Karl Barth tachtig jaar GROOT EN ONGELOOFLIJK BEGAAFDE THEOLOOG Earth's visie gaf radicale trending aan theologisch en kerkelijk denken Enorme werk en denkkracht OOK IN VIERPOLDERS STAAT EEN VAN DE MEER DAN ÏOOO VESTIGINGEN VAN DE RAIFFEISENBANK. BANNELINGEN ONTVOEREN GEESTELIJKE Pionier van Ned. Leger des Heils overleden INDONESISCHE REGERINC ZORGT VOOR KWART MILJOEN BIJBELS Zilveren Moederdag Ideeën Weer mijnen in duinen bij Bergen Mens niet middel maar doel. zegt mevr. Stoffels DONDERDAG 3 MEI 1906 LSZDSCS DAGBLAD PAGINA 7 a Op 10 mei wordt de beroemde y theoloog Karl Barth 80 jaar. Prof. dr. A. A. van Ruler, hoog- leraar in de dogmatiek en het kerkrecht aan de Universiteit te Utrecht schreef voor ons blad naar aanleiding van deze ver- jaardag bijgaande beschouwing over leven en werk van Barth. Op 10 mei 1886 werd Karl Barth geboren, zoon van een hoog leraar in het Nieuwe Testament. Hij is in het spoor van zijn vader gebleven en is theoloog geworden. In zijn jonge jaren heeft hij ook er over nagedacht, in de politiek te gaan. Hij was (en is) socialist, maar hij is toch aan zijn oorspronkelijke vak blijven bannen. En dat met z'ji hele hart. Als hij politicus ivas geworden, zou hij zijn werk evenzeer met zijn ge hele hart gedaan hebben. Dat duidt op een eerste trek in deze thans tachtigjarige figuur: zijn ongelooflijke begaafdheid. Hij heeft zijn leven lang een werk kracht getoond, ivaarvan men diep onder de indruk komt. Het geheim daarvan lag voor een groot deel zeker in zijn onvoor waardelijke toewijding aan de taak. die hem werd opgedragen. Hij leefde volgens een strenge indeling van de dag. Dezelfde vindt men in zijn boeken, in de wijze ivaarop hij schrijftterug. Daar zit iets ambachtelijks in: geen woord te veel. geen ivoord te weinigelk woord precies op zijn plaats. Naast deze werkkracht stel ik z'n denkkracht. Hij pakt alles aan wat hc voor de voeten komt. uit de bijbel, uit de traditie, uit het heden. Maar dan zet hy er zijn eigen her sens en hart op. Hy boort er dwars doorheen. En dan zegt hij de dingen opnieuw in zijn eigen woorden. Men kan er zeker van zijn. dat er dan iets nieuws te voorschijn komt. Zo is het ook in zijn theologische ontwikke lingsgang gegaan. Hij heeft vijftig jaar boeken geschreven. Er zit dui delijk een eenheid, een lijn in. Maar tegelijkertijd moet men zeggen, dat hij telkens op een voor allen verras sende wyze een hoek is omgeslagen. Zo liep zijn weg. Er is dus een een heid. De eenheid van een weg M-rar die weg gin? telkens een hoek om. Daar had niemand op gerekend. Barth zelf kwam alleen, door zijn diep-borende originaliteit, tot deze ontdekking. PROF. DR. KARL BARTH tig. Zelf was hij als mens en theo loog uiteraard opgegroeid en volwas sen geworden in de jaren voor de eerste wereldoorlog. De toonaange vende theologie van die dagen was geheel gericht op de mens. zijn gods dienst. zijn cultuur. Zoals de men sen uit Kampen de maan wilden scheppen uit de IJssel. zo wilden de theologen toen God scheppen uit de religieuze gemoedservaringen van de mensen. In de oorlogsjaren kwam Barth als dominee tot de ontdekking dat dat een vreemde manier van doen was. Het getuigenis van de pro feten en de apostelen van de bijbel kwam recht op hem af. Niet wat de mensen over God denken is de hoofd zaak. maar wat God over de men sen zegt. In de arena En hij heeft geen blad voor de mond genomen. Het heeft hem zijn ver banning uit Duitsland gekost. Maar hy is steeds de ziel van de belijdende kerk in Duitsland ge weest. En voor tallozen in Europa en daarbuiten was hij een geestelijk centrum van verzet tegen de natio naal socialistische