Eh" van Henry Livings
premiere bij „Studio
kunst
luchtige satire op
oderae samenleving
TALENTVOLLE KUNSTENAARS
EXPOSEREN BIJ HEUFF
Henk Wiegersma is
vandaag 75 jaar
SLOPEN
4.53
Zeg
het met
- ^bloemen
'CboóböaoO
„Ich, Jan Cremer" in
W-Duitslaiid verboden
Bloemenveiling in
Tegelen verkeert
in moeilijkheden
rDAO 7 OKTOBER 1966
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 17
IODERNE, CHAOTISCHE WAANZIN
ADVERTENTIE
(Van onz* kunstredactie)
)e toneelgroep Studio" heeft in ,,De Brakke
nd" te Amsterdam de Nederlandse première gegeven van
l?", het stuk met op één na de kortste titel in de toneelgeschie-
(de allerkortste was ,.A", maar het stuk dat zo heette zullen
igen zich nog herinneren). De schrijver van ..Eh?" - dat
igens best had kunnen worden vertazld met ,,Hè?" is Hen-
ivings, een Engelsman die zich niet zonder succes toelegt op
schrijven van kluchtige toneelstukken in een moderne, chaoti-
stijl, waarvan vooral „Stop it, whoever you are" onlangs nog-
at aandacht heeft getrokken. Ook ,,Eh?" is zo'n moderne en
tische klucht, die twee jaar geleden in Londen een kort maar
:nbarend leven heeft gehad, het laatste vooral, omdat de
^al Shakespeare Company" het stuk op haar repertoire nam
e hoofdrol liet spelen door haar belangrijkste jonge acteur,
d Warner.
uit de psychologie van de acteur en
niet vanuit die van de rol", heeft
Greter verklaard. Daarmee heeft hij
Dnzin met zin
hoofdrol is een even luie als
den jongeman, Valentijn
genaamd, die een voor hem
baan vindt bij een wasserij:
)et 's nachts in de machineka-
ip de stoomketel passen, af en
knop drukken en de stand
en twee keer per nacht de
;n beetje olie geven. Ver
lag hij sla-pen. Maar van dat
komt niet veel, want Valen-
'erdeelt zijn aandacht tussen
weken van champignons in een
het ruzie maken met de be-
eider, de bedrijfspsychologe en
drijf sdominee, en het verstop -
an zijn biuid, die hij bij ge-
an een andere woning maar
ketelhuis laat logeren. Valen-
ordt door de drie bedrijfsmen-
volslagen psychopaat be
rd, die ternauwernood geschikt
het luie baantje bij de stoom-
naar als zij hem willen ont-
omdat hij het al te bont heeft
kt, blij Kt hij zulke lekkere
lignons te hebben gekweekt,
j daarmee de harten van zijn
ivers weer zou hebben ver
ls hij de ketel niet juist
moment had laten explode-
handeliug van het stuk is nog
onzinniger en verwarder
luit deze samenvatting blijkt,
n is toch niet helemaal
n Henry Livings blijkt
geval humor en originaliteit
n flitsende dialogen te
i schrijven. In zün stuk laat
voelen van de chaotische
t van het hedendaagse leven,
(gelukkig niet zoals de mees-
kderne toneelschrijvers op de
(nte toon van zelfbeklag. Hü kan
dus afgezien van de mogelijkheid om
van de toneelfiguren zelfstandige,
aan de fantasie van de schrijver ont
sproten karakters te maken. Het is
een als experiment interessante be
nadering, maar de toneelspeelkunst
wordt er eerder door afgeremd dan
ontwikkeld. Mee deze methode be
reikt het toneel precies het andere
uiterste van wat een halve eeuw ge
leden als het ideaal van toneelspeel
kunst go|d: het „kruipen in de huid
van de rol". Nu is het de rol, die in
de huid van de acteur wordt geperst.
Deze beperking liet zich vooral gel
den bij Piet Kamerman. die als de
bedrijfsleider méér een zeer woor
denrijke tekst sprak dan een echte
rol speelde. Aart Staartjes had van
de a-sociale profiteur van de moder
ne samenleving, die Valentijn in we
zen is, een nozemachtige kwajongen
gemaakt, maar binnen die opvat
ting was zijn spel van een levendige,
clowneske humor. Cocki Boonstra
was heel grappig als de bearijfspsy-
chologe-op-mannenjacht. Liesbeth
Struppert speelde de ongelukkige
bruid die haar bruidsnacht in de
machinekamer moet doorbrengen.
