Hoogstaande uitvoering
van de „Lukas Passion'
3en Satineen unieke
.schildersverschijning
Commercieel artiest
maar.... ook anders
Nieuwe Boekenclub is
in oprichting
Zij koos de
Algemene
Bank Nederland
voor aangepast
sparen
Algemene
Bank Nederland
Grootse prestatie
van tweelingkoor
rSDAG 5 APRIL 1
LEIDSCH DAGBLAD
ondagavond hebben naar schatting 114 a 2 miljoen televisie-
rs het programma .Kunstgrepen" van Pierre Janssen gezien
de Amerikaanse kunstschilder en graficus Ben Shahn. Een
tijdig talent wiens werk niet is voorbehouden tot het beperkte
iek dat op gezette tijden de drempel van een museum over-
ijdt. Als ..commercial artist" een Amerikaanse benaming
een kunstenaar wiens werk wordt aangewend als illustratie en
II e reclame en waarvoor geen passende Nederlandse vertaling
komt zijn werk onder de aandacht van een groot publiek.
een interview met mrs. Mary
•Guitar, gepubliceerd in het
„22 bekende schilders en illu-
>rs vertellen hoe zij werken",
jordde Ben Shahn als volgt op
jraag of „commercial art" en
kunst verenigbaar zijn: „Ik ben
onaangenaam verrast op de
ring dat er twee verschillende
den zijn, „commercial art" en
kunst". De „commercial ar-
jy die gelukkig zou moeten zijn
Lr djn beroep voelt zich door de-
wering vaak achtergesteld. Het
fs mogelijk, dat er bij hem van
il In r talent sprake is dan bij de
jcia: kunstenaar. Uiteraard is de
snel ;r waarop dit talent wordt ge-
dem t afhankelijk van de intelligen-
ie ermee gepaard gaat. Onge-
sen tiende deel van mijn oeuvre
gO bmmercieel en ik doe het met
ihn werd op 12 september 1898
lowno, Littauen geboren. In
emigreerde familie Shahn naar
L 'ika en vestigde zich in Brook-
n de staat New York. Op 15-
'leeftijd ging de jonge Shahn
m als leerling-lithograaf en be-
i 's-avonds een middelbare
>1. Vervolgens studeerde hij aan
ew York Univerity en het City
ge of New York. Vanaf 1922
:ht hij de National Academy of
fn waar hij zijn formele artistie-
pleiding ontving. Van 1925 tot
maakte hij reizen naar Europa
Toord-Afrika.
ahn's kunst wordt vooral gety-
I door zijn eenvoud, het meele-
met de alledaagse problemen en
■rote drama's die zich afspelen
nze wereld: het proces van twee
talie geboren anarchisten, Sac-
1 Vanzetti; het proces en de exe-
van de Russische spionnen de
nbergs; de rassenkwestie en de
tnbom. Dat zijn de dingen die
J95J bewegen en waarvan hij ver-
met potlood en penseel.
Ntor Shahn heeft het niet veel
ng hoe zijn boodschap overkomt:
sen boekomslag of aanplakbiljet,
tijdschrift-illustratie of" een
Iderij. Het schilderij komt wel-
op de laatste plaats, omdat het
zo gemakkelijk spreekt tot ve
als b.v. een illustratie in een
kblad. Dat is juist wat hem boeit
bezielt en warmte geeft aan zijn
k: de communicatie met onbe-
\lden veraf.
..•;]èn Shahn is een unieke verschij-
onder de hedendaagse Ameri-
nse schilders.Reeds op jeugdi-
leeftijd opgeleid tot lithograaf
ft hij zoals de uitzending
instgrepen" duidelijk liet zien
merkwaardige talenten als gra-
ed. Kamerorkest
naar Japan
Iet Ned. Kamerorkest zal na zijn
■firnee door de Ver. Staten, nu een
"te tournee door Japan gaan
'5 •ken. Een zestal concerten zal ge-
'en worden. Deze concerten, die
^der leiding staan van Szymon
'ldberg, worden op 20 en 21 april
'/Osaka gegeven, op 23 april in Na-
teaki, op 28 april en 1 mei in Tokio
op 30'april in Yokahama.
Behalve Szymon Goldberg zal ook
eerste concertmeester Thomas
igyar als solist optreden.
Het orkest zal op zondag 17 april
r vliegtuig van Schiphol naar
•pan vertrekken.
ue iiu 66-jarige Ben öhann.
