pe Amerikaanse
vrouw en haar
irouwelijkheid
Kindervriendschap
Vakantieherinnering
"De ivelvarendste
maar ook de
ongelukkigste
ATERDAG 20 SEPTEMBER 1966
LEIDSCH DAGBLAD
L.D.-EXTRA 8
De Amerikaanse vrouw is
alleen de rijkste, fysiek ge-
dste, best geklede en meest
afhankelijke vrouw ter we
maar zij is ook de onge-
Jcigste", aldus een uitspraak
.1 de Duitse journalist en so-
jloog Herbert von Borch in
jn boek „Amerika: die unfer-
Gesellschaft". Is dat waar?
let aantal „zuurgezichten" on-
de vrouwen van Amerika's
:kgezichten lijkt wel in die
:hting te wijzen» maar er is
flfcch ook reden voor enige
e ^tepsis ten aanzien van geci
jferde uitspraak. Dè Ameri-
mse vrouw bestaat immers
Er zijn namelijk tientallen vol-
komen uiteenlopende vrouwen
typen in de Verenigde Staten,
I gebaseerd op de grote variëteit
in ras, afkomst en welstand van
de Amerikaanse bevolking.
Toch is de hierboven geciteer
de uitspraak niet zo maar uit de
lucht gegrepen. Hij dekt zeker
een realiteit als men hem laat
slaan op het vrouwentype dat in
de Verenigde Staten overheerst:
de blanke „middle class" vrouw,
die in de meestal redely k groene
woonwyken van de steden en
plaatsen of ook in de buitenwij
ken woont, die haar boodschap
pen met de auto doet, vaak als
taxichauffeur voor haar kinde
ren optreedt, soms een baan
heeft, maar meestal zich beperkt
tot sociaal werk of activiteiten
voor kerk of school. Het is de
vrouw, die het leven leidt dat
doorgaat voor gemiddeld Ameri
kaans: redelijk welgesteld, voor
zien van allerlei comfort, op het
eerste gezicht rimpeloos.
TWEE WORTELS
Dit vrouwentype heeft een
aantal karakteristieke trekken,
daarover zijn bijna alle sociolo
gen en andere waarnemers van
het Amerikaanse leven het eens.
Deze trekken vinden hun oor
sprong in twee wortels. In de
eerste plaats in het vrouwentype
dat eeuwenlang het gangbare
was in Amerika's feodale zuiden,
en dat omschreven zou kunnen
worden als „de vrouw op het
voetstuk van eer, zuiverheid, hu
welijkstrouw en geloof", waarbij
het voetstuk paradoxaal genoeg
meteen garandeerde dat de man
zijn superioriteit in alle prakti
sche aspecten van het leven kon
handhaven. De liefde, die de zui
delijke Amerikaan aan deze
vrouw bond was traditioneel ro
mantisch.
Een tweede wortel van het
vrouw-zijn in Amerika is te vin
den in het type zoals zich dat
ontwikkelde bij de pioniers in
het noorden, midden en westen
van het continentIn het waag-
halzige leven van de pionier,
met zijnt ontberingen en geva
ren was de vrouw een kostbaar
wezen in totaal andere zin dan
in het [eodale zuiden.
zy was onontbeerlyk by de
vestiging op maagdelyke grond.
Zy moest niet alleen kinderen
voortbrengen, die op het land
zouden kunnen helpen, maar zy
moest een geweer kunnen han
teren als de nood aan de man
kwam, paard kunnen ryden,
koeien kunnen melken, vee kun
nen hoeden, op het land kunnen
werken en huizen kunnen bou
wen als een timmerman. Daar
tussendoor werd van haar na-
tuurlyk verwacht dat zy de kin
deren opvoedde en de schamele
kost kookte. Meer dan een alter
ego van de zwoegende man
moest zy zyn, zy hoorde zyn su
per ego te zyn.
Deze twee tradities, van geres
pecteerde vrouwelykheid aan de
ene en van doortastendheid en
van-aanpakken-weten aan de
andere kant, zyn een merk
waardig huwelyk aangegaan in
de hedendaagse Amerikaanse
vrouw. Van aanpakken weet zy
nog steeds, geen efficiëntere
vrouw dan de Amerikaanse. De
problemen van het gemecha
niseerde huishouden kan zy
goed aan, evenals vaak de fi
nanciële zaken van het gezin. De
emancipatie van de vrouw (so
ciologen maken onderscheid tus
sen de vier aspecten daarvan:
politieke en andere rechten; de
seksualiteit; zeden en gewoon
ten; tydsbesteding door de me
chanisatie van het huishouden)
heeft haar dan ook tot een ge
duchte concurrent van de man
gemaakt, wat byvoorbeeld blykt
uit de schatting dat zeventig
procent van Amerika's nationa
le rykdom in handen is van
vrouwen.
