EUROPA-RAKET SUCCES GELANCEERD Europese achterstand op ruimtevaartgebied door politiek falen JUNKERSV Boek over naoorlogse kabinets(in)formaties Nederlandse bedrijven willen nationaal ruimte-programma OPENHARTICE ZELFKRITIEK Enkele branden Vtuchl fou 2. in bekort door grondstation Astronaut niet naar Moskon Te karige bedeling in Europees raam? 24 MEI 1966 LEIDSCH DAGBLAD Europa zou nu plannen heb ben kunnen maken om zijn eigen astronauten in de ruimte te brengen indien er geen politiek gekrakeel geweest was, zo heeft A. V. Cleaver, de directeur van de raketafdeling van Rolls- Royce verklaard. Op het zesde Europese sym posium over ruimtetechnologie verklaarde hij dat de gehele toe komst van Eldo (Europese or ganisatie voor de ontwikkeling van een ruimteraket) er zeer somber uitziet, indien niet een nieuwe koers wordt ingeslagen. „Er bestaat nog een kans, maar het is nog paar een paar minu ten voor middernacht". Hoofdingenieur Cleaver, die aan het Eldo-project gewerkt heeft, wees er op dait dit zijn eigen opvat tingen zfjn. „Over de gehele zaak hangt een financiële doodssluier. Het spijt mij het te zeggen dat dit hoofd zakelijk te wyten is aan de Britse Op diverse plaatsen heeft gisteren brand gewoed. De Schiedamse brandweer stond gistermiddag voor de zware taak om bij stormweer een felle brand te blus sen in twaalf stapels hennep, sisal- en katoenafval, die waren opgeslagen aan de Westerkade. Er ging voor een waarde van ongeveer anderhalve ton verloren. De oorzaak is onbekend en de schade nog niet te schatten van een brand in de N.V. Kurkplatenfabrlek aan de Langbroekerdyk in Drieber gen. Grote voorraden samengeperste kurk gingen verloren. Voorkomen kon worden, dat de brand oversloeg naar het gebouwcomplex van de fabriek. In Haarlem brandde een houten garage geheel uit. Twee auto's en enkele bromfietsen gingen eveneens verloren. Drie jongetjes (van 7, 9 en 10 jaar) hebben in de omgeving een vuurtje gestookt. De totale schade wordt op 25.000 gulden geschat. Op het erf van de onderaannemer van sloopbetonwerken. A. Fiege in Amstelveen, heeft gistermiddag een felle brand gewoed. Een grote op- slagloods, een voor opslag gebruikte autobus en een vrachtwagen brand- den geheel uit. Zestig konijnen kwa men in de vuurzee om. Enkele koeien konden worden gered. In de afgelopen nacht is een groot woonhuis aan de Cereskade in Stads kanaal. bewoond door de familie J. Meins, man, vrouw en twee kinderen, door brand totaal verwoest. Van de inboedel kon niets worden gered. De familie Meins kon met veel moeite het brandende huis in nachtkleding door een raam verlaten. regering, welke nu ook twijfel koes tert of de Eldo-programma's werke lijk nodig zijn en of zij ooit baten zullen afwerpen". zeven deelnemende regeringen (Groot Brittanië, Australië, West Duitsland, Frankrijk, Italië, Neder land en België) zullen over twee weken vertegenwoordigers naar Pa rijs sturen om te beslissen over de toekomst van Eldo. Symptomatisch Cleaver zei: „Het wordt hoog tijd dat iemand openhartig zich over deze moeilijkheden uitspreekt, welke helaas niet tot dit ene gebied van ruimtevaarttechnologie beperkt zijn; „In meerdere of mindere mate gel den zij voor de meest grootscheepse technische projecten in Europa". Eldo zou een glanzend voorbeeld m Europese samenwerking in Eu ropa moeten zijn, welke het in staat stelt zijn rol te spelen in één van de meest opwindende technologische ontwikkelingen uit het eind van de 20ste eeuw ter voorbereiding van het tijdperk van de echte ruimtevaart, Verbeelding ontbreekt Hij voegde hieraan toe: „Indien 'dit anders uitgepakt is dan komt dit