Uouette II H-5
/acht op teken „scramble
ENSENREDDERS OP
RSCHELLING
11
Drie Russen
Kaviaar
Helikopterplan kan
aantal doden voor
kust verminderen
Ook burgers
rERDAG
LEIDSCH DAGBLAD
L.D.-EXTRA
Adjudant-vlieger P. van den Burcht flinks) en sergeant I. D. Wes-
terhoven, die (zie foto hieronderop het teken scramble" waar de
Alouette spurten.
behoeft die „scramble" niet slechts
van militaire zijde te komen.
Ook de burgerij en de vele dui
zenden vakantiegangers op Ter
meester, die de urgentie ervan sa
men met een arts bepaalt, gebruik
maken van de Alouette. Dat ge
beurt ook geregeld. In de meeste
gevallen zijn het verkeersslachtof
fers die met de meeste spoed moe
ten worden geopereerd of aan
staande moedertjes bij wie compli
caties zijn ontstaan en specialisti
sche hulp hard nodig hebben.
Adjudant v. d. Burgt vertelt „We
hebben eens een huzaar overgevlo
gen die door een tank was over
reden. En eigenlijk zitten we te
wachten op het moment dat er tij
dens een vlucht naar Leeuwaren
eens een baby zal worden geboren.
Tien tegen een, dat we het adop
teren. Je ziet ze hier met weeën
en al aan boord komen, maar' we
zijn de dans kennelijk altijd nog
ontsprongen".
Vooral in de wintermaanden, als
andere vervoermiddelen ontbreken
en de Waddeneilanden door de ijs
gang geïsoleerd liggen van het
Friese vasteland is de aanwezigheid
van een helikopter een geruststel
lend iets. De bevolking ervaart dat
in die ttfd ook wel zo, al komt ze er
met altijd even openlijk voor uit.
In de zomermaanden, als Terschel
ling een „goudeiland" is, distan
tieert ze zich wat van het militair
ongerief. De Alouette maakt nu
eenmaal een razend lawaai en als
„dat ding" vliegt betekent dat te
gelijkertijd dat er straaljagers in
de buurt zijn van de range op Vlie
land, maar ook bij die van Ter
schelling zelf. Men is er over de
eerste „jet"schrik heen. De autoch
tone bevolking is snel gewend ge
raakt aan de F-104's en de Alouet
te. In de druk bevolkte vogelreser
vaten is geen vogel weggebleven,
zelfs niet na een scheervlucht op
50 meter van twaalf Starfighters.
En dat wil wel wat zeggen.
Search and Rescue gaat bijzon
der prat op een geslaagde zeered
dingsoperatie, die met „gouden"
letters staat geboekstaafd in haar
annalen: het oppikken van drie
Russische zeeliedeu in februari van
dit jaar. Dat gebeurde in een felle
zuidwesterstorm, die van de opera
tie een bar en boos epos maakte.
In. die harde storm van zeker wind
kracht 7 of 8 hadden drie Russi
sche zeelieden hun schip, dat bij
paal 8 voor de kust van Terschel
ling was gestrand, met een kleine
reddingssloep verlaten. Op weg
naar het strand door de branding,
sloeg het fragiele vaartuigje om.
de drie drenkelingen slaagden er
ternauwernood in zich aan de kiel
vast te grijpen. Daar wachtten ze
de dingen af die komen zouden. Ad
judant v. d. Burgt doet het ver
haal: „De man op de vuurtoren
De Brandaris was getuige geweest
van het drama. Direct waarschuw
de hij de helikoptervlieger, sergeant
A. F. Manche, die met zyn boord-
monteur-redder sergeant Hors
meier binnen zeven minuten op
Het bleek een kwestie van slechts
luttele minuten om hen aan land
te brengen. De Russen hadden een
dergelijke redding kennelijk al eens
eerder meegemaakt of geoefend.
Een van de Russen zei, toen hij
aan land was gebracht: „Ik had
me geen vijf minuten langer meer
kunnen vasthouden. Jullie kwa
men net op tijd". De Russen heb
ben deze geslaagde redding niet
vergeten. Een paar weken nadien
kwam er per post kaviaar en wod
ka van de rederij waarvoor de
Russen voeren. Weer een paar
maanden later werden de Lucht
machtredders, samen met hun
commandant, majoor v. d. Akker,
in de Russische ambassade ontbo
den, gehuldigd en gedecoreerd met
een Russische heldenmedaille en
een levensgrote oorkonde.