Deze drie modenieuw-
w komen uit het hoge
\orden:
Boven een tas uit
igen: dankzij
et grote kandvat kan
ook worden gedra-
tn als schoudertas.
Rechts: Qerda Lind-
een 22-jarige pro-
'orsdochter uit Lund
Jb Zweden, maakt kle-
en die anders zijn dan
tiders. Een voorbeeld
m parvan Is deze strand-
t wïïibinatie, die veel
i weg heeft van een lap
endeken.
I Daarnaastde Deen-
fjt kapver Steen Nag-
boel kapt niet alleen,
maar is ook mode-ont-
Verper. Zijn klanten
P&an vaak met een
nieuw kapsel èn een
Hieuwe jurk de deur uit.
*1 Hier een creatie in
joranje wol, beslist niet
geschikt voor elk fi-
(W)ETENSWA ARD
Nu de kinders weer naar school gaan een
kleine vakantieherinnering in de vorm van een
paar Italiaanse recepten. Zeker als u ooit rijst-
croquetten of pizza hebt gegeten, zult u deze
receptene ens willenpr oberen.
Polpettini del riso
Fruit een halve gesnipperde ui
goudgeel in één lepel boter. Bak
een half kopje ryst goedgeel hierin
en voeg daarna 1 kopje water met
een bouillonblokje toe Kook de
rijst gaar in ongeveer 20 minuten.
Zorg dat het geheel nog wat
smeuïg is. Meng 1 pakje Mon Chou
met 1 ei tot een glad mengsel en
roer dit door de gare ryst. Maak de
massa op smaak af met oregano,
knoflook, tym, aroma, zout en pe
per. Laat alles goed koud worden
Jaenne Mansfield, een
mooi voorbeeld van de J
Amerikaanse boezemeul- t
tuur* 4
en rol er croquetten van (ongeveer
8 atuk.s Haal ze tweemaal door
paneermeel en eenmaal door losge
klopt ei en bak ze in hete olie.
Velonté de céléris
halve struik bleekselderij. 3 lepels
bloem, 50 gram boter, uitje, peper,
zout, melk. peterselie, geraspte
kaas.
Maak de selderijst-engels schoon
en snijd ze in tweeën. Kook ze gaar
en zacht in water met zout (onge
veer drie kwartier). Druk de selde-
rystemgels door een zeef en voeg
het koeknat weer by het aldus
verkregen moes. Maak met de bo
ter, bloem, uitje en het kookvocht
een mooie blanke roux. Laat de
soep even doorkoken en maak deze
af met de melk. Strooi er vlak voor
het opdienen wat geraspte kaas en
fijngehakte peterselie over.
Hiernaast krijgt de vrouwe
lijkheid echter grote nadruk,
zoals te zien is aan het uitge
breide opmaken, dat voor vrou
wen van alle leeftijden een con
stant ritueel is, aan de hang
naar het slanke figuur met de
filmsterrenboezem, enz. Voor
een Europeaan mag de Ameri
kaanse vrouw niet het toppunt
van vrouwelijkheid zijn, in
Amerika zelf merkt men al
gauw dat het streven een „aan
trekkelijke vrouw" tc zijn een
wijd verbreide obsessie is. die
handig wordt aangewakkerd
Amerika de „moms" of „mum-
mys" genoemd, waren geen suc
ces. Vooral hun steeds als
baby's vertroetelde zoons groei
den op tot zachte kneuzen of tot
lieden, die hun kwetsbaarheid
begroeven in groepsgewelddadig-
heid.
Betty Friedan heeft in haar
boek „The feminine mystique"
een vlammend pleidooi afge
stoken tegen de terugkeer tot
„momisme", die zy over
al waarnam. Als een van de
oorzaken voor deze ontwikke
ling noemt zy de voortduren
de reclame-campagnes van
lieden, die er belang by heb
ben dat de vrouw een huis-
welyke bevolking werkt buitens
huis en zestig procent daarvan
is getrouwd. De statistici ver
wachten dat in 1970 meer dan
28 miljoen werknemers vrouwen
zullen zyn, tegen rond 45 mil
joen mannen.
SLACHTOFFERS
99
door fabrikanten en verkopers
van kosmetica, enz.
