Japan heeft de oude cultuur
van Zuid-Amerika beïnvloed
Eindelijk onweerlegbare bewijzen.
MINDERWAARDIGHEIDSCOMPLEX
vergelijking met een even
tueel dreigende atoomoorlog,
is het van weinig betekenis of
de cultuurstromingen in onze
wereld nu van west naar oost,
'of omgekeerd zgn gegaan. Maar,
we de zaak zó scherp stellen is er
renlijk niet veel wat dan nog stand
houden. En daarom had het be
lt wél onze belangstelling toen wij
namen dat thans na jaren van
deloos harrewarren onomstote-
vaststond dat zo'n 5000 jaar ge
len Japanse vissers geland zijn op
kusten van het Zuidamerikaans
Btinent.
oude strijdvraag, opgeworpen
r Thor Heyerdahl, en naar het
teen door zijn geslaagde vlotvaart
testigd, staat nu opeens weer op-
de belangstelling.
'Het gevoel van eigenwaarde der
oord- én Zuid-Amerikanen zou na
if^ wel gestreeld zijn, als men
B hanen bewijzen" dat de Stille
kg bevolkt was vanuit de Nieu-
wereld. Niet tevreden met het
Idat in hun landen op minstens
drietal plaatsen vrij hoogstaan-
lulluren zich zelfstandig ontwik-
en, moesten deze ook nog hun be
aring aan andere landen, liefst
hebben doorgegeven,
to is het minderwaardigheidscom-
de Amerikanen wel te be-
ijpen. Eerst hebben ze jaren, wat
ik, eeuwen geleden onder het feit
ze „pas" in het jaar 1492 door
Columbus, een Genuese zeevaar-
in Spaanse dienst, zouden zijn
Idekt. Later bleek het een verade-
ng dat, naar toen nog niet beves-
de geruchten, bleek dat vóór die
lumbus Noormannen de Ameri-
anse kust al hadden bevaren. Of-
won die Vikingen nu ook al weer
beste naam hadden,
fervolgens was het een hele opluch-
in de oerwouden - van Yu-
op de bijna onbegaanbare
'an de Andes resten en
n grootse culturen werden
ronden. Die „scalperende voor
hadden dan tóch, op hun
urt, meer cultureel-gerichte voor-
wre gehad... en dat was bemoedi-
ind.
Maar alles by elkaar was het toch
g niet zo heel veel, en dat verge-
ken bij wat men in de oude lan-
om de Middellandse Zee aan
llturen en beschavingen vond...
En toen kwam Thor.
fin toen kwam Thor Heyerdahl,
Noorse geleerde in 1914 in Lar-
k geboren. De liefde voor de vol-
inkunde kreeg hg mee van zgn
loeder, die voor haar genoegen
familie was rijk het plaatselij -
museum voor folklore leidde. Na
n studie maakte hg een reis naar
Pacific. Dat was in de jaren 1937-
18. Daar werd zgn belangstelling
Bvestigd op een vraagstuk dat toen
ogal brandend werd genoemdwaar
tomen de bewoners van het Paas-
land vandaan? Toen kreeg hg, als
II ingeving, de gedachte dat zij van
merika gekomen moeten zgn, en
Jt het zeker ook niet uitgesloten was
M de mensen van al die uitge
leide eilandengroepen in de gehele
uldzee van die kant zouden zijn ge-
omen. Dit dan in tegenstelling tot
hogere theorieën.
U hegrypt dat vele Amerikanen biy
JBren met deze Thor en dat hy op
to mogelyke manieren werd ge-
terd. Zijn theorie maakte hy bekend
het jaar 1941. Maar niet alleen
1 't oorlogsgedrui8 zyn mening
torgtemde, er waren zelfs in de
heel wat geleerden die ge-
"pchattend om de jonge weten-
Capeman lachten.