Op de heldere perspex kap van
de Alouette II H-208 zijn drie fi
guurtjes geschilderd: de drie ge
redde Russen, drie succesvolle red
dingen, maar het hadden er meer
kunnen zijn. De Alouettebeman-
ningen hebben verscheidene ver
geefse vluchten moeten maken in
de tijd, dat ze de Waddeneilanden
bewaken Zoals die keer. toener
zo'n veertig a vijftig mijl op de
Noordzee een Belgische Thunder-
streakvlieger zijn toestel had moe
ten verlaten. De helikopterbeman
ning pikte hem dood uit het wa
ter op; hij was verward geraakt
in de draden en het harnas van
zijn parachute en verdronken.
In die gevallen moeten mannen
als adjudant v. d. Burgt en segeant
Westerhoven een grote teleurstel
ling verwerken. „Als hij nou zó en
zó gedaan had. dan hadden we
hem uit het water kunnen pikken",
zeggen ze, maar ze beseffen zelf
hoe relatief dat allemaal is, omdat
er in een neerstortende straaljager
zo ontzettend veel kan gebeuren
dat niet volgens het boekje gaat.
Niemand beter dan zij weten van
hoeveel dingen een geslaagde red
dingsoperatie afhangt, en hoe hard
hun vak kan zijn.
Nog teveel zwemmers verdrinken onnodig en nog te
weinig denkt men aan de helikopters van de Koninklijke
Luchtmacht en de Koninklijke Marine, die langs de Ne
derlandse kust Valkenburg en Terschelling zijn ge
stationeerd. Meestal denkt men er te laat aan, hoewel als
bekend mag worden verondersteld dat militaire helikopter-
bemanningen de (ministeriële) bevoegdheid hebben bur-
gers-in-nood te redden.
Bij Search and Rescue op Terschelling vraagt men
zich af: Is er geen waarschuwingssysteem mogelijk, waar
bij in dreigende verdrinkingsgevallen naast de zwem
mende reddingsbrigades ook wij worden gewaarschuwd?
Immers, dikwijls blijkt dat verscheidene drenkelingen zo
ver zijn afgedreven, dat ook zwemmers nog moeilijk op
tijd hulp kunnen bieden.
Ideaal zou zijn (hoewel dat natuurlijk niet uitsluitend
door militaire helikopters kan geschieden) om een aantal
hefschroefvliegtuigen langs de kust te stationeren, en wel
op de drukste tijden en plaatsen: Vlissingen. Valkenburg
(Scheveningen en Zandvoort). Den Helder en Terschel
ling. Op Valkenburg en Terschelling staan reeds helikop
ters gereed.
SAR zegt: Iedere zwemmer die afdrijft, het strand niet
meer kan bereiken, maar zich drijvende kan houden, spo
ren wij op en halen we er uit. Uiteraard beseffen we dat
vele verdrinkingsgevallen zich volkomen onopgemerkt
afspelen. Maar, zo zegt men, ieder mensenleven, in casu
iedere zwemmer of zwemster, die te ver is gegaan, en die
we van een wisse dood kunnen redden, is de inzet van het
materieel en het personeel ten volle waard. We vliegen
liever tien maal voor niets, dan die ene beslissende keer
niet.
In financieel opzicht zou een geslaagde redding b.v. te
honoreren zijn door een ziekenfonds of een verzekerings
maatschappij. omdat die redding en het vervoer van de
drenkeling in zekere zin als ambulancevervoer kunnen
worden beschouwd. De moeilijkheid zal natuurlijk zijn. hoe
krijgen we een waterdicht communicatie-systeem en hoe
veel moet dat kosten?
Op het stuk van de kustreddingen van badgasten per
helikopter ligt nog een immens terrein braak. Verscheidene
van de in dit seizoen verdronken vakantiegangers hadden
bij grotere samenwerking met de Marine- en Luchtmacht
helikopters niet hoeven te verdrinken. Het wachten is nu
op een overheids- dan wel particulier initiatief of een
combinatie van beide, die zeer wel mogelijk zou zijn.
JOAN KLOOSTERMAN,
rch and Rescue redde dit jaar in februari drie Russische zeelie-
t Deze afbeelding op de perspexkap van de Alouette II H-208 her-
rt aan dit feit.
Search and Rescue heeft het er
gelukkig niet druk mee. De
vliegveiligheid is by de NAVO-
luchtmachten optimaal te noemen,
uitgezonderd by de Duitse Luft
waffe, wie Jonge Starfighterpilo-
ten voor de nodige moeiiykheden
zorgen. „Ondanks het feit dat we
meestal niets te doen hebben, leef
Je toch voortdurend in spanning",
verklaart de vlieger van de H-208.
„Ieder ogenblik kan er een tele
foontje komen, en onbewust ach
tervolgt je dat overal". Overigens
kwam zoals
1959, nadat de
thuishorende Hun-
sergeant Kra-mer een
strafing run op de
de Vliehors had
vier dertig millimeter
in de neus van de Hun-
nauweiyks één secon-
vuur: een reeks kleine
groepeerde zich rond
om de rode vierkantjes en niets
wees er op dat deze aanval, die
met zo'n zevenhonderd kilometer
per uur werd uitgevoerd, zich zou
onderscheiden van de vele andere,
die op die dag waren gemaakt.
