Baanbreker op
het gebied van de kinderbescherming
i
Mulock
Houwer
Eredoctoraa t
op 9 januari
in Amsterdam
H
li
GEWIEKST
HONDERD
DENEMARKEN
STE
GROTE FOUT
DISCIPLINE
KANS GEV*
ZATERDAG 5 NOVEMBER 1960
LEIDSCH DAGBLAD
Op 9 januari 1967 ontvangt Daniël
Quirin Robert Mulock Houwer een ere
doctoraat in de sociale wetenschappen
van de universiteit van Amsterdam. De
verdiensten van deze baanbreker op het
gebied van de kinderbescherming worden
daarmee op krachtige w^Jze onderstreept.
Mulock Houwer een van de oprichter»
en eerste directeur van het Nationaal
Bureau voor Kinderbescherming in Den
Haag is sinds 1957 secretaris-generaal
van de International Union for Child
Welfare Ztfn revolutionaire Ideeën over
d* kinderbescherming vonden hun neer
slag in ©en stroom publikaties, een cumu-
latl* van 'uncties In binnen- en buiten
landse organisaties en een onafgebroken
reeks van lezingen en seminaria over de
gehele wereld. Verder was hy organisator
en voorzitter van vele congressen, confe
renties en commissies. Op Schiphol
vlak voor *Un vertrek naar Wenen voor
de zoveelste bespreking spraken wij met
Daniël Q. R. Mulock Houwer over *jjn
passie: de kinderbescherming.
i
5
ia
Hot nfeuwi van zfTn ere
doctoraat bereikte Mu
lock Houwer ergens in de
bush-bush van Nigeria. Op
19 «eptember viel in Amster
dam de beslissing en pas op
3 oktober hoorde hij er van
via een telegram. Een Neder
landse socioloog in Nigeria
feliciteerde hem kort daarop
uitbundig. „Maar waarmee
dan in vredesnaam?", vroeg
Mulock Houwer. Pas toen
drong het tot hem door.
„Ja, zo'n eredoctoraat. Wat vind
Je daar nu van? Het fyne vind
ik eigenlijk dat het in Amsterdam
gebeurt. In Amsterdam is voor my
alles begonnen, in het observatie -
huis voor jongens, waar ik eerst
adjunct-directeur, later directeur
werd. Dat was in 1932. Daar ont
moette ik ook dr. Grewel, by wie
ik nu promoveer. Hy was in die
tyd als psychiater aan het obser
vatiehuis verbonden. In die Am
sterdamse tyd ontmoette ik al die
mensen, waar ik zoveel van heb
geleerd. Je had dr. Nico Muller,
en Kohnstamm, en dr. Luber. O
Ja, en dr. Meyers niet te vergeten,
die is van enorme betekenis voor
my geweest. Het waren myn leer
meesters en soms ook myn tegen
spelers tegen wie ik my moest af
letten".
maar de sfeer en de mensen op
Sumatra konden hem alles behal
ve bekoren. Al in 1926 keert hy te
rug om zich met hart en ziel in
het werk te storten, dat later zal
uitgroeien tot zyn levensideaal: de
de kinderbescherming en toevalli-
gerwys begint hy zyn loopbaan in
de inrichting, die hyzelf als pupil
had bezocht, de instelling „Zand
bergen". Na zyn Amsterdamse pe-
periode, waarin hij de middelbare ak
te pedagogiek behaalt, keert hy
zelfs als directeur naar deze in
richting terug.
Voor Mulock Houwer is 1966 een
belangrijk jaar. Het eredictoraat,
zyn veertigjarig huweiyksfeest
(met mevrouw G. G. Mulock Hou
wer-Post, oud-directrice van de
opvoeding® - instelling „Zand
bergen" in Amersfoort, waar zy in
de oorlogsjaren haar man verving,
en zyn veertigjarig Jubileum in de
kinderbescherming. Het laatste Ju
bileum zal overigens onopgemerkt
voorbygaan. Het ligt niet in zyn
aard om ophef te maken over der-
geiyke zaken.