Deze historische spanning tus
sen doortastende efficiëntie en
vrouwelykheid (waarby uiter
aard huwelyk en moederschap
horen) lykt voor vele Ame
rikaanse vrouwen nog een onop
gelost probleem te vormen. Voor
al diegenen, die zich hebben la
ten verleiden door wat de Ame
rikaanse journaliste Betty Frie
dan de „vrouwelyke mys
tiek" genoemd heeft en die hun
kennis, intelligentie en belang
stelling aan de kapstok gehan
gen hebben ten bate van een
vrouweiyk leven tussen de luiers,
maken vaak een verzuurde in
druk. Het huishouden, dat in
Amerika eigenlyk nog maar wei
nig tyd hoeft te vergen, geeft
weinig bevrediging terwyl de
mannenwereld door de enorme
nadruk op een vrouweiyk be
staan zo'n gesloten boek is dat
vrouwen ook daaraan geen en
kele stimulans of bevrediging
ontlenen.
Een uitweg lykt soms sociaal
werk en dat is het wellicht ook
nu en dan. Een gevaarlijker be
strijding van de problemen van
vele vrouwen is de overdreven
concentratie op het moeder
schap, iets wat teruggrijpt op
de situatie voor 1920, toen de
maatschappelyk nog niet ge-
emancipeerde Amerikaanse
vrouw haar vry gekomen energie
ook op haar kinderen uitleefde.
Die overmoederlijke moeders, in
is.
Deze tendens, die in feite een
reductie is van de vrouw tot
haar biologische bepaaldheid
noemt ze mensonterend. En zy
haalt een paar overtuigende cy-
fers aan, zoals over het perma
nent teruglopen van het percen
tage meisjes dat naar de uni
versiteit gaat of het hoge cyfer
van meisjes, die hun studie na
één of twee jaar afbreken (zes
tig procent). Toch gaat het te
ver om te beweren dat de hui
dige Amerikaanse vrouw de tra
ditionele vrouwelykheid zozeer
heeft omhelsd dat alleen man
nen nog banen hebben. By na de
helft van Amerika's totale vrou-
De slachtoffers van de „femi
nine mystique" vindt men ech
ter onder dat deel der Ameri
kaanse bevolking, dat intelligen
tie, energie en geld genoeg heeft
om een universitaire studie te
volgen. De vrouwen uit deze
groep, die om der wille van de
vrouwelykheidsmythe de dagen
doorbrengt met luiers wassen,
kinderen vervoeren, kokkerellen
en stofzuigen, zyn de zuursten
onder Amerika's zuurgezichten.
By hen is de nadruk op het
vrouw zyn vaak nadrukkeiyk,
meer veeleisend dan speels, meer
benauwend dan charmant. Zy
zyn vaak tragisch in hun men
selijke en intellectuele onbevre
digdheid. Op hen ls Adlai Ste
vensons verzuchting van toepas
sing: „in vroegere tyden praat
ten zulke vrouwen over kunst en
filosofie tot laat üi de nacht, nu
zyn zy zo moe dat hun ogen
dichtvallen zo gauw de afwas
klaar is. Eens schreven zy
poëzie, nu wasiysten".
De werkende vrouw lijkt wat
gelukkiger en daarvan lijkt ook
haar gezin te profiteren. Maar
ook in haar lijkt de spanning
tussen passieve femininiteit en
doortastendheid uit de „Annie-
get-your-gun-traditie" voort te
bestaan. Ook zij heeft 't even
wicht tussen een zinvolle car
rière en speelse vrouwelijke
charme dikwijls niet binnen
haar bereik.
Een laatste punt: in welke
richting gaat de Amerikaanse
vrouw? Verder in het geloof aan
de vrouwelyke mystiek? Of ten
slotte toch in de richting van
Een blauuxvit ensemble van de
Parijse ontwerper Ted Lepidust
een mini-jurk met jasje en bij»
passende kousen en baret.
een steeds geiykwaardiger rol in
de maatschappij naast de man?
Misschien heeft het boek „The
feminine mystique" op vele
vrouwen een ontnuchterende
werking.
Het intermenselijk verkeer h
nogal moeilijk, vind ik. Er zijn
zo veel mensen. Waar je ook
komt. staat, zit of ligt: overal
zie je mensen, in alle maten en
leeftijden en het is onbegonnen
werk om zelfs maar te gissen of
xe je goed, kwaad of onver
schillig gezind zijn. Meestal het
laatste en dat is ook verve
lend. Soms maak je kennis met
iemand en je denkt: Wat een
naarling. Leer je hem daarna
iets beter kennen dan denk je:
Hé, hij valt toch wel mee, het is
een geschikte vent. En leer je
hem heel goed kennen dan
denk je weer: wat een naarling.