door politiek tekort: een tekort aan verbeelding, een tekort aan moed om voor onze beleden overtuigingen op de bres te staan. Cleaver zei dat het meeste geld dat nu voor enigerlei ruimteproject in Groot Brittanië beschikbaar is, bestemd is voor de film „2001" een toekomstbeeld over de ruimtevaart dat nu in de Elstree studio's bij Lon den door een Amerikaanse film maatschappij gemaakt wordt over 'n béste geiser gesproken.. Beknibbel niet op 'n radiator, één Junkers cv-gasgeiser heeft capaolteit voor een héél huis. Warm in een wip, goedkoop in aanleg en tevreden met een I plaatsje in een kastl Verwacht u I énders van Junkers (met 86 jaar ervaring in geisers, geisers, geisers, geisers, geisers...}? Aap met duur instrumentarium naar ruimte olgend jaar zal een aap dertig dagen lang in de ruimte cirkelen met reglstratie-apparatuur in zijn hersenen, bloedvaten en blaas om een onderzoek in te stellen naar de gevaren van langdurige ruimterei zen voor toekomstige astronauten. Het laboratorium voor straalaan drijving van het Amerikaanse bu reau voor de ruimtevaart heeft ruim vijf miljoen gulden uitgegeven aan do ontwikkeling van de apparatuur clie de invloeden van gewichtloosheid op beenderen en spieren moet me ten. De aap zal medio 1967 worden ge lanceerd met deze apparatuur in een ongeveer duizend kilo wegende Bio- satelliet. Ruimteprijzen De internationale Galabert-prijs voor de ruimtevaart voor het jaar 1965 is maandag in Parijs uitgereikt aan de Fransen Jean-Pierre Causse en Roger Chevalier, alsmede aan de Amerikaan Wernher von Braun. Causse is directeur van het ruimte vaartcentrum te Bretigny-sur-Orge er. Chevalier technische leider van ballistische projectielen. Causse was verantwoordelijk voor de bouw van de Franse kunstmanen Fr. I en Diapason, terwyi Chevalier één van de leiders was van het pro gram betreffende de Franse raket Diamant. Von Braun kreeg de prijs voor zijn gehele werk in de V.S. en in het bijzonder voor het Saturnus- project. Ruimteproeven VS-Duitsland In de herfst van dit Jaar zullen in de Verenigde Staten twee Ame rikaanse raketten worden gelan ceerd met uit West-Duitsland af komstige instrumenten voor ruimte onderzoek. De proeven zullen wor den genomen met een Javelin- en met een Nike Tomahawk-raket. (Van onze parlementaire redacteur) i in een hachelijke positie. Vorig jaar was Duynstee bijna klaar toen het Met een bewonderenswaardig door- kabinet-Marijnen ineenzakte. De ver zettingsvermogen heeft de Nijmeegse schijning is toen opgehouden c hoogleraar mr. F. J. F. M. Duynstee schrijver gelegenheid te geven te j aantekeningen alle naoorlogse kabinetsformati boek gesteld. Het is een dik en ge- j n0ff aan het boek toe te voegen. Het degen boekwerk geworden, meer dan hoek is door de schrijver gistermiddag 450 pagina's lang en voorzien van de in Nieuwspoort aan dr. W. Drees niet zo erg aantrekkelijke titel „De I overhandigd, kabinetsformaties 19461965". Dank- j zij de goede zorgen van uitgever I Duynstee beschrijft een stuk naoor- Kluwer verschijnt het boek nog ruim I logse geschiedenis. Voor de ingewij- voor de volgende kabinetscrisis, zodat j den is het interessant, voor de leek het nog enige tijd als de laatste wijs- zal het droge kost blijven en hooguit heid zal kunnen gelden. De schrijver als naslagwerk en bladerboek nuttig van een dergelijk werk bevindt zich en aardig zijn. De verdienste van het werk ligt in zijn volledigheid, de zwakte in de bronnen, die de schrij ver moest gebruiken. De beschrijvin gen steunde op de gepubliceerde stukken en op gesprekken van de schrijver met politici alsmede op Mr. AM. W. Resius, di