[ens
de
steeds meer in tei
ondernemerswereld
Hermans: gaat
in „Nooit
eigen wei
meer slapen"
c
Kerkdiensten Leiden en omgeving
GROOTS IN ZIJN SYMBOLIEK
„VAN DE WEG"
flAö 2
LEIDSCH DAGBLAD
FINANCIEEL
WEEKO VERZICH T
wicht te brengen komen in het ge
drang door de uit de loonsverhogin
gen resulterende bestedingsdra ng.
Bovendien is het een psychologisch
effect dat naarmate het de mens be
ter gaat, de geneigdheid tot vergro
ting van de arbeidsinspanning
afneemt.
Doelmatig gebruik van nieuwe,
kostbare machines en werktuigen
wordt daardoor problematisch en
vooral nu de kapitaalkosten door de
verhoogde rentevoet stijgen, is het
voor de ondernemers een moeilijke
zaak om over nieuwe investeringen
te beslissen.
•do.
Ongunstige
beursklimaat
geeft ronduit toe dat het
zijn als er een beroep op
■aalmarkt kon worden ge-
jto daaraan behoeft bij het
beursklimaat niet te
Macht Het enige redmiddel
fruisloze emissie door aan-
tos voor de keuze te stellen
ït ^et bun toenemende di-
L ,abet bedrijf te laten in ruil
^uitbreiding van hun deel-
im het geplaatste kapitaal.
Aangezien er geen agioreserve aan
wezig is, moeten de aandeelhouders
ook nog belasting over het stukje
papier dat zy in plaats van divi
dend ontvangen betalen.
Kostenstijgingen zijn niet een spe
cifiek Nederlands probleem. Ook in
andere landen zitten de ondernemers
met de handen in het haar als zij
zien naar de vermeerdering van uit
gaven voor arbeidsloon en sociale
lasten.
De kosten inflatie vormt het voor
naamste knelpunt voor economi
sche groei in West-europa, schreef
The Times" deze week. Pogingen
om de betalingsbalansen in even-
(Van onze financiële medewerker)
nemen een steeds belangrijker plaats in bij het beleid
ondernemerswereld. De tijd is voorbij dat de werkman als
irlengstuk van de machine werd beschouwd. Tegenwoordig
je directeis niet hoe diep zij in de jaarverslagen de hoed
afnemen voor de prestaties der mensen, die de behaalde
;j|e resultaten maakten. Soms krijgt de lezer van de thans
lopende band verschijnende jaarverslagen weieens de in-
!t de balans naar de andere kant is doorgeslagen, van te
waardering naar de overwaarding. De schoonste tirades
op papier gezet om maar aan te tonen hoezeer het per
il tel is.
jjoemlezing uit de deze week
Den verslagen illustreert een
iedere onderneming geldt
de loop der jaren haar lot
|eeis wordt bepaald door de
de toewijding en de onder-
pnenwerking van het perso-
aldus de Holland-Amerika
[onder de plichtsbetrachting
inning van ons personeel zou
aaide resultaat niet verwe
zen. Wij zouden het verslag
willen beëindigen met een
tan bijzondere dank en er-
Iheid jegens al onze mede-
f", zegt de directie van Por-
n Tegelfabriek Mosa.
iter de cijfers dient men de
zien. Het is de gezamen-
gpanning van onze perso-
OT| hun plichtsopvattingen
geestdrift, die tot deze re-
hebben geleid. De directie
de doelstellingen concretise-
le inspanningen coördineren,
eft dit aangevoeld als een
vermeldt het verslag
rdelyke Industrie voor Ve-
irking.
Menselijke
verhoudingen
ijd heeft ir. P. F. S. Ot-
{degenheid van zijn 24 jarig
i in het Philipsbedrijf gezegd,
it toen pas op gang komen-
arialisering van ons land de
srt vergeten mocht worden.
merswaardige ver-
<d in de onderneming moe-
ïitgangspunt dienen voor de
i groei en de algemene
van de kwaliteit van het
hebben welvaartsgol-
land overspoeld en uit bo
lde citaten, die met talloze
aangevuld zouden kunnen
blijkt dat de waardering
mens in de onderneming
rbeterde. Een enkele cynicus
het zijn voorjaarspluimen
t van de werknemers, die
>ld worden met het oog op
arbeidsmarkt, terwijl pro-
denkende mensen smalend
Tan „kruipen voor de arbei-
weten echter maar al te
de continuïteit van de
ning afhankelijk is van het
tel met het gehele personeel,
kostbare machines zo doel-
mogelijk moet benutten om
gste rendement te behalen
gelijk is. Daar bij wordt de
Verschaffer uiteraard niet
want ook van hem hangt
van de onderneming af.
li de kapitaalmarkt zo mo
ts krapper is geworden dan
bsmarkt, is het noodzakelijk
fee gebaren te maken in de
tui aandeelhouders. De di-
l worden zoveel mogelijk af-
op de kapitaalschaarste
fde rentevoet, ook al zouden
ties het geld liever in be
ien, omdat het zo hard no-
nieuwe machines.
9ver de rentabiliteit van de
üng nemen toe naarmate de
I rentevoet stijgt. Van-
in de jaarverslagen niet on-
«i of banken wordt gescho-
M kostenontwikkeling slape
tten en andere managers-
eproept. Hoe sterk de loon-
iaatste jaren zijn opgelo-
geïllustreerd in het ver-
Kempkes Meubelfabrieken.
