knoeien kan
voor
goed zijn
groei in economisch leven
Hebben confessionele partijen
nog wel bestaansrecht?
Waar gehakt wordt
vallen spaanders..
Russische
proef in
ionosfeer
Hef kind en
hef boek
Kerkdiensten Leiden en omgeving
RDAG 5 NOVEMBER 1966
LEIDSCH DAGBLAD
Twijgen met onvoldoende levenskracht
rote moeite
(Van onze financiële medewerker)
Snoeien is goed voor de groei, zegt de tuinman in deze tijd van
jaar. als het blad van de bomen is, maar ook voor de econo-
m n is het nodig op z'n tijd om te zien naar het dode hout, dat
m welvaartsontwikkeling van de toekomst kan belemmeren. Vooral
er in de meeste industrielanden naar wordt gestreefd om te voor
men dat onstuimige groei brokken maakt met de betalingsbalans,
bet goed het snoeimes met niet teveel argwaan te bezien.
ynfyk is het voor degenen die aan het snoeimes ten offer vallen
het werkterrein verliezen, waarmee men in de loop der jaren ver-
uiod raakte. Talloze berichten zijn er de laatste maanden gepu
reerd over inkrimping van personeel in diverse bedrijven, van
iting en van voorgenomen ontslagen. Telkens weer schrikt men
als een klap valt, doch het zijn tot nu toe steeds de zwakke tioij-
geweestdie onvoldoende levenskracht hadden.
•doende middelen in het bedrijf wor
den gehouden om de verdere groei te
financieren.
Bijl aan de voet
Groei moet steunen op een tijdige
vernieuwing en modernisering van
het produktie-apparaat en de meeste
ondernemingen hebben in de achter
ons liggende Jaren zeer veel kunnen
Investeren uit middelen, die ter be
schikking kwamen uit afschrijvingen
en reserveringen uit de winst. Naar
mate de winstmarge krimpt wordt de
financiering moeilijker en als het
dan nog nijpend wordt bij de moge
lijkheden om elders geld op te ne
men, dan wordt niet alleen het dode
hout uit de ondernemingen wegge
hakt, doch dan wordt de bijl aan de
voet van de boom gelegd.
Voor een bedrijf als hoogovens
zouden altijd nog wel wegen te vin
den zijn als door de inkrimping van
de winstmarges een kleiner deel van
de voorgenomen investeringen uit
winstinhouding kan worden gefinan
cierd dan bij het ontvouwen van
het programma in het najaar van
1965 in de bedoeling lag. Kleinere be
drijven kunnen niet zo gemakkelijk
op de kapitaalmarkt terecht.
Minder arbeids
plaatsen
Uit de cijfers, welke hoogovens
in de afgelopen week publiceer
de over de gang van zaken in het
derde kwartaal en rn de eerste 9
maanden is wel gebleken dat de
kostenstijgingen aanleiding geven tot
een krachtige vermindering van de
winst©n. Ook al is er in de afge
lopen drie maanden geen verdere te
ruggang geweest van de winstmar-
j ge, toch is het voor de financiering
van 't bedrijf streep door de re
kening dat er in januari/september
maar f 59,6 miljoen werd verdiend
tegen f 74,7 miljoen in het overeen
komstige tijdvak van verleden jaar.
I Dat scheelt f 15 miljoen. Aangezien
er voor elke nieuwe arbeidsplaats bij
j Hoogovens een investering van ge
middeld f 300.000,- nodig is, betekent
de winstvermindering dat de moge
aanwezig, als het geld er maar was
om de investeringen uit te voeren.
Bij de tapijtfabriek Desseaux te
Oss is het gelukt om een produktie-
vergroting te krijgen bij een in
krimping van het personeel. Het ge
volg is dat het personeelstekort is op
geheven en het bedrijf flinke bedra
gen kan afzonderen voor af
schrijving en reservering, die aan
toekomstige investeringen ten goede
t: zonder de gecamoufleerde be-
gsbeperking, die nu al vele
den aanhoudt door vertraging
afgifte van bouwvergunningen
de voorschriften aan de gemeen-
dat zij de financiering rond moe
hebben alvorens nieuwe werken
ïanden worden genomen, zou-
dergelijke ontslagen kunnen
jrkomen. De levenssappen van el-
onderneming kunnen onvoldoen-
O poelen als er een schaarste heerst
geld en kapitaal. Door de snel-
Sn-oei van de afgelopen Jaren,
Erbij de trits van kostenstijgin-
'jf. lonen, grondstoffen en afschrij
ven, de voedingsbodem schraler
akten. is de liquiditeiten-re-
Ie van het bedrijfsleven ontoe-
lend geworden.