(Foto Famous Artists Schools)
fisch kunstenaar op uiteenlopende
wijzen gebruikt.
Hij heeft boeken en artikelen ge- I 1/. jpCT
illustreerd: omslagen gemaakt voor I KHIlDC
populaire tijdschriften: opdrachten
Tussen 1931 en 1932 schilder-
deK Ben Shahn 23 gouaches en
twee panelen over de zaak Sacco
en Vanzetti. twee Amerikaanse
anarchisten van Italiaanse oor
sprong die ter dood werden ge
bracht. De reproductie vertoont
Bartolomeo Vanzetti en Nicola
Sacco tussen hun begeleiders.
(Collectie: Miss Patricia Healy)
ganisaties en regeringsinstanties. Hij
heeft les gegeven aan o.a. de Univer
siteit van Colorado cn de Brook
lyn Museum Art School. In 1952
richtte hij tesamen met 9 collega
schilders waaronder Stuart Davis,
Adolf Dehn en Ernest Fiene de
Famous Artists schildercursus op.
De kunst van Ben Shahn is con
stant, onverschillig of deze zich uit
in een illustratie, een schilderstuk
tot stand gekomen in de afzonde
ring van zijn atelier, of in een van
de indrukwekkende wandschilderin
gen die hjj heeft aangebracht in een
aantal openbare gebouwen in Ame
rika. Dat neemt niet weg dat ook
zijn werk evolueert.
Met name zijn schilderijen heb
ben de laatste jaren belangrijke ver
anderingen ondergaan. Zij zijn be
dachtzamer gewerden en wijder van
van toepassing dan vroegere wer
ken. Hield hij zich vroeger groten
deels bezig met actuele voorvallen en
taferelen onder gebruikmaking van
opzettelijk directe middelen, tegen
woordig aanvaardt hij de eeuwenoude
zedelijke en esthetische deugden van
het symbolisme.
Samenwerking uitgeverijen
„OPBOUW EIGEN BILIOTHEEK"
Teneinde grote groepen van het Nederlandse publiek in staat te stellen
voor een redelijk bedrag een goede eigen bibliotheek op te bouwen, heeft
een aantal Nederlandse uitgeverijen besloten tot het Oprichten van een
„boekenclub", zo is gistermiddag in Amsterdam bekend gemaakt.
De leden van deze club zullen tegen aanzienlijk gereduceerde prijzen
tot 50% van de normale winkel-verkoopprijs naar vrije keuze boeken
uit het Clubfonds kunnen kopen, nadat zij zich verplichten jaarlijks een
minimum-bedrag te besteden. Het Club-fonds zal beginnen met een lijst
van 150 titels en het zal regelmatig worden uitgebreid en vernieuwd.
Het voornaamste doel van de club
waarvan de heer H. Jes is be
noemd tot directeur is, de besre
Nederlandse en buitenlandse boeken
de laatste al dan niet vertaald -
ter beschikking van de leden te stel
len. Dit betekent uiteraard, dat even
zeer boeken uit andere fondsen dan
van de stichters-uitgevers zullen wor
den geselecteerd. De samenstelling
van de boekenlijst zal geschieden
mede op advies van een deskundige
jury van vooraanstaande Nederlan
ders. De boekenclub zal de vorm van
een Stichting krijgen. Deze Stichting
wordt „gevoed" door een N.V., op
gericht door de initiatiefnemers met
een kapitaal van f. 2 miljoen, waar
van f. 500.000 geplaatst. Het is de
opzet van deBoekenclub nauw
samen te werken met de erkende
boekhandel. Het zal er in de praktijk
op neerkomen, dat de door de club
geselecteerde boeken tegen de gere
duceerde prijs voor leden van de
Boekenclub en tegen de normale ver
koopprijs voor anderen verkrijgbaar
zijn. Deze geheel Nederlandse Boe
kenclub zal binnenkort de inschrij
ving voor het lidmaatschap openstel
len. Als woordvoerder van de groep
treedt voorshands op de heer J. Gil-
tay in Blaricum. directeur van Schel-
tens en Giltay C.V., Amsterdam.
Oprichters zijn: H. J. W. Becht
Amsterdam: Uitgeverij G. F. Callen-
bach N.V., Nijkerk; G. B. van Goor
en Zonen N.V., Den Haag; Uitgeverij
W. van Hoeve N.V., Den Haag; Hol-
landia N.V., Baarn; Uitgeverij V. A.