recteur van de uitgeverij A. E. Kluwer. bood het boek aan aan zijn j de schrijver prof. mr. F. J. F. M. Vrijlating van Hess bepleit Seidl, advocaat in München, heeft ir brieven aan de Amerikaanse pre sident, de Britse koningin, het Fran se staatshoofd en de Sowjetrussische premier de onmiddelijke invrijheid stelling gevraagd van de 72-jarige Rudolf Hess, onder het -nazibewind de plaatsvervanger van Hitier. Seidl verdedigde Hess in 1946 voor de ge allieerde rechtbank, die hem wegens misdaden tegen de vrede tot levens lange gevangenisstraf veroordeel de. Hess zit in de gevangenis het Berlijnse Spandau, samen met Baldur von Schirach en Albert Speer, wier straf eind van dit jaar afloopt. Volgens Seidl had Hess nooit ver oordeeld mogen worden omdat hij. zoals toen dertij d in een medisch rapport is verklaard, aan „latente schizofrenie" leed. Joden wilden ons vermoorden, zegt oud-SS-er De voormalige SS-kapitein Hans Krüger heeft gisteren voor een recht bank in Münster gezegd, dat de joden van plan waren geweest zijn veilig heidstroepen te vermoorden. De 56- jarige Krüger, die beschuldigd wordt van moord op meer dan 26.000 joden in de ooi-log en terechtstaat met 18 leden van een voormalige SS-groep in de Poolse plaats Stanislau, zei woor delijk: „De Joden wilden ons ver moorden en willen dat wij nu opge sloten worden omdat wij de enige overlevenden zijn die kunnen vertel len wat er gebeurd is", Om 0.35 uur Nederlandse tijd in de afgelopen nacht werd de eer ste 104 ton wegende Europese raket Europa-I" gelanceerd van de basis Woomera in Australië. Hoewel de vlucht zelf als gevolg van een storing in een volgstatlon op aarde niet perfect scheen te ver lopen. bleek de lancering zelf toch een groot succes te zijn. Slechts de eerste trap van de drietrapsraket was van brandstof voorzien, de andere trappen van ballastvloeistof, zodat het nog niet ging om een volledige lancering met een kunstmaan, die eerst voor volgend jaar op het programma staat. TOT 625 KM De lancering van de Europa I was reeds herhaalde malen uitgesteld, voor het laatst zondag j.l. Er dreigde nu weer een uitstel toen onverwacht een wolkenveld van het zuiden uit kwam opzetten, dat het gehele lan- ceergebied bedreigde. Indien de lan cering tien minuten later was vast gesteld, zou tot nieuw uitstel moeten zijn besloten. Op een verblindende vuurstraal verliet de raket onder donderend ge raas het lanceerplatform. Na twintig seconden boog de raket volgens plan af in noordelijke richting naar de De Amerikaanse astronaut Malcolm Scott Carpenter heeft besloten het tweede internationale congres over oceanografie in Moskou niet bij te wonen omdat de Russen geweigerd hadden een Amerikaans marineschip voor het congres naar Leningrad te laten komen. Voor het congres dat maandag in Moskou geopend wordt hebben zich een 200 Amerikaanse afgevaardigden opgegeven. Carpenter zou het con gres bijgewoond hebben als asqua- naut. Sinds hij vier Jaar geleden drie omwentelingen rond de aarde ge maakt heeft, heeft Carpenter een maand onder water geleefd voor ocanografische onderzoekingen. Hij zou de eerste Amerikaanse astronaut geweest zijn die Moskou bezoekt. Het oceanografische onderzoekings schip Silas Bent, was door de Ame rikaanse Akademie van Wetenschap pen aangewezen om gevolg te geven aan de Sowjet-uitnodiging dat tijdens het congres oceanografische schepen Sowjet-havens zouden bezoeken, zo dat afgevaardigden deze konden in specteren. Het Sowjet-minlsterle van Buitenlandse Zaken weigerd echter toestemming, omdat het een marine schip betrof. Twee en een kwart minuut na de lancering werden raketmotoren