overheersing. Tegenover het Russische commu nisme en zyn welbewust atheïsme neemt hij een heel andere houding aan. Hij houdt het er glimlachend voor. dat Christus daar gemakkelijk tegen op gewassen is. Persoonlijk moet ik erkennen, dat dit verschil in houding tegenover Hitler en Stalin my in het levensbeeld van Karl Barth nooit duidelijk is geweest. Kan men Karl Barth de kerk vader van de twintigste eeuw noe men, zoals men kan zeggen, dat Schleiermacher de kerkvader van de negentiende eeuw is geweest? Op zo'n vraag kan men natuurlijk al leen achteraf antwoord geven. Daar voor is het nu te vroeg. Maar men kan wel alvast enige overwegingen ten aanzien van deze vraag naar voren brengen. In de éerste plaats: Karl Barth heeft in ieder geval de theologie, de kerk en de christenheid weer op eigen benen gezet. Hij heeft haar ook terug geleid naar de openbaring. Hij heeft haar ook weer aansluiting gegeven aan de traditie van de eeu wen. Hy zelf is met gespitste oren gaan luisteren naar die vreemde boodschap van de bijbel. En tallozen zijn door hem in dit opzicht aange raakt en gevormd. Sommigen vinden zelfs, dat hij daarin veel te ver is gegaan, dat hij de theologie in een geetto tegenover de filosofie heeft gestopt, dat hij van de openbaring een onaantastbaar betonnen bolwerk heaft gemaakt, dat hij de kerk, al thans de prediking van de kerk. tot een bijkans mythische grootheid heeft laten verstarren. Wat er van deze kritiek ook waar zij, in elk geval blijft zijn grote verdiensten bestaan, dat hij de christenheid weer bij haar zaak heeft bepaald. In de tweede plaats: zijn theologie heeft een enorm uitgebreide invloed gekregen. Het is in Europa begon nen. Daar was het een geweldig taaie weerstand. Maar hij heeft ge zegevierd. In Nederland b.v. is door zijn invloed het hele stelsel van rich tingen en kerken radicaal in de war geraakt. Later is zijn invloed ook het Kanaal en de oceanen overgegaan. Zelfs in Engeland is men zich ernstig gaan bezighouden met deze typische vastelandse manier van theologiseren. Heel de wereld Tegenwoordig bespeurt mén de in vloed van Barths theologie diep gaand over de hele wereld tot in Amerika en Japan. Kortom: zijn le venswerk is geen Duitse aangelegen heid gebleven, zii heeft wereldbete kenis gekregen. En als zo'n stukje gist eenmaal in het deeg zit. dan haalt men het er niet meer zo ge makkelijk uit, het blijft werken. Oppositie In de derde plaats: er is natuur lijk een „los-van-Barth-beweging" losgebroken. Die is al jaren aan de gang. In de oppositie met Barth zoekt men het in talloze richtingen Er zyn er, die de kant van Rome uitgaan. Anderen laten de kerk schieten en willen puur met het evangelie de wereld in. De laatste tijd zijn de problemen van de exis tentie. de taal en het „verstaan" over Barths theologie heengevallen. Enkelingen richten hun aandacht op het vraagstuk van de geschiedenis of van de verwachting van de toekomst. Wie zich zelf tegenwoordig respec teert en helemaal met moderne ve ren wil pronken als theoloog, oor deelt over de theologie van Barth als een volmaakt achterhaalde zaak. Het moet mij van het hart: in veel van deze moderne vloedgolven is onge looflijk veel oppervlakkigs. Men kan er in zyn ziel over huilen, dat er te genwoordig zo verschrikkelijk dom over die dingen gepraat wordt. In denk b.v. aan de beroering, die een paar jaar geleden rondom het boekje van Robinson „Eerlijk voor God" overal ter wereld ontstond. Verleden tijd? Is Barth werkelijk verleden tijd? Ik zou zegen laat me niet lachen. Iemand, die zo fundamenteel over de dingen gedacht heeft en zo kernach- I tig er over heeft geschreven, zou nu