Jan Wolkers lacht op
kerkhof om mensdom
On twerp-omroepwet
lamentabel stuk
Meetkundige
Wegens sterfgeval
gesloten...."
Jan den Hartog kreeg
de Hustinx-prijs
99
Groentehandelaar in
Nijmegen vermoord
Première in Den Haag:
55
Rik Krank (Miepje) en
Henk TJiterwijk (soldaat) tijdens
een liefdesscène op een graf in
„Wegens sterfgeval gesloten" van
Jan Wolkers.
LL1DSCH DAGBLAD
Omstreden beeld
van Miletic
nu in Rotterdam
(Van onze correspondent).
Het omstreden beeld van de strijd
bare Joego-Slavische beeldhouwer
Miletic heeft een zeer tijdelijk
onderdak gevonden in Rotterdam.
In zijn nu afgebroken huis stond
nog steeds het gipsmodel voor zijn
..Houtwerker", ontstaan uit de ge
meentelijke opdracht voor een
schetsontwerp, waar verder geen op
dracht tot uitvoering op was ge
volgd. Tijdens zijn conflict over dit
beeld met de gemeente Zaandam had
Miletic sympathie gevonden bij os.
rederij-bedrijf in Rotterdam. Destijds
a1 werd het plan geopperd, van de
„houtwerker" een „Delta-werker" te
maken, ter plaatsing ergens in het
Deltagebied. Nu door de afbraak van
het huis het gips aan weer en wind
bloot gesteld dreigde te raken, heeft
de beeldhouwer met succes een be
roep gedaan op de sympathisanten.
Op initiatief van de burgemeester
van Oostvoome, mr. W. H. Sprenger,
is het drie meter hoge gips naar
Rotterdam overgebracht en daar
voorlopig opgeslagen in de werk
plaats van de Rotterdamse Tram
wegmaatschappij aan de Kromme
Zandweg. Miletic is van plan, zich in
de Maasstad te vestigen.
MAAINDAG 12 D-C^üiiv
FELLE KRITIEK VAN „GROEP 73"
4
5?
Ned. schrijfster
krijgt prijs
De schrijfster An Rutgers van der
LoeffBasenau heeft van de Oosten
rijkse regering de Oostenrijkse staats
prijs voor jeugdliteratuur 1966 gekre
gen voor haar boek „Mens of wolf",
dat onlangs in het Duits is versche
nen.
(Van onze correspondent)
In een nieuwe grondwet moet het recht van vrije menings
uiting voor radio, televisie en film op dezelfde manier worden
gewaarborgd als de persvrijheid. Alleen zullen er waarschijn
lijk wat aanvullende bepalingen worden gemaakt, vanwege het
indringende karakter van deze media.
Dat is één van de conclusies waar- van morgen", zoals het recht van
toe de „Groep 73". een soort vakbond vrije meningsuiting, waarover de dis-
van scheppende televisiemensen, dit cussie op gang is gebracht door de
weekeinde op het congres in Laren is „proeve van een nieuwe grondwet
gekomen. Op het oongTes verdiepten het ontwerp-omroepwet en de recla-
de televisiemakers zich in een paar me in de televisie,
actuele problemen van „de omroep
Voorschoten toont:
Vincent v. Gogfo expositie
in „Cultureel Centrum"
Uit de veelheid van 850 schilderijen, welke Vincent van Gogh
heeft nagelaten, heeft het bureau voor roerende monumenten
in Den Haag een tentoonstelling samengesteld over het leven
van deze grote schilder.
In het Cultureel Centrum te Voorschoten werd deze tentoon
stelling zaterdagmiddag geopend door wethouder J. Iestra in
aanwezigheid van het voltallige college van B. en W., de in
specteur voor het L.O. in de inspectie Delft, de heer Schippers,
raadsleden, hoofden van scholen en Voorschotense kunstenaars.