ge stopt, toen een snelheid van 9280 ki lometer per uur was bereikt. Aanvan kelijk had men de motoren twintig seconden langer willen laten wei-ken, maar een grondstation meende een afwijking in de baan te constateren, waardoor het nodig werd de vlucht te bekorten. Achteraf bleek, dat de baanaf wij king ten onrechte was ge constateerd als gevolg van een tech nische storing in de grondinstallatie, en dat de raket zelf zijn voorgeno men baan precies had gevolgd. Nu viel de raket naar de aarde terug na een hoogte van 625 km te hebben be reikt. De raket landde in een onbe woond gebied ten noorden van Lake lië geleverd, was bij deze lancering Eyre, 432 kilometer van Woomera, of- I eveneens slechts als ballast bedoeld, wel 210 km voor het gestelde doel. Dit Nederland levert de telemetrische ap- was een gevolg van het feit, dat de paratuur, Eelgië de grondcontrole. motoren korter hebben gewerkt dan ln de bedoeling had gelegen. Niette min is men uiterst tevreden over de proeflancering. De tweede en derde rakettrap wa ren ditmaal met niet brandbare vloeistoffen gevuld tot hetzelfde ge wicht als de brandstoffen, die met tertijd meegevoerd zullen worden. Nieuwe fase De lancering betekent een nieuwe fase in het Europese plan om een verbindingskunstmaan omstreeks 1970 in een baan om de aarde te brengen. Aan dit project werken de zeven Eldo-landen mee, Frankrijk, West-Duitsland, Italië, Nederland, België en Australië. Volgende maand komen deze landen bijeen om de re sultaten van de proeflancering te be studeren. Door de stijgende koeten is het plan namelijk twijfelachtig ge worden. Bij de stichting van Eldo in 1961 werden de kosten geschat op 700 miljoen gulden, sindsdien zijn deze op 1,5 miljard gekomen. De eerste trap van de Europa-1 wordt gevormd door de Britse Blue Streak de tweede door de Franse „Colarie" en de derde door een West- dultse raket. De neuskegel, door Ita- ln eerste kwartaal Omzet Philips steeg 10 procent Uit het resultatenoverzicht betref fende het eerste kwartaal van de N.V. Philips- gloeilampenfabrieken blijkt dat de omzet ten opzichte van de overeenkomstige periode van 1965 met 10% is gestegen- De voorraden bedragen 38% van de omzet ln de laatste 12 maanden, het percentage is gelijk aan dat per einde maart 1965. De liquide middelen bedragen 700 miljoen gulden tegenover 678 mil joen gulden per einde maart 1965. Het aantal werknemers is sinds 1 januari 1966 gedaald met 2000. In onB land ls er een daling met 400. De stand in Nederland bedraagt per einde maart 1966 86.300, aldus een mededeling van de Raad van Be stuur. Wettelijke regeling bibliotheekwezen? In het gistermorgen in hotel „De Cocagne" te Eindhoven begonnen tweedaagse 37ste bibliotheekcongres van de Nederlandse Vereniging van Bibliothecarissen en de Centrale Vereniging voor Openbare Bibliothe ken heeft voorzitter mr. C. F. Carel- uit Den Haag zijn openingsrede aantal suggesties ontwikkeld een wettelijk regeling voor bibliotheekwezen. Hij dacht in dit verband aan het geven van een w telijke grondslag aan het bestaan de functie van de Kon. Bibliotheek evenals aan de bijzondere taken, welke zU op grond van die positie vervult. Voor wat betreft de instelling bibliotheken of collecties ten behoe- van de regionale wetenschappe lijke literatuurvoorziening gaan de gedachten van mr. Carelsen uit naar wettelijke bepaling, waarbij de rijksoverheid de bevoegdheid krijgt deel te nemen aan regelingen, voor dat doel tot stand gekomen tussen de besturen van lagere publiekrechte lijke organen als provincies en ge meenten, waarbij ook particuliere instellingen kunnen zijn