Vroegere theorieën
^°g steeds is niet weerlegd de oude
tomng dat de inwoners van de Nieu-
Wereld eens uit Siberië zyn geko-
en. De landbrug van de eilanden
"•en dat land en Alaska werd door
in verschillende etappes geno-
®n. en vandaar uit zwermden de
igtonten het nieuwe land in. Dat
ZOn 120 eeuwen geleden zijn be-
nen, om te eindigen toen deze
v ns®n het uiterste zuidelyke puntje
Zuid-Amerika hadden bereikt.
hfan"? Z° n ze8tig eeuwen zQn C®-
lioh P de2e wl^ze had de mens
P*„iÜ*r8preld ov#r d® landen die de
wnzomen. Want ver voor de
emigratie naar Amerika waren al de
kusten en de grote eilanden voor het
vasteland van Azië door de mens in
bezit genomen.
De laatste etappe was toen de reis
over de Stille Zuidzee. Een etappe,
die wel iets weggehad moet hebben
van een stel kangeroesprongen. Want
in enkele vrij zeewaardige boten ging
'n aantal gezinnen op reis. Zij zochten
een onbewoond eiland op in deze ge
weldige ruimte van wolken, wind en
water. Op zo'n eiland vestigde men
zich dan en pas weer een volgend ge
slacht nam een volgende „sprong"
naar een verder gelegen eiland.
Vaak onderhielden de reizigers be
trekkingen met het vader-ei-land. Op
deze wyze ontstond een overigens
wel schaarse kennis van al die
eilandenrijken.
Op deze wijze was de mens zo
nam men aan dan ook uiteinde
lijk gekomen tot het Paaseiland, een
van de eenzaamste eilanden ter we
reld.
Bevestiging
Een bevestiging van deze theorie
was het feit dat men een aantal
cultuuruitingen en -voorwerpen kan
vinden die in oorsprong op het vas
teland van Azië te lokaliseren zijn,
terwijl op de eilanden door de gehele
Pacific heen, het spoor van hun
„reis" is na te gaan.
Heyerdahl nam echter met deze uit
leg geen genoegen. Want ook op de
westkust van vooral Zuid-Ame
rika waren de cultuursporen
met veel moeite overigens aan
getroffen, ofschoon er ook plotseling
een geheel ander karakter viel op te
merken.
Hierdoor ontstond er aarzeling in
de uitleg. Waarom was opeens die
emigrantengolf „vlak" nu ja op
een duizend kilometer kijk je hier in
deze ruimte niet voor de kust
van het Amerikaanse continent ge
stopt? Want al waren er sporen, méér
dan dat was er niet. Bovendien wa
ren deze „sporen" twijfelachtig.
En toen kwam Heyerdahl en zei
dat niet van Azië maar integendeel
van Zuid-Amerika uit de Zuidzee was
bevolkt. Die opgemerkte cultuurspo
ren waren ontstaan dat over de eer
ste bevolkingslaag heen een invasie
vanuit Azië de resten had overspoeld.
Inderdaad niet onaardig bedacht...
maar een theorie waarvan de tegen
standers uitriepen dat Thor dan maar
eens moest bewgzen hoe d&t in zgn
werk was gegaan.
De kano's van de Amerikaanse
kustbewoners waren akelige zwakke
huikjes, die in geen enkel opzicht
zeewaardig waren. Nee, dan waren
die prauwen van de eilandbewoners
heel wat anders. Dat waren inder
daad zeewaardige vaartuigen, die in
geen enkel opzicht iets onder deden
voor de beroemde drakenschepen
van de Vikingen, die daarmee toch
herhaaldeiyk het noordelijk deel van
de als zeer ruw bekend-staande At
lantische Oceaan waren overgesto
ken. Niet voor niets noemde de Ame
rikaanse auteur P. Buck zgn boek
over deze Polynesische zeevaarders
„The Vikings of the sunrise".