In 1926 kwam Mulock Houwer
„in het werk" zoals dat heet.
„Toen was kinderbescherming
nou ja, wat was dat? Het was so
ciaal eigeniyk niet aanvaard", zegt
hy nu.
Het werd een merkwaardige car
rière. De in 1903 in Antwerpen ge
boren Mulock Houwer verloor al
vroeg zyn ouders en kwam terecht
in de Amersfoortse opvoedingsin
stelling „Zandbergen". In Sneek,
waar hy als volontair in een zui
velfabriek werkte, doorliep hy de
hbs, waarna hy de Middelbare Ko
loniale Landbouwschool in Deven
ter bezocht. In 1925 vertrekt hy
als assistent by de Deli Maat-
achappy naar Nederlands Indië,
„Myn opleiding in het werk ia
byzonder veelomvattend en vaak
byzonder moeiiyk geweest. Je
doorloopt de kinderbescherming in
alle facetten en op alle niveaus en
daardoor ben je op een gegeven
ogenblik natuuriyk wel een ge
wiekste kerel op dat gebied".
Dat „gewiekste-kerel-zyn" heeft
voor Mulock Houwer geresulteerd
in een opeenhoping van taken en
functies in de nationale en na de
oorlog vooral in de interna
tionale kinderbeschermingsorga-
saties. Een opsomming daarvan
is ondoeniyk: de functies, toespra
ken, publikaties en activiteiten van
Mulock Houwer worden in een door
zyn organisatie verstrekt sten
cil opgesomd ter lengte van drie
getikte vellen. Markante pun
ten uit zyn carrière: 1946 offi
cier-fiscaal voor jeugdige politie
ke delinquenten by het Byzonder
Gerechtshof in Amsterdam; 1947
oprichter en eerste direc
teur van het Nationaal Bureau
voor Kinderbescherming; 1949
(na een studiereis door Amerika)
opnieuw directeur van „Zandber
gen"; 1953 adviseur voor de kin
derbescherming in de Nederlandse
Antillen. De jaren 1942-1945 bracht
Mulock Houwer door in con
centratiekampen, eerst in Struthof
-Natzweiler (Frankrijk) en later
in Dachau. Na de oorlog namen de
internationale activiteiten een gro
te vlucht, hetgeen leidde tot zyn
functie van secretaris-generaal
van de Internationaal Union for
Child Welfare met als zetel Genè-
ve. zyn taak brengt met zich mee
dat hy een belangryke gedeelte
van zijn tyd doorbrengt in het
vliegtuig, reizend van de ene uit
hoek van de aarde naar de ande
re. Er is vrywel geen land ter we
reld, dat niet door Mulock Houwer
is bezocht.
op het gezin dan op het kind zelf.
Wat heeft het voor zin een kind
te helpen als er thuis niets wordt
gedaan? Het preventieve werk bin
nen de organisaties heeft op het
ogenblik naar verhouding te wei
nig aandacht. We komen nog niet
aan de bron, aan de oorzaak:
waarom wordt een kind delin
quent? „Mulock Houwer formu
leert bedachtzaam. „Je zou het
kunnen vergeiyken met steden
bouw. Daar moet worden gezorgd
TOor opvangmogeiykheden voor het
kind, voor kleuterscholen, voor
speelplaatsen. Je kunt geen stad
bouwen zonder dergeiyke voorzie
ningen. Evenmin kan een kind op
groeien binnen verhoudingen, die
niet berekend zyn op het opvangen
van het kind. We krijgen dan de
„hard-core cases", de kinderen die
zich niet aansluiten, die buiten
hun samenleving biyven staan.
Het grote probleem, waarmee wy
ons op het ogenblik bezig houden,
is het zoeken naar een functionele
verhouding tussen de preventie van
Jeugddelinquentie en de zorg voor
het kind, dat om welke reden dan
ook niet in het gezin kan blyven".