Kramers, Den Haag; Kosmos N.V.,
Amsterdam; A. Manteau N.V., Den
Haag; Mr. H. Nelissen, Amsterdam;
N.V. Televizier. Leiden; N.V. Rotatie
drukkerij Voorburgwal. Amsterdam
(Uitgeefster van o.m. De Telegraaf
en De Courant Nieuws van de Dag)
Scheltens en Giltay C.V.. Amsterdam
en A. W. Sijthoff N.V., Leiden.
Mevrouw Fanny
Dickens overleden
Mevrouw Fanny Dickens, echtge
note van een kleinzoon van Charles
Dickens, is gisteren aan de voor
avond van haar 90ste verjaardag
overleden.
Zij is 62 jaar getrouwd geweest
met de advocaat Charles Dickens, de
laatste nog in leven zijnde kleinzoon
van de schrijver.
Expositie Rudi Indiscreet
Polder in Kasteel
Oud-Wassenaar
Donderdag 14 april wordt in
Kasteel Wassenaar des avonds
te half negen een tentoonstelling
van schilderijen geopend van
Rudi Polder. Prof. dr. Clyde E.
Henson van de Michigan State
University en gasthoogleraar
aan de Rijksuniversiteit te Lei
den zal deze opening verrichten.
Voorts verlenen medewerking
Maurits Bosman viool) en
Theo Nederpelt (piano).
Rudi Polder, geboren in 1926 te
Den Haag, maakte in zijn prille jeugd
reeds kennis met de schilderkunst
door zijn vader, de kunstschilder Ger-
rit Polder, met wie hij op zijn zesde
jaar al buiten tekende.
Op zijn 15de jaar begon Rudi. Pol
der te schilderen, eerst impressionis
tisch. Uit die tijd is nog werk van
hem bekend dat reeds licht van kleur
is en een vereenvoudigde vormgeving
heeft.
Geïnspireerd door filosofen als Sar
tre, dr. Schoenmakers en Krishna-
murti, kwam Rudi Polder tot het
schrijven van vier existentialistisch-
wijsgerige gedichtenbundels, waarvan
de derde (Het Ding, 1952) leidde tot
een tentoonstelling van alledaagse
gebruiksvoorwerpen, getiteld „Plasti
sche en Abstracte Dingentaal" in
„Les Beaux Arts", te Den Haag,
waarvan men nu zegt dat daar spra
ke was van de eerste „pop-art".
Kort daarna vertrok Rudi Polder
voor zeven jaar naar zuid-Frankrijk
om daar een stijl van schilderen te
ontwikkelen die door de critici „blon-
distisch" genoemd zou worden.
Op 7 april 1965 gaf Rudi Polder on
der druk van deze benaming zijn
„Manifeste du Blondisme" uit, dat
internationale bekendheid verwierf.
Rudi Polder heeft voorts de uit
nodiging aanvaard te doceren aan
het Justin S. Monill College van de
Michigan State University in de V.
(Van onze
Hilversumse correspondent).
Het gemeentebestuur van Hui
zen heeft de ad spiranthuurders
van huizen (125.50 gulden per
maand) van de Hilversumse N.V.
Coördinatiebouiv een brief ge
stuurd, waarin geadviseerd wordt
de vragenlijst, die zij door de N.V.
krijgen voorgelegd niet in te vul
len. Een van de raadsleden heeft
namelijk bezwaar gemaakt tegen
de indiscrete vragen, die de wo
ningzoekenden moeten beant
woorden. Zo wil de N.V. o.a. zoeten
met zoie men eventueel samen
leeft of men al of niet gescheiden
is en of men getrouwd is op hu
welijksvoorwaarden. Voorts of
men enige borgtocht is aange
gaan en of weieens surseillance
van betaling is verleend. Verder
moet men uitgebreid inlichtingen
verschaffen omtrent afbetalings
contracten. autofinandering etc.
Tenslotte zoordt o.a. een borgsom
van f 350,gevraagd en voor in-
formatiekosten f35,en fl,50
zegelkosten geëist. Dit achten
burgemeester en wethouders
eveneens te hoog.
Franse douane
zal beatniks
tegenhouden
De Franse douane heeft opdracht
gekregen om buitenlanders, die een
onverzorgde indruk maken en niet
kunnen aantonen, dat hun financiële
middelen toereikend zijn voor een
verblijf in Frankrijk, de toegang te
weigeren.