Thor Heyerdahl beweerde toen dat
de reizen niet met boten maar met
balsavlotten gemaakt waren. Balsa is
een speciaal soort hout van de ge
lijknamige boom die aan de west
kust van de Nieuwe Wereld voor
komt en prachtig licht van gewicht
is, voortreffelgk geschikt om vlotten
van te bouwen. Zeestromingen zou
den voornamelgk de voortstuwings
kracht zgn geweest. Men lachte Thor
uit... totdat deze in 1947 u weet
het nog wel bewees dat men
inderdaad zonder al te veel moeite
van Zuid-Amerika per vlot naar het
eilandenrijk van Peru naar de
Tuamotu-archipel kan varen. In
101 dagen legde Thor met vijf vrien
den een afstand van ruim 4300 zeemij
len af. Thor kón gelijk hebben. Dat
had hy inderdaad onomstoteiyk be-
Weerlegd
Afdoende werd een groot deel van
de hypothesen van Heyerdahl weer
legd door een Nederlandse vrouw.
Het was mevrouw Clementine Hee-
ren-Palm, die op 13 september 1955
haar proefschrift „Polynesische mi
graties", verdedigde. Zij bewees door
de vormen van verschillende ge
bruikte cultuurvoorwerpen, zoals een
weefgetouw of een klapperrasp, dat
de cultuur in de Stille Zuidzee van
west naar oost was gegaan, dus van
Azië over of misschien wel ten
dele om de Pacific, naar Amerika.
Op het grote congres van de Paci-
fic-onderzoeker in 1961 in Honolulu
gehouden, werd dan ook een motie
onder zeer sterke aandrang van
de Amerikanen aangenomen. Hier
in werd gezegd dat vanuit Azië een
deel, en misschien zelfs wel een
groot deel van de cultuurinvloed op
de eilandbevolking was uitgegaan,
maar dat er ook sporen van Ame
rikaanse invloed waren aan te wij-
Er is contact geweest, over de
eilanden van de Pacific heen, tus
sen Amerika en Azië. Dat was uit
veel op te maken... maar tot dusver
viel het niet te bewijzen. MAAR DAT
BEWIJS IS NU DUS GELEVERD
Bewijzen
Het was het Amerikaanse archeo
logen-echtpaar Evans-Meggers die
dit onomstotelijk bewijs onlangs kon
leveren, op het spoor gezet door de
amateur-archeoloog Emilio Estrada
uit Ecuador. Voor 11c u over de ont
dekking zelf vertel, wil ik u nog even
op twee dingen wijzen. Aardewerk
was lang al een belangrijk punt in de
strijd „west-oost" of „oost-west". In
Azië kent men aardewerk, in Ame
rika kent men aardewerk, maar
oorspronkelijk kende men geen aar
dewerk op de Zuidzee-eilanden. De
kokosnootschaal verving in deze veel.
Had de mens zyn aardewerk mee
genomen op zgn omzwervingen die
hem zouden leiden naar de Nieuwe
Wereld? Het was nauwelgks aan te
nemen. En dan zeker toch niet in
deze vormen. Zou dit aardewerk dan
geheel zelfstandig in Amerika ont
staan zyn? Een vraag te meer in dit
toch al zo geladen en moeilgke on
derwerp.
Het tweede waarop ik uw aandacht
wil richten zgn de hopen keukenaf
val die de voorhistorische mens dicht
by zyn woonplaats opwierp en die
nu voor onderzoekers een prachtige
vindplaats is. Hierin biykt de mens
eens, in lang vervlogen tijden, om
het even of hij nu aan de kusten
van de Noordzee in Denemarken
heeft gewoond in Azië of in Zuid-
Amerika, steeds geiyk te zgn. En
dus onderzoekt men thans nieuws
gierig deze kuilen met afval. Hier-
lit is veel te concluderen.
Aardewerk
In zo'n hoop keukenafval van de
pr^historische bewoners van zyn va
derland (dicht bg het plaatsje Valdi-
v'ia, ten westen van de haven Guaya
quil) ging Emilio Estrada In 1956
graven. Tot zyn grote verwondering
v'ond hy vormen van aardewerk,
schotels, kommen en kruiken, die een
zeer afwykende vorm vertoonden. Ze
waren ook beter gemaakt dan het
mdere aardewerk.