By de International Union for
Child Welfare zyn honderd organi
saties op het gebied van de kinder
bescherming in vyftig landen aan
gesloten. zy verwachten van hun
internationale overkoepelende or
ganisatie een oordeel over hun
werk, dat zich uitstrekt over vele
terreinen, zoals gezinsverpleging,
de inrichtingen, nazorg, zy willen
adviezen en hulp by technische
kwesties of by meer theoretische
als b.v. de opnamepolitiek van de
inrichtingen.
„Wy moeten in de kinderbescher
ming veel meer de nadruk leggen
„Vroeger waren de ouders het
voornaamste milieu van een kind
en het kind kon gemakkelijker dan
nu een functie krijgen binnen dat
milieu. Nu zijn er naast de ouders
de school, de straat, de vereniging,
de radio, de televisie, die allemaal
hun Invloed op het kind uitoefe
nen".
Naar de mening van Mulock
Houwer biedt de moderne samen
leving het kind minder de gelegen
heid zioh een eigen plaats in zijn
omgeving te verwerven en er be
staan aanwijzingen dat in het ver
breken van dat contact tussen bind
en omgeving een mogelijke oor
zaak van stijgende jeugddelinquen
tie ligt.
„In de communistische landen ia
er een veel betere verhouding tus
sen jeugd en maatschappy, omdat
het systeem als geheel meer aan
dacht aan de jeugd besteedt. In
de democratische landen is daar
eigeniyk veel minder voor gezorgd.
Kyk naar de film, naar de litera
tuur by voorbeeld. Die zitten boor
devol seks en het is geen wonder
dat een kind zich daarvan afkeert.
Dat is niets voor de jeugd". Noemt
Jan Cremer, niet vol afgryzen,
maar als voorbeeld van verschyn-
selen in een maatschappy die geen
aandacht meer schenkt aan het
kind.
belangen nastreven en de zorg
voor het kind vermindert daarmee.
De aandacht is gericht op de
nieuwe auto, de televisie. Daarby
worden de woningen kleiner en
wordt in de stadsplanning onvol
doende aandacht aan de jeugd be
steedt. De uitingsvrijheid wordt
veel groter natuuriyk een groot
voordeel maar er kleeft een
zwak punt aan: de discipline bin
nen het gezin vermindert".
„Begrijp me goed, ik doel niet
op Pruisische discipline, meer
op ouderiyk gezag. De gezinsband
wordt losser. Daarmee vermindert
de mogelykheid van het kind om
zich tegen de oudera af te zetten
in zyn ontwikkeling of om zich te
Identificeren met zyn ouders. Het
gaat zoeken naar een ander ideaal".
De jeugdmisdadigheid in Zweden
en Engeland twee landen, die
wat verder op weg zyn naar een
minder traditionele maatschappy
dan bv. Nederland is erg hoog.
Naar de mening van Mulock Hou
wer is het preventieve werk in de
gezinnen daar onvoldoende. Hy
wyst er dan op, dat in Rusland,
Spanje en Portugal drie landen
met volkomen verschillende ideo
logieën en maatschappy vormen
een betrekkelyk lage jeugdde
linquentie voorkomt.
„Nu kun Je wel zeggen, dat in
cyfers uit die landen niet be
trouwbaar zyn. Maar vast staat in
elk geval, dat in deze landen ten
aanzien van het kind sprake is van
een veel omvattender aanpak. Het
kind heeft er een eigen plaats, een
eigen functie, binnen gezin, familie
en buurt. In Spanje en Portugal
komt dat op rekening van de meer
traditionele verhoudingen bin
nen de samenleving, in Rusland is
het collectiviteitsprincipe er de
oorzaak van. Er is in alle drie ge
vallen sprake van een soort „ver-
borgen discipline", zo zegt Mulock
Houwer, die aanneemt dat deze
„discipline" een groter wederzyds
begrip en een groter respect van
kinderen voor de ouders met zich
meebrengt. Als dat er niet meer is,
zoekt de jeugd een ander ideaal,
een ander object om zich mee te
identificeren of om te respecteren.