Verrassend goed was de jonge Krijn
Terbraak in zijn eerste belangrijke
rol: die van de rare dominee.
Twee kwaliteiten
De opvoering had twee kwalitei
ten die bij liet Nederlandse toneel
vrij zeldzaam zijn. Ten eerste werd
er gesproken in een razendsnel tem
po (waaronder de verstaanbaarheid
zelfs af en toe leed) en ten tweede
was het décor van Cor Hezemans
niet alleen op het naturalistische
af gedetailleerd, maar bovendien van
een opvallende degelijkheid.
anno 1815reeds 150 jaar natuurkwaliteit! 34 ct.
f' ut»
Dokter uit .Dorp aan de rivier
Ook bekendheid als schilder
(Van onze correspondent)
Om vele en zeer verschillende redenen is dokter Henk J. M-
Wiegersma, die maandag 75 jaar is geworden, een bekende en
merkwaardige persoonlijkheid. De grootste bekenheid heeft hij
waarschijnlijk gekregen door de romans die Anton Coolen ge
baseerd heeft op het leven van zijn vader en diens gezin („Dorp
aan de rivier", „De drie gebroeders").
i lachen
laten
En dat is tegenwoordig al
Rol in de huid
van acteur
opvoering bij „Studio", onder
'van Johan Greter, had het
i en het nadeel, dat zij meer op
(elers dan op de rollen was af-
md. „Je benadert het stuk van-
ADVERTENTIE
7 oktober
Bijzonder fraaie
geborduurd met cordon,
uitstekende kwaliteit.
Royale maat 62 x 72 cm.
Normale prijs 2.75 p. stuk.
i 2 stuks
voor
Maar zélf heeft Wiegersma ook
een naam verworven door activitei
ten op verschillend gebied- Naast zün
artsenpraktijk heeft hij kans gezien
als schilder een peil te bereiken, dat
in de kunstwereld volledig ernstig
wordt genomen. Verder heeft hü zich
intensief bezig gehouden met de uit
stervende volkskunt en daarover
een interessant boek samengesteld.
Brabant, waar hü van kindsbeen
gewoond heeft, is in vele opzichten
ook bepalend geweest voor zün ar
tistieke ontwikkeling. Dat wil zeggen
dat hü. ondanks zün Friese afkomst,
meer op het Zuiden, in 't- büzonder
op Vlaanderen, dan op het Noorden
gericht is geweest. Zün schilderkunst
is zonder Permeke niet denkbaar,
hoewel hy geenszins een slaafse na
volger genoemd mag worden. De
zware, donkere verflaag, de als ge
beeldhouwde figuren, zün kenmer
kend voor de op het aardse leven
ingestelde Vlaamse expressionisten,
die in Brabant en Limburg (en niet
alleen daar) grote invloed hebben
uitgeoefend.
Behalve als schilder heeft Wiegers
ma ook als tekenaar en beeldhouwer
gewerk. In Deurne waar de kunstc-
Plant nu uw bollen
1 bet wordt nu tijd om aan het
llten van bollen te denken. Hoe
I u het zich gedacht volgend jaar?
ft er eens over met uw hovenier.
|8amen met hem de basis voor
menparadijsje in het volgen-
In Waddinxveen
Expositie Idonia
Fraissinet
In de expositiemimte van boek
handel Veldwük houdt de Waddinx-
veense Kunststichting weer een ex
positie van schilderüen. Ditmaal
wordt tot 22 oktober a.s. geëxposeerd
door de Haagse kunstschilderes Ido
Fraissinet.
De expositie ,verd geopend door de
voorzitter van de Kunststichting de
heer H. M. van den Dool, die er zün
vreugde over uitspraak ditmaal meer
kunstliefhebbers te kunnen begroe
ten dan voorheen.
Hierna gaf een vriend van de
kunstenaar Dook van Swam een uit
eenzetting over kunst in het alge
meen. In deze tüd van mateloze ver
vlakking moet de mens zich meer
inleven in de kunst en trachten zich
deze eigen te maken.