al verleden tijd zijn? Is wat daarna I gekomen Is niet veelszins schuim, dat zo weer opgelost is? En keert Barth dan niet terug? Men weet het natuurliik niet. De wereld, de chris- tenheid kan ook met verblinding ge slagen worden. Maar op de zaak ziende, moet men zeggen: met Barth zijn we nog lang niet klaar. Daarom in de vierde plaats: Barth alleen maai' napraten en doen alsof hij het laatste woord heeft gezegd, gaat natuurlijk ook niet aan. We moeten met hem en zijn vraagstel lingen. ook met zijn antwoorden bezig blijven. Want hij is met de zaak be zig. Daartoe heeft hij ons terug ge roepen. Maar het zou kunnen zijn. dat er nog een en ander valt op te merken. Zelfs is het denkbaar, dat de hele structuur, het bestek van het gebouw totaal veranderd moet wor den. Jaren geleden heeft Barth dat zelf eens in een toespraak aan een diner in Bazel gezegd. Heeft hy in zijn theologie de betekenis van de persoon en het werk van Christus niet mateloos eenzijdig overdreven? Komt het werk van de Heilige Geest in zijn denkwijze niet op een reus achtige manier te kort? Of beter: moeten we, in de opbouw van ons christelijk denken, niet terug naar de leer van de drie-eenheid, de uit verkiezing en het rijk? Dat zijn slechts vragen. Het zijn kritische vragen aan het adres van de theologie van Barth. Maar zo zijn en blijven we bezig met zijn levens werk en stappen we niet zonder meer over hem heen en van hem af. A A. VAN RULER Nederlands protestants pastoraat n Spanje? Op het ogenblik wordt onderzocht of het mogelijk is een Nederlands protestants pastoraat te vestigen in Spanje. Uit recente gegevens blijkt, dat vrij veel Nederlanders in dit land wonen. Men schat hun aantal op ruim tweeduizend. In zuidelijk Span je, in El Atabal bij Malaga hebben bovendien grote groepen Indische Nederlanders gevestigd. Dit is ook het geval op de Canarische eilanden. De gereformeerde emeritus predi kant. ds. H. van den Brink, heeft zich thans by de Indische Nederlan ders in El Atabal gevestigd. Over de mogelijkheden voor de opbouw van een definitief pastoraat voor de protestantse Nederlanders in Spanje zal hij te zijner tijd rapporteren aan de Geref. Kerken en aan de Ned. Herv. Kerk in ons land. Hostie uit automaat Het Vaticaanse weekblad „Osser- vatore Delia Demenica" heeft woens dag kritiek geoefend op het plaat sen van een automaat voor hosties in een Noord-Italiaanse kerk. Het apparaat staat in de kerk van Can Carlo in Gerrara. De adspirant- communicant moet een geldstuk op een schaal naast de machine leggen. Door een knop in te drukken krijgt men dan een hostia. Het blad noemt dit een van de verkeerde en gekunstelde initiatie ven waardoor de liturgische vernieu wing die gaande is, wordt verraden. PRIESTER DREIGT TE KOMEN SPOKEN I In het testament van een rooms- katholieke geestelijke staat, dat hij bij iedereen zal komen spoken, die I „ook maar een onnodige dollar* aan zijn begrafenis heeft gespendeerd. De priester Roger C. Straub over leed op 26 april in de ouderdom van 69 jaar. In het testament, waarin hij 5.000 dollar aan een zuster legateer de. staat o.m.: „Een waarschuwing: spendeer geen enkele onnodige dol- i lar aan mijn begrafenis. Indien j iemand deze waarschuwing in de I wind slaat, zal ik 'zo de Here wil) iedere nacht om 12 uur bij hem i komen spoken". De begrafenisondernemer, die pater Straub ter aarde heeft besteld, zegt, dat hij een normale begrafenis heeft gekregen. Monniken gaan op Griekse berg wonen Vijf Russische monniken zullen toestemming krijgen op de Griekse Athosberg. het kloosterschiereiland dat voor vrouwen verboden is. te gaan wonen. De metropoliet Nicodim