Een oplossing voor deze proble
men is vanzelfsprekend niet zon
der meer te geven. Wel beschikt
de internationale organisatie voor
de kinderbescherming over gege
vens die in bepaalde richting wy-
zen. Zo heeft bijvoorbeeld Dene
marken een betrekkelyk la
ge jeugddeünquentie. Als een van
de voornaamste factoren, die daar
by een rol spelen, noemt Mulock
Houwer de veel overzichtelijker
jeugd wetgeving in dat land. In
Nederland ressorteert „jeugd"
onder vele met fraaie namen ge
sierde ministeries, terwyi er in De
nemarken één instantie is, die
zich met alle zaken, welke de jeugd
aangaan bezighoudt. Er wordt ge
tracht de gemeenschap by de
jeugdproblematiek te betrekken,
waarmee een forse bydrage wordt
geleverd in de vergroting van de
aandacht voor de jeugd, één van
de kernpunten. Zo heeft daar el
ke gemeente haar jeugdgroep, die
zich op gemeentelijk niveau bezig
houdt met de vraag: wat kunnen
wy voor onze jeugd doen?
„Nederland was eens een uniek
voorbeeld in Europa van samen
werking tussen particulier initia
tief en regering, maar nu wordt
het hoe langer hoe moeilijker pri
vé-organisatie» of instellingen te
activiteren tot belangstelling voor
het kind en de problemen van de
jeugddelinquentie. Ik vind ook dat
de massa-media er te weinig aan
dacht aan besteden. Juist pers, ra
dio en televisie hebben een unieke
kans om het publiek op te voeden
tot meer aandacht voor haar eigen
jeugd".
„Nederland heeft misschien wel
de meeste en de beste jeugdpsy-
chiaters van Europa. Maar met
specialisten alleen kun je de boel
niet redden. Ik geloof verder, dat
we nog teveel Amerikaanse metho
dieken gebruiken. De Amerikaan
se samenleving is van een heel an
dere structuur".
Met sociologische factoren wordt
naar de mening van Mulock Hou
wer nog te weinig rekening gehou
den in het werk van de kinder
bescherming. Dat die een zeer be
langryke rol spelen in de behan
deling van het hele probleem,
vloeit voort uit zyn opvatting dat
preventie van jeugddelinquentie
voor een groot deel moet worden
gezien als hulp aan het gezin waar
in de gevallen voorkomen of kun
nen gaan voorkomen. Er is op het
ogenblik dringend behoefte aan
veel, heel veel wetenschappe-
lyk onderzoek. Er is op het ogen
blik wel sprake van enkele onder
zoeken, maar die zyn meestal van
beperkte omvang, terwyl een
„follow-up" doorgaans ontbreekt.
En juist die follow-up, het volgen
van de gevallen in de maatschap
py, acht Mulock Houwer van we-
zeniyk belang.
„Als we nameiyk uit kunnen vis
sen, waarop een bepaalde behan
deling by kind A 20% succes heeft
en by kind B 30%, zyn we na
tuurlijk een stuk verder. En het
moét".
Mulock Houwer, bezield spre
kend: „Echt, 't moét. Je kunt niet
volstaan met: och, die arme kin
dertjes, die zullen we eens gaan
helpen. Wat we nodig hebben, ls
wetenschappelyk onderzoek, veel
praktische research".
biyft weer achter. Als wy een
lossing zoeken voor de problei 0
van zo'n land, dan moeten we i
gaan van de vraag: hoe verwea.
lyken wy de simpele dromen I'
dat volk?".