^org voor de likuiditeit Is alpha
omega voor iedere ondernemer,
U het wordt steeds moeilijker om
liquiditeit, d.w.z. de voorraad
middelen, op peil te houden. Gro
ndbedrijven zijn in het verleden in
knoei geraakt, omdat de gepre-
ileerde rekeningen niet op tijd be-
!d werden.
quiditeit banken
om
'lenL
oor land zoveel rente konden maken
rric het verlies van het renteloze sal-
er wel af kon, werden* de teugels
de kredietbeperking niet zo erg
oeld. De betalingsbalanstekorten
het afgelopen jaar hebben ech-
gemaakt dat de liquiditeit der
jsfcien sterk is verminderd,
MV f zjjn zelfs niet eens voldoende
lars bij de particuliere instellingen
!--ug 9 beschikbaar om, als er in het
1 rtrt
tenland guldens nodig zijn, er tij-
ijke geld mee te maken bij de Ne-
landsohe Bank. Dat geschiedde tot
kort in die vorm, dat de dollars
de Nederlandsche Bank werden
ocht onder beding, dat zij na
»p van 1, 2 of 3 maanden zou-
Fooi^i worden teruggenomen,
m guldens bedelen
erkSDaar waren weinig kosten aan
rbonden. Nu de dollars onvoldoen-
aanwezig zijn, moeten de ban-
op andere manier aan guldens
te komen. Zy kunnen daarvoor
ikloppen bij de Centrale Bank, die
A| eid is tot in grote omvang voor-
Ui lotten te verstrekken, maar dat
it geld. Deze omstandigheid heeft
bij de overgang van ok-
naar november in sterke mate
gevoelen, maar het is nu
een paar maanden achtereen, dat
ns weer een grote post voor-
ten op de weekstaat van de
L Bank verschijnt.
)e bankiers zijn daardoor genood-
tt te trachten zo weinig mogelijk
nodig te hebben voor het ren
te saldo wegens de overschrijding
i de grens der kredietverlening,
t moet al dringend nodig zijn als
een uitbreiding van het krediet
atsvindt. Daarom zijn de banken
ectiever geworden bij de krediet-
lening, met het gevolg dat ver-
üUende ondernemingen in finan-
ringsmoeilijkheden verkeren. De
fffels van de kredietbeperking
«innen te smarten
f,
praakverwarring
dit licht moet het. schrijven
uien gezien dat onlangs door de
Bankiersvereniging is gericht
n de raad van werkgeversverbon-
n. Hierin werd gewaarschuwd te-
i de gevaren die voor de liquidi-
kunnen voortspruiten uit een
Dl ortgaande opwaartse loonbew®-
Helaas de Ned. Bankiersver-
fong verzuimd het schrijven bij
pnbllkatie vergezeld te doen gaan
0 ten toelichting. Het gevolg Is dat
ten spraakverwarring is ont-
n.
Vooral in kringen van de vakbe-
heeft het schrijven grote be
ding gewekt. In het orgaan van
N.V.V. is al gesproken van een
Me oorlog tussen de bankiers en
1 vakbeweging. Uiteraard zouden de
^ers geen goede financiers zijn
8 zij geen bezwaar hadden tegen
onsverhogingen, maar deze kwestie
oot buiten de orde. De waarschu-
was bedoeld om de onderne-
ers er attent op te maken dat de
"''en nolens volens de kredietver-
'g moeten beperken, zodat er
*teraf niet moet worden geklaagd
er door loonsverhogingen onvol-
lijkheid tot het scheppen van 50 i kunnen komen. Mochten er dan nog
nieuwe arbeidsplaatsen Is weggeval
len, tenzjj er op andere manier geld
beschikbaar komt.
Nut van efficiency
Bij minder kapitaalintensieve be
drijven zou een dergelijke winstin
krimping een nog grotere aanslag
op de toekomstige groei betekenen.
Nu kan men wel zeggen dat het
scheppen van nieuwe werkgelegenheid
niet zo noodzakelijk is zolang de ar
beidsmarkt krap blijft, maar de eni
ge mogelijkheid om tot welvaartver
meerdering te komen is door investe
ringen een produktievergroting mo
gelijk te maken zonder meer mensen
nodig te hebben. De mogelijkheden
daartoe zijn in de meeste bedrijven
ADVERTENTIE
De Sowjet-Unie heeft in oktober
een „ionosferiseh laboratorium" ge
lanceerd dat Yantar I genoemd wordt
aldus Tass. De Yantar is voorzien
van een gasplasma- ionenmotor en
draait in een baan tussen 100 en
400 km hoogte rond de aarde.
Tass zegt dat het laboratorium de
mogelijkheid van een geleide vlucht
in de bovenste lagen van de atmos
feer moet bestuderen. De gegevens
die door het laboratorium naar de
aarde zijn gezonden, maken een stu
die mogelijk over de werking van
een elektrische gasstraalmotor in de
ionosfeer, aldus het persbureau.
..Meer gegevens over de vlucht zul
len worden gepubliceerd in de tijd
schriften van de Sowjetrussische
Akademie vtti Wetenschappen.
Van der WERFF HUBRECHT
Poitbui 446, AtniftrJam-C
Ttltj'oon: 020-2220))'
Beurtoverzicht no. 412
SCH0LTEN-H0NIG - BILLIT0N
minder mensen nodig zijn, dan zul
len de overtolligen beschikbaar ko
men voor andere bedrijven, die
nog in de groei geremd worden door
het personeelstekort.