Maar een fractie van een seconde
na het roffelen van de kanonnen,
optrekkend uit de scheervlucht ge
beurde het mysterieuze, waarvoor
men op de Vliehors meer dan bang
De Alouettebemanning reageert
dan bliksemsnel. Adjudant v. d.
Burgt vertelt: „Binnen drie minu
ten hingen we in de lucht. Ik had
van de vuurleider de koers opge
kregen en we keken scherp uit. Op
een gegeven moment zagen we on
der ons iets wits. Dat was de para
chute van Kramer. Een eind ver
derop zagen we hem. tussen de gol
ven, met zyn dinghie knoeien. We
pikten hem met de lier uit het wa
ter nog voordat hy gelegenheid
kreeg in zyn bootje te klimmen.
jeter tien keer voor niets dan
keer niet of te laat. In die ene
dat men vergeet een beroep
ins te doen, kunnen volsla-
onnodig mensenlevens ver-
i gaan. Als er mensen dreigen
trdrinken, vliegen we".
tt deze kernachtige woorden
ifesteert zich Search and rescue
nSIËt), de helikopter-zeereddings-
(t van de Koninklijke Lucht-
it. gestationeerd op het Wad-
lland Terschelling. Op een
tegelplateau, nog binnen de
iwde kom van de plaats Ter-
ling. staat van 's morgens
tot kort voor zonsondergang
Alouette II helikopter gereed.
Lid by" heet dat in luchtmacht-
ken, wat zoveel betekent als
Lklaar, gereed om te starten",
^dant-vlieger Piet v. d. Burgt,
ar en 4200 vlieguren, waarvan
op hefschroefvliegtuigen, en
Jmonteur redder sergeant 1
Westerhoven, 36 jaar, vormen
ran die Alouette-bemanningên,
lkaar regelmatig op Terschel-
Dag in dag uit wach-
op het teken „scramble", de
..scramble" kwam byvoor-
in oktober 1959 toen de heli-
op
wes-
dit langgerek-
is voor burgers
gebied, er staan borden
van dit gebied is levens-
Op die droog gevallen
Vliehorst geheten, is de
van de NAVO-lucht-
gevestigd. Nederlandse,
en Duitse Starfighters en
Franse Mira-
F-100's en Britse Canber-
er by na iedere' dag
en bombarderen, op klei-
doellappen die tussen de
nauwelyks te zien
weer wordt er inten-
De kans dat er dan
gaan, is dan ook gro-
:foontje van de vuur
de Vliehors of de ver
van de vliegbasis
is voor de helikopter-
al voldoende.
Eén van de dertig millimeter
granaten was van het harde zand
gericocheerd en had zich in het
motor-compartiment van de Hun-
ter geboord. Op datzelfde moment
viel het motorvermogen weg. Ser
geant Kramer rapporteerde aan de
vuurleiding „flame out, bailing out"
(motor valt uit, ik spring er uit).
De bemanning van de vuurlei
dingstoren op de Vliehors zag de
jager hoogte verliezen en na een
wyde bocht in de richting van het
Friese vasteland in zee storten. In
de blauwe lucht ontplooide zich de
parachute van sergeant Kramer.
Even voordoen hoe de drenke
ling in de >:.sling" wordt gehesen.
Boordmonteur-redder sergeant
Dubbelaar lierde hem netjes bin
nenboord; eerst verrekte die lier
het nog wel, we hebben er toen
maar een harde klap op gegeven.
Hy deed het daarna nog ook. We
hebben Kramer, die een shock had
opgelopen, maar direct overgevlo
gen naar Leeuwarden. De hele
operatie duurde nog geen dertig
minuten."
Adjudant v. d. Burgt vertelt zyn
verhaal op een toon alsof het de
eenvoudigste zaak van de wereld is.
De praktyk is vaak anders. Het
biykt uiterst moeihjk een boven
zee neergestorte vlieger op te spo
ren: weliswaar beschikt de drenke
ling meestal over een radio-appa
raatje waarop de helikoptervlieger
een peiling kan doen, maar de
drenkeling zelf is vooral in een ho
ge zee moeilyk te ontdekken. Bo
vendien moet de Alouette tydens
de reddingsoperatie precies boven
de drenkeling worden gehouden
zegt v. d. Burgt: „Dat is verdraaid
lastig, want je hebt op zee geen
aanknopingspunten. Bovendien
moet je oppassen dat je met je ro
tor de dinghie van de vlieger niet
steeds wegblaast. Dat betekent tot
op de centimeter nauwkeurig hove-
ren.