Stijgende lonen
Dalende winsten
rijk was weer de stijging
Ibonkosten in het bedryf van
zij kon slechts ten dele
rtiviteitsverhoging worden
Wanneer de kosten van
sociale lasten voor 1961 op
ftn gesteld, dan blijkt dat in
F niveau reeds op 113 lag,
fop 115, in 1964 (loonexplo-
|M0, in 1965 op 158 en in
)m.
vijf jaar, waarin' de loon-
latt '7% zijn gestegen en
fok de materiaal en andere
tok zjjn verhoogd, zijn de
•ij Kempkes met slechts 17%
t Het komt er op neer dat
trnarges sterk zijn gedaald
tongt met zich mede dat
'Moende middelen be
komen om de sterke he
in stand te houden.
Niemand kan zeggen hoe de wereld
er over een paar jaar zal uitzien
en toch moet nu in de bedrijven al
gewerkt worden aan plannen voor
het toekomstige produktiepatroon. Bij
Hoogovens worden thans de bestel
lingen gedaan voor de grote expan
sie van het produktie-apparaat,
welke pas over enige jaren in be
drijf zal komen en waarvoor nu al
afspraken moeten worden gemaakt
met de partners uit het Ruhrgebied.
Hoed af voor Hoogovens, zegt men
aan de Ruhr, hoed af voor directie en
commissarissen, die zolang vooruit
ingrijpende beslissingen durven ne
men en dan kan in de jaarversla-
te bedroeg wel 6.5 maar dat moet
ook de Bank voor Ned. Gemeen
ten betalen om aan middelen te ko
men die de gemeenten in staat r
ten stellen het programma van open
bare werken enigermate in stand te
houden.
Toen minister Lleftinck indertijd
het rentegamma voor leningen door
gemeenten invoerde, had niemand
kunnen denken dat er nog eens 6.5
pet., of liever 6.6 bij de emissie-
koers van 99 voor gemeentelenin
gen zou worden gemaakt.
Voor degenen, die een jaar gele
den geld beschikbaar stelden tegen
gen de hoed af worden genomen voor j de toen geldende rente van 5.5
de werknemers. 1 zullen er spijt van hebben. Zij heb-
i ben tot dusver meer aan de koers
Kortom, het is het samenspel in de j verloren, dan er aan rente werd
onderneming dat de resultaten be- verdiend. De lening staat op de
paalt. In een goed geleid bedrijf beurs thans tegen 91 aangeslagen
het personeel met plezier de De moeilijkheid bij het beoordelen
taak verricht wordt een beter resul
taat behaald dan in een zaak, waar
oe verstandhouding te wensen over
laat. Toen in de top van KLM kort
sluiting was ontstaan, was het een
noodlijdend bedryf geworden, maar
na het herstel van de saamhorig
heid zijn de resultaten zover verbe
terd dat het mogelijk zal zyn de ko
mende uitgaven voor nieuwe
vliegtuigen uit eigen zak te finan-
De Amerikaanse beleggers hebben
de koersverandering in het bestuur
van KLM beter door gehad dan de
Nederlandse beleggers. Zy hebben de
advertentiecampagne „Fly KLM" zo
verstaan dat zy meenden tot ,3uy
KLM" te kunnen overgaan. Het is
een wonder van de internationale
prijsvorming dat aandelen KLM
thans op een hoger niveau worden
jeslagen aan de effectenbeurs
dan aandelen Hoogovens, ondanks
het feit dat er by de KLM voorlopig
geen dividend in de lucht zit, ter
wijl Hoogovens de gebruikelijke 20
pet. (niet waardevast) kan uitkeren.
Intussen mag de directie van
Hoogovens zich in de handen wrij
ven omdat zij er bijtijds in slaagde
een bedrag van f 100 miljoen aan de
kapitaalmarkt te onttrekken. De ren-
of op de nieuwe lening moet
den ingeschreven is, dat niemand
kan voorspellen hoe de rente zich
verder zal ontwikkelen.
Zolang er onvoldoende kapitaal
bijeen wordt gebracht zal de op
waartse druk op de rentevoet aan
houden. Met de onderhavige lening,
die f 100 min. en als de markt mee
loopt f 150 min. zal bedragen, is de
Bank voor Ned. Gemeenten nog lang
niet uit de brand. Er zullen in de
loop van het jaar nog veel meer
middelen opgenomen moeten wor
den.
Het gedrang van Amerikaanse be
drijven op de Europese kapitaal
markt had de prjjs van het geld zo
danig doen oplopen, dat er zelfs voor
een Amerikaans bedryf geen aar
digheid meer aan was. Een reeds
aangekondigde lening werd dezer
dagen teruggenomen, omdat de ren
te niet convenieerde.
Het is een teken aan de wand, dat
er op wjjst hoezeer de rentestijging
een hinderpaal gaat worden bij de
investeringen, die voortzetting van de
welvaartsgroei mogelijk zouden moe
ten maken.
Er is teveel van de nationale koek
opgegeten en te weinig opzij gelegd
•oor de toekomst. Daarom is het te
Leiden Herv. Gem. Pieterskerk:
10 u de. H. J. van Achterberg.
Hooglandse Kerk: Wegens restaura
tie geen dienst
Marekerk: 10.30 u ds. J. A. Peters te
Den Haag; 5 u ds. W. Vroeglndewey
te Katwijk aan Zee.