„Groeien maar"
„Groeien maar", zou misschien een
goed aanknopingspunt zijn voor de
conferentie van Wim Kan bjj zijn
optreden voor aandeelhouders van
de Exploitatie Mjj. Scheveningen,
waarbij hfj echter niet mag verge
ten dat er eerst gesnoefd moet wor
den in de ontwikkeling der activi
teiten. De groei bjj E.M.S. is voorlo
pig nog beperkt tot verhoging van
de cijfers voor het onroerend goed
door het aanhouden van de taxatie
waarde. Het is te hopen dat de éch
te groei er ook weer zal komen.
Groeien doen ook de omzetten bij
Albert Heijn, want daar is in de
eerste 9 maanden van het jaar een
stijging van de afzet opgetreden met
28 Cc. Ook hiervoor zijn vooraf gro
te investeringen verricht, die ertoe
bijdragen dat het publiek meer com
fort heeft bij het winkelen. En dat
is op zichzelf al een groei van het
welvaartspeil.
Reclame heeft toch wel zin. De
Kinderboekend week, waarover
dag- en weekbladen ons inlicht
ten en waarvan de etalages der
boekwinkels nog fleuriger
dan anders getuigen heeft tot
gevolg, dat via het netvlies van
mijn ogen de gedachten op
gang kwamen, woorden en zin
nen zich vormden en nu dit
stukje geschreven wordt. De ti
tel alleen reeds toont aan, dat
propaganda op zyn minst op
valt en indruk maakt.
In myn geval komt er bij,
dat ik uit mijn kinderjaren de
beste herinneringen heb aan
jeugdboeken en aan een kinder
weekblad zelfs, aan voorgelezen
worden door moeder of een
ouder zusje. Daarna kwam de
tyd van het leren lezen en on
gemerkt ging de wereld van het
boek open.% En daarmee de we
reld van avontuur en fantasie.
We hebben in ons eigen
gezin pracht-herinneringen aan
uurtjes in de schemer, het woe
ligste kind kon dan luisteren
met het oor en vooral met het
hart. En op zondagmorgen kwa
men de voorleesboeken mee
naar onze slaapkamer; iets lan
ger in bed blijven betekende: le
zen en vertellen. Daardoor voor
al weet ik van de indruk, welke
een verhaal kan maken. Uit
bundige pret schoot op, soms
kwamen echte dikke tranen te
voorschijn, al naar het boekje
was, blijspelachtig of met ver
drietige ondertoon.
Het heeft te maken met het
zieleleven van het kind. Mij trof
juist dezer dagen in een voor
dracht, die ik bijwoonde, de op
merking dat alle bekende
sprookjes variaties zyn op het
thema „eenzaamheid". Kinder
lectuur bij uitstek, zo achten wij
de verhalen van Hans en
Grietje, Klein Duimpje en
Roodkapje. Inderdaad is er tel
kens in de beleving van: we zijn
alleen, ik ben verlaten. Als zulke
verhalen voorgelezen worden,
dan komen onze kinderen wel
met de schrik vrij, ze keren im
mers terug in de werkelijkheid,
zijn nog thuis en zien de beken
de omgeving en de vertrouwde
personen. Toch kregen ze onder
woorden gebracht wat ze zelf
onbewust en zeker woordeloos
allang kenden: de oerschrik dei-
eenzaamheid. Angstdromen en
nachtmerries openbaren wat in
het hart leeft, onverwerkt en
ongetroost.
Het is myn diepe overtuiging,
dat we onze kinderen in zeer
bijzondere zin helpen, wanneer
we hen in aanraking brengen
met „Het Boek", met de Kin
derbijbel. Er z-jn legio soorten,
keus is er te kust en te keur.
Dikke boeken kunt u kopen en
dunnetjes, die een apart verhaal
van een bijbels persoon geven.
„Nee. we noemen geen namen",
zou Wim Kan zeggen. In elke
boekwinkel geeft men u graag
advies.
WOORD
VAN
BEZINNING
Ik weet. dat vele mensen juist
vinden, dat ze hun kinderen be
slist niet- uit de bijbel of uit de
kinderbijbel moet (doen)
voorlezen of vertellen. „Ik laat
mijn kinderen vrij" wordt soms
zegevierend, alsof het de hoog
ste wijsheid Is kersvers ont
dekt. geantwoord. Als je de con
sequenties overdenkt, wanneer
kinderen vrij gelaten worden,
krijg je diep medelijden met ze.
Het is immers juist de schrik
van hun leven te bemerken, dat
ze alleen zijn. Gegroeid in de
veilige beschutting van de moe
derschoot, komen wij na negen
maanden ter wereld. Die perio
de is veel te kort, want we kun
nen vrijwel nog niets zelf doen.