Hy maakte het echtpaar Evans-
Meggers opmerkzaam op zyn vondst
en maakte hun deelgenoot van zgn
gedachten. Het echtpaar rette de op
gravingen voort. Uit de gevonden res
ten van de vissen, dieren die niet aan
de kust voorkomen, kon men con
cluderen dat deze bewoners over
grote en zelfs zeewaardige prauwen
hebben beschikt. Verder werd zo'n
groot aantal schelpen gevonden dat
het duidelgk is dat dit voedsel een
voorname bron van levensonderhoud
moet zijn geweest. Opeens komt nu
in deze afvalresten een laag te voor-
schgn waarin aardewerk wordt ge
vonden. Aardewerk van een vrg goed
gehalte; zeker niet de allerprimitief-
ste vorm. Het vermoeden is dus ge
wettigd dat deze oude bewoners, die
daar een vgftig eeuwen geleden zo
gezapig leefden, plotseling met an
dere mensen in aanraking zijn geko
men die al heel wat hoger op de
culturele ladder stonden en hun het
gebruik en het maken van aardewerk
leerden.
Waar kwamen deze „anderen" van
daan? Een belangrgke vraag in het
grote „west-oost"-probleem. Deze
zo genoemde Valdivia-cultuur,
bleek dus opeens een belangrijke
sleutel te zijn.
Uit Japan
Men ging vergelgken en zoeken en
het vermoeden van Estrada, een be
reisd man, werd steeds meer bewaar
heid. Deze gevonden vormen van
aardewerk vertoonden Inderdaad een
verbluffende gelykenis niet aarde
werk dat op een geheel andere plaats
op de wereld voorkwam. DAT WAS
IN JAPAN.
Op 't eiland Kioesjoe had men
van de préhistorische volken inder
daad volkomen gelgksoortig aarde
werk met de volkomen geiyke ka
rakteristieke randversiering gevon
den.
In het jaar 1962 lichtte het echt
paar al voorzichtig een tipje op van
de sluier, maar die eerste reactie
werd zó slecht ontvangen dat zy veel
meer zekerheid wilden hebben. Zij
gingen naar Japan, gingen ook dóór
graven en toen stond hun mening
absoluut vast.
Japanse vissersboten zyn zo'n der
tig eeuwen voor onze jaartelling af
gedreven, of met moedwil naar
Zuid-Amerika gegaan. Van Japan
gaat een bepaalde zeestroming, de
Koero Sjio Drift regelrecht naar
Amerika. Met een storm, een van
die beruchte Japanse taifoens, in die
stroming geraakt, voortgezweept
door de wind, hadden deze schepen
niet veel kans op terugkeer, zij moes
ten wel oostwaarts gaan. En zo is
dan te verklaren hoe aan de Ameri
kaanse westkust scherven van Ja
pans vaatwerk te vinden zgn.
Of deze culturele betrekkingen lang
hebben bestaan en hoe diepgaand de
oudere cultuur door later komenden
werd beïnvloed, moet allemaal nog
worden uitgezocht. Maar dat eens
te meer hierdoor bewezen is dat
er al heel veel meer onderlinge be
trekkingen tussen de volken, ook die
door oceanen worden gescheiden, is
geweest, veel meer dan die paar
schuchtere pogingen waarvan onze
geschiedenisboekjes gewagen, dat is
FERDINAND VAN LEEUWEN
Foto's:
Links, van boven naar beneden:
Het beeld van een baby gevonden
in Midden-Amerika. Dat deze volken
eens uit Azië kwamen, wie zal er nog
aan twijfelen f Mogelijk hebben ook
latere culturele betrekkingen deze
vormen beïvloed.
Een stenen beeld van Celebes
Vergelijk dit eens met de bekende
beelden van het Paaseiland. Een gro
tere overeenkomst dan met die van
de cultuur van Zuid-Amerika.
Een graf van de Jomoncultuur.
Rechts, van boven naar beneden:
Het vroegere aardewerk von de e.g.
Jomoncultuur alt Japan, dat toch al
op een vrij hoge ontwikkeling wijst
en dat soortgelijk ook thans
gevonden in Zuid-Amerika.
Een masker van aardewerk uit
Japan JomoncultuurSterk spreekt
hieruit de samenhang met de Zuid-
amerikaanse voorwerpen.
draf giften van df Jomoncultuur.