Dit besluit is in de eerste plaats
gericht tegen „beatniks", langharige
en veelal slordig geklede jongelui, die
vooral in de vakantietijd het land
binnenstromen, meestal richting
Parijs en die daar vorig jaar ver
scheidene malen de openbare orde
verstoorden. De consulaten van de
landen waar deze jongelui vandaan
komen, willen zich meestal niet met
hen bemoeien wanneer er moeilijk
heden zijn en dan draaien de Franse
autoriteiten voor terugzending op. De
grenspolitie heeft daarom instructie
gekregen er streng op toe te zien dat
dergelijke personen geweerd worden.
«Advertentie)
De Algemene Bank Nederland biedt u vier
mogelijkheden van veilig en vertrouwd sparen.
A. Spaarboekje 3|5 °/o
Tot ƒ1.000,- per maand direct opvraagbaar; voor
grotere bedragen opzeggingstermijn van één maand.
Maximum tegoed 50,000,-.
B. Spaarrekening ..3|5"/o
Tot ƒ1.000,- per maand direct opvraagbaar; voor
grotere bedragen opzeggingstermijn van één maand
Maximum tegoed 50.000,- voor particulieren en
100.000,- voor verenigingen en stichtingen.
C. Spaardeposito.4,5°/o
met drie c.q. zes maanden opzegging. Eerste storting
tenminste 100,-. Drie maanden opzegging voor
bedragen tot 5.000,-; ze9 maanden voor hogere
bedragen. Maximum tegoed ƒ50.000,- voor particu
lieren en 100.000,- voor verenigingen en stichtingen.
D. Spaardeposito 5 0
met een jaar opzegging. Eerste storting tenminste
100.-. Opzeggingstermijn een jaar. Maximum tegoed
ƒ50.000,- voor particulieren en ƒ100.000,- voor ver
enigingen en stichtingen.
(Nederlandsche Handel-MaatschappiJ Da Twentscha Bank)
ONDER ADMIRAAL IN NOORDWIJK
55
23 maal heeft nu de Lukas Passion geklonken in de Grote
Kerk van Noordwijk-Binnen. Stellig een record voor ons land.
Het ,,status-gevoel" vraagt immers om de zoveel rijkere Johan
nes-Passion, die echt van a tot z van Bach is. Deze Lukas staat
beneden Bach's status. Dit is al te wel bekend, al zijn revisies
van zijn hand niet te loochenen en al dragen de tenor-aria's zijn
stempel: voor ons lijdt het geen twijfel of de beweningsaria
,.Lasst mich ihn küssen" is geheel van Johann Sebastian zelf. die
de Lukas", historisch vaststaand, enkele keren heeft uitgevoerd.
prachtig gedekt door het orkest. Deze
koralen, waarvan een goed aantal
onwezenlijk schoon verklankt, zijn
ditmaal vrijwel alle in een strax
doorgaande tempo gehouden met
natuurlijk aandoende woordaccenten.
Een tweetal klonken vrijer, maar dan
als belijdenissen.
Het orkest (aangegevenu als
„Haags Orkest") telt als De-
kend alleen amateurs, leden van
diverse orkesten, die slechts voor deze
Nu is het het kunststuk om met
behulp van deze mindere Lukas de
luisteraar even geschokt, even ge
troost en even rijk aan hoop, geloof
en liefde heen te zenden als een
„Johannes" en „Matthaus" dit willen
doen. En al nemen buitenstaanders
dit niet voetstoots aan: dit is door
Johan Admiraal en zijn Passionskoor
volbracht, nu meer dan ooit. Dat
twee van de opgetreden solisten, die
beiden in de voorbije weken in een
flinke reeks Bach-Passionen hun par
tijen zongen, dit gevoelen delen,
sterkt ons uiteraard in de medede
ling.
Het gaat om het drama Golgotha
en of dit met de ogen van de Evan
gelist wordt „zichtbaar" gemaakt,
m.a.w. realiteit werd, herbeleving,
door niets afgeleid, zelfs door geen
gewild schone stem. En het blijft
Admiraal's geheim, ook nieuwe mede
werkers op slag onder de ban van
deze realiteit te stellen en deel te
doen hebben aan de homogeniteit
van de overgave, aan de gemeen
zaamheid van mededenken en van
medevoelen.