Vervolgens bewonderden de aan
wezigen de schilderüen.
Idonia Fraissinet genoot haar op
leiding aan de Vrüe Academie in
Den Haag.
Van de beeldhouwer Dook van
Swam zün zes plastieken tentoon
gesteld.
naar-arts reeds zo lang gevestigd is,
zal deze verjaardag natuurlijk niet
onopgemerkt voorbü gaan. Vanaf 14
oktober tot 18 december zal men er
in het Dinghuis de recente tekenin
gen van de jubilaris kunnen zien,
omringd door het werk van bevrien
de of verwante kunstenaars, de
beeldhouwers Kogan, Zadkine en
Leeser, de schilders Mathieu en Piet
Wiegman en Van Rees.
MIDZA
Haarlemmerstraat'
172-174-179
Herenstraat 9
Boek door banvloek getroffen
(Van onze correspondent te Bonn
Terwijl de omstreden schrijver Jan Cremer naar de V.S. is terug
gekeerd om daar met behulp van de journalist Sleutelaar met kunst
en vliegwerk zijn tweede boek af te makenis zijn eerste boek „lk.
Jan Cremer" nu in de Bondsrepubliek verboden. De z.g. ..Bundes
Prüfstélle für Jugendgefahrliche Schriften" met zetel in Bad Go-
desberg heeft Cremers eersteling (en laatsteling?met zijn ban
vloek getroffen. Het praktische gevolg hiervan is dat IchJan Cre
de Prix de Rome 1965: schone
bouwkunst, heeft voor de gouden me
daille de bouwkundige ir. C. J. M.
Weeber uit Rotterdam voorgedragen
en voor de zilveren medaille de Am
sterdamse architect J. H. Bosch.
Het onderwerp was een station in
Amsterdam-Noord met daaraan ver
bonden alle verdere verkeersmoge-
lükheden. Deze mededeling vormde
het feitelüke hoogtepunt van een
openbare zitting van het college van
een gepeperd bedrag in de Duitse boekwinkels te hoogleraren van de Rüksacademie.
niet meer zal worden uitgestald, het moet onder de Daarin werd ook afscheid genomen
Veelzijdige stijlen op niveau
Vijf talentvolle en reeds gerijpte kunstenaars
exposeren thans in Kunatzaal Heuff. Hoflaan 7. Wassenaar: vo
gels van diverse pluimage, allen met een gevestigde reputatie-
Daar is allereerst Matthüs Röling zün „Bespotting van Christus" ge
uit Groningen: diens gewassen inkt- I tuigt daarvan. Bü hem ontbreekt
tekeningen, impressies uit Marokko echter ook de humor niet, wü denken
typeren volstrekt en büzonder fün- aan zün „Harmonikaspelers". Het
zinnig de sfeer van huizen, bruggen, „Landschap met fatamorgana" open
binnenhoven enz. Het land, zoals wü baart tevens een grote kleurgevoe-
dat leerden kennen en beminnen,ligheid. Smartelük-kervende, groteske
reëel en knap voor ogen I koppen, veelal herinnerend aan mas-
REIN DOOL
„Drie koningskinderen"
gesteld.
Hans Eschauzier is vertegenwoor
digd met zijn O.I. forse inkt- en
penseeltekeningen: de lugubere sfeer,
geaccentueerd door veel zwart (o.a
„De bezetting") is dikwüls huive
ringwekkend, maar büzonder sug
gestief.
Origineel zün de linosneden var
Frans de Haas, wiens fantasierijke
invallen de nodige bizarre humoi
verraden. Wü denken o.a. aan „De
vrouw met de gebarsten bril", waar
door zü de dingen anders ziet dan
anders. Ook is er van hem een kleur-
lino met collage „Met gesloten gor
dijnen". De vindingrijkheid van De
Haas is ongetwijfeld opmerkelük en
veelzü'dig.
De Leidenaar Rein Dool treft op
nieuw door zün opvallende vooruit
gang: het hierbü afgebeelde „Drie
koningskinderen" is hiervan een
sterk sprekend voorbeeld. Rein Dool
heeft zich de laatste tüd bekendheic
verworven door zün krachtige en in
dringende bijbelse voorstellingen
Prix de Rome 1965:
schone bouwkunst
De jury die aanbevelingen doet veiling.
kers, lüken tot zijn speciaal domein
te horen.