van Lenin grad heeft dit dinsdag verklaard toen hy na een bezoek aan Athene naar zyn land terugkeerde. De Russische Kerk heeft drie Jaar geleden toestemming gevraagd 18 monniken naar de Athosberg te laten gaan om de Russisch-orthodoxe ge meenschap aldaar te versterken. Waarom toestemming voor slechts vijf monniken is verleend, is onbe kend. De gemeenschap van Russische monniken op het schiereiland is sinds de Russische revolutie steeds kleiner geworden. Op het ogenblik zijn er nog 56 van deze monniken, die alle ouder dan 60 jaar zijn. Het patriarchaat van Constantino- pel heeft religieuze zeggenschap over de Athosberg. maar de Griekse rege ring moet de verblijfsvergunningen goedkeuren. Advertentl# Beter gezegd: juist in Vierpolders. Het is een kleine gemeente op Voorne en Putten met slechts 1000 in woners. Maar ook in deze kleine gemeente wordt gespaard en worden andere bankzaken gedaan. Daarom is er een Raiffeisenbank. Vierpolders heeft grote plannen. Er komt een tuinbouwgebied, men denkt aan een rekreatie-centrum aan de Brielse Maas en het wordt een knooppunt van grote ver keerswegen. Er zullen steeds meer mensen in Vierpolders komen wonen. En reizigers of toeristen zullen het bezoeken. Dan staat de Raiffeisenbank klaar om In een prettige sfeer aan alle wensen op bankgebied te voldoen. Zoals de Raiffeisenbank dat overal elders doet... 2.000.000 spaarders. 4,8 miljard gulden spaargeld, meer dan 1000 vestigingen. lÖ)lUJIC.lPAiaMIUC.|C.IM|D), spaarbank en alle bankzaken Diep; Ik voeg eea derde woord toe. Er zijn niet alleen zijn werkkracht en originele denkkracht. Er is ook zijn diepgang. Hij is systematisch theo loog. dogmaticus. Wat wil zeggen: hij is zijn leven lang bezig geweest met de waarheidsvraag. Wat is de waar heid. Wat is de christelijke waar heid? Daarbij heeft hij zich nooit opgesloten in het christelijk huisje. Hij is onbevangen alle denkers van vroeger en later tijd tegemoet getre den. Hij heeft voor alles nagedacht. En dat niet alleen met z'n hersens zuiver verstandelijk. Maar met z'n hele wezen. Daarom heeft de muziek ook zo'n grote rol in zijn leven ge speeld. In dat verband gaf hy bij voorbeeld aan Mozart. verre de voor keur boven Bach. Zo is hij bezig ge weest met de vragen aangaande het zijn en het heil. de mens en de we reld. God en het kwaad. Christus en de kerk. het dogma en de prediking Hij heeft door al deze vragen heen- gedacht tot op de bodem. Mijn vierde woord is het woord moed. Die bleek al in de jaren twin- We moeten een theologie van het woord (van het woord van God) heb ben. Daarvoor is Barth toen met on gelooflijke moed en vasthoudendheid in de arena getreden. Aan alle kan ten vielen de leeuwen op hem aan. Maar hij heeft geen ogenblik geaar zeld en steeds fris en vrolijk de strijd aangebonden en stand gehouden. Daardoor heeft hij een radicale wen ding in het theologische en kerke lijke denken van dc christenheid ge bracht. Intussen is deze omwenteling vreemd in zijn werk gegaan. Barth is begonnen met een boek over de brief van Paulus aan de Romeinen. Een commentaar kan men dat nau welijks noemen. Het was meer een profetische schreeuw. Zo bedoelde hij zijn werk oorspronkelijk ook: als profetische kritiek op de gangbare denkwijze. Maar de profeet is op den duur systematicus geworden. Zyn eigenlijke levenswerk is neer gelegd in een zeer omvangrijk, zij het onvoltooid werk: de kerkelijke dogmatiek. Daarin brandt nog ten volle het profetische vuur. Maar het is meer of minder dan een echte, systematische dogmatiek, waarin de leer stelselmatig ontvouwd wordt.. Eerst heette het boek christelijke dogmatiek. Maar toen is Barth