Oosterkerk: 10 u ds. I. de Tombe te
Leiderdorp.
Bethlehemkerk10 u ds H. Bouter.
Maranathakerk: 10.30 u ds. P. Kloek;
7 u ds. H. J. van Achterberg.
Bevrijdingskerk9 u de. K. E. H.
Oppenheimer; 7 u ds. H. Bouter.
Konlngskerk- 10 u da. S. van der
Linde te Den Haag.
Vredeskerk: 10 u ds. J. Groot.
Ver. Vrljz. Herv. (Leldse Volkshuls):
10.30 u ds. H. J. Kater te Amsterdam.
Eglise Wallonne10.30 uur ds. J N
Charensol
Acad. Ziekenhuis: 10 u dhr. J. van
dir Hoek te Leiderdorp,
Dlaconessenhuls: 10.30 u da. J. de
Wit.
Jeugdkerk Aula Gymnasium: 10.30 u
dihr. F. H. Sachs.
Ev. Luth. Kerk: 1145 u ds. J. A
Eekhof en dr. J. H. Vlijm (studenten-
dienst)
Geref. Kerk. Zulderkerk: 10
Dronkert; 5 u ds. Kronetneijer;
ds. Bovenberg (dienst voor belang
stellenden
Petrakerk: 10 u ds. J D. Koers te
Den Haag; 5 u ds. Bovenberg.
Oude Veslkerk: 10 u d>s. Bovenberg;
5 u ds. De Boer.
Maranathakerk: 9 u ds. De Boer: 5 u
ds. J. D. Koers.
Bevrijdingskerk: 10.30 u ds. De Boer;
5 u dr. Dronkert
Groenhoven: 10 u ds. Kronemeijer
Jeugdhaven De Mirt: 10 u Ouderen-
dienst dhr. Verheul.
Chr. Geref. Kerk: 10 u (ond. Des
doods schuldig) dr. W. H. Velema: 3 u
ds. Blesma te Llsse.
Doopsgez. Gem.: 10.30 u ds. H. van
Bllderbeek
Geref. Kerk (vrijgem.): 10 en 5 uur
ds. J. v. d. Haar.
Nieuw Apoet. Kerk (H. Rijndijk 24):
9.45 en 4 u dienst (donderdag 7.45 u
dienst).
Vrij Kath. Kerk (Vreewljkstraat 19):
10.30 u gez. H. Mis.
Oud Kath. Kerk (Zw. Singel 50):
9.45 u Hoogmis: 5 u Vespers (woens
dag 9.30 u H. Mis).
Rem. Gem.: 10.30 u ds. P. M. Luca
te A'dam.
bidstond).
Geref. Gem.: 10 en 5 u ds. Mole
naar te Moerkapelle (donderdag 7.30
uur ds. Hofman te Zeist).
Aarlanderveen Herv. Gem 9.30 u
ds. M H. Boogert (HA); 2 u Afscheid
ds. Boogert Geref. Kerk: 9.30 en 7 u
ds. W. J. van Hoek. Chr. Geref. Kerk:
9.30 u Dienst des Woords. 2AO u ds.
G. de Vries te Rijnsburg.
Aiphen aan den R(jn Herv. Gem
Adventskerk Julianastraat: 10 u ds. J.
H Bogers- 6.10 u zangdienst; 6.30 u
ds A. van Haf"->m te WaddJnxveen
(Jeugddienst). Kruiskerk. Gouwslu'.s
10 u ds. M. Hanemaaijer. Opstandlngs-
kerk: 10 u ds W. Verweij; 6.30 u ds
G. Moen. Martha-Sttchting10.30 uur
ds. J. Veen. Oudshoornseweg Wijk I
10 u ds. G. Cadée. 5 u (Open Deur-
dienst) voorg C. Wlsmeyer te Drieber
gen. Wijk n. SlonSkerk: 9.30 en 6 30 u
ds. H Koudstaal Wijk III. Gebouw
Onderweg: 10 u ds. D. J Vossers Ge
ref Kerk, Maranathakerk: 10 u drs J
Spoelstra te Boskoop; 5 u ds. Schu
ring. Salvatorlkerk: 10 u ds. Schuring;
6.30 u drs. J. Spoelstra Alphen-Noord.
Goede Herderkerk: 10 en 5 u ds W
Tom Geref Kerk (Vrijgem.)9.30 en
5 u ds. H. Schol te. Chr. Geref. Kerk*
9.30 en 5 u ds R Kok Oud Geref
Gem 9 30 en 4 u leesdienst Rem
Geref Gem 10 u ds J Spijker te
Den Haa<? Baptisteneem 10 u L de
|fir "1 - J. de Looy.
Herv. Gem.: 9.30 en 6
Laurense Geref. Ge-
6 u leesdienst.
meente: 10 en 4 u ds. W. Suvker. Ge
ref Kerk (vrijgem.)10 en 4.30 u ds.
J Douma te Rijnsburg. Oud Geref.
Gem. 9.30 en 3 uur Leesdienst. Ned.
Prot. Bond: geen dienst.
Nieuwkoop Herv. Gem.: 10 u da.
P A. Lefeber te Alphen aan den Rijn;
6.'30 u ds. J Poort te Lelden (jeugd
dienst). Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 u
ds. Krabbe te Den Haag. Chr. Geref.
Kerk: 9.30 en 6.30 u dhr. J. van
Leeuwen. Rem. Geref. Gem.: 10 u dr.
