HOOFDSCHOTEL? VLEES
eens Festival met vier
premières en 40 opera's
Neerland ia kreeg een
zeer hoog predikaat
kunst
Muziek eu toneel
stellen niet teleur
Gaan benzineprijzen
nog verder omlaag?
Nürnberg aan de kop;
culturele waarde is
steeds meer stijgend
Handel in boeken tot
zesguldenvijftig vrij
WOENSDAG 1 JUNI 196#
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 7
Advertentie)
Goede opvoeringen worden meer
gewaardeerd dan nieuwe stukken
Weensc correspondent)
Voor de zoveelste maal is Wenen weer de eerste stad die de
stormvloed van Festivals opent. Men schijnt in Wenen te denken:
hoe vroeger de zomer begint, des te vroeger opent ook het Festival.
Het duurt van 21 mei tot 19 juni en wie als toerist in deze maand
de tijd en ook nog zin heeft om een goede doorsnee van de klas
sieke opera's bij te wonen, wordt in Wenen beslist niet teleurge
steld. Alleen al 40 verschillende opera's vullen het programma en
dan zijn er nog de klassieke operettes en de toneelavonden in het
Burgtheater.
stekende dirigent geëngageerd: Jo
sef Krips.
Nog ouder vin datum dan deze
opera is het toneelstuk van de
Spanjaard Calderon: „De wereld is
bedrog" (oorspronkelijke titel: „El
gran duque de Gandia"). De tekst
van dit religieuze stuk uit de 17de
eeuw heeft tot nu toe als Doorn
roosje geslapen in een kasteel in
Bohemen en werd eerst kortgeleden
ontdekt. Het werd in opdracht van
een Oostenrijkse keizer geschreven,
maar Calderon heeft wel betere in
vallen gehad. Toch moet men het
waarderen dat Wenen de kans waar
nam om beslag te leggen, op deze
première, daarmee het bewys leve
rend, dat het een rol speelt als be
middelaar tussen Oost en West.
Overvloed
De Weense critici meesmuilen wel
iswaar over het gebrek aan iets
nieuws, maar wanneer men eerlijk
is, moet men toch toegeven dat Mi
laan, Parijs en Londen toch ook
grotendeels op dezelfde substantie
teren. Bovendien valt de overvloed
in Wenen op, ondanks het oude
klassieke repertoire. In die ene
maand kan men er de hele „Ring"
en ook nog de „Tannhüuser" van
Wagner horen, verder vijf opera's
van Richard Strauss, vier van Mo
zart. „Fidelio" van Beethoven, „Bo
hème" van Puccini, „Carmen" van
Bizet en vier van de beste „trekpaar
den van Verdi: „Fallstaff", „Aida",
„Otello" en „Don Carlos". Kortom,
allemaal werken die zo safe zijn als
de vroegere bank van Engeland!
En wie dan ook nog eens echt
romantisch en sentimenteel wil ge
nieten van een „geheide" opera,
krijgt „Margaretha" van Gounod en
vooral „Martha" van Flotow op de
koop toe. Dit laatste is nog altijd
een luchtig en vlot werk, met melo
dieën die zelfs door de doorsnee-
Amerikaan worden herkend. Het be
kende lied „Martha, Martha, du
entschwandest" berust dan ook op
een vergissing. Deze dame verdween
niet van de planken, maar heeft
zich staande weten te houden: zij
't dan in de gestalte van een sympa
thieke,
oudere matrone.
Atonale Hauer
Van de vier wereldpremières ver
dienen er twee meer dan gewone
aandacht. Vooreerst de opera „De
zwarte spin" van de Oostenrijkse
componist Hauer, een tijdgenoot van
Schönberg, Webern en Alban Berg,
kortom een aanhanger van de revo
lutionaire „Weense atonale school'
Ofschoon Hauer de twaalf-tonen-
muziek op de meest consequente ma
nier heeft volgehouden, is zijn werk
lang niet zo bekend als dat van
Schönberg. Het valt dus toe te
juichen dat deze opera eindelijk haar
wereldpremière beleeft en dat nog
wel in Wenen, waar het publiek in
het algemeen romantisch is geble
ven. Daar trekt Hauer zich echter
niets van aan: de toehoorders wor
den hardhandig aangepakt door zijn
vlijmscherpe en onbarmhartige in
tellect en zijn niets ontziende con
sequente theorie.