op nieuw begonnen en heette het ker kelijke dogmatiek. Zowel die over gang van het profetische naar het systematische ais die van het chris telijke naar het. kerkelijke zijii ken merkend voor de enorme soepelheid en spankracht van zijn geest. Verbannen Die moed bleek ook nog op een heel ander terrein. In de jaren dertig kwam Adolf Hitler op het toneel. In zyn economische en geestelijke wanhoop greep het grote, ook cultu reel en geestelijke grote Duitse volk. naar het heidendom van het natio- naal-socialisme. Dat was voor alle christenen en ook voor de kerk in Duitsland niet zozeer een beproeving, maar vooral een kolossale verzoe king. Van het begin af aan is Barth daar vierkant tegenover gaan staan. K e r k e 1 ij k Leven NED. HERV. KERK Beroepen te Nijverdal (vak. H. J. van Druten) T. Stehouwér te Wouds- end; te Rijnsaterwoude L. Emmer- zaal te Pernis. Bedankt voor Gameren C. Treure te Hasselt; voor Wouterswoude S. R. van Assenbergh te Hedel. GEREF. KERKEN Beroepen te Wormerveer A. Bakker te Hemelum. Bedankt voor Klundert (2e pred. pl.) L. Herlaar te Rockanje. CHR. GEREF. KERKEN De Spaanse ambassade bij de H. Stoel heeft gisteren een tweede brief ontvangen van mgr. Marcos Ussia. waarin deze verklaart door anti- Franco anarchisten ontvoerd te zijn. Volgens het Italiaanse persbureau heeft de politie aanwijzingen gevon den. dat een groep Spaanse banne lingen in Italië de hand in de ont voering gehad hebben. De politie onthoudt zich echter van commen taar. mgr. Ussia gisteren rond het mid daguur is ontvangen. Maandag had de ambassade een eerste brief gekre gen. Volgens een zegsman op de ambassade heeft mgr. Ussie in beide brieven verklaard, dat hy in goede gezondheid verkeert. In de tweede deelde hy mee, dat de voorwaarde voor zyn vrijlating is, dat Paus Pau lus een beroep op Franco moet doen om de politieke gevangenen in Span je vry te laten. Mgr. Usssia, die kerkelijk attaché was, is het laatst vrijdagavond ge zien toen hy de Spaa: verliet op weg naar eijn woning. Op 68-jarige leeftijd is. na een ziekbed van drie jaar, in Groningen overleden de heer M. J. Potuyt, een van de pioniers van het Nederlandse Leger des Heils. De heer Potuyt, die in Utrecht werd geboren als zoon van een chris- telyk-gereformeerd predikant, trad in 1928 tot het Nederlandse Leger des Heils toe. Tot aan 1960, toen hy naar Groningen ging was hij in Den Haag werkzaam als officier in algemene dienst. Sinds 1945 was hy daarnaast hoofdredacteur van het maandelijkse orgaan van het Leger, de Heilsbanier. Deze functie moest hy door zyn ziek te in 1963 noodgedwongen opgeven. Ook zijn functie van administrateur van de rust- en verpleeghuizen van het Leger «sinds 1960) kon hij in 1963 niet langer waarnemen. De teraardebestelling vindt plaats op donderdagmiddag half drie. op de begraafplaats Selwerderhof in Gro- Vaticaans theoloog over de beatmuziek Een Vaticaans theoloog, mgr. Ben- venuto Matteucci, heeft in het week- blak Osservatore Delia Domenica als zijn mening te kennen gegeven, dat religieuze muziek in jazz- of beatstyl op het absurde af is. Hij noemde in dit verband een dergelijke muzikale versie van de mis die in de Canadese provincie Quebec is uitgevoerd, en een concert van beatmuziek, dat on langs in een kerkelijk gebouw in Rome werd gegeven. De theoloog vond. dat er ondanks alle goede be doelingen, weinig overbleef van het heilige karakter van de kerkmuziek. Dit was naar zijn mening zeker niet de bedoeling van de vernieuwing in de kerk. De Indonesische regering heeft in Japan 250.000 bijbels laten drukken en ze ter beschikking gesteld van de kerken en de chris tenen in