A. W. Cramer te Lelden.
Nieuwveen Herv. Gem.: 9.30 uur
ds. A. van der KoolJ te Noorden; 6.30
u ds. Joh. Stehouwer te Alphen a/d
Rijn. Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 u ds.
Meinders.
Noord wijk aan Zee Herv. Gem
10 u ds. J. van Dok; 5 u ds. D. Keu-
nlng (HDJ De Rank: 7 u ds. A. L.
Lapré. Sole Mio: 10 u ds. D. Keunlng.
Geref. Kerk. 10 u ds. W. Dekker; 5 u
ds H. A van Bottenburg (QB). Herv.
Geref. Evang.. VGLO-scnool, School
straat 2) 10 u de. J. Timmer te Woer
den; 7 u ds. W. VroeglndewelJ te Kat
wijk' aan Zee.
NoordwIJk-Blnnen Herv. Gem.: 10
u ds. A. L. Lapré; 7 u ds. J. van Dok.
Geref. Kerk: 9.30 u ds. H. A. van Bot
tenburg. 5 u ds. W. Dekker Van den
Berghstlchtlng: 11
Evang Luth. Gem.: 10.15
J. L. J. Melners te A'dam.
Evang. Chr. Gemeenschap (Middel
stegracht 3) 10 en 5 u dhr. Dikkes.
Christian Science (Steensohuur 6):
10.30 u dienst.
Leger des Heils: 10 uur Heillglngs-
samenkomst: 6.45 u Openluchtsamen
komst Gangetje; 7.30 u Verlossingssa
menkomst oJ.v. brlg. en mevr. J. H
Drentje.
Baptlstengem 10 en 5 u ds. J. Bou-
ritius te Hoogezand (dinsdag 7.30 uui
prop.
hopen dat de klopjes op de schouders
van werknemers, die in de jaarver
slagen worden uitgedeeld, er toe zul
len medewerken dat de arbeidspro-
duktiviteit zich beter aanpast bij het
bested ings volume.
BoekenmaRkt
Willem Frederik Hermans. Nooit meer slapen.
De Bezige Bij, Amsterdam.
Een nieuwe roman van W. F. Hermans is zonder enige restric
tie een gebeurtenis, omdat hij van het begin af aan getoond heeft,
een zeer talentvolle persoonlijkheid te zijn. Hij is een van die
schrijvers, die gedebuteerd hebben op het ongelukkigste ogenblik
van deze eeuw, te weten vlak na oorlog II; juister gezegd klan-
destien in de oorlog met een bundel verzen. Dat hij tijdens de
oorlog in benauwdheid en uitzichtloosheid vol ongeduld moet
gewacht hebben op het moment waarop hij zijn werk openbaar
kon maken, blijkt uit de snelle opeenvolging waarin na de be
vrijding van hem verschenen: de grote verzenbundel ..Horror
Coeli" en direct daarop de romans ..Conserve", ,,De Tranen der
Acacia's". ..Ik heb altijd gelijk". ..Moedwil en Misverstand" (ver
halen, Paranoia (verhalen), ,,De God denkbaar, denkbaar de
God" en ,,De Donkere Kamer van Damocles" (verfilmd). Mis
schien ligt de opvolging iets anders, in elk geval is de laatst ge
noemde roman van '58. Daartussen door nog klein werk, ook es
sayistisch en voornamelijk polemisch.
Dat twee van deze romans be- i opvoeren aan een computer die voor-
lacheiyke schandalen verwekt heb- j alsnog niet werkt, In de hoop van
ben is bepaald niet bevorderlijk de status van „meermens" te be
reiken, komt Hermans hier met een
volkomen geëquilibreerde roman in
klare taal geschreven en geykt met
het onmiskenbaar eigen stempel. In-
plaats van in „mileus" in een bin-,
nenkamer of op Ibiza, plaatst by de
moderne man van wetenschap, een
jonge geoloog die zijn proef
schrift wil schrijven, terug in een
soort oerbestaan.
De aarde nu was woest en ledig
in het hoge noorden van Finnmar
ken, de „ik" die zyn in- en uitwen
dige ervaringen vertelt, zal probe
ren het bewijs te zoeken voor een
veronderstelling van zyn professor
Sibbelee, dat de in die streek voor
komende doodijsgaten eigenlijk me
teoriet kraters zyn. De luchtfoto's die
ook niet het spektakel dat hy zich
op de hals gehaald heeft met zijn
woedende polimieken die hem, afge
zien van gelijk of ongelijk, geen
goed gedaan hebben want met alle
geweld tegenspraak uitlokken ter
wijl de derde party, de toehoorder,
hem graag gelijk gegeven zou heb
ben in bepaalde gevallen, is zoiets
aks een mep tegen een aangeboden
hand.
Een laatste verschynsel van deze
wonderlyke bezetenheid, dit niet
meer op kunnen houden als er zich
eenmaal iets in zyn hoofd vastge
zet heeft, is zijn half biografisch
verhaal „Het Grote Medelyden" in
Randstad II. Zyn weinig interessan
te familieverhalen de sleutel tikt
voortdurend tegen je hoofd zyn
nog tot daar aan toe, maar zyn
opmerkingen over Ter Braak had
den beter kunnen blyven by dat
werk waarvan hy zelf zegt, „Altyd
als ik ergens naar toe onderweg ben,
dicteer ik mlzelf hele essays, die ik
nooit opschryf" en overwegend dat
het ieder mens, wie dan ook, gegund
moet zyn een eind aai. zyn aardse
bestaan te maken, zonder dat iemand
anders daar achteraf zure lolletjes
over gaat publiceren. En met lijken
sollen is een akelige bezigheid. Maar
vooruit, het is al weer vier jaar gele
den en hier ligt „Nooit meer Slapen".