betrokken. Voorts lijkt het mr. Carelsen wense lijk, de mogelijkheid vast te stellen om bibliotheken aan te wijzen, die zich zullen belasten met de bouw van oentrle catalogi op speciale vak gebieden. Daarmee moet dan vast staan, dat de geëigende overhedds- •blblotheken verplicht zijn aan deze catalogi deel te nemen. Tenslotte pleitte de congresvoorzitter voor een bepaling, dat de overheid voor uit bibliotheken afkomstige literatuur een of meer bewaarplaatsen kan in stellen. de formatie-Cals Duynstee (I.) en dr. W. Drees (r.). dossiers, die hij van hen ter Inzage kreeg. Uit de tekst valt echter niet op te maken, welke politici welke ge gevens verstrekten. Dat verzwakt het wetenschappelijke karakter van het werk en dwingt de schrijver al te vaak tot uitdrukkingen als „vermoe delijk", „kennelijk", „men vraagt zich sn „naar het schijnt". De schrij ver geeft dit bezwaar in zijn voor woord onomwonden toe. Maar zou dit bezwaar niet minder zwaar wegen als de schrijver zich de moeite gege ven had om wat meer sfeer en een wat plezieriger begrenzing van de onderdelen tot stand te brengen? Het werk is nu wat veel gaan lijken op eindeloos college-dictaat met veel koppen en heel veel tussenkoppen. Tegenstander Men leert de schrijver het beste kennen uit de inleiding, waarin hij een uiteenzetting geeft over de ver anderingen in ons politieke stelsel bezien vanuit het standpunt van de staatsrechtgeleerde. Duynstee toont zich in deze inleiding een verklaard tegenstander van de evenredige ver tegenwoordiging, die het kiezerskorps geen macht geeft om over het regeringsbeleid te oordelen en te be slissen. In de periode van het distric tenstelsel (dat tot 1918 bestond) had de oppositie de pretentie de rege ringscombinatie bfj de volgende ver kiezingen te kunnen vervangen een pretentie, die dikwijls is waar gemaakt. Duynstee noemt de even redige vertegenwoordiging „hoogst ongunstig" voor het probleem der kabinetsformatie. Kritiek heeft Duynstee ook op de kabinetsformaties welke dikwijls met de hypothese van een vfjfpartijen- kabinet beginnen, ook als dat er politiek gesproken eigenlijk niet in zit. Duynstee richt zijn kritiek hier vooral op de KVP. Door de Interne machtsverhoudingen is deze grootste party, die meestal de eerste (in)for mateur moet leveren, altyd gedwon gen om net te doen alsof een vijf party enkablnet mogeiyk is, ln de hoop, dat er tijdens de formatie dan wel een van de partners zal afvallen (in feite de P. v. d. A. of de WD). Er syn nog meer zieke plekken, waar Duynstee in zijn inleiding op wUst: de zwakke positie van de oppositie, die niet te fel, maar ook niet te zwak kan ageren. Te fel op treden dryft de regeringspartijen op één hoop, waardoor de kansen op terugkeer als regeringspartij bedor ven worden. Te zwak optreden zal daarentegen weinig verkiezingswinst opleveren. Verandering (Van onze correspondent) De regering zal een dezer dagen een door Philips, Fokker en Van der Heem samengesteld voorstel ontvangen voor overheids steun aan eigen Nederlandse ruimtevaartactiviteiten. Via de be staande Europese organisaties Esro en Eldo is de Nederlandse in dustrie al bij de ruimtevaart betrokken, maar naar de mening van de drie belanghebbende ondernemingen is het gewenst niettemin ook op nationaal niveau in actie te komen. Die inspanning zou no dig zijn om internationaal een volwaardige rol te kunnen spelen. u u metrische apparatuur heeft geleverd 8 QflI'/QCl voor de derde traP van de raket en JL llV/S eveneens het bybehorende grondsta tion. De Europa 1 wordt gelanceerd "I door ELDO., de Europese organisa- m||0 1 Oüf tle voor vervaardigen van