheid zou een nieuw beeld echt wel eens op zijn plaats zijn". Aangezien het menselijk uiterlijk snel verandert, moeten de wassen beelden van tijdgenoten regelmatig door zo actueel mogelijke worden vervangen. Zo krijgen jaarlijks onge veer dertig beelden een andere per soonlijkheid. Het duurt zes weken om een nieuw beeld te maken. De kosten hiervoor bedragen qngeveer 10.000 gulden. ,De vooraanstaanden, die voor een beeld of voor een nieuw beeld in aan merking komen", zo gaat de heer Ga tacre verder, „hebben voor langdurig poseren meestal weinig tijd. De op lossing, die wij bij wijze van tijdsbe paling gevonden hebben, is de per- i in kwestie van alle kanten te fotograferen, terwijl de beeldhouwer de nodige metingen verricht en aan tekeningen maakt betreffende ge laatskleur. houding en algemene in druk. Indien koningin Juliana opnieuw een j audiëntie zou toestaan, hopen wij in vyf kwartier ons werk te doen", de -i waardoor het riviertje de Oos stroomt. Van hieruit bracht hij zijn in de nabijheid wonende moeder lijke vriendin en groot pianiste Clara Schumann, de weduwe van Ro bert Schumann, alsook haar dochter Julia, die hij heimelijk liefhad. Op zekere dag kwam hij tot grote ont zetting van Clara Schumann met een baard aanzetten. Brahms was door de Russische componist en pianist Anton Ruben- stein, die een hartstochtelijk spe> Ier was, meegetroond naar het speel- oasina van Baden-Baden. De por- toe presenteerd, er zit sleur In de dwang van zo dikwijls driemaal. Voor kinderen geldt dat minder en wel door hun zoveel luchtiger spontanere vlotheid. Met zijn sterk bezette koor bereikt. Manneke heel wat; de discipline is voortreffelijk, alles sluit best, er heerst een aan merkelijke zuiverheid, het aanzwellen (naar onze smaak tc veel) geschiedt met een zeer egale geleidelijkheid. Toch kan meer muzikaal avontuur in dit koor treden. We hoorden 60-70 stemmen in een uiterst willige en loffelijke eendracht, maar hoe geordend ook, er maar 4 te horen is nog beter. Tenminste, wil men bovendien zang produceren die van alle zwaarte en van ieder idee van samenzang is ontdaan, zang door een speciale a cappella-training ge cultiveerd, zang waarin groep voor groep als afzonderlijk koor geoefend heeft, zang die door de stemmen ver - .Wiegelied" opdroeg. beschreef Brahms zijn „blauwe kamer" aldus: „Het huis Lichtenthal 136 ligt hal verwege een heuvel en vanuit mijn kamer heb ik uitzicht naar drie I ((m kanten. Ik kan naar de bergen met tier daarvan weigerde Brahms donkere bossen kijken, naar de slin gerende paden die naar boven en naar beneden lopen en naar vrien delijke huizen". Met de schilder Anselm Feuer- bach en andere vrienden, maar meestal ook alleen maak te Brahms lange wandelingen in heit Zwarte Woud en in het dal te laten, omdat deze er zo jeugdig uitzag. Toen besloot Brahms zijn baard te laten staan, die later kenmerkend voor hem was. Composities In het „componeerhol" ontston den o.m. het trio voor waldhoorn, het Duitse requiem, de Lichten- thaler (tweede) symfonie, het koor werk met orkest gebaseerd op een gedicht van Hölderlin, het „Triomf lied" kamermuziek en de Magelo- nen-cyclus naar Ludwig Tieck. Toen de Franse componist Hector Ber lioz met solisten Brahms herhaal delijk kwam bezoeken, sprak men van Baden-Baden als de muzikale „Fau bourg de Paris". Comité Het eenvoudige landhuis, dat geen stijlecht Zwartewoud-huis is, werd per ongeluk destijds niet op de monumentenlijst gezet. Toen twee jaar geleden de dienst voor monu mentenzorg