Ik neem aan dat die drie woorden het
enige zyn wat van „het Grote Mede
lyden" is overgebleven; ze komen er
nl. in voor.
Klare taal
Het eerste wat opvalt, is dat Her
mans strikt zyn eigen weg gaat.
Terwijl het grootste deel van de
schrijvers via de nieuwste midde
len zoals zich zo onduidelijk moge
lijk uitdrukken in een hijgerig
idioom, het ei aan hun ontbijt klut
sen met een ruimtevaartuig of oude
kranten en hun eigen prullemand
den. Alfred is jaloers; op een mede
student die op hetzelfde ogenblik
bezig is ergens in de Himalaya te
kleuteren maar geassisteerd door
beroemde sherpa-gidsen, een moment
lang tot moordens toe op Mikkel-
sen die de luchtfoto's blykt te heb
ben, op het mooie tekenen van Ar-
ne. Hy is ook een man zonder zelf
vertrouwen. maar op een bepaalde
manier. Dat komt omdat hy zelf
ziet waar hy tekort schiet, gewoon-
lyk zonder dat zyn omgeving daar
door getroffen wordt. Hy heeft ver
antwoordelijkheidsgevoel, want als zy
van elkaar afgeraakt zyn, wil
hy Arne niet laten zitten. Bovenal
is hy de mens die zichzelf het
hoogste doel stelt, dat bereiken wü
ook al weet hy zelf de onmogelyk-
heid en nooit tevreden zal zyn met
de mindere ondanks het feit dat
niemand meer van hem zal eisen
dan dat mindere. Voor zover hy
hoogmoedig is, is hy dat alleen te
genover zichzelf. Dat hij eenzelvig
is spreekt vanzelf.
Aangewezen op
eenzaamheid
Natuurlyk worden deze zaken
niet achter elkaar opgesomd. Tij
dens de moeizame tocht over gesteen
ten. door moerassen, rivizeren en
bergen, komt. de figuur van Alfred
steeds duideiyker uit door de „steam
of conciousness" die met nooit af
latende eerlykheid zyn onzichtbare
begeleider is. Hy is ongeoefend en
de halsbrekende toeren brengen hem
in onmenseiyke moeilijkheden, maar
bang is hy niet. „Er valt niets te
vrezen voor iemand die geen keus
heeft, iemand die maar één ding
overblyft: „datgene wat hy niet
kan". Hij doet inderdaad
Hij Is om zyn doel le bereiken
(wetend dat het niet kon) op de
volmaakte verlatenheid en tot het
uiterste op zichzelf aangewezen ge
weest. Hij heeft de elementen over
wonnen, dat wel, hij heeft bewe
zen die alleen wel baas te kunnen
zogoed als de eenzaamheid, maar het
doel is niet bereikt de menselij
ke conditie uiteindelijk. Een bar, op
recht en zeer menselijk boek;
groots in zijn symboliek, prachtig
verwezenlijkt in zyn realiteit.
CLARA EGGINK
Graaf: 6.30 i
Benthuizen
uur ds W A.
meente: 9.30 e
Bodegraven Herv. Gem.: 10 u ds
A. den Hartoeh (HD): 5 u ds. Van
Harten: 6 30 u ds. Balke. Bethlehem
kerk Nieuwerbru? 9.30 u ds Balke:
6.30 u ds Van Harten Geref Kerk-
10 en 6.30 u ds Joh. Boov te Utrecht
Nieuwer brug: 9.30 en 6.30 u ds. Tis-
sink. Geref. Kerk (vrUvem.): 9 30 uur
leesdienst; 3 30 u ds H SHiolte Geref
Gem 10 en 6 uur leesdienst Evang
Luth. Kerk: 9 u nm dr. Gerh Huls
Evanr krlnr- 10 u eredienst; 6 45 uur
Jb Klein Haneveld.
Boskoon Herv. Gem.: ds W. Si-
rach te Rotterdam: 6.30 u ds. Halts-
te Woerden Ver v. Vrllz H»
j ds A Kalis Chr. Geref Kerk
9.30 en 4 30 uur ds. L Klelson te
TJtreeM. Geref. Gem.: 9 30 en 6 uur
leesdienst. (woensdag 7.30 uur ds W
Hage te Klaaswaal. Geref. Kerk: 9.30
en 5 u ds. H Post te Lelden,
llazerswoude Herv. Gem 9 30 u
ds G. Jonkers; 6.30 u dr. H Schro
ten té Rotterdam. Geref. Kerk - 9.30 er
6 30 u ds. W. Bakker te Katwijk aar
Zee.
Ilillegom Herv. Gem.: 10 u ds. W.
H. Walvaart te Sassenheim; 5 u ds. J
Bronsgeest. 10 u Jeugdkaoeldlenst ln
de kantine van ..Leeuwensteln" Pas
toorslaan. Evang.gebr-uw Venneperweg
10 u dhr. G. H N Germans Jr. Geref
Kerk- 10 en 5 u ds. W P. H. Pouwels.
ru- p— ef Kerk; 10 en 5 u ds W.
van Dijk.