En als Je dan per ongeluk te
recht komt als kind by ouders,
die je zo graag vrijlaten, terwijl
je voor alles behoefte hebt aan
binding en leiding, aan ant
woorden op vragen die je nog
niet eens stellen kunt, hoe kun
je dan het leven aan?
Laatst schreef een weekblad
over de verboden in de Sowjet-
Unie ten aanzien van het beleg
gen van jeugdsamenkomsten,
welke verboden ook kerken en
godsdienstige groeperingen tref
fen. Zondagsscholen van de
kerk uit, tot hulp der ouders bij
de godsdienstige opvoeding, mo
gen niet bestaan. Iemand
schreef daarna in een ingezon
den stuk. dat zo juist de gods
dienstvrijheid gestalte zou krij
gen. Uit kinderbijbels, door zon
dagsscholen enz. krijgen de kin
deren in onvrijheid, door
dwang, allerlei onnodige baga
ge mee.
Het lykt goed geredeneerd,
maar hier is kennelijk een vol
wassene aan het woord, die
niets beseft van de hunkering
van een kind om niet en nooit
alleen gelaten te worden, in de
kou.
Kinderervaringen herhalen
zich in het volwassen worden en
volwassen zijn talloze malen: Je
staat voor een blinde muur, al
les zit potdicht. Alleen!
Ik ben er dankbaar voor, dat
ik thuis met „Het Boek" in aan
raking ben gebracht, daardoor
met Jezus Christus, die terecht
„De Deur" genoemd wordt. Hij
is zo beeld en werkelijkheid
van: je bent nooit alleen. Ik
ben met je. Hij is het antwoord
op de vraag van schepsel-mens
naar gemeenschap, bescher
ming, intimiteit.
„Morgen is het zondag".
Tracht het kind van u via de
kinderbijbel, ce zondagsschool,
de t.v.-vertelling bijv. te doen
weten van de Heer-mèt-ons.
Ds. Joh. Poort,
Hervormd Predikant,
Leiden.
dr. Dronkert;
Lelden Hervormde Gemeente:
Pieterskerk: 10 u ds. P. Kloek.
Hooglandse Kerk: Wegens restauratie
geen dienst.
Marekerk: 10.30 u ds. L. Kievit; 5 u
J. G. van Hunnlk te Katwijk aan Zee.
Oosterkerk: 10 u ds. J. Verburg te
Dldam.
Bethlehemkerk (Driftstraat): 10 u.
ds. H. Aalbers te Oegstgeest; 7 u ds.
Joh. Poort.
Maranathakerk (Lage Morsweg)10.30
u dr. P. L. Schoonhelm.
Bevrijdingskerk (Montgomerystraat)
7 u ds. H. Bouter.
Konlngskerk (Koningstraat): 10 u
ds. J. M. D. van den Berg; 5 u ds. L.
Kievit.
Vredeskerk (Burggravenlaan)10 u
dr. K. E. H. Oppenhelmer; 7 u ds. A.
J. Lamping.
Ver. Vrljz. Hervormden (Leldse Volks
huls): 10.30 uur ds. D. Oosten te
Utrecht.
Egllse Wallone (Breestraat)10.30 u
pasteur F. Ie Cornu.
Academisch Ziekenhuis: 10 u ds. P.
J. D. van Malssen.
Dtaconessenhuis: 10.30 u ds. F. Mln-
nema te Leiderdorp.
Jeugdkerk L.H.J.-gebouw: 10.30 uur
ds. A. J. Lamping.
Geref. Kerk:
Zuiderkerk: 10 u ds. H. v d. Berg te
Sassenhelm; 5 u ds. Haverkamp; 7 u
ds. J. D. te Winkel te Sassenhelm
(dienst met belangstellenden).
Petrakerk, Surlnamestraat10 u ds.
Haverkamp; 5 u dr. Dronkert.
Oude Vestkerk:
5 u ds. Bovenberg.
Maranathakerk: 9 u ds. Bovenberg;
5 u ds. J. D. te Winkel te Sassenhelm.
Bevrijdingskerk. Aerent Bruunstraat:
10.30 u ds. Bovenberg; 5 u ds. Krone-
meijer.
„Groenhoven": 10 u ds. Kronemeijer.
Jeugdhaven: 10 u (ouderendlenst)
dhr. De Koning.
Zuiderkerk (lng. Bloemistenlaan)3
u dienst voor doven.
Doopsgez. Gem.: 10.30 u ds. H. van
Bllderbeek.
Nieuwe Apost. Kerk: H. Rijndijk 24.
9.45 en 4 u dienst; donderdag 7.45 u
dienst.
Vrh Kath. Kerk: Vreewijkstraat 19
10.30 u gez. H. Mis.
Evong. Luth. Gem.: 10.13 u ds. G.
Evang. Chr. Gemeenschap: Middel--
stegracht 3: 10 en 5 u dhr. Dlkkes.
Leger des Hells: 10 u Helllglngssa-
menkomst; 7.30 u Opwekkingsbijeen
komst o.l.v. brlg. en mevr. J. Drentje-
dr. A. W. Cra-
mGeref. Kerk (vrijgem.) 10 u lees-
dlenst. 5 u ds. R. Brands.