Van al deze kunstenaars zün ook J opzicht
vele scheppingen in mappen aan te
treffen, die de visie op hun kunner
verbreden.
van der Vaart, wiens ambachtelü*
meesterschap, waarin de eerlükheid
prevaleert, sinds lang de aandacht
trekt. Zowel qua vormen als wat d«
glazuren betreft, geeft hü blük van
een eigen karakter.
Een expositie van sterk uiteenlo
pende samenstelling en van hoog
niveau, zonder dat de hier gepresen
teerde stijlen elkaar ook maar in éér
de weg staan.
Tot 14 oktober te bezichtigen.
(Van onze Venlose correspondent)
Verleden maand werd in Tegelen
met enige ophef de Centrale Bloe
menveiling Zuid gesticht. De initia
tiefnemers huurden een leeggekomen
weverü af voor de tijd van tien jaar
en stelden een datum vast wan
deze voor Noord-Limburg unieke vei
ling officieel en met enige plechtig
heid zou worden geopend. Er kwam
echter een Ielüke kink in de kabel,
want de besturen van de twee veilin
gen in Venlo waren helemaal niet in
de speciale bloemen
toonbank worden opgeborgen en mag alleen worden verkocht
diegenen die uiteraard al van het bestaan van het boek afwisten,
en met zoveel woorden om een exemplaar vragen.
Van Cremers Duitse uitgever, Hel- tholicke kringen gedirigeerde Volks-
muth Kron, is het al het derde boek i wartbund staat". In het protest wordt
dat door een vonnis van Godesberg er op gewezen dat de meeste beslis-
getroffen wordt. Het initiatief voor singen de laatste tijd direct van een
het verbod van Crtmer ging van het I amotenaar, met n nu, „M.nisteriatrat denis
het Weber" afkomstig zijn, die tevens de meld
Ministerie van Sociale Zaken \i
land Noordrijnland-Westfalen
Ambtenaren hadden 57 schutting
woorden en zinnen gevonden die niet
door de beugel konden.
Hoewel de meningen over het ver
bod verdeeld zullen zün en men zich
afvraagt in hoeverre het op zichzelf
mogelijk moet sün een boek te ver-
Dieuen, ondervindt de „Priifstelle" in
Godesberg al lange tüd veel kritiek.
In een oproep uitte een aantal litera
toren onder andere Erich Kast-
ner, Hermann Kesten, Walter Jens
en Alexander Mytscherlich kort
geleden hun misgenoegen over het
feit dat: „de laatste tüd steeds meer
politiek of conventioneel gekleurde
motiveringen in tegenspraak zün met
vroegere correcte beslissingen en doen
vrezen dat het instituut toegeeft aan
de massieve druk van intolerante en
de hoogleraren prof. Walter Clé-
nin en prof. dr. F. W. S. van Thie-
nen. Tevens werd bekend gemaakt
dat in hun plaats zün benoemd tot
hoogleraar in de beeldende kunsten
en in de architectuur prof. C. Hund
tot nu toe buitengewoon hoogleraar
tot hoogleraar in de kunstgeschie-
i de esthetica zoals ge-
- drs. J- N. van Wessem. <Di-
Katholieke werkgroep Jeugdbescher- recteur van het museum „De Laken-
ming" leidt"_ hal" in Leiden).
Tekeningen van Toulouse-Lautrec
een miljoen gulden
voor
6
ruim
1897
Een anonieme kunstverzamelaar heeft 5500 pond (f55.000) betaald
een litho van Toulouse-Lautrec. Het ls „La grande loge", gemaakt
en door de kunstenaar in potlood getekend.
Het is een afbeelding van twee vrouwen in de loge van een theater met
de koetsier van de familie Rothschild op de achtergrond. Een woord
voerder van de Londense veiling Sotheby heeft meegedeeld dat de litho
is gekocht voor rekening van een zekere heer „Greenway". Dit zou echter
niet de echte naam zijn.