De tentoonstelling ls in principe
opgezet voor het ondierwijs. Het ge
meentebestuur van Voorschoten wil
echter ruime aamdJacht schenken aan
(Van onze kunstredactie)
De weinig ontwikkelde aandrang
tot toneeldrama in Nederland valt
te betreuren, maar niettemin ma
ken van tjjd tot tijd onze bekende
literaire corypheëen op de planken
hun opwachting. Helaas zijn ze
daarna nog sneller weg dan ze ge
komen zijn, hoewel toch juist het to
neelschrijven een lange leertijd
vergt, zoals allerlei internationale
grootheden zullen bevestigen.
De schrijver-beeldhouwer Jan
Wolkers zag zijn veertig minuten
durende commedia della morte „We
gens sterfgeval gesloten" zaterdag
middag voor het eerst door het be
roepstoneel gespeeld. Jules Royaards
regisseerde in het Picolo-theater te
Rotterdam een aantal leien van het
Nieuw Rotterdams Toneel. Het werd
een stukje keurige komedie, dat waar
schijnlijk niet na zal laten een breed
publiek te vermaken. Jan Wolkers
las na de voorstelling van zijn
stuk een eigen kort verhaal voor,
een aan pasen gebonden jeugdher
innering, waarin nog eens duidelijk
voor ogen kwam, dat zijn kracht in
de eerste plaats van een realistisch
beschrijvend karakter is. Het zich
afzetten tegen een knellend religieus
milieu, dat zijn jeugd beheerst heeft,
vormt er een van de sterkste impul
sen toe.
Bizarre spot
Dat motief keert ook in „Wegens
sterfgeval gesloten'" terug. Het was
het enige dat Wolkers kon behou
den, de beschrijvingskunst moet in
de dialogen natuurlijk vrijwel ver
vallen. Wolkers heeft zich met die
transformatie redelijk gered. Zijn
eerste stuk bezat dan weliswaar wei
nig dramatische kwaliteiten vele
grapjes waren er te geforceerd te
genaan geplakt. Desondanks wist de
romancier voor zich in te nemen
waar hij met een aantal plastische
situaties en effecten de aandacht
toch gaande wist te houden.
Voor Jules Royaards was de niet
zo dankbare rol weggelegd, die schil
derachtigheid er bij een doodgraver,
een papierprikker, opgestane doden
en engelen er zo sappig mogelijk uit
te laten komen op een mini-kerk
hofje met acht graven en een hek
erom heen, zodat de mise en scène
zich voornamelijk op een smal pad
en in een open graf diende te ont
wikkelen. Royaards heeft zijn niet
zo ruime rol goed uitgevoerd.
In licht bizarre spot op het klein
menselijke toonde Wolkers vooral
kunst;
oog voor het dubbelzinnig gebruik
van levenloos geworden uitdrukkin
gen (over Engelen: „Wat zijn dat
voor vreemde vogels?" etc). Papier
prikker Pieter Lutz en doodgraver
Sacco van der Made kwamen in een
smeuig tweegesprek achter het ge
heim van een totobriefje, dat niet
was gehonoreerd. Het maakt dat zij
dreigen te worden meegenomen door
engelen, die afgestorvenen komen
ophalen.
Maar zij mochten blijven met het
gehele mensdom, want God, die ge
speeld door Rob de Vries ten tonele
verscheen, begon nog liever eens op
nieuw, dan met apen. Voor Jules
Royaards de kans om de beste aap
In jaren op onze planken te bren
gen. Nicolaas Wijnberg had het idee
voor het in-het-rond décor.
(Van onze correspondent)
De auteur Jan den Hartog heeft zaterdag in Maastricht de eer
ste Hustinx-prijs voor toneelschrijvers toegewezen gekregen.
Omdat hij zelf in Amerika verblijft, was de schrijver A. Viruly
naar Maastricht gekomen om de prijs namens hem in ontvangst
te nemen. De Hustinx-prijs is ingesteld door de Ned. Ver. van
toneel-, radio- en tv-schrijvers en de de vereniging van Vlaam
se toneelauteurs.