van Baden aan de eige naren elfduizend D.M. boden opdat zij het Brahms-huisje zouden la ten staan, weigerden zJJ dit aanbod. Vele Brahms-liefhebbers zoals Heinz Tietjen, de dirigent Karl Böhm prof. Jani Szanto vain de Academy of music van Philadel phia, prof. Regamey, de president ten veel aandacht en geld. Het echte va>n ^e Zwitserse Toonkunstenaars- haar van de beelden wordt elk jaar gewassen en geshamponeerd en elke ochtend om zes uur verschijnt de kapper om de ongeveer 500 hoofden bond, en vele anderen hebben tegen afbraak van dit huis geprotesteerd. De burgemeester van Baden-Ba- den is er nu in geslaagd enig uit stel te verkrijgen. Aan de eigenaars is een ander stuk grond aangebo den. Intussen js een comité opgericht dat meer dan duizend handte- bezig met twee vorstelijke keningen heeft verzameld. Maar of men er in zal slagen het „Brahms- nieuwelingen, namelijk de koning en huUje.. u behouden 1. nog altijd koningin van Thailand. een grote vraag toonbaar te maken voor de dag. Koningin Juliana blijft echter nog even de oude. want op het ogenblik ADVERTENTIE er is geen betere! OOK IN HET KLEINE IS MIELE GROOT! Zoals dit strijkijzer. Vederlicht met grote zooiplaat, die snel en gelijkmatig warm wordt. De regelknop kunt u instellen voor elke soort textiel. Prijs: 28,75 „Huis van Loot wordt gesloten De Haarlemse wethouder van On derwijs en Kunstzaken, de heer D. J. A. Geluk, heeft Sn de gistermiddag gehouden vergadering van de ge meenteraad van Haarlem meege deeld dat als het complex van het Huis van Looy in Haarlem afgesto ten is, dit museum gesloten zal wor- Het voorgedeelte bevat een verza meling van de in 1930 overleden schrijver-schilder Jac. van Looy. On derzocht wordt, voor deze verzame ling een kamer in te richten in het Frans Halsmuseum. Het geld dat het complex oplevert kan bestemd wor den om voorzieningen te treffen in de Vleeshal op de Grote Markt, waar door dit uit de 17de eeuw daterende gebouw voor culturele doeleinden beter tot zijn recht kan komen dan reeds het geval is. De wethouder merkte op dat het in stand houden en exploiteren van het Huis van Looy van de Vleeshal te veel financiële offers zullen vergen. Weer hoge prijzen voor schilderijen Op de veiling van oude en moderne schilderijen, ikonen en aquarellen gisteren door Van Marle en Bignell in Den Haag gehouden, zijn hoge prijzen geboden. Voor een 16e-eeuws paneeltje van J. C. Vermeijen, portret van een non in robe met bontkraag en met flam bard. werd f 19.000 betaald. Een land schap met bruggetje, een van de vroegst bekende werken van Salomon van Ruijsdael, bracht f 16.000 op. „De huwelijksaankondiging", een doek van De Parades, deed f 5.000, een da mesportret van Vigée Lebrun f7.400, een landschap van H. van der Sande Bakhuijzen f4.400 en „Mand met bloemen" van Jean-Baptista Blain de Fontaney f5.600. Er was grote be langstelling voor deze veiling, vooral van de zijde van Duitse en Engelse handelaren. Knappe film van Italiaan Rosi (voor K. 0.) In tal van treffende beelden, vol van een soms kervend realisme, heeft de Italiaanse regisseur Francesco Rosi in de „Wie doodde Salvatore Giuliano?" iets laten zien van die streek vol geheimzinnige spanningen, Sicilië. Als „film van de maand" van K. en O. draaide dit prachtige film werk gisteravond in twee voorstel lingen in theater Camera. Rosi is een meester in het verfilmen van type rende scènes van grootse allure, zo als de massale arrestaties in een dorp, een bewogen rechtzitting e.d. Het is buitengewoon