Iloogmade Herv. Gem.: 10 u dB
Fred. J. Broeyer.
Katwijk min den Rijn Herv. Gem.
Dorpskerk: 10 u ds. A. Baas; 6 u ds
A. Makkenze. Kapel Nwe Duinweg: 10
u ds A. Makkenze; 6.30 u ds A. Baas.
GymJokaal school Narcisstraat 10.30 i
dhr. J. Vink te Katwijk aan Zee. Ge-
raf. Kerk: 9.30 u ds. A. C. van Beek;
5 u ds. W. J. Smidt. em. pred.
Katwijk aan Zee Herv. Gem., Nwe
Kerk: 10 u ds. van Roon (OB).
ds. Boer (OB). Oude Kerk: 10 u d6
G. Blesbroek te Vlaardingen; 6 uur
ds. Vintk. Ichtuskerk: 10 u ds. De Vos
(OB); 5 uur ds. Bouman. Hulpkerk
Hoornes: 10 u ds. Hagen; 6 u kand.
dr. C. A. Tukker te Lelden. Gr. van
Pr school 10 u ds. Vink. GeTef. Kerk,
Voorstraat: 10 u ds. De Vries (OB);
5 u ds. Van Beek. Piet Helnlaan: 10 u
en 5 u ds. Pijlman. Zeehospitium: 6.45
uur ds. Pijlman. Chr. Geref. Kerk: 10
en 5 u ds. van der Bmt. Geref. Kerk
(vrijgem 8.30 en 7 u ds. Doorenbos
te LJsselmutden; 10.30 en 5 uur ds
Breen. Geref. Gem.: 10 en 5 u ds. C.
van Dam te Werkendam. Geref. Gem
in Ned.: 10 en 5 u leesdienst.
Koudekerk aan den Ryn Herv.
Gem.: 10 u ds. J. Th W. Quak; 6.45
uur (Open Deur-dienst) ds. J. Th. W
Quak. Ond.: Het ene nodige. Geref.
Kerk: 10 en 7 u ds. H. Makklnga.
Leiderdorp Herv. Gem 10 u ds
J. P. Honnef (Doopsbed.)6.30 u dhr.
J v. d. Hoek. Kerkzaal Zijlkwartier:
6.30 u ds. Honnef Gebouw: 10 uur
Jeugdkerk. Ver. Vrllz Herv. (gebouw
Lindelaan 12a)10.30 u dhr. J. Vol
kers te Utrecht. Geref. Kerk: 10 uur
ds. F. Mlnnema (OB): 6.30 u ds. J.
van Drie. Kerkzaal ZiUkwartier10 u
ds. Van Drie: 5 u ds. Mlnnema.
Lelmulden Herv. Gem.: 9.30 uur
ds. Wapenaar. Pnièl: 7 u ds. Wape
naar Geref. Kerk: 9 30 u ds Baaljeno;
7 u ds. M. Hlensch te Nieuwkoop.
Llsse Herv. Gem., Grote Kerk:
10 u ds. H. G. Oostinga; 7 u ds. W. H.
Walvaart te Sassenheim. Helv.kapel:
Poort te Lejden Geref.
i de. D. H. Blesma. Geref. Ge-
Oegstgeest Herv. Gem., Groene
Kerk: 10.30 u ds. J. Irlk. Pauiuskerk:
ds. W. E. Verdonk (HA); 7 u dB.
n Nleuwpoort. Rijnlands lyceum:
u ds H. K. Jonkman (Jeugd
kerk). Vrijz. Herv.: 10.30 u ds. M. J.
Wagenvoorde (D). Geref. Kerk: 10 en
5 u ds. Vegter. Geref. Kerk lvrijgem.):
8.30 en 5 u ds. W. Borgdorff.
Oude Wetering Herv. Gem.: 9.30
en 7 u ds Lalleman. Geref. Kerk: 9.30
en 6.30 u ds C. A. Verhoog. Rem. Ge
rei". Gem.: 7 u ds. J. W. Wery te
Haarlem
Rljnsaterwoude Herv. Gem.: 8.30
u ds. D. OLiemans te Nieuwkoop- 7 u
ds. Brouwer te Den Haag. Chr. Geref.
Kerk: 9.30 en 2.15 uur Dienst des
Woords.
Rijnsburg Herv. Gem., Grote Kerk;
10 u ds. M. C. Groenwoud; 5 u ds. J.
P. van Roon te Katwyk (Jeugddienst).
Bethelkerk: 10 u ds. H. van Goellga
(OB); 5 u ds. D. Veldkamp te Den
Haag. Geref. Kerk (vrijgem.) 10 en 5
uur ds D. Deddens. Chr. Geref. Kerk:
10 en 5 u ds. G. de Vries. Geref. Kerk:
Petrakerk: 9.30 u ds. Bijleveld; 5 u ds.
v. d. Linde. Rapenburgkerk: 9.30 u ds.
v. d. Linde; 5 u ds. H. Sweepe te
Schevenlngen. Maranathakerk: 9.30 u
ds, H. Sweepe; 5 u ds. Bijleveld.
Valkenburg Herv. Gem.: 10 u ds.
D. Lekkerkerker; 6.30 u dB. D. Veld
kamp te Den HaagGeref_Kerk10 c
Voorhout Herv, Gem.: 10 u ds.
Adr. Oskamp.