Jan den Hartog dankte zelf in een
kort schrijven voor de hem toebe
dachte hulde oorkonde plus een
bedrag van f 1000,-. „Ik waardeer de
ze hulde des te meer, omdat ze door
collega's, die weten waar ze het over
hebben, geschonken wordt", schreef
de auteur van o.a.: „Schipper naast
God", „De dood van een rat" en „Het
hemelbed".
De schrijver-ex-gezagvoerder van
de KLM Viruly zag in de prijs voor
Bij Galerie Walenkamp:
Orgelconcert
door Feike Asma
Onder auspiciën van de Stichting
Orgelcentrum wordt vrijdag 16 de
cember a.s. in de Chr. Ger. Kerk.
Steenschuur 9 te Leiden, een orgel
concert gegeven door Feike Asma.
Dit is de eerste orgelbespeling in
deze akoestisch zeer goed klinkende
kerk, waarvan het orgel door de fa.
Fontijn en Gaal In 1964 werd geres
taureerd en uitgebreid tot 25 spre
kende stemmen.
Het programma staat in het te
ken van de Advent. Geopend wordt
met inleidend koraalspel. Vervolgens:
Andante uit Sonate 4 en Toccata
(Dorische) van J. S. Bach; Noël (oud
Frans Kerstlied). L. C. Daquin; So
nate in E. M. Chr. Festing; Toccata,
A. Renaud: Pastorale, César Franck
en Suite „Kerstfeest" no. 2 van Jan
Zwart met tot slot samenzang.
Volgend jaar c.a.o.
symfonie-orkesten
De voorzitter van de Algemene
Bond van kunstenaars, de heer S.
Bonn, verwacht dat de eerste lande
lijke C.A.O. voor alle Nederlandse
symfonie-orkesten volgend jaar sep
tember van kracht kan worden.
De heer Bonn heeft dit in Utrecht
medegedeeld op het congres van zijn
bond, die enkele jaren geleden door
het N.V.V. werd opgericht nadat de
Ned. Bond van toonkunstenaars als
N.V.V.-lid was geroyeerd. De heer
Bonn signaleerde een verheugende
ontwikkeling van het ledental: drie
Jaar geleden nog 300, thans bijna
850 leden.
Voor een miljoen aan
schilderijen ontvreemd
Volgens een mededeling van de po
litie in Provincetown (Messachusetts)
zijn uit de woning van wijlen Hans
Hofmann In Provincetown 47 schil
derijen gestolen ter gezamenlijke
waarde van 250000 dollar (bijna een
miljoen gulden). Hofmann is een
schilder en leraar van Duitse af
komst, die in februari in de ouderdom
van 8" jaar overleed.
In Galerie Walenkamp aan de Nieuwsteeg werd zaterdag
middag een tentoonstelling geopend, die aansluit bij de reeks
van voorgaande exposities, maar toch een eigen gezicht heeft.
Het is een soort mathematische, meetkundige kunst, tezamen
met object-art niet te verwarren met pop- en op-art zoals
die reeds verschillende malen door deze Galerie werd gebracht.
de in 1941 geboren schilder Dibbets,
die reeds een aantal andere tentoon
stelling in Nederland achter de rug
heeft en in 1964 een koninklijke sub
sidie verkreeg. Hij werd oorspronke
lijk opgeleid tot tekenleraar, het
geen trouwens sterk in zijn recht
lijnige composities tot uiting komt.
Zijn tableaus zijn samengesteld uit
hout en linnen, soms geheel van lin
nen. Hij werkt met perspectivisch in
teressante driehoeken en diagonalen.
Zijn kleurtegenstelling is dikwijls ge
waagd en pictureel soms wat
cru, hardgroen, fel oranje en paars,
afgewisseld met lichtblauw en een
niet fraai lila-achtig rose. Al met al
is het een creatieve uiting die past
bij de mathematiek van de compu-
De tentoonstelling werd geopend
door de heer H. van Eelen, een be
kend sprookjesverteller voor de ra
dio. Hij deed zulks op een wijze, die
algemene hilariteit verwekte, doch
over het wezen van deze kunst zei
hij eigenlijk niets. Deze expositie
duurt tot 31 december en is dage
lijks, met uitzondering van zondag
en maandag, te bezichtigen van 11
tot 18 uur. De toegang is vrij.
Jan den Hartog een waardig eerher
stel voor de vele beschamende kri
tieken van vele Nederlandse toneel
critici.
Hij nam de prijs in ontvangst van
het hoofd van de dienst Letteren van
het ministerie van Cultuur van de
Belgische regering in Brussel.
Een honderdtal collega's van Den
Hartog was van de prijsuitreiking
getuige. De Nederlandse en Vlaam
se auteurs hielden zaterdag in de
Stadsschouwburg van Maastricht
hun eerste colleqium. Aan het slot
van die schrijvers-samenspraak ver
zonden zij aan de regeringen in
Brussel en Den Haag een motie.
Daarin verzoeken zij vertegenwoor
digers van de Nederlandse en
Vlaamse verenigingen van toneelau
teurs toe te laten bij alle vergade
ringen, beraadslagingen en commis
siebijeenkomsten van de conferentie
van Nederlandse Letteren. Ook ver
zoeken de auteurs aan de regeringen,
te bevorderen, dat bij beroepstoneel
gezelschappen, radio- en TV-omroe
pen mogelijkheden met name in
financieel opzicht worden gescha
pen dat verwezenlijking van oor
spronkelijke eigentijdse Nederlands
talige toneel, tv- en radio-hoorspe
len wordt gestimuleerd.
ter.
„Object-art"
Vincent van Gogh. Daarom bestaat
er voor die burgierij gelegenheid de
gehele week ln de avonduren een be
zoek te brengen aan het Cultureel
Centrum. Op de dag zullen duizen
den schoolkinderen vam Voorschoten
aan de hand van hun klasse-onder
wijzer een bezoek brengen.
De tentoonstelling geeft een afge
rond overzicht over deze merkwaar
dige figuur. Naast schilderijen zijn er
brieven te zien in de Engelse en
Franse taal. De reprodukties, want
dat zijn het, zijn bijzonder mooi af
gewerkt. Een héél groot bezwaar is
echter dat het grootste deel der ten
toongestelde werken in zwart-wit af
gedrukt is. Een van de eigenschappen
van Vincent van Gogh is wel zijn
kleurencombinaties en dit vindt men
terug in een klein aantal, dat in
kleuren gereproduceerd is.
Treffend rijn de voorbeelden van
grote kunstenaars, die invloed gehad
hebben op het werken van Van Gogh.
Jozef Israëls „Oude man". Miller's
„Schovenbinder", Monrtioelli's >rBloe-
menstllleven", Delacroix' „Piëta" en
Rembrandt's „De opwekking". BU
dieze voorbeelden zijn d« afbeeldingen
van de meesters en van Vincent van
Gogh naast elkaar geplaatst.
Midden ln het Cultureel Centrum
staat een kunststuk van de Voor
schotense beplantJingsdienst, dat ge
heel past in het kader van het fijne
lijnenwerk van Van Gogh.
Een bezoek aan het Cultureel Cen
trum ln Voorschoten ls voor een leder
aan te bevelen, ondanks het bezwaar
van gebrek aan kleurenpracht. BU
rondlopen gaat de figuur van de do
minees-zoon uit het katholieke zui
den, die reeds op 37-jarige leeftijd
stierf, voor ledereen weer leven als
de grote kunstenaar met het tragi
sche leven.
Componist Sjaropin
(79) overleden
Jiero A. Sjaporln, een van de lei
dende Sowjet-componisten, is op 79-
jarige leeftijd overleden. Zijn opera
„De Decembrists" een symfonisch
portret van de Russische 19de eeuw-
se revolutionairen, wordt veelvuldig
door de Bolsjoi Opera opgevoerd.
Hij was ook bekend door een lie-
derenreeks op gedichten van Alexan
der Poesjkln, Michael Lermontow en
anderen. Hoewel hjj onder Stalin in
1946 werd becritiseerd wegens wer
ken die te veel op het verleden wa
ren geïnspireerd, is hjj daarna uit
bundig geprezen en onderscheiden,
o.a. met drie Stalinprijzen.. SJaporin
is lange tyd leraar geweest aan het
conservatorium van Moskou. HiJ was
een van de leiders van de vereniging
van componisten en lid van het Sow-
Jes-vredescomité.
Op het punt van de vrijheid vs
drukpers had men weinig waarde:
voor de proeve. Mr. H. T. J. F. i
Maarseveen, hoofd van de afdes
grondwetzaken van het minted
van Binnenlandse Zaken lancet
in een inleiding scherpe kritiek,
gezien van de drukpersvrijheid
h(j het recht van vrije meningsufc
onvoldoende veiliggesteld. Beta
rijke media zoals de film, de de®
stratie, de omroep, het cabaret en
toneel, komen er volgens hem
kaaid af. De proeve heeft ariake
(drukpersvrijheid) vrijwel onven
derd uit de grondwet overgenom
„Geen woord over radio, televisie
andere media waarmee men een
ning in de openbaarheid kan bn
gen", zei hij. „De uitgangspunten
oplossingen van de proeve op dit p.
zijn daarom niet aanvaardbaar".
Alle med
Prof. mr. dr. Rooij, directeur
het Instituut voor Perswetenschap
Amsterdam, sloot zich daarbij
HU kantte zich vooral scherp ta
de omstandigheid dat de regering:
pressief in omroepprogramma's
Ingrijpen. Bij de pers mag dat i
zei hij, bij de omroep mag dat
anders zijn, omdiat het recht vaak
bUvoorbeeld politieke redenen
worden gehanteerd, zoals enkele ja
geleden bij het verbieden van eeni
zending van een interview met
dault.
Daarom bepleitte hij een langer
tlkel 7 voor de nieuwe grond?
waarin het reoht voor uiting van
media wordt omschreven.
Het ontwerp-omroepwet wordt d
de televisiemensen beschouwd alsi
onfatsoenlijk dwangbuis.
Toen iemand tijdens de discu
voorstelde om het wetsontwerp v
lopig te laten liggen omdat het
wenselijk zou zijn allerlei zaken
te leggen op een zo snel verander*
terrein als dat van de omroep, v
er met groot enthousiasme geklap
Cliché
De heer H. Schaafsma, adjui
directeur van de School voor Jour
listiek, had van het wetsontwerp
nig overgelaten. Hij noemde het
lamentabel stuk, dat van cliohé's
elkaar hangt en waarin ook i
kleinste sprankje inspiratie owbhra
Het staat helemaal in het teken
de politieke haalbaarheid en niet
dat van de sociaal-culturele w<
lijkheid, zei hij.
Hij vond dat het wetsontwerp to j
bUgaat aan de culturele functie
de omroep, democratisering van
cultuur tegenhoudt en véél te
staatsinvloed wil.
Mr. H. W. van Doom, voorzü
van de KRO, was het daar niet
eens. HU vond het wetsontwerp
grote lijnen een goed stuk", juist o i
dat het politiek haalbaar lijkt te
De televisiereclame die volg n
jaar begint (met Philips als een
werd de televisiekijkers als iets
kers voorgehouden door de reclai
deskundigen drs. P. T. van Leefll j
en G. Castelijms. Zij rekenden
dat de 95 minuten wekelijkse reels J
volgend jaar 53 miiljoen gulden in
laatje brengt, wezen op d:e wensel j
heid er in 1968 180 minuten van
maken en ook boodschappen tva
de uitzendingen door mogelijk te
ben.
De reclame op kleurentelevisie
schreven zij als een soort commerc e
Walhalla In Amerika is namelijk
bleken dat kleurenreclame beter
hangen en dat de mensen er lan
naar kijken. Dat geldt vooral
zaken die om „emotionele reden
worden gekocht, zoals cosmetica, 1 c
ren, eten en drinken.
Expositie bij Heuff
Zaterdagmiddag a.s. om vier
wordt in Kunstzaal Heuff, Hoflij®
7 te Wassenaar, een expositie
opend van kleinplastieken
Corlnne FranzenHeslenfeld eni
schilderijen, tekeningen en graf r
van Wim Vaarzon Morel. De graft 1
Dirk van Gelder verricht de openl v
De 28-jarige in Gelsenkirchen (D)
wonende Ewardt Hilgemann gaat
een heel andere richting uit. Hij
heeft zich sinds 1960 volledig toege
legd op de „object-art". Hilgemann
ontving in 1965 de (Duitse) Frits-
Bergstichtlng en verschillende
stipendia werden hem verleend. In
zUn eigen land en ook in Canada
(Quebeck) heeft hij reeds eerder ge
ëxposeerd.
Doordat al zijn objecten in wit
zijn uitgevoerd, lijkt het op het eer
ste gezicht wat nuchter en eenzijdig.
Het werk moet echter bezien
worden onder een bepaalde lichtval
want licht en schaduw zijn hier we
zenlijke bestanddelen van het plas
tische en optische effect. Daarvoor
heeft hij geen kleur nodig; wit is
trouwens de totaliteit van kleur. On
der de juiste belichting, die echter
van verschillende hoeken uit kan
worden toegepast, werken deze plas
tieken uiterst décoratief.
Hilgemann maakt ook gebruik van
reliefeffecten door het instempelen
van lynen, rondingen en kaders op
vochtig gemaakt dubbelgelaagd pa- Jeugdige leden van kinderkoor uit Obernnirchen n Duitsland radgisteren op tijdens een voor-
pier. De instempelingen blijven op I stelling van de Notetik raker suitein Neio York. Zij verleenden medewerking aan een opvoering van
het droge materiaal in relief ach- het New York City Ballet". Twee leden van dit ballet, t.w. Kim Kokich en Glenn Dufford, speelden de
ter. Ook hier is echter lichtwerking rollen van Pritises en Prins.
Door onbekende doodgestoken
(Van onze Nijmeegse correspondent)
De 65-Jarige groentehandelaar D. J.
Peters is gisteravond ln zUn wo
ning aan de Brughardt van den
Berghstraat 47 in NUmegen door
een nog onbekende dader doodge
stoken. Er zijn in het huis geen
sporen van verbreking aangetrof
fen. Evenmin Ls bekend, of iets is
ontvreemd.
De heer Peters beheerde samen met
zUn 36-Jarlge zoon een groentekel
dertje. Sinds het overlijden van
zijn vrouw in september woonde
hy in zyn eentje op de beneden
verdieping van het huls, waarby
het keldertje behoort. Het was be
kend, dat hU enige huiver had om
de deur open te doen als 's avonds
nog werd gebeld. Tot omstreeks
kwart over acht gisteravond had de
heer Peters bezoek van zijn enige
zoon, diens vrouw en kind alsmede
de schoonvader van de zoon. Tl
vertrok het gezelschap naar de i
ning van de schoonvader in I
kenstein.
Zoals zijn gewoonte was, keerde
zoon omstreeks kwart over ne?
terug naar de winkel om af te
kenen. Hij trof zijn vader dood i61
in de kamer, die aan de straatl
ligt. Er bleek slechts weinig w 11
orde in de kamer te heersen. a
sectie, die in de afgelopen n»
werd verricht door dr. Zelden.^
bleek dat de heer Peters was of
leden als gevolg van een aai S
steken, die hem met een nog
bekend voorwerp zijn toegebr»
in de borststreek.
De Nijmeegse politie heeft een1
roep doen uitgaan op inlichtiflf be
die belangrijk kunnen zijn voorl
onderzoek.