„In de welvarende landen is er
een tendens om meer geld te gaan
verdienen. Niet omdat het nodig is,
maar om zich meer faciliteiten te
verwerven. De ciders gaan eigen
Door de wydvertakte organisa
tie van de International Union for
Child Welfare heeft Mulock Hou
wer veel te maken met het werk
in de ontwikkelingslanden. Ook
daar doet zich misschien nog
wel in grotere mate de noodzaak
voor de functie van het kind in
gezin en maatschappy niet op te
offeren aan de ontwikkelings
programma's van zo'n land. „De
westerse landen hebben de grote
fout begaan de ontwikkelingslan
den te benaderen met westers pro
gramma's. In ons vak gaan we heel
anders te werk. Wy gaan via on
ze aangesloten organisatie in het
betreffende land nauwkeurig na,
hoe de situatie er is, economisch,
op onderwysgebied, de jeugdorga
nisaties en dergeiyke. We ontmoe
ten daar dan ook vaak de merk
waardigste dingen. Een ontwik
kelingsland bevindt zich vaak in de
Revolutie van de Stygende Ver
wachtingen. Er is een grote hon
ger naar onderwys, naar kennis
en naar wetenschap. Maar on
danks die positieve instelling val
len veel kinderen af, vaak al in
een betrekkelyk vroeg stadium. Er
is een wisselwerking: tekort aan
onderwyzers (kwalitatief en kwan
titatief, teleurgestelde ouders
Neem Columbia". Mulock Houwer
strooit kwistig met voorbeelden en
cyfermateriaal. „Daar haalt 8%
van de kinderen de laatste klas
van de lagere school. Han
denarbeid zyn zy gaan beschou
wen als minderwaardig en ieder
een zoekt bureaubaantjes. Gevolg:
de leerlingen die de landbouw
scholen hebben bezocht, kiezen on
danks die opleiding meestal kan
toorbanen. Gevolg: de landbouw
Een voorbeeld van conc
steun van de International O:
nisation for Child Welfare Is g
project in Turkye, waar door ni
ternationale samenwerking t
nen de organisatie een opleic
voor kleuterleidsters werd op '9
richt. Dat was daar dringend no
zakeiyk in het licht van de
vattingen over preventie en
sterk stygende geboortecyfers
Turkye. In samenwerking
UNESCO en UNICEF „we «2
heel veel samen" wordt om
zoek gedaan in Polen en Jo<
Slavië. Een van de belangijjl
taken van de secretaris-gene IC
van de organisatie is ook het 0 ei
bineren van de resultaten en
zien van de verbanden en n
lykheden in de verschillende
den. Wat in het ene land uifl >e
op een falikante mislukking,
voor het andere land een 1
vaardbare oplossing zyn. Over*0
verlenen van concrete steun:
heeft alleen zin als de bevoll n
er ook na het uitblyven van
steun nog iets aan heeft. Vei
moet de steun vergezeld gaan r"
aandacht voor de oude tr
ties van de streek en voor
folklore. Dat moet de mensen
bewust maken en hun een g
van eigenwaarde geven".
Over recente jeugdproblemat 1
„Kyk, en dan zyn ze verbaasd
wat er nu en de afgelopen jare
gebeurd met de nozems en de
vo's. De jongeren gaan zich 11
omdat zy zich niet meer geboc 1
voelen aan de normen en
raai van hun ouders. Het de
cratische bestel maakt het hen oc
gelyk zich te uiten. En wat
voorvalt, is niét de schuld van
nozems en die provo's. Nee, dl .1
de schuld van de samenleving,
volstrekt onvoldoende aand
heeft besteedt aan haar
kinderen. We moeten de jeugin
kans geven meer erkend te
den, meer te worden betrokkei[_
het samenlevingsproces.
Provo's? Eigeniyk moeten w«
zyn dat we ze hebben, jonge n
sen, die het lef hebben om te
gen, waar ze het niet mee
zyn. En met dwang kryg je
er nooit onder".
Hy ls dit jaar veertig jaar H
werk, maar Mulock Houwer
Mulock Houwer niet zijn
hy daarby stilstond. Die flE
jaar worden op 9 januari in
sterdam bekroond met een
doctoraat, de beloning voor
man, die van zyn werk zegt:
't is héél moeilijk. Maar als je
moeilykheden houdt, dan Fel
in een paradys".
MARIUS VAN
la