Het werk was onderdeel van een collectie van 30 tekeningen en 200
litho's van Toulouse-Lautrec, die door een eveneens anonieme Amerikaan
een bepaald levensbeeld aanhangen- bij Sotheby ter veiling zün aangeboden. De eigenaar zou de collectie heb-
de groepen". j ben overgenomen van de Duitse toneelproducent Ludwig Sharell.
De schrijvers geven dan ook als hun De totaalopbrengst was 103.815 pond (f 1.04 miljoen). De meeste stuk- j auspiciën van de St. Cecilia muziek-
"iening dat achter de meeste beslis- ken zouden door particuliere Londense kopers zijn aangekocht en niet academie en de Italiaanse radio en
Zij lieten althans hun leden schrif
telijk weten, dat de bloemen geveild
behoorden te worden daar waar zulks
tot dusver was geschied. De leden
werden gewezen op hun veilplicht
Wanneer deze niet werd nagekomen
zou dit wel eens hun lidmaatschap in
gevaar kunnen brengen, met alle ge
volgen van dien.
In het stichtingsbestuur van de
nieuwe bloemenveiling ontstond uiter
aard grote teleurstelling over de hou-
ding van de beide veilingbesturen er
men vroeg zich af hoe de inmiddels
aangegane verplichtingen door het
stichtingsbestuur moesten worden
nagekomen. Wanneer er niet geveild
kan worden, kan er ook geen geld
binnen komen.
De heer G. Dings uit Venlo, gewoon
lid van de stichting, deelde mee, dat
men elders in het land blij was met
de bloemenveiling in Noord-Limburg.
„Eindelük gebruikt men bij jullie zün
gezond verstand", zo had men met
name in het. westen van het- land
verklaard, aldus de heer Dings.
Hoogste lof oor Belg
O O
op Toscaniniconcours
Op het Arturo Toscanini concours
voor jonge dirigenten te Rome heeft
de Belg Walter Crabells een prijs
m 400.000 lire gewonnen.
De jury besloot de Toscanini-prüs
dit jaar niet toe te kennen, maar het
bedrag van één miljoen lire te ver
delen onder de drie deelnemers. Aan
de Italiaan Bruno Martinotti
Ondertussen is de officiële ope
ningsdatum voor de nieuwe bloemen
veiling al tweemaal verschoven. Tal
van tuinders in Noord-Limburg, die
zich de laatste jaren op bloementeelt
hebben toegelegd en zelfs hun be-
drüf geheel hebben omgeschakeld,
zün het met de gang van zaken ndeC
eens en hebben voor zondagmorgen
in Venlo een buitengewone vergade
ring belegd.
Paus Paulus over
gehoorzaamheid
„De kerk heeft gehoorzaam
heid nodig", dit heeft Paus Paulus
gezegd in een toespraak op zRn w«-
keüjkse algemene audiëntie van gis
teren en waarin hü, naar hR zH,
zich wilde richten tot die katholie
ken die, in deze periode na het oon-
ciiie, Iets goeds en nuttigs willen
doen.
De Paus zei op dit onderwerp terug
te willen komen „gezien een zekere
geest van ongedisciplineerdheid en
emancipatie die hier en daar aan de
dag treedt en omwille van de
noodzaak de innerlüke samenhang
van het kerkelijk lichaam te verze
keren".
Op de eventueel te stellen vraag of
gehoorzaamheid wel strookt met de
geest van het concilie waarop Juist
de rechten van de eigen persoonlijk
heid, het geweten, de vrüheid naar
voren zün gebracht, gaf de Paue als
antwoord: „Het concilie heeft over
die onderwerpen gesproken maar ook
over dat van de gehoorzaamheid,
welke, verre van op die rechten In
breuk te maken, deze beschermt en
in toom houdt".
Verder merkte de Paus nog op.
naar aanleiding van wat in een ka
tholiek blad was geschreven over het
concilie als drijvende kracht in het
denken en leven van personen en
instellingen, dat sommigen het con-
Pool Piotr Wolloy werd elk 300.000 ciiie hun eigen inzichten toedichten
Ure toegekend. en al te gemakkelük het op het con-
Het concours werd gehouden onder
singen de „door achtergebleven ka- j door handelaren, aldus een woordvoerder van Sotheby,
cilie besprokene identificeren
hun eigen verlangens en aldus zich
van de gevestigde normen proberen