Noerejew-
bcillet
Nog een andere wereldpremière
trekt zeer veel belangstelling doch
alleen omdat de beroemde danser
Noerejew erin optreedt. Bovendien
schreef deze unieke danser ook nog
de choreografie, namelijk voo» het
ballet „Tancredie Cantilena", gecom
poneerd door de Duitser Henze. Het
libretto is eigenlijk niet veelzeggend
daar het zich tot het magere ge
geven beperkt van een jonge man
(Tancredi)' die in een conflict-situa
tie staat tussen het reine, onaange
taste wezen van de vrouw er het
reeds wetende en dus onreine meis
je. Tancredi gaat aan dit conflict
ten gronde en vervalt tot waanzin,
wat eigenlijk een ouderwetse oplos
sing is. Desondanks is de muziek
var Henze toch wel het meest waar
devolle, met de fijne en geraffineer
de instrumentatie en enkele meesle
pende onderdelen, zoals de jazz-ele-
menten in de verleidingsscène
Offenbach en
Calderon
Het „Theater an der Wien" brengt
een opera van de stokoude Jacques
Offenbach: „De prinses van Trape-
zunt", een werk dat wonderlijk ge
noeg nog nooit werd opgevoerd, of
schoon de beroemde Oostenrijkse
schrijver Karl Kraus de totaal
verouderde tekst minstens 30 jaar
geleden heeft omgewerkt. De direc
tie van het theater heeft een uit-
Plannen Jeroen
Bosch expeditie
Ter gelegenheid van de 450ste
sterfdag van de Bossche schilder
Jeroen Bosch wil men zoals
kort gemeld in 's-Hertogen-
bosch pogen een representatieve
tentoonstelling van zijn werken
bijeen te brengen.
Er is een stichting geformeerd
onder voorzitterschap van mr.
A. de Rooy van Zuydewyn, wel
ke stichting voor het thans reeds
veel omvattende onderzoekings
werk subsidies heeft ontvangen
van verschillende overheidsorga
nen-. Voorts is medewerking van
het Bossche bedrijfsleven toege
zegd en heeft men toezegging
dat het Centraal Noordbrabants
Museum voor de eventuele ten
toonstelling beschikbaar zal wor
den gesteld.
(Van onze Haagse correspondent!.
De Bovag ziet met bezorgdheid de
ontwikkeling van de ..benzineslag"
aan. Zij vraagt zich af of de olie
maatschappijen in de concurrentie
strijd met de „witte pompen" de ben
zineprijzen niet nog meer zullen laten
zakken, met als gevolg, dat de dealer
marge in gevaar zou komen.
Volgens Esso-Nederland is het niet
uitgesloten, dat de benzineprijzen nog
meer zullen zakken. De bezorgdheid
van de Bovag zou echter ongegrond
zijn, omdat de hele actie ten laste
komt van de Esso. De dealermarge
zou op omstreeks 5.2 cent blijven.
Bij de Esso worden thans de con
sequenties bekeken van de prijsverla
ging door enkele „witte pompen". Bij
de bekendmaking van de nieuwe prij
zen vorige week heeft de Esso de mo
gelijkheid voor een verdere prijsver
laging opengelaten.
Volgens de Bovag is de benzineslag
i „een verwarrende geschiedenis". De
1 prijzen variëren van plaats tot plaats,
j De Bovag-leden klagen er thans over,
dat zij vaak niet weten, hoe hun prij
zen liggen. „De juiste directieven ont
breken", aldus de Bovag. Een andere
I moeilijkheid is het omstellen van de
telwerken van de benzinepompen.
Volgens de Esso is het niet waar,
dat zij ooit aan witte pomphouders
benzine zou hebben geleverd. Dit is
direct nog indirect gebeurd.
