Commentaren van politici
Sprookje van vader Koekoek
Johan Elsensohn
- 82 - overleden
Familieberichten
Uiihm- 81
0
(OSIER
Kanselier Erliard nu
ook voorzitter CDU
DRAKACEL
DE VERKIEZINGEN VAN HET POLITIEK ONBENUL
De Jeugd vloog uit
DONDERDAG 24 MAART 1966
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 13
de eigen levensstandaard te verho
gen en zich tegen China te bewa
penen, aldus de voormalige kanse
lier.
De scheidende CDU-voorzitter
pleitte opnieuw voor samenwerking
tussen Duitsland en Frankrijk ln de
buitenlandse politiek. Uit zijn ge
sprek met De Gaulle was gebleken
dat alleen dilt samengaan een veilige
grondslag voor de vrede in Europa
vormt.
Ten aanzien van zijn opmerkingen
over de Russische vredeswil zei Ade
nauer dat het licht in de zaal
maandag niet zo goed was als woens
dag, zodat hij toen niet alles kon
lezen wat hij zorgvuldig had geno
teerd.
In het O. H. Gerhard huis te Am
sterdam Is vannacht overleden de
acteur Johan Elsensohn (82). H(j ge
noot tot In het recente verleden be
kendheid als acteur en schrijver van
toneelstukken. Ook trad hij jaren-
buig toor de radio (YARA) op als
de conducteur Gjjs Langeweg bi het
NW-programma „Denk om de
bocht".
(ontleend aan andere bladen)
Geboren: Van Hees-Adrian!, zn,
Amsterdam; Bon-Visser, zn, Libië,
Gisahler van Lookeren-Campagne,
dr, Rijswijk, Goedhuis-Van Beuse-
kom, dr. Hanen (Gr), Wederman-
Blaisse, dr, Den Haag, Hartman -
Kohier, dr, Abcoude, Kolff-Nolst
Trenaté, zn, Epe.
Overleden: J. H. Scheepmaker, mn
77 jr, Amsterdam; F. O. Korthof mn,
Amsterdam; M. M. van Ooet, vr, 82
Jr, Utrecht; H. Dcms-Tonckens, vr,
63 Jr. Assen; P. Lutmers, mn, 66 Jr,
Delfzijl; A. H. Mulder, vr, 89 Jr, Bus-
sem.
WARMONDS FANFARE
IN ,,'t TREFPUNT"
In ,,'t Trefpunt" zal Warmond»
Fan/are vrijdagavond, acht uur, oen
muziekuitvoering geven.
Het programma vermeldt werken-
van Powell- de Rooy, P. B. Bisse-
link, Adr. Bosch sr., Alyse, DeLhaye
en S. P. van Leeuwen. Voorts zal
het Jeugdorkest Forum Hadriani"
uit Voorburg enkele werken ten ge
hore brengen. Na de pauze wordt
het blijspel „Cupido ln een speelse
bui" van Han de Beukelaire opge
voerd.
Vele politici hebben commentaar
jfgeven op de verrassende verkie-
jjngsuitslag van gisteren.
jünister Vondeling (P.v.d.A.)
orak bver „de somberste avond van
leven". Hij vond het voor zijn
artij „een grote tegenvaller". Een
^Uiring voor de socialistische ver-
tjgen kon hij niet geven.
Minister De Jong (K.V.P.) had
ojn goede humeur niet verloren. „Als
5 alleen naar de K.V.P. kijk, ben ik
jlet somber".
Tweede-kamerlid Slotemaker
^eBruïne (P.S.P.) toonde zich in
lijn nopjes. Hij geloofde niet, dat
ontwikkeling in de eerste plaats
jjoor recente gebeurtenissen is be
paald, al heeft de regering daarbij
zeker onvermogen" ten toon ge
spreid. Het verlies van de P.v.d.A.
schreef hij hoe aan de wijze, waarop
de rekening voor de hoge kosten van
de collectieve voorzieningen is ge
presenteerd.
De heer Beernink (C.H.U.) zag
een duidelijke afwijzing van het hui
dige regeringsbeleid". Hij noemde de
CÜ.U. „rustig temidden van de woe
lige baren".
Anti-democratisch
Prof. R o m m e, oud politiek leider
nn de K.V.P. zag twee overwinnaars:
t Telegraaf en de provo's. Hij be
urde het toenemen van de anti-
lemocratische krachten. Hij meende,
dat een les moest worden getrokken
lit deze verkiezingen. Het verschijn-
iel van de Boerenpartij zag hij wel
«er verdwijnen. „Je kunt met een
nrrekijker geen boer zien in Amster-
Minister Bot (K.V.P.) meende, dat
iraagstukken op provinciaal niveau
jtaal geen rol" hebben gespeeld.
Tel vraagstukken als het huwelijk en
jt provo's. „De vent, die schettert,
ipreekt kennelijk aan".
Minister Smallenbroek (ARP)
rcnd de winst voor de Boerenpartij
,*n ernstige zaak" voor een gezonde
iemocratie. De uitslag beschouwde
hij niet als een weerslag op het rege
ringsbeleid.
Kamerlid H. J. Hoekstra (CPN)
vond de communistische winst in het
zuiden van het land een reactie op
het feit, dat de C.P.N. zich duidelijk
had gekeerd tsgen het sluiten van de
mijnen.
Ontevreden
Voorzitter Tilanus van de C.H.U.
was lang niet ontevreden. „Gebleken
is, dat de jongeren bewust op de con
structieve groeperingen hebben ge
stemd". De winst van de Boeren en
P.S.P. karakteriseerde hij als volgt:
„Ze hebben de stemmen gekregen van
veel mensen, die ontevreden zijn zon
der precies te weten waarover".
Minister Den Uyl (P.v.d.A.) zei
het ronduit: „Wij zijn de grote ver
liezers. Deze democratie treft de de
mocratie in het hart. Wij zijn ge
schokt, maar zullen alle krachten
verenigen om die uitslag ten gunste
te veranderen. Dit resultaat is een
grote teleurstelling voor de partij en
een tegenslag van het beleid van het
kabinet.
Advertentie
HECTOR VALIANT een echte
Franse cognac tegen een
Hollandse prijs.
Alleen deze week van
f 13,55 voor f 13.
inclusief fles.
Geldig van
25 tot en met 31 maart.
Voorzitter Tans van de P.v.d.A.
had het zien aankomen bij zijn huis
bezoeken. „De niet-politieke gebeur
tenissen van de laