„Sempre Crescendo" viert
zijn 135 jarig bestaan
Shaws „Saint Joan" in
misplaatste nuchterheid
Opschudding in wereld
der tijdschriften
Miele
Galaconcert in het
Concertgebouw
i ROND EEN MILJOENENZAAK
Drie maandbladen
j] in de verdrukking?
iets voor haar fiets!
ZESDAAGSE
12 t/m 18 december
Nieuwe RAI
Amsterdam
DONDERDAG 1 DECEMBER 1966
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 19
Roemrijke muzikale historie
(Van onze kunstredactie)
Vandaag is de viering van het 135-jarig jubileum van het
aloude, „roemruchte" Leidse Studentenmuziekgezelschap
„Sempre Crescendo", waaraan talrijke festiviteiten verbonden
zijn, begonnen.
„Sempre Crescendo" werd op 8 december 1831 opgericht door
enige Leidse jagers, die teruggekeerd waren van de 14-daagse
veldtocht naar België. Doel van het gezelschap was de studen
ten gelegenheid te geven onderling te oefenen in de toonkunst.
Al spoedig ontstond er een bloeien
de ontwikkeling, met tal van con
certen en programma's met een
waardevolle inhoud en belangrijke
solisten.
Zo herinneren wij eraan, dat bijv.
reeds in 1832 de Vijfde Symfonie van
Beethoven werd uitgevoerd. Talrijke
vooraanstaande musici hebben in de
loop der Jaren hun medewerking aan
5 „Sempre Crescendo" verleend: wij
noemen o.a. Vieux temps, de beroem
de violist Joachim, die het vioolcon
cert van Brahms speelde, de ver
maarde pianist Pransz Liszt tijdens
een „Soirée musicale", de cellist Pa-
blo Casals, de componist Smetana en
zelfs de dirigent dr. Willem Mengel-
if berg, die het Vijfde Pianoconcert van
I Beethoven speelde. Voorts de beroem
de zangeres Adeline Patti, de pianist
I Anton Rubinstein, de violist Wilhel-
r mi, die de weinig gespeelde Russische
variaties van David speelde en de
sopraan Aaltje Noordewier-Reddin-
gius.
Naast de galacancerten waren er ook
de z.g. Armen concerten", thans ver-
t; anderd in „Burgerijconcerten", jaar-
a Üjks terugkerende gebeurtenissen in
Sempre's veelzijdige historie.
Directeuren
Het gezelschap heeft vanzelfspre-
kend onder vele directeuren of diri
genten (al naar gelang de status)
zijn „tips en downs" gekend.
De eerste directeur was N. J. We-
door leden van „Sempre' het mos
wordt afgekrabd. Andere directeu
ren waren de bekende Godfried
Mann, de componist F. E. A. Koe
berg (van 1902-1932) Walther Boer
en Jaap Stotyn, met wie de banden
nog steeds innig zijn.
Dirigenten waren Eli Poslawsky en
Dik Blokbergen, terwijl de huidige
dirigent André Presser (bekend "an
het Nationale Ballet), zich nu ook
directeur mag noemen.
In 1931 is het 100-jarig bestaan
met grote luister gevierd in aanwe
zigheid van Prinses, nu Koningin
Juliana, die het gezelschap toen een
voorzittershamer heeft aangeboden.
De viering
Ook van de huidige feestviering
stelt men zich veel voor. „Sempre
Crescendo", dat in het buitenland
herhaaldelijk de aandacht trok
(tournée naar Zwitserland in 1946),
alsmede concerten in Antwerpen en
Lille, ontvangt vanmiddag vele ge
nodigden in de Sociëteit Minerva.
Na deze receptie vindt vanavond
een Interacademiaal Concours plaats
voor blaasensembles in de toneelzaal
van de sociëteit. De jury wordt ge
vormd door de leden van het Danzi
Quintet. Deelnemers zijn quiinteüten
uit Delft, Groningen, Leiden en
Utrecht. Hierna wordt een concert
gegeven door het Danzi Quintet met
na afloop een souper voor de deel-
Morgenavond wordt in de sociëteit
Minerva een Harmonie-concours ge
houden, waaraan deelnemen „Sem
pre Crescendo" uit Kerkdriel, de
Leidse Politie Harmonie en „Sem
pre Strijch".
Zaterdagmiddag vindt in de socië
teit Minerva een concert plaats te
geven door een reunistenorkest o.l.v.
de honorair directeur van „Sempre
Crescendo' Jaap Stotijn. Tot uitvoe
ring komen de Suite no. 2 in H.
Moll van Joh. Seb. Bach, de „Pas-
torella' van F. E. A. Koeberg, het
dubbelvioolconcert van Vivaldi, de
Nocturne voor hoorn van Hutschen-
ruyter, het „Sempre Lied" van het
erelid dr. de Sauvage Nolting en het
soldatenkoor uit de Faust van Gou
nod. Solisten zijn H. K. Muller, D.
T. Meursing (fluit), P. C. Veldman,
H. E. van Asbeck (viool), T. J. Bier
man (hoorn) en B. P. de Planque
(bariton). Dit concert wordt gevolgd
door een borrel en een diner.
Dinsdagavond geeft „Sempre Cres
cendo" het burgerijconcert in de
Stadsgehoorzaal o.Lv. André Presser.
Uitgevoerd worden de Akademische
Fest Ouverture van Brahms, het kla
rinetconcert no 1 op. 26 van Spohr,
solist G. W. K. van der Valk Bou-
man, het „Menuet Antique" van Ra-
vel, de Platosuite van Ton de Leeuw
en het zigeunerkoor uit „II Trova-
tore" voor „Heerenchoir" en
„Orchest" van Verdi.
Ter bekroning van het 27e lustrum
volgt op vrijdag 9 december het gala
concert van „Sempre Crescendo', dat
thans 75 mannelijke en vrouwelijke
leden telt, in het geheel versierde
en nu reeds totaal uitverkochte Con
certgebouw te Amsterdam, met het
zelfde programma als dat van het
Burgerijconcert.
P
sj
Van onze correspondent)
.1 Tussen verscheidene tijdschriftenuitgeverijen in ons land is een
fel gevecht gaande om drie maandbladen in handen te krijgen,
waarvan het uitgaverecht een miljoenenzaak betekent. Deze maand
bladen verschijnen bij de Utrechtse tijdschriftenuitgeverij Eska N.V.,
gevestigd aan de Lijnmarkt. Het bedrijf behoort tot het privé-ver-
mogen van drs. J. Fehmers, beherend vennoot van het berucht ge
worden bankiershuis Teixeira de Mattos, en dreigt in het financiële
debacle te worden meegesleept. Er zijn aanwijzingen, dat de Eska
lc) op aandrang van de bewindvoerder van Teixeira zal worden ver
kocht, een bericht dat de 115 werknemers van de uitgeverij ernstig
verontrust.
vorige week in grote getale gehoor
gegeven aan de oproep om zich te
stellen achter een personeelscomité.
De bedoeling van dit comité is, de
belangen van de werknemers te be
pleiten als het zou komen tot ver
koop van het bedrijf Het heeft zich
van juridische bijstand verzekerd
van de Eindhovense advocaat, mr.
G. J. P. Cammelbeeek. lid van de
Eerste Kamer.
„Wij hebben", aldus het rond
schrijven aan het perseneed, „na
overleg met onze juridische adviseur,
de eerste stappen ondernomen om te
komen tot een belangengemeenschap
Eska-personeel. Een en ander met
voorkennis en Instemming van onze
De Eska is uitgeefster van het be
kende knippatronenblad „Marion"
(oplage 350.000), het handwerkblad
i Ariadne" (oplage 100.000) en het
5j hobbyblad ,,Na vijven" (70.000), res-
m peotabele oplagecijfers voor deze
maandbladen van overwegend tech
nisch karakter. Het bedrijf heeft
Toorts een eigen patronenfabriek aan
Ide Korte Smee-straat, waar de be
kende „Marion"-patronen worden
{«naakt.
Oproep
Het personeel van Eska, bestaande
uit redactiestaf en een uitgebreid ad
ministratief en technisch kader, heeft
Verkopen?
De huidige directeur van de Eska,
de heer P. van Eek (tevens directeur
van Krusemans Uitgeversmaatschap
pij in Den Haag) is inderdaad van
de plannen van het comité op de
hoogte. Hij zei ons desgevraagd, dat
er wel contact is geweest met de be
windvoerder van Teixeira, maar
over verkoop van het bedrijf is nog
niets beslist en echte onderhandelin
gen zijn dan ook nog niet gevoerd.
De heer Van Eek zei te hopen, dat
de Eska wordit overgenomen door een
uitgeverscombinatie, die het bedrijf
intact houdt, zodat het op dezelfde
voet door kan gaan. Deze hoop leeft
uiteraard ook bij het personeel, dat
voor het overgrote deel niet is geor
ganiseerd en er niet op kan rekenen
dat vakbonden voor hen zullen op
komen.
Het vertrouwen, dat de verkopers
hun belangen zullen behartigen (dat
zouden dan óf de bewindvoerder van
Teixeira zijn, óf de gedelegeerd com
missaris dr. G. Fehmers. broer van
de bankier en kinderarts in Amster
dam) is bijzonder gering.
George Bernard Shaw schreef „Saint Joan" in 1923, toen zijn
voorafgegane werken hem reeds een wereldreputatie hadden
bezorgd. Vreemd genoeg had de eerste opvoering niet in Enge
land, maar op 28 december 1923 in New York plaats. De Lon-
dense première volgde op 26 maart 1924. Op 20 december d.a.v.
oogstte het „Vereenigd Tooneel" (dir. Verkade en Verbeek)
met Eduard Verkade als regisseur een doorslaand succes met
de eerste voorstelling in ons land met een voor het geheel
sterke bezetting, waarboven Nel Stants als Jeanne, de helaas
jong gestorven Herman Kloppers als de Dauphin en Albert
van Dalsum als de inquisiteur uitblonken.
Shaw, die
maakte zijn werken een uitgebreide
omschrijving mee te geven, overtrof
zichzelf op dit punt door meer dan
80 bladzijden te benutten om zijn
visie op de Maagd duidelijk te ma
ken. De doorwrochte documentatie
van deze figuur openbaart de ernst
waarmee hij Jeanne's antecedenten
heeft bestudeerd en haar in zijn tra
gedie tot een sterk en duidelijk beeld
heeft weten te vormen. Tot goed be
grip van deze belangrijke rol is zijn
uiteenzetting ten aanzien van haar
maatschappelijke positie van grote
betekenis.
Uiteenzetting: van
gewoonte van van elke heldin
Sliaw zelf
Shaw zegt hierover: „Jeanne was
de dochter van een boer, die één van
de hoofdmannen van zijn dorp was
en met de naburige edellieden en
hun rechtsgeleerden over het bestuur
van het dorp onderhandelde. Als het
kasteel waarin de dorpsbewoners het
recht hadden een schuilplaats te zoe
ken bij vijandelijke aanvallen, onbe
heerd bleef, zette hij een organisatie
van zes vooraanstaande boeren in el
kaar, die 't dan tijdelijk in bezit na
men en bezetten wanneer er enig
gevaar dreigde. Toen Jeanne 'n kind
was, had zij van tijd tot tijd het ge
noegen zich de jonkvrouw van het
KiA/ptelmar i te weten. Haar moeder en
IVWClSUddl hmpHorc li
prinses óf een
bedelares te maken in Jeanne'
val niet opgaat. De neiging om van
Jeanne een schapenhoedster te ma
ken is volstrekt onjuist want een
schapenhoedster uit Domrémv zou
eerbiedig tot haar, de dochter van
een welgestelde boer, hebben opge
zien".
„Wij mogen, zo vervolgt Shaw, in
Jeanne een gezond en schrander
meisje zien en bewonderen, met een
sterke geest en groot lichamelijk uit
houdingsvermogen". Dat Jeanne, die
in dit milieu van plattelandsbewoners
die de plaag van de Engelse bezet
ters maar al te zeer aan den lijve
ondervonden, veel gesprekken hier
over aanhoorde staat wel vast. Haar
leuze, Frankrijk voor de Fransen te
kent wel haar Innerlijk verzet.
Zij had een zó levendige verbeel
ding dat zij een steeds weerkerend
denkbeeld haar verzet in daden
om te zetten ervoer als een bevel
Gods, overgebracht bij monde van
St.-Catherina. Haar absoluut geloof
in die stemmen werd haar noodlot.
In haar eenvoud doorzag zij niet dat
haar rechtstreekse verbinding met
het Opperwezen voor de Kerk, en
haar volstrekte negatie van het gezag
van de Staat, voor beide machten
onduldbaar waren.
Onjuiste sfeer
Voor een perfecte opvoering van
Saint Joan" is een over de gehele
eerste ver-
Een scène uit Shaws „Saint
Joan" met links Bern. Droog en
rechts Henny Orri.
(Foto Leldoch Dagblad)
gehele opvoering ademde bijna door
lopend een hier misplaatste nuch
terheid.
Met alle waardering voor de tech
nische bekwaamheid van Henny Or
ri, schoot zjj te kort in de innerlijke
vervoering, zonder welke Jeanne
nauwelijks denkbaar is. Pas in de
laatste scène ni de pauze, tijdens het
proces, bereikte zij een aanzienlijke
hoogte en vermocht zij te ontroeren.
Onze gTO"te waai! lering gaat uit
naar de sobere, gevoelvolle uitbeel
ding van de inquisiteur door Johan
Smitz. Ook Henk van Ulsen dient in
de moeilijk te treffen rol van de
weerbarstige, vreesachtige, onder
drukte maar goed van de tongriem
gesneden Dauphin genoemd te wor
den.
Wegens ongesteldheid van Hans
Croiset werd de rol van Warwick op
zeer aanvaardbare wijze overgenomen
door Slem Vroom. Verder noemen we
nog een zéér ingehouden kapelaan
de Slogumber van Bern. Droog en
een waardevolle vertolking van de
realist Dunois van Albert Abspoel.
Hans Tiemeyer had wel het uiterlijk
van Cauchon, Bisschop van Beauvais
maar miste toch de wijze, bedacht
zame toon van de prelaat.
B.H.
Irène Monesi len Marie-
Claire Blais (r.), die. zoals giste
ren is gemeld, zijn bekroond met
de Prix Fémina voor haar boek
„Nature morte devant la fenêtre"
en met de Prix Medicis voor haar
boek „Une saison dans la vie d'
Emanuel".
Prijs voor auteur
Jan de Hartog
Op zaterdag 10 december
zal voor de eerste maal de prijs
voor „Nederlandstalige toneel
auteurs" worden uitgereikt.
De prijs valt ten deel aan de
auteur Jan de Hartog, wiens
toneelwerken internationale
vermaardheid verwierven. Jan
de Hartog zal de prijs in ont
vangst nemen tijdens een bij
eenkomst, die de Vlaamse
vereniging voor toneelauteurs
en de Nederlandse Vereniging
van radio-, televisie- en toneel
schrijver op 10 december a.s.
organiseren in de Stads
schouwburg van Maastricht.
Evangeliecentrum
De Amerikaanse evangelist T. L.
Os born zal op 9 december ln het
Capitol-evangellecentrum ln Den
Haag spreken ter gelegenheid van
de feestelijke opening van dit cen
trum, dat gesticht werd op Initiatief
van de evangelist Johan Maasbach.
Het centrum la ondergebracht in
het Capitol-theater, een bioscoop
complex, dat door de Stichting Vol
le Evangelie Zending, opgericht door
Johan Maasbach, werd gekocht.
ADVERTENTIE
'n geschenk voor moeder? 1
Het Camdenfestival gaat
nieuwe werken brengen
Interessante wereldpremières veriracht
Het meest avontuurlijke van Groot-Brittannië's „avant
garde festavals", het Camden (Londen) Festival, zal op 18
februari 1967 beginnen en drie weken duren. Dit festival, dat
vroeger onder de naam St. Pancras Festival bekend stond
(St. Pancras is onlangs in het district Camden opgenomen),
zal de reputatie van St. Pancras hoog houden door de presen
tatie van nieuwe, experimentele werken, en door de verste uit
hoeken der muziekgeschiedenis te exploreren, vooral die van
de opefa.
ADVERTENTIE
er is geen betere!
OOK IN HET KLEINE
IS MIELE GROOT!
Zoals dit strijkijzer.
Vederlicht met grote
zooiplaat, die snel en
gelijkmatig warm
wordt. De regelknop
kunt u instellen voor
elke soort textiel.
Prijs: 28,75
hroeders tonden haar later volgen Hnie sterke
Het veelal gespecialiseerde karak- j en haar fortuinlijk lot j eiste, en ,lir 7ich Llrr-
ter van de werkzaamheden in deze delen zonder zich belachelijk te ma- mate met de auteur verwant weet
uitgeverij maakt de positie van de*enrfVDeze "J""*™ ,dat 04 I dat hij ln staat Is de juiste sfeer
werknemers nogal kwetsbaar. Mett 0!* romantische neiging om i te scheppen, sleer ontbrak gis-
het lot van de Eska zijn naar schal- terenavond nogal eens bij de voor-
ting 50 tot 60 Utrechtse gezinnen
verbonden. Zou het al een speciaal
zeer zware slag zijn als het bedrijf Ramp voorkomen Wegens pe-
verdwijnen, ook economisch toonde oplettendheid mocht de vtff-
speelt de Eska met haar grote druk
orders, o.m. aan de drukkerij Lumax,
haar opdrachten aan cliché-fabrie
ken, haar rond 50 losse medewerkers
e.d., een niet onbelangrijke rol.
Kerngezond
Moeilijk te verteren is het feit, dat
de uitgeverij zichzelf niets heeft te
j verwijten. Het bedrijf is economisch
kerngezond en staat door zijn specia
lisatie, door het unieke karakter van
de drie bladen met de hoge oplagen,
zelfs bijzonder sterk.
tigjarige Venlose machinist J. Hou-
ben gisteren namens de directie van
de Nederlandse Spoorwegen een
geldbedrag en een tevredenheidsbe-
tuiging in ontvangst nemen. De heer
Houben bracht op 9 augustus in
Boxtel de D-trein van Hoek van Hol
land naar Venlo tot stilstand toen
hij merkte dat deze D-trein tegelijk
met een andere trein op een en het
zelfde spoor zou uitkomen. Uit het
onderzoek is gebleken dat de Venlo
se machinist door zijn oplettendheid
een treinbotsing en aldus
heeft weten te voorkomen.
;telling die door de Toneelgroep The
ater voor K. en O. werd gegeven on
der leiding van Theo Kling als re
gisseur. Met name tegen het einde
van het tweede bedrijf waar Tan ver
voering, laat staan extase geen spra
ke was.
Ditmaal worden er wereldpremières
gebracht van Wilfred Joseph's piano
concert. Elizabeth Maconchy's nieuwe
opera en een aantal zelden ten ge
hore gebrachte werken, zoals drie
voorstellingen van Mozart's „Lucio
Silla". door de vermaarde Handel
Opera Society.
De opera van Maconchy zal worden
opgevoerd als onderdeel van een drie
delig opera programma op 28 fe
bruari en 1 maart.
De andere twee werken zijn Hin-
demith's „There and Back" en Hoist's
„The Wandering Scholar". Verder
zullen er nog de eerste Engelse op
voeringen worden gegeven van Do
nizetti's „Marino Faliero" en Masse
net's „Sappho". Van bijzonder belang
zijn ook twee Finse werken, n.L Hel-
ninen's speciaal in opdracht gecom
poneerde „Concerto for Orchestra" en
het pianoconcert van Merilianen
eveneens een Britse première. De
jazz zangeres Cleo Laine zal optre
den met het John Dankworth Orkest
en verder zijn er nog kunstenaar» als
Irmgard Seefried, Hephzibah Menu-
hin, en zes wereldberoemde strijk
kwartetten. Er zullen ook kunstten
toonstellingen worden gehouden en
vier voordrachten van moderne poë
zie.
ADVERTENTIE
In het vierde bedrijf misten we de
hevige geestelijke spanning in het
prachtig geschreven twistgesprek tus
sen de Engelse Graaf van Warwick
en Peter Cauchon. Bisschop van
Beauvais, die over het lot van Jeanne
tot overeenstemming trachten te ko
men. En in de epiloog die toch een
ernstige, zo niet tragische achter
grond heeft, werd de hier en daar
ramp Ironische dialoog omgebogen tot
grappige intermezzo's. Trouwens, de