Voorschoten Herv. Gem., Dorps
kerk: 10 u ds. Saraber (HD): 7 u ds.
Hengstmangers te Zoeterwoude. Hulp
en Heil; 10 u ds. Van der Geest. Rijn
dijk: 10 u ds. Mellering. Geref. Kerk:
9. 10.30 en 5 u de. Kr. Smit. Geref.
Kerk (vrijgem.): 10 en 5 u ds. Mellof
te Beverwijk.
Waddlnxveen Herv. Gem.: 9.30 u
dB. L. A. Klootwijk te Ede; 6.30 u ds.
J. R Cuperus. Wljkgebouw: 9f30 u ds.
J. Verwellus; 6.30 u ds. H. Stodk U
Schevenlngen. Bethel: 9.30 u ds. J. R.
Cuperus; 5 u ds. J. Verwellus; 11.30 u
ds. P. Fader (Maleise dienst). Geref.
Kerk: 9. 10.30 en 6.30 u ds. J. Snoey.
Rem Geref. Gem.: 10 u ds. J. J. van
Hllle te A'dam. Chr. Afgesch. Gem.:
9.30 en 5 u da. A. P. Verloop.
Warmond Herv. Gem.: 10 u ds. O.
B Roos te Kaag (OB); 7 u ds. Irüc te
Oegstgeest.
drs M. J. Elfferlch, Voorburg Jeugd-
9 U
Ede.
dleist). Klevletkerit: 9 u Jeugdkerk;
10 u ds. J Wit te Ede. Deylerhuls
10.15 uur dB. J. A. O. van Zanten.
jscentrum: 10 u Jeugdkerk. Geref.
Kerk, Bloemcamplaan10 en 5 u ds.
E. Pijlman. Zijllaan: 10 en 5 u ds. D.
va der Meulen. Ned. Prot. Bond. L.
Kericdam: 10.30 u ds. J. Zuurdeeg te
Maarssen Johannahuis: 10.30 u prof.
dr. P. A. H. de Boer te Oegstgeest.
Herv. Geref. Evang.. Dorpshuis: 10 u
G. v. d. Kamp te Den Haag; 7 u ds.
J. Verwellus te Waddlnxveen.
Woubrugge Herv. Gem.: 9.30 en
6.3i u ds. Kempenaar. Geref. Kerk:
9.31 en 6.30 u ds. Dethmera.
Zevenhoven Herv. Gem.: 9J30 en
7 u ds. F. de Jonge. Geref. Kerk: 9.30
en 7 u ds. A. Dragt te Amstelveen.
Zoeterwonde Herv. Gem.: 10 uur
(Radiokerkdienst) ds. R. Hengstman
gers.
Zwanimerdam Herv. Gem.: 10 en
630 u ds. C. L. v, d. Broeck. Geref.
Kerk: 10 en 6.30 u ds. J. Wagenaar.
Rem. Geref. Gem.: geen dienst.
hy volgens afspraak zal ophalen bij niet kan. Eerst met Arne alleen na-
de collega van Sibbelee. een oude bij
na blinde geleerde in Oslo, worden
hem op zo vreemde manier onthou
den dat alles wyst op opzet. Op hun
uitgangspunt, een laatste woning
conglomeraat, ontmoet hy de Noor
Arne met wie hij samen de tocht
zal maken en later nog twee stu
denten Qvigtad en Mikkelsen.
Wie is deze Alfred? Alfred had tot
zyn zevende jaar een vader die
bioloog was maar die in de bergen
in Zwitserland verongelukce vlak
voordat hy tot hoogleraar benoemd
werd. Zyn moeder is een bekende
essayiste en verder heeft hy een
zusje. De gedachte af te willen ma
ken wat zyn vader begonnen was.
is min of meer in hem geplant hoe
wel hy daar zelf ook toe geneigd
ls. Maar ook raakt hy het ver
langen niet kwyt fluitist te worden.
Zyn houding tegenover moeder en
zuster is kritisch maar ook mild in
de trant van „ze zyn nu eenmaal
niet wyzer.
Hy is ambitieus. Hy wil een goed
proefschrift schryven, cum laude
promoveren, later hoogleraar wor-
dat de beide anderen zyn terugge
keerd, later helemaal alleen als hy
Arne kwyt ls geraakt. Hy weet dat
hy met een kluitje in het riet is
gestuui i, hy weet dat hy zyn doel
niet bereiken zal. Alleen in een ste
nen wereld, onophoudelyk gekweld
door de muggen en door gebrek aan
slaap vanwege het noorderlicht, ver
wond en nagenoeg zonder voedsel
schuift hy om een stuk zeep,
een bad in het meer en een gevan
gen forel" de dood, die meer in
overeenstemming moet zyn met wat
ik weet, dan myn leven ooit kan
zyn" weer van zich af. Hy meet
zyn voetstap en de afstand die hem
scheidt van het punt waar hy Arne
is kwijtgeraakt. 8750 stappen hy
telt ze een voor een en maakt ze en
vindt Arne doodgevallen tussen de
rotsen. Als hij de bewoonde we
reld weer bereikt heeft, leest hy nog
dat er in de streek waar hy heeft
rondgezworven inderdaad een meo-
riet gevallen schynt te zyn en ook
dat de bergklimmer die hij benydt
heeft, met bevroren voeten is terug
gekeerd.