draag- XBoaA.CASI' raketten. De Nederlandse rol in de *7 ESRO (de organisatie voor het on- Nederland was b« de uitgestel- A"zof van de„ «ehe„el l0f" de lancering van de raket Europa I staadd ELDO> dender: ln in het Australische Woomera be- landJ? de voor™™le tech"{' trokken via Philips, dat de tele- 16 vestiging, ESTEC-, ender- gebracht tydeiyk in een gebouw van de Delftse TH., binnenkort in een gebouwencomplex by Noord- wyk. Nederlandse offertes aan beide Europese proganisaties voor vervaar diging van satellieten hebben ech ter tot dusver geen succes gehad. Een ontwerp voor een vestzakkunst- tnaan, die door een Europa-raket In een baan om de aarde zou kun nen worden gebracht, is door ver tragingen in 't Eldo-project ln de yskast verdwenen en zal uitein- deiyk vrijwel zeker niet meer bruik baar zyn. Offertes aan EGRO maak ten geen kans vermoedelijk vooral omdat de Nederlandse industrie zich wat de ruimtevaart betreft nog onvoldoende kennis had Reumatische pijnen TOGAL HELPT Griep Migraine Menstruatiepijn Verkouden Hoofdpijn Spit TOGAL HELPT TOGAL HELPT TOGAL HELPT TOGAL HELPT TOGAL HELPT TOGAL HELPT Zou een eigen ruimtevaartprogram tot nog verdere versnippering van de activiteiten leiden, de Industrie stelt daar tegenover dat de achter stand zou kunnen biyven bestaan wanneer zy geheel afhankeiyk is van Europese organisaties. Ver- moedeiyk komt daar de overweging by dat kleine landen in die inter gouvernementele organisaties al gauw karig bedeeld zullen worden. Dat hoeft niet alleen de technische kant van het werk te betreffen. Door ESRO worden wetenschappe lijke projecten uitgevoerd. Het aan tal aanvragen is zeer groot en men zou zich bijvoorbeeld kunnen afvra gen of de Nederlandse astronomie, die een grote naam hoog te houden heeft, in dit gezelschap van grote en wat de ruimtevaart betreft ho ger ontwikkelde landen, voldoende kansen zal krygen. (Aldus de over wegingen die de drie genoemde in- dustriën gebracht hebben tot het verzoek aan de regering, een Neder lands ruimtevaartprogramma te sub sidiëren. Onlangs hebben wy in een beschouwing gewezen op vele onge wenste aspecten van een dergeiyk na tionaal programma Red. LD.) Duynstee bepleit een andere fase ring van het formatieproces: eerst overeenstemming over de samenstel ling, dan het zoeken van adspirant- mlnlsters en daarna met hen samen stelling van het regeringsprogramma dat dan tenslotte wordt voorgelegd aan de fractieleiders. Zo wordt voor komen, dat een formatie faalt omdat een van de partyen zich te zwak ver tegenwoordigt vindt of omdat een van de toekomstige ministers zich niet wil vastleggen op een program ma dat hy niet heeft helpen opstel len. Duynstee is, evenals dr. Drees, die het boek van een voorwoord heeft voorzien, voorstander van een for matie, die begint met een keuze voor een bepaalde samenwerking en een principiële overeenstemming over mogeiyke breekpunten. Hij vindt evenals alle andere theoretici, dat de eerste formatie- en informatie-op dracht na de verkiezingen naar een figuur uit de sterkste party behoort te gaan. ,Maar", zo voegt hy eraan toe, „gezien de kenneiyke aarzeling van de KVP om tot een reële keus te komen en haar klaarbiykeiyke voor keur voor vyf partyenoverleg is deze richtUjn in feite niet zonder beden kingen". Met deze constatering geeft Duyn stee de tegenstanders van de confes sionele partijvorming heel wat muni tie ln handen, waardoor zijn boek, gezien de kentering der meningen binnen de KVP, toch nog meer politiek gewicht krijgt dan men op het eerste gezicht zou verwachten.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1966 | | pagina 11