Christian Science (Steenschuur 6)
10.30 u dienst.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 8 u prof.
dr. W. H. Velema.
Geref. Gem. 10 en 5 u ds. L. R(jksen
te Rotterdam (woensdag 10, 3 en 7.30
u ds. Suyker te Llsse, Dankdag voor
het gewas).
Baptlstengem.: 10 u ds. M. Cohen,
3.30 u ds. R. Reyllng te Rotterdam.
Ond. „Is de bijbel Gods Woord (woens
dag 7.30 u bidstond).
Oud-Kath. Kerk (Zw. Singel 50):
9 45 Hoogmis (maandag 7.30 u Avond -
Aarlanderveen Herv. Gem. 10 u
ds. Wapenaar te Lelmulden; 7 u dhr.
J. v. d. Hoek te Leiderdorp; Geref.
Kerk 9.30 u en 6.30 u ds. J. C. van
Hoek. Chr. Geref. Kerk 9.30 u dienst
des woords; 7 u dhr. L. S. den Boer
te Sassenhelm.
Alphen aan den Rijn Herv. Gem.
Adventskerk 10 u ds. J. H. Bogers;
6.30 u ds. W. Verweij; Kruiskerk
Gouw6luis 6.30 u ds. M. HanemaaiJer.
Opstandlngskerk 10 u ds. W. Verweij;
6.30 u ds. J. H. Bogers. Gebouw Nabij
10 u Jeugdkapel dhr. J. C. de Geus.
Martha-Stichting 10.30 u ds. J. Veen.
Oudshoornseweg Wijk I 10 u ds. G.
Cadée. Slonskerk Wijk II 9.30 u dhr.
K. Prinsen te Amstelveen; 6.30 u ds.
H. Koudstaal.
Gebouw Onderweg Wijk III 10 u ds.
M. Hanemaaljer; 7 u In Oudshoornse-
wegkerk ds. R. Hengstmangers te
Heemstede. Geref. Kerk: Maranatha
kerk: 10 u ds. G. A. Westerveld: 6.30
u ds. T. B. van Houten te Aalsmeer.
Salvatorikerk 10 u ds. T. B. van Hou
ten; 6.30 u ds. G. A. Westerveld. Al
phen-Noord Goede Herderkerk 10 u en
6.30 u prof. dr. S. U. Zuldema te Am
stelveen. Geref. Kerk (vrljgem.): Ge
bouw speeltulnver. Bloemhof 9.30 uur
leesdlenst; 3.30 u ds. H. Scholte. Chr.
Geref. Kerk: Jeruzalemkerk: 9.30 uur
dienst des woords; 7.45 u ds. H. C.
van de Ent te Katwijk a. Zee. Oud
Geref. Gem. Kerkgebouw Hoofdstr. 240
9.30 en 4. u leesdlenst. Rem. Geref
Gem. Van Mandersloostraat: 10 u ds.
G. Ch. Dulnker te Rotterdam. Baptis
ten Gem.: Kerkgebouw Molenvlletlaan:
10 u dhr. L. de Graaf; 6 30 u cis. R.
Relllng.
Benthuizen Herv. Gem. 9.30 en 6
u ds. W. A. S. Laurense. Geref. Gem.
9.30 en 6 u ds. F. Harinck.
Bodegraven Herv. Gem. Dorpskerk
10.30 u ds. W. Balke (H.D.); 6.30 u ds
W. Balke. Salvatorikerk 10 u ds. J.
Boertje te Moercapelle; 6.30 u ds. C.
A. van Harten. Bethlehemkerk: 9 u ds.
W. Balke; 6.30 u ds. D. Bouman te
Katwijk aan Zee. Geref .Kerk 10 en
6.30 u ds. R. v. d. Berg. Geref. Kerk
(vrljgem.) 9.30 leesdlenst; 5 u ds. H.
Scholte. Geref. Gem. 10 en 6 u lees
dlenst (dinsdag 3 en 7.30 u ds. A. Hof
man, Zeist, dankdag). Evang. Lutherse
Kerk 10.30 u ds. Te Winkel. Evange
lisatiekring 10 u eredienst; 6.30 u J.
Kist te Doorn.
Boskoop Herv. Gem. 9.30 u ds. W.
L. Heljmans; 6.30 u ds. W. Kalkman
uit Driebergen. Ver. van Vrljz. Herv. 10
u ds. A. Kalis. Geref. Kerk 9.30 en 5
u ds. G. Vesseur. Geref. Gem. 9.30 en
6 u leesdlenst. Chr. Geref. Kerk 9.30 u
leesdlenst; 3 u dr. W. H. Velema tc
Uchelen.
Hazerswondp Herv. Gem. 9.30 u
en 6.30 u ds. G. Jonkers; Geref. Kerk
9.30 en 7.30 u ds. Brink.
Hoogmarie Herv. Gem. 10 u ds.