I De Shell daarenteren deelde mee,
dat het wel eens is voorgekomen, dat
j benzine via tussenhandelaren bij wit
te pomphouders is gekomen. „Deze
mogelijkheid kan niet geheel worden
uitgesloten, omdat er ook benzine
j wordt geleverd via de normale tus-
j sencontacten. Het is fout om te zeg
gen. dat wij aan de witte pompen le-
Absurd toneel
De schrijver Krendlesberger heeft
voor Oostenrijkse begrippen iets uit
zonderlijks gepresteerd door een
staaltje te geven van „Absurd to
neel". Zijn stuk „De taak" lijkt een
pendant van Genets „De dienstmei
den' te zijn. Men wordt in deze pre
mière geconfronteerd met een
bureau van een staat in 't jaar 1926
waar twee secretaressen geen an
dere „taak" hebben dan te ant
woorden op de condoleancebrieven
na de dood van het staatshoofd. In
het begin wordt de jongere secreta
resse getiraniseerd door haar oude
re collega, maar 20 jaar later, als
ze alle twee nog op hetzelfde bureau
zitten en dezelfde „taak" vervul
len omdat er „gelukkig" weer een
president is overleden, zijn de rollen
omgedraaid. Maar door het gemeen
schappelijk vervullen van hun geest
dodende werk zijn deze twee ouder
geworden blauwkousen in hun haat
liefde zo met elkaar en haar taak
vergroeid, dat de oudere dan het
kantoor niet meer kan verlaten, ook
niet wanneer ze recht heeft op haar
pensioen. Het eeuwige duet is tot een
duel geworden, maar het zinloze le
ven is ten slotte de zin geworden
van hun leven
Het stuk geeft de absurditeit weer
van het bureauleven en van de
meeste collectieve werkzaamheden
in onze huidige samenleving. The
matisch is het geen uitblinker, maar
een bezoek aan de opvoering wordt
Op accordeon-concours in Offenburg
RUDOLF NOEREJEW
toch een genoegen door het spel van Daarnaast is er een overvloed aan
de twee actrices Elfriede Ott en de goede opvoeringen zowel op het vlak
jonge Gertraud Jesserer. Buiten- van de opera als van het toneel. Al
landse toeschouwers die de Weense bij al wordt opnieuw de oude con-
toneelstijl willen leren kennen, kun- clusie bevestigd, dat men in Wenen
nen hun hart ophalen in het Josef- méér waarde hecht aan een goede
stadttheater. voorstelling dan aan een nieuw stuk.
kc\LeiöosQ^9P
I Het Leidsch Accordeon Orkest ..Neerlandia" van Lauw Boel-
laard heeft deelgenomen aan het „Europaisches Harmonika-Volks-
musikfest 1966" in Offenburg, de toegangspoort tot 't Schwarz-
wald en bezuiden Karlsruhe het aftakkingspunt van de wegen naar
Bazel en naar Konstanz. Onder ..Harmonika" moet men in Duits
land een verzamelnaam verstaan, die accordeon, melodica en
I ..mondorgels" omvat. Het woord concours wordt tegenwoordig ver-
I meden. Termen als ..Volksmuziekfeest" en ..Muziekfestival" treden
in de plaats en willen meer het gemeenschaps- en het ontmoetings
element en de speelvreugde accentueren dan de individuele gel
dingsdrang. die in het brallen van „we hebben de eerste prijs ge
wonnen" gelukkig nog maar zelden voorkomt.
Het gaat thans écht om het niveau van de prestatie en de gezel
ligheid in de vooraanstaande muziekgezelschappen wordt de „bij-
noot". Men studeert daar werkelijk hard en serieus en de culturele
waarde van het musiceren onder vakleiding stijgt aanzienlijk. Dit
is een winstpunt van de huidige tijd, die waarlijk niet alleen maar
moreel bergafwaarts holt. Velen weten stand te houden en de auto
riteiten staan daar achter.
„Hohe Messe" in
Grote Kerk
Naarden
Hoewel met de restauratie van de
Grote Kerk in Naarden een begin is
gemaakt kan Baohs „Hohe Messe" op
vrijdagvrijdag 3 juni ongestoord wor
den uitgevoerd.
Medewerking verlenen Elly Ame-
ling (sopraan), Wilhelmina Matthès
(alt), Peter van der Bilt (bas), Albert
de Klerk (orgel), het koor van de Ne
derlandse Bachvereniging en het
concertgebouworkest. In afwijking
van de aankondigingen wordt de te
norpartij vertolkt door Naan Pöld.
Het geheel staat onder leiding van
Charles de Wolff.
Sjotakowitsj ziek
De beroemde Russische componist
Dmitri Sjostakowitsj zou een hart
aanval hebben gehad en zjjn toe
stand zou „niet zo goed zijn". De
secretaresse van de 59-jarige compo
nist zei dat Sjostakowitsj in een
ziekenhuis in Leningrad ligt, maar
dat de artsen nog geen definitieve
diagnose hebben gesteld.