moeilijk een achtergebleven gebied als Sicilië met zijn vele eigenaardigheden tot leven te brengen, maar Rosi is erin ge- ons door het uitbeelden van het leven van de „bandiet Giuliano iete nader te brengen tot die exoti sche gemeenschap. Alleen een groot regisseur als hij kon dat bereiken. smelting een brandende glans over zich krijgt, zang die vóór alles in nuance en boetsering en in wisselin gen van het timbre z'n welsprekend heid tracht te vinden. De .Lenteklokjes" (een selectie er uit) deden prachtige dingen. Laten we alleen aan de heerlijke klank kleur terugdenken, waarmee ze zo'n oud-Hollands lied als „Hoe leit dat kindeke hier in de kou" omwikkel den, simpeltjes verteld met die wel vingen in de vormen en in de zins bouw, die een gezongen tekst, met een natuurlijk leven vullen. We weten, dat Van Vliet hier van niemand te leren heeft. Zijn liederkeuze bleek weer een gelukkige. In een der zan gen deden „Lenteklokjes" en ..Jubi late" het samen. En in de lofzang van Simeon van het mannenkoor al leen solieerde de bariton A. Hasenoot een koorlid dat het solozingen met een klassieke ernst opneemt en daar mee fraaie resultaten bereikt. Jan Welmers begeleidde op het or gel. Als intermezzo gaf hR twee ei gen solo's. Eerst Bach's „Valet will ich dir geben", waarin men door de abstractie van de bewerking heen de melodie („Hoe zal ik u ontvangen) kennelijk niet herkend heeft, want er werd nogal bij gepraat. Bij de me lodisch duidelijke, artistiek zeer ge slaagde Variaties van Willem Mudde over er Is een kindeke geboren op aard" keerde de Iuisteraandacht on- middelijk terug. V. ADVERTENTIE Brandend maagzuur helpen direkt! Engelse hulp voor kunst in Italië In Engeland heeft de actie om geld te verzamelen voor de restauratie van de Italiaanse kunstschatten die bij de overstromingen beschadigd zijn, tot dusverre f354.000 opgebracht. De National Gallery, die de actie leidt, heeft al ruim f 230.000 aan Ita lië overgemaakt. Ook hulp in natura, zoals vloeipapier, vochtonttrekkers, watten en siliconenpapier, is al ver zonden. Noodraad „H. Hessel op democratische wijze gekozen" Het. is thans definitief dat de heer H. Hessel uit Utrecht lijsttrekker wordt van de van de Boerenpartij af gescheiden Noodraad. Over de samen stelling van de rest van de kandida- tenlijst voor de Tweede Kamer-ver- kiezingen wordt nog druk overleg ge- I pleegd. Een ballotagecommissie zal I eerst een diepgaand onderzoek in- stellen naar het verleden van de ad- spirant-kandidaten. .Wij willen, niet dezelfde fout maken als Koekoek heeft gedaan. Iedereen die voor onze partij op de lijst komt, is absoluut j brandschoon", vertelde partijsecreta ris de heer Rooster uit Blaricum tij dens een persconferentie in Wester- bork in Drenthe. Over de affaire Schregardus zei de heer Rooster dat er bepaald geen sprake is van interne moeilijkheden in het bestuur van de Noodraad Reeds twee maanden geleden heeft de heer Schregardus 'omdat hij zich overwerkt voelde) te kennen gegeven uit de politiek te willen. Tijdens de verkiezing in het partijbestuur kreeg hij bovendien geen enkele stem. Wel werden negen stemmen op de heer Hessel uitgebracht. „We zijn dus op een volkomen democratische wijze tot deze wijziging gekomen en de heer Schregardus kon zich hierbij slechts moeilijk neerleggen", aldus de heer Rooster, die voorts meedeelde dat de partijvoorzitter zal worden opgevolgd door de heer R. Hoekstra uit Breda,

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1966 | | pagina 7