Fred. J. Broeyer.
KatwUk a/d RUn Herv. Gem.
Dorpskerk 10 u ds. A. Makkenze (H.D.)
6 u ds. A. Baas. Kapel Nieuwe Duin
weg 10 u ds. W. G. Meyerlng te Voor
schoten; 6.30 u ds. Makkenze. Gym
nastieklokaal school Narcisstr. 10.30 u
ds. A. Baas; Geref. Kerk 9.30 en 5 u
ds. F. Pijlman te Katwijk aan Zee.
Katwijk aan Zee Herv. Gem.
Nieuwe Kerk 10 u ds. Van Hunnlk
(H.D 6 u ds. Hovlus. Oude Kerk: 10
u ds. Bouman (H.D.)6 6 u ds. Vink.
Ichtuskerk 10 uur ds. Vroeglndewey
(H.D.); 5 u ds. Van Roon. Hulpkerk
Hoornes 10 u ds. Vink (H.D 6 u ds.
H. Stolk te Scheveningen. Groen van
Pr. school 10 u ds. De Vos. Zeehospl-
tlum (longkliniek) 6 u ds. Boer. Geref.
Kerk Voorstraat 10 u ds. Van Beek;
5 u ds. Post te Leiden. Plet Helnlaan
10 u ds. Post; 5 u ds. Van Beek. Chr.
Geref. Kerk 10 en 5 u ds. Van der
Ent. Geref. Kerk (vrygem.) 8 30 en 7
u ds. Bos; 10.30 en 5 u ds. Breen.
Geref. Gem. 10 en 5 u leesdlenst. Ger.
Gem. In Ned. 10 en 5 u leesdlenst.
Koudekerk aan den Rijn Herv.
Gem. 10 en 7 u ds. Quak. Geref. Kerk
10 en 7 u ds. Makklnga.
Leiderdorp Herv. Gem. 10 u ds.
Honnef; 5 u ds. Honnef. Jeugddienst.
Kerkzaal ZIJlkwartler 10.30 u dhr. v.
d. Hoek. Gebouw 10 u jeugddienst.
Ver. Vrljz. Herv. Gebouw Lindelaan
12a, 7 u ds. J. Cadée uit Oudshoorn.
Geref. Kerk 10 u ds. Van Drie; 6 30 u
ds. Mlnnema. Kerkzaal Zijlkwartier 9
u ds. Mlnnema; 5 u ds. D. J. Modde
raar te Voorschoten.
Lelmulden Herv. Gem. 9.30 u ds
A. A. v. d. Most te Rotterdam; 7 u ds.
Wapenaar, Jeugddienst. Geref. Kerk
9.30 en 7 u ds. J. Plug. legerpredlkant
te Huls ter Helde.
Llsse Herv. Gem. Grote Kerk 10
u ds. W. H. Wal vaart te Sassenheim;
7 u ds. Koolstra, Jeugddienst Helv.
kapel 10 u ds. S. Kooistra. Geref. Kerk
10 en 5 u drs. A. E. van der Woude.
Chr. Geref. Kerk 10 en 4.30 u ds. D.
H. Blesma. Geref. Gem. 10 en 4 u ds.
Jeugdkerk.
Dekker; 5 u
W. Suyker. Geref. Kerk (vrljgem.) 10
en 4.30 u ds. J. J. Verleur. Oud Geref.
Gem. 9.30 en 3 u leesdlenst (vrijdag
7.30 u ds. E. du Marchle van Voort-
huysen te Leersum).
Nieuwkoop Herv. Gem. 10 u ds.
D. Ollemans; 6.30 u ds. Joh. Stehouwer
te Alphen aan den RUn. Geref. Kerk
9.30 u ds. J. Stolk te Waarder; 6.30 u
ds. M. Hlensch. Chr. Geref. Kerk 9.30
u dienst des woords; 2 u ds. J. Brons
te Nunspeet. Rem. Geref. Gem. 10 u
ds. J. Til. Mackenzie te Lelden.
Meuwveen Herv. Gem. 9.30 u ds.
H. Bouter te Lelden; 6.30 u ds. D.
Ollemans. Geref. Kerk 9.30 u en 6.30
u ds. J. Baaljens te Lelmulden.
Noordwijk aan Zee Herv. Gem. 10
ds. D. Keunlng. De Rank 10 u
Geref. Kerk 10 u ds. W.
ds. H. A. van Bottenburg.
Sole Mlo 10 u ds. C. Warner. Herv.
Geref. Evangelisatie VGLO-6Chool,
Schoolstraat 2): 10 en 5 u dhr. C. Res
ting (Dlrksland).
XoordwiJk-BInnen Herv. Gem. 10
en 7 u ds. J. van Dok. Geref. Kerk 9 30
u ds. H. A. van Bottenburg; 6 u ds. W.
Dekker. Van den Berghstichtlng 11 u
ds. H. A. van Bottenburg. Ned. Prot.