Het nieuws werd bekend toen de
componist niet verscheen bq de
opening van het derde internationale
Tsjaikowski-concours, dat maandag
avond in Moskou is begonnen. Hij is
voorzitter van het organisatie-comité.
De secretaris van Sjostakowitsj
heeft meegedeeld dat hij een goede
nachtrust heeft gehad en zich van
daag beter voelt. Hij zal vandaag
een medisch onderzoek ondergaan.
Aan de buitengewone leden
dering van de Kon. Ned. Uitgevers
bond op 24 juni zal een bijzonder
besluit worden voorgelegd, n.l. het
per 1 oktober van dit jaar vrijge
ven van de handel in boeken
schoolboeken uitgezonderd die
niet duurder zijn dan f 6.50. Dit
wordt medegedeeld in een
qué van het bestuur van de genoemde
bond.
Tot nu toe gold de regeling, dat
boeken tot de prijs van f 4.- gulden
door een vrij beperkt aantal z.g.
„verkooppunten" mochten worden
verkocht. Was de prijs hoger, dan j
kon het publiek uitsluitend bij de
gevestigde boekhandel terecht.
Regel was voorts dat verandering
in deze afspraak slechts met goed-
vinden van uitgeversbond en boek- 1
verkopersbond beide kon plaatsvin- j
den. Dit had tot gevolg dat de libe- j
ralisering van de handel in het
leag geprijsde boek door de Boekver-
kopersbond tot heden tegen gehou- j
den is. Zelfs een door beide bestu- j
ren aanvaard compromis werd in fe-
bruari door een grote meerderheid
van de leden van de Boekverkopers
bond verworpen.
I De uitgevers menen, zo besluit het
I communiqué, dat langer wachten nu
I niet meer verantwoord is. Op zeer veel
I plaatsen kan ee nbeperkt sortiment
[laaggeprijsde boeken worden ver-
,- i kocht, waardoor veel nieuwe lezers
te winnen zijn. De gevestigde boek
handel kan hierdoor naar de mening
van de uitgevers, ook een ruimere
I plaats gaan innemen dan het nu
j heeft, maar dan moet het in zijn
j eenvoudigste en goedkoopste vorm op
- - breedmogeljjke schaal aan
het lezerspubliek worden aangebo
den.
I Had „Neerlandia" het tot hiertoe
gebracht tot 6de op de Europese lijst,
dit werd in Offenburg tot 3de. Nürn-
berg kwam o.l.v. Wlly Münch aan de
I kop. We kennen meer concoursen,
waar abonnees bestaan op de hoogste
prijs. De compositie (één enkele)
mocht vrij worden gekozen, mits in
de vereiste moeilijkheidsgraad, en zo
vertolkte Nürnberg Tsjaikowky's „Ca-
priccie Italien" en Leiden Würthner's
„Variationen für Akkordenon-Orkes-
ter." Het meesterschap van de Nürn-
bergers wordt door de Neerlandia-
leden unaniem erkend als vakwerk
van elke deelnemende speler, of
schoon dit concours voor amateurs
bestemd is.
Er zitten in het wikken en wegen
I nochtans tendenzen: het overheer
send technisch taxeren, dat resulteert
in een optelsom van alle afzonderlijk
ontlede verrichtingen enerzijds; an-
derzijds het totaal-beschouwen van
de welingewijde maar niet primair
analyserende beoordelaar, die nader
I wil blijven staan bij de oorspronke
lijke aandoening, die een kunstenaar
tot componeren aanzet. Wij doelen
met het laatste dus op het puur-mu-
zikale mededelen door middel van de
klankentaai. En op dat punt hebben
we „Neerlandia" op de eerste plaats
gesteld: beslist niet uit een chauvi
nistische gedrevenheid. Ook vinden
we steun in de privé-mening van een
topfiguur, die we als sinds jaren ken
nen en als een der grootste muzikan
ten op accordeongebied.
volle klankwaarde In een nooit open
vallend klankfront.