Met dit thema blyf ik in de
buurt van hetgeen op de drie
voorafgaande zaterdagen hier te
lezen stond. Aan de hand van
treffende gebeurtenissen, welke
wij meemaakten, schreef ik over
het leven, met name over wat
het bedreigt en over hetgeen het
verdiept. Nu moeten we tot een
zekere afronding komen.
Onwillekeurig denken we te
genwoordig in begrippen van de
ruimtelyke ordening. Zo betitel
de ik myn stukjes echt zonder
opzetChrist us wandelt langs
de straten; Achtergebleven ge
bied; De straat. Ja, ditmaal blyf
ik expres in de lijn met „Van de
weg".
Ons volwordend Nederland
zoekt mogelykheden om met
zyn ruimte voorzichtig om te
gaan. Dat is niet eenvoudig als
woningbouw en vestiging van
industrieën prioriteit hebben,
maar het is minstens even be
langrijk voor ons volk. Vandaar
de zorg van allerlei instanties,
die kernen aanwyzen. waar in
dustrialisatie voorrang heeft,
terwyi andere gebieden voor de
recreatie bestemd worden. Ver
bindingen onderling voor ver
keer en vervoer zijn hoog nood
zakelijk en we zijn daarmee al
achterop geraakt.
In de krant lees je soms van
een auto. die van de weg ge
raakte; de gevolgen voor de wa
gen alsook voor de inzittenden
zyn meestal van ernstige aard.
Wanneer je, zelf in een auto ge
zeten, langs de grote wegen op
de berm of in de sloot de wrak
ken ziet, beleef je dat als een
stille waarschuwing.
Maar buiten het snelverkeer
om zyn er in onze tyd zo vele
manleren waarop een méns van
de weg kan geraken. Het is on
nodig hiervan voorbeelden te
geven. Ieder kan het weten, dat
door de snelle ontwikkeling der
techniek, door de toenemende
welvaart met wat binnen ons
bereik gekomen is en vooral met
wat daar nog buiten ligt! door
WOORD
VAN
BEZINNING
de wyzigingen op maatschap-
peiyk, politiek en geesteiyk ter
rein, vele tydgenoten min of
meer de kluts kwyt zyn. De één
neemt daarom alles maar „zo
als het valt", „het zal myn tyd
wel duren", hoor je 'm denken;
de ander verzet zich op zyn ma
nier of geeft slechts uiting aan
gevoelens van onbehagen.
Woensdag waren de verkie
zingen voor de Provinciale Sta
ten. Over de uitslagen zullen,
nog veel „wijze" woorden ge
sproken worden.
Woensdagavond en -nacht im
proviseerden de vooraanstaande
politici slechts over de resulta
ten. Opvallend was het aantal
„indrukken". dat uitgedrukt
werd.
Voor Nederlandse begrippen
traden by de gehouden verkie
zingen grote verschuivingen op,
wat ook weer wyst op het feit,
dat velen „van de weg" zyn.
Allerlei, dat vast stond blykt los
geraakt; zekerheden kregen
vraagtekens. Je behoeft geen
deskundige te zyn om aan de
cyfers van de stemming af te
lezen, dat jongeren èn ouderen
van de wys, van de kaart, van
de weg zyn.
In de Bijbel wordt het leven
vaak vergeleken met het gaan
van een weg. Meermalen blykt
het moeilijk te zyn voor een
mens de juiste weg te zien niet
alleen, maar dan ook te gaan.
Met schade en schande komen
bekende figuren uit de By bel
ertoe te vragen: Heer, leer me
uw weg. Gods weg staat even
wel niet in een boekje te lezen,
maar krygt gestalte en leven in
„Van de weg", zo worden ver
schillende malen de mensen
aangeduid die in hun leven Je
zus Christus ontmoet hebben en
nu in verbondenheid met Hem
willen verder gaan. Buitenstaan
ders ïykt dit mogeiyk on bestaan,
baar maar wie 't beleeft, die ia
op de goede weg gebracht. Neen,
dit betekent niet, dat 'n Christen
op alle vragen van welke aard
dan ook, het antwoord weet of
dat hy stug doorgaat op de
wyze van vroeger. Wie „van de
weg" zyn, die willen zich laten
leiden door de Heer. Dikwyis
wordt gezegd, dat zo het avon
tuur begint. Terecht. Maar en
kele dingen van de weg achter
Jezus Christus aan zyn al op
kaart gebracht: Uit liefde tot
God zie je in de andere mensen
je broeders, op wie de liefde zich
richt; de Kerk is in de ïydens-
weken, het Kruis van haar Heer
zet zich voort in het leven van
zyn volgelingen; en dat kan.
want Gods weg voert naar de
Overwinning.
Je moet alleen zelf eerst van de
weg raken om op Gods weg te
komen. De Weg, Jezus Christus,
voert naar de ruimte van het
Heil. Je komt in de recreatie, Je
wordt zelf een nieuwe schepping.
Niemand, die er iets van kent,
zegt dit alles op triomfale ma
nier, maar het begin van het
vernieuwde leven en het uit-
uitzicht, de belofte en Gods toe
komst maken ons tot gezegende
mensen, die hopelyk ook voor
anderen tot zegen worden.
We wisten het allang, dat in
Nederland veel mensen „van de
weg" zyn; het ls ons in de laats
te weken nog veel duideiyker
geworden. Maar er is voor leder
de gelegenheid om „van de wee"
te worden. Christus is dè Weg.
Joh. Poort
Hervormd Predikant
Leiden