Het koor, Cantate (Noordwijk)
en Halleluja (Katwijk) samen, be
schikkend over goed bezette mannen
groepen, wier registerkleuren uitne
mend doorkomen heeft een gra
nieten onwrikbaarheid over zich. Dit
niet alleen in het modelleren van dc
vormen, ook in de dictie, de tekst-
zegging. En hoe wendbaar kon zich
een overgang van een opruiend z.g.
massakoor naar een koraal voltrek
ken. Een van de opmerkelijkheden
van deze passievertolking was dan
ook het ongeforceerde, onmiddellijke
ineengrijpen van actie en reactie in
de constant wisselende keten van
handeling en geloofsbezinning, zon
der geestelijke stilstanden Dit waar
borgde een ongebroken doorzich'ig-
heid, doorzicht zowel op het histo
risch gebeuren als op het muzikale
gebeuren.
Admiraal-Passion tijdelijk als Pas-
sions-orkest bijeenkomen (met niet
minder dan 30 strijkers). Het is in de
materie ingegroeid en dan ook een
niet weg te denken steun geworden.
Een aantal maten voor z.g. obligaat-
karakter (beroepswerk) waren met
grotere exactheid gediend geweest,
maar verder stroomde de beweging
volgens eis en verwachting. Tot het
orkest zouden we de organist Johan
Zweers kunnen rekenen, die o.m. de
recitatief-ondersteuning zowel van
Evangelist als van Christus-partij
(met gescheiden timbres) tot taax
kreeg: met alle in het geding zijnde
vakkunde.
Nieuw voor Noordwijk-Binnen Is
de tenor Bert van 't Hoff, als Evan
gelist zowel als voor de aria's geënga
geerd. Een bijzondere verdienste van
deze uitstekende lyrische stem met
gezonde kleuring in de hoogte-be-
heersing, die vrij blijft van week-
wording en het zo vee! voorkomend
lawaaierig forte. Soms hadden we
wel eens voorkeur gegeven aan een
scherpere aanduiding van de situa
ties (aangaande Judas bijv.), menig
maal ontving de vertelling toch ter
dege beeldend relief (in de Petrus-
scènes met name). In de speelrol van
Petrus trad de tenor Cor de Heiden
op, even fris, dragend, gedecideerd
en mannelijk van timbre als altijd.
De bas Henk v. d. Brink (op de
orgelgalerij) imponeerde opnieuw
door de rustige stabiliteit van de ge
heel apart staande stemkleur en door
de autoriteit, aan zijn stemtype eigen.
Geheel nieuw voor ons was Sicco
Gerlsma, bas, voor de Pilatus-figuur
en kleinere partijen. Zijn diepreikend
sonoor stemtype, zijn zangwijze en
heel fraai geluid herinnerden sterk
aan zijn voorganger Han Campfens,
alleen is het gebruik van de stern-
middelen ruimer. Ten slotte rest ons
de oud-getrouwen Nelly Schulze, so
praan, en Belia Keyzer te noemt n
voor haar aria-werk, beiden kernvest
in het intoneren en rotsvast in de
voordracht. Zonde altijd, dat de alt
zich hier met slechts één aria dient
te vergenoegen.
De bekende Vlaamse dichter Karei Jonckheere en leidei der bekende
literaire Forumdiscussies voor radio en televisie hoopt 9 april a.s. zijn
60ste verjaardag te gedenken.
Metaalbond over
neo-nazisme en
anti-semitisme
Het grootste Westduitse vakver
bond I. G. Metall, heeft gisteren de
justitiële autoriteiten tot grotere
waakzaamheid tegen neo-nazisme
en antisemitisme gemaand.
In „Metall", het orgaan van het
twee miljoen leden tellende verbond,
wordt opgemerkt dat de Jongste suc
cessen van de extreem-rechtse Na-
tionaal-Democratische partij bU de
gemeenteraadsverkiezingen in Beie
ren, Sleeswijk-Holstein en Hamburg
reden tot ongerustheid geven.
Toezien en niets doen betekent een
bedreiging van democratie, recht en
vrijheid in West-Duitsland, aldus het
blad dat een ander alarmerend
teken ziet in het feit. dat de Justi
tiële autoriteiten bijna altijd van
oordeel z(jn dat het gevaar uitslui
tend van uiterst links komt.
„Metall" schrift vervolgens, dat
sinds 1960 slechts 733 personen zijn
veroordeeld wegens het plegen van
neo-nazistische of antisemitische
misdrijven, terwijl jaarlijks gemid
deld tienduizend beweerde commu
nisten, pacifisten, of linksgeoriën-
teerden worden ondervraagd van wie
velen streng worden gestraft.
Grotere waakzaamheid is volgens
het orgaan geboden wil men de
uiterst-rechtse stromingen binnen de
perken houden.