Bond 10.30 u ds. D. A. Werner (Wus-
sena&r
N'oordwiJkerhouf Herv. Gem. 10 u
ds. A. H. Smits; 7 u ds. D. J. Spallng
te Schiedam.
Oegstgeest Herv. Gem. Groene
Kerk 9 u ds. W. E. Verdonk (H.D.).
Pauluskerk 10 u ds. H. P. Hulsman;
7 u ds. J. Irik. Rljnlandslyceum-Jeugd-
kerk 10.30 u prof. dr. H. Berkhof.
Vryz. Herv. Groene Kerk 10.30 u ds.
Joh. P. van Mullem te Baflo. Geref.
Kerk 10 en 5 u ds. Vegter. Geref. Kerk
(vrljgem.) 8.30 en 3 u ds. R. Brands.
Oude Wetering Herv. Gem. 9.30 u
ds. Lalleman; 7 u dhr. Van Til te Al,-
phen aan den RUn. Geref. Kerk 9.30 u
ds. C. A. Verhoog; 6.30 u ds. Stelner
te Ter Aar. Rem. Geref. Gem. 7 u ds.
J. Th. Mackenzie te Lelden.
RUnsaterswoude Herv. Gem. 9.30
u ds. Joh. Stehouwer te Alphen aan
den RUn; 7 u ds. Lalleman te Oude
Wetering. Chr. Geref. Kerk 9.30 u en
2.15 u dienst des woords.
Sassenhelm Herv. Gem. 9 en 10.30
u ds. H. G. Oostlnga te Llsse; 5 u ds.
W. H. Wal vaart. Geref. Kerk 10 u ds.
J. D. te Winkel; 5 u H. v. d. Berg. Chr.
Geref. Kerk 10 u leesdlenst; 5 u kand.
H. v. Mulllgen te Apeldoorn.
Valkenburg Herv. Gem. 10 en 6.30
u ds. D. Lekkerkerker. Geref. Kerk 10
u ds. H. v. d. Linde te Rijnsburg, 5
u ds. Langeler. Geref. Kerk (vrljgem.)
10.15 u ds. R. Brands; 3 u C. J. Breen.
Voorhout Herv. Gem. 10 en 7 u
ds. Adr. Oskamp.
Voorschoten Herv. Gem. Dorps
kerk 10 u ds. Saraber; 7 u ds. Van den
Berg te Leiden. Hulp en Heil 10 u ds.
Van den Geest. RUndlJk 10 u ds. Vos-
sers te Lelden. Geref. Kerk 9 en 10.30
Modderaar; 5 u ds. J. van Drie.
ds.
Waddlnxveen Herv. Gem. 9.80 u
ds. J. Verwellus (H.D.); 6.30 u ds. L.
KlootwUk te Ede. WUkgebouw 9.30 u
ds. L. Roetman te Gouda; 6.30 u ds.
J. R. Cuperus. Bethel 9.30 u ds. L.
Klootwijk te Ede; 5 u ds. J. Verwellu=>;
7 u ds. P. Fader te Schoonhoven Ma-
lelse dienst. Imxnanuëlkerk 9.30 u dr.
A. van Haarlem; 6.30 u ds. D. J. Vos-
sers te Lelden. Geref. Kerk 9. 10.80 en
6.30 u ds. J. Snoey. Chr. Afgesch. Gem.
9.30 en 5 u ds. A. P. Verloop. Rem.
Geref. Gem. 10 u ds. P. M. Luca te
Amsterdam.
Warmond Herv. Gem. 10 u ds. J.
M. Snijders (H.D.): 7 u ds. K. Petri*
zendingswerk.
Wassenaar Herv. Gem. Dorpskerk
10 u dr. Th. C. Frederlkse; 7 u vikarls
huls 10.15 ds. A. H. Hellemans; Den
Haag 19 u ds. J. A. G. van Zanten.
Dorpscentrum 10 u Jeugdkerk. Geref.
Kerk Bloemcamplaan 10 u bevestiging
ds. L. Bech door ds. E. Pijlman; 7 u In
trede ds. Bech. zyilaan 10 en 5 u ds
D. van der Meulen. Ned. Prot. Bond
Lange Kerkdam 10.30 u ds. P. Pols te
Den Haag. Johannahuls 10.30 u ds. E.
H. de Boer te Koog aan de Zaan. Herv.
hof te Monster.
Krult -
Wou brugge
.30 u ds. Kem
Herv. Gem. 9.30 en
lempenaar. Geref. Kerk 9.30
en 6.30 u ds. Dethmers.
Zevenhoven Herv. Gem. 9.80 u ds.
P. A. Lefeber te Alphen aan den RUn.
De Hoef 7 u ds. Amesz te RUk. Geref.
Kerk 9.30 U en 7 u ds. H. O. A. Meln-
Zoeterwonde Herv. Gem. 10 u de.
H. Koudstaal te Oudshoorn.
Zwammerdam Herv. Gem. 10 «n
6.30 u ds. C. L. v. d. Broeck. Geref.
Kerk 10 u en 6 30 u ds. K. H. Schu
ring. Rem. Geref. Gem. Geen dienst.