Het was geheel of we Sousa van de
K.M.K. of de Marinierskapel kregen
en Coates had de zingende draag
kracht. de rijpe kleurwerking die een
gezonde overdracht behoeft: niet zo
zeer de verfijnde overcultivering,
waarvan men met enorm respect
kennis neemt zonder dat de muziek
zelf door ons heengaat. Bij Boellaard
zong de stilte in een adempauze mee,
geen onderbreken, maar een voort
stromen van de muzikale beweging
(een der kenmerken van een supe
rieure interpretatie). De glans bleef
over het geheel rusten en trof in
het bijzonder de klankenopbouw en
het opkomen van de dynamische
spanningen.
„Neerlandia" klasseerde zich uiter
aard in de „Senioren Kunststufe".
Het verwierf daarin het hoogste pre-
I dikaat „hervorragend" met dirigen-
tenkruis in zilver. Daar er echter
naast „Winnaar van de Europabeker
1966" ook een titel „Duits meesteror-
kest 1966" vergeven werd, kan men
j Neerlnadia met goed recht ook als
tweede beschouwen.
Uit Nederland zijn verder nog, in
een lagere klassering, korpsen uit
Geleen en Eindhoven verschenen
Geleen veroverde o.l.v. Willy Bonné
in de afdeling „Junioren Oberstufe"
het hoogste predikaat. Als jury-voor
zitter voor de „Senioren Kunststufe"*
fungeerde de vermaarde Würthnér.v
uit Trossingen. De overige leden wa
ren prominenten uit Wenen. Straats
burg. Geislingen en nogmaals Tros
singen.
V.
Tot de evenementen behoorden ook
een Internationale Avond, tijdens
welke Kopenhagen, Leiden, Zürich en
Nürnberg in de Oberrhein-Halle con
certeerden. die aan duizenden plaats
biedt (en vol was). We hebben daar
opzettelijk de orkestwerken beluisterd
in de verste hoek. Daar kwam Ko
penhagen bijv. met glazige dunne
klankdraden tot ons. Neerlandia zond
daarentegen z'n „London Suite" van
Eric Coates en z'n „Stars and Stri
pes" van Sousa (plus afgedwongen
toegift) de enorme ruimte in met de
-jc De Engelse kunstenaar
Norman Perry man (links) schil
dert het portret van Jan Bresser.
oud-concertmeester, dat binnen
kort in het Concertgebouw in
Amsterdam zal worden ge
plaatst. Perryman kreeg de op
dracht van het Concertgebouw
Orkest,
SJOSTAKOWITSJ
VEEL BETER
De toestand van de 59-jarige
Sowjet-componist Dmitiri Sjos
takowitsj, die sinds zaterdag na
een lichte hartaanval in een zie
kenhuis in Leningrad ligt. is veel
beter. Hij is nu klaarblijkelijk
buiten gevaar. :o blijkt na een
onderzoek van Moskouse specia
listen.
Zijn secretaresse verklaarde
dat de componist ziek was ge-
worden na terugkeer van een
- concert waarbij werken van hem
zelf waren uitgevoerd.
Te Katwijk aan Zee:
Zomerbespelingen
op de beiaard
Er zullen in de maanden Juni, Juli
en augustus een 23-tal zomeravond
bespelingen morden gegeven op de
beiaard te Katwijk aan Zee. In deze
periode zal de beiaard 's zaterdags
avonds van 8—9 uur worden be
speeld. De woensdag a vond bespelingen
leveneens van 89 uuri zullen wor
den gegeven in de maanden juli en
j augustus.
Een 6-tal gastbeiaardiers zullen op
onderstaande data de beiaard bespe-
len. Zaterdag 23 juli Arie Peters,
beiaardier te Haarlem en Nijmegen;
woensdag 27 juli H. K. J Jaeger, bei:
aardier te Deventer, Zutphen en Lo-
chem; zaterdag 30 juli M. Bruinzeel,
beiaardier te Naaldwijk: woensdag
3 augustus Rien Ritter. beiaardier te
Delft. Leiden en Alphen a d Rijn;
zaterdag 6 augustus Cor Don. beiaar
dier te Vlaardingen en Schiedam:
woensdag 10 augustus Piet Broerse'.
beiaardier te Middelburg, Vlissingen
en Veere.
De overige 17 zomeravondbespelin-
ten zullen worden gegeven door onze
eigen stadsbeiaardler Hessel H. de
Harder. Deze opent de cyclus op za-
I terdag 4 Juni a.s.