Indonesië. itoiljoen exemplaren van de koran drukken in Japan. Vanuit de chris telijke kerken is toen gevraagd of de Indonesische regering ook bijbels wilde laten drukken. Dit verzoek werd direct ingewilligd. De regering wilde daarmee duidelijk tonen, dat er in Indonesië vrijheid van gods dienst is. De eerste partij bijbels is inmid dels in Djakarta gearriveerd. Op de titelpagina staat: „Dit is een ge schenk van de regering van Indo nesië aan de christenen". Het Indo nesische bijbelgenootschap in Dja- kartta heeft geen magazijnruimte ge noeg voor deze enorme party bijbels. Daarom zyn in tal van steden spe ciale depots ingericht. De bijbels worden uit Japan rechtstreeks naar deze depots verscheept. Ze worden in Indonesië tegen zeer lage prijs ver kocht. VRIJHEID VAN GODSDIENST Deze geweldige drukwerk-order is door de Japanse regering betaald in het kader van de herstelbetalingen en vergoedingen van oorlogsschade aan Indonesië. Reeds eerder liet de Indonesische regering op dezelfde wijze een half Advertentie Bij LUCAS VAN LEYDEN in 't bekende Silverhuys. KRISTALLEN VAAS v.a. f 11,95 LIPSTICKHOUDER v.a. f 5,95 POEDERDOOS v.a. f 17,— BYOUTERIEDOOS v.a. f 19,75 SPIEGELTJE v.a. f 8,50 TOILETGARNITUUR 4-dellg v.a. f 57,50 DOUBLÉ ARMBAND v.a. f 11.75 DOUBLÉ HORLOGE v.a. f 55,— en verder nog 794 andere, leuke geschenken. Nederl. kerken naar Wereldtentoonstelling In het Nederlandse paviljoen op de wereldtentoonstelling 1967 in Montreal «Canada» komt ook een afdeling over het kerkelijk leven in ons land. Dit is het enige nationale paviljoen op deze wereldtentoonstel ling. dat speciale aandacht vraagt voor de kerken. LUCAS VAN LEYDEN NIEUWE RIJN 4 (Van onze Alkmaarse correspondent) In de eerste duinreep, ruim 2*4 kilometer ten noorden van Bergen aan Zee, heeft een kantonnier van Rijkswaterstaat opnieuw een collec tie van 20 tot 25 landmijnen gevon den. Ze lagen evenals de onder Schoorl gevonden mijn, by elkaar In een zandkuil. De Rijkspolitie in Bergen heeft de mynopruimings- dienst gewaarschuwd, die de mijnen vandaag liet exploderen. Na de twee de wereldoorlog moesten Duitse krijgsgevangenen de mijnenvel den in de duinen opruimen. Vermoe delijk hebben zij deze 25 mynen. na ze te hebben opgespoord, in een die pe kuil begraven en verder laten lig gen. Mevr. mr. J. M Stoffels-Van Haaf- ten. lid van de Tweede Kamer «VVD», heeft gisteren in Straatsburg cle Organisatie voor Economische sa menwerking en ontwikkeling «OESO) gebrek aan sociale belangstelling verweten. De OESO lijkt wel eens te vergeten dat de mens het doel en niet het middel van de economie is, zo verklaarde zij by de behandeling van het vierde jaarverslag van de OESO door de raadgevende verga dering van de Raad van Europa. Sprekend als rapporteur van de so ciale commissie van de Europese par lementaire assemblee betreurde zij, dat dit jaarverslag nauwelijks aan dacht aan de sociale ontwikkeling wydt. Zij bracht in herinnering, dat de OESO vorig jaar een enquête on der de aangesloten landen heeft ge houden over de arbeidsmarktpolitiek die zij voeren. Zou het nu geen aan- oeveling verdienen, zo vroeg zy. om op grond van deze gegevens nadere studies per land te verrichten en op lossingen voor de knelpunten op dit gebied aan te geven? Mevr. Stoffels uitte haar kritiek nadat de secretaris-generaal van de OESO. de Deen prof. Kristensen. in een algemeen overzicht kritiek had geuit op het feit dat de regeringen en parlementen in West-Europa zicH onvoldoende verzetten tegen vergro ting van de overheidsuitgaven zon der belastingverhoging te zelfder tijd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1966 | | pagina 7