Soms ook ontmoet je mensen die
zó schynen weggelopen uit een
cartoon, een satyre, een humoris
tische romen en je denkt: Die kan
niet echt zyn, zulke mensen be
staan alleen in boeken, films en
andere onwaarheden. En toch zyn
ze er, je ziet ze bewegen, je hoort
ze praten en het klopt allemaal:
ze zyn absurd maar levenswaar!
Zouden ze het zelf weten?
En dan vraag ik my af: Heb
ben kinderen het nu ook zo moet-
ïyk? Rollen die ook van de ene
verwarring in de volgende ver
bazing, moeten die ook hun oor
deel voortdurend wijzigen tot ze
het zelf helemaal niet meer weten
Ja. Of neen. Ik weet het niet.
Het dochtertje verklaart: ..Ik
hou niet van mensen". Ze bedoelt:
ik hou niet van volwassenen en
daar kan ik inkomen. Volwasse
nen verlangen de onmogelykste
dingen van haar: hoge rapportoy-
fers en keurige manieren en din
gen eten die ze verafschuwt en op
tyd naar bed gaan. Gelukkig wordt
haar mening gedeeld door een
paar miljoen geestverwanten die
onder dezelfde tirannie leven, ook
niet van volwassenen houden en
daarom onderling vriendschappen
«luiten. Hoe ontstaat een kinder-
vriendschap? Joo6t mag het weten!
Tien minuten nadat wy de tent
hebben opgezet en nog eer ik d«
koffie klaar heb komt Marian over
het grasmatje aanstormen met in
haar verlengde een meisje-met-
vlechten. Ze doorbreken de geluids
barrière en het dochtertje kondigt
aan: „Myn vriendin".
Moederlijke
overpeinzing j
We zitten zevenhonderdvijf
tig kilometer voorbij de Neder
landse grens, maar de nieuwe
vriendin spreekt vloeiend Ne
derlands en is afkomstig uit de
buurt van Alkmaar. Ze heet
Willy' is al twee dagen hier en
zal Marian nu eens even alle
geheimen van de omgeving uit
de doeken doen. Daarna zijn ze
uren weg. Zolang wij op deze
plek kamperen is Marian nooit
„thuis", ze mist de meeste
maaltijden, wandelingen, uit
stapjes. Ze heeft het druk met
haar vriendin. Wanneer de tijd
van afscheid nemen is aange
broken. rroferen ze eikaars
adres en beloven plechtig te
zullen corresponderen. En het
gekste is: ze doen het nog ook.
Jarenlang schrijven ze elkaar
brieven. Ze zien elkaar niet mr-er,
want de volgende zomer brent Wil
ly haar vakantie door ln Spanje,
en wy in Bohemen of zoiets waar'
Marian opnieuw vriendschap sluit,
ditmaal met een kind uit Eindho
ven), maar ze biyven elkaar schry-
ven. ruilen speldjes, postzegels, si
garenbandjes. ze sturen elkaar
kaarten, ze feliciteren elkaar met
verjaardagen, overgangen, examens
kortom, het ls een hechte
vriendschap, die trouw wordt on
derhouden.
Vonden ze elkaar zo aardig? Je
zou denken: dan moeten ze (och
sterven van verlangen om elkaar
eens op te zoeken, by elkaar te
komen logeren, maar daarover
wordt niet gekikt Ze zyn vrien
dinnen, en ze zyn het niet. Er
is geen touw aan vast te knopen.
Intussen trekt Marian vier jaar
lang op met hetzelfde schoolvrien
dinnetje. Ze komen by elkaar over
de vloer, delen hun sinaasappels,
hun snoepjes, hun zorgen. Ze Kaan
samen zwemmen, samen jongens
uitdagen, samen schoolblyven en
maken samen rommel. Alles heel
gezellig en kennelijk mogen '1-
kaar wel. Opeens gaat de vriendin
verhuizen, en de vriendschap sterft.
Zomaar, binnen één dag. Waar
om Schrijven ze elkaar niet? Neen,
t is uit. Zonder ruzie, zonder aan
leiding, behalve dan die verhuizing.
Probeer er maar uit wys te wor
den.
Ik ben van slechts één ding
zeker. Kinderen gaan af op de
eerste indruk. En die schijnt al
tijd juist te zijn.
Voor de rest nemen ze het
zoals het valt. Een probleem
maken ze er niet van en daar
om zijn ze gelukkig.
Waarom moeten mensen op
latere leeftijd dat verrukkelijke
vermogen om onbekommerd
vriendschap te sluiten verlie
zen?