ADVERTENTIE
O ja. even naar Pronone»
voor een warme duster
Dr. Mansholt: kiezer moet zich kunnen
uitspreken voor bepaalde coalitie
ADVERTENTIE
confessionele partijen nog wel be- I de bevolking en die niet Is gebonden
staansrecht hebben. aan stand of klasse.
Dr. Mansholt, wijzende op de heer- j Volgens prof. Van der Grinten zijn
sende ontevredenheid, vond dat het r_je tegenstellingen binnen de KVP
de taak van de politieke partijen is' let dan a!ldere partyen.
aich aan een geducht zelfonderzoek te t Juist )n dfze t(jd van (jstlng de
(Van onze parlementaire redactie) onderwerpen Een politiek systeem kerk Js er aan een partij,
dat na twee oorlogen niet is ver-1 aan moderne katholicisme
gestalte kan geven. Fusionering vah
CONGRES IN
KURHAUS
De kiezer heeft er recht op
een duidelijke keuze te kunnen
doen. Hij dient invloed te kun
nen uitoefenen op het te voeren
nleuwd, kan volgens hean niet goed
zijn. Hij wilde echter geen nieuwe
partijen maken, maar kabinetten
formeren aan de hand van duide
lijke verkiezingsprogramma's, welke
de christelijke partijen noemde prof.
v. d. Grinten een weinig gelukkige
gedachte. Het geestelijk klimaat van
het katholieke volksdeel verschilt van
dat van de reformatorische christe-
beleid en moet zich daarom i dan ook uitgevoerd moeten kunnen w irnimmvw» m iB w
kunnen uitspreken voor een be- worden. De programma's dienen aanj^ en*wensdromen over de'
paalde coalitie. Dat betoogde ^fv.5nt waar i mene zyn volgens hem nog geen basis
dr. S. L. Mansholt, vice-voor-
ring nodig zijn. Dat schept de zo
nodige duidelijkheid.
De tweede Inleider op het congres,
prof. mr. VV. C. L. van der Grinten,
hoogleraar in Nijmegen, hield een
pleidooi voor het voortbestaan van
de KVP als confessionele centrum
partij. Hij voerde
zitter van de Europese commis
sie, op een conferentie over het
partijwezen, dat de Volkskrant
in het Kurhaus in Scheveningen
heeft georganiseerd.
ry «f -| I panij. mj voeren
Zeil onderzoek Steeds sprake is van een katholiek
I bevolkingsdeel dat beschikt over
De conferentie, die onder leiding eigen scholen, dat met elkaar trouwt
staat van de Tllburgse hoogleraar I en dat elkaar vindt in eigen culturele
prof. dr. H. Bosman en die door tal en maatschappelijke organisaties. Op
van prominente politic; is by gewoond, I die grond is er bestaatsrecht voor
heeft zich gisteren en vandaag vooral een katholieke partij als de KVP, die
bezig gehouden met de vraag of de kan gelden als een dwarsdooranee van
voor politieke samenwerking. Boven
dien is de vorming van christelijke
kabinetten niet aan te bevelen.
Vaste coalitie
Prof. v. d. Grinten verwierp ver-
nogder het streven naar samenwerking
op brede basis. Hij bepleitte een
vaste coalitie met de Partij van de
Arbeid en schoof de AR. de schuld
in de schoenen van het gezichtsver
lies dat het kabinet-Cals heeft ge
leden. Met de heer Sm all en broek <op
de voorste rij) in het aangez'^ht,
haalde hij diens sigarendoo6je als
voorbeeld aan. Een coalitie met de
WD ls volgens prof. v. d. Grinten
voor de KVP onlogisch en rou alleen
maar spanningen onder het kleaere-
volk verwekken.
Bij de discussie, die daarna volgde,
kreeg prof. v. d. Grinten veefl kritiek
te horen. De socialisten Ruyger» en
Franssen verweten hem te denken ln
schema's die geen enkele theoloog
meer voor zijn verantwoording durft
te nemen. De democraat Gruytera
noemde de KVP een vleugelpartij die
het bestaansrecht mist. De Nijmeegse
hoogleraar Van de Berg bepleitte een
nieuwe linkse concentratie en de
KVP-er Kouwenberg vroeg om nieu
we politieke verhoudingen, zoals die
ook in het democratisch centrum aan
de orde zijn gesteld.
Werkgroep
Interessant was tenslotte de bij
drage van de Rotterdamse burge
meester Thomassen aan het debat.
De wens tot deconfessionnaliserlng
van de politiek, zo meende hU, leeft
bjj jong en oud. Als uitvloeisel van
het congres wilde hij na de verkie
zingen een werkgroep formeren,
waarin nader 'n alternatief kan wor
den uitgewerkt. In dit vernieuwings
proces dient naar zijn oordeel echter
ook de Party van de Arbeid betrok
ken te worden. De discussie is van
daag voortgezet met bijdragen van de
voorzitters der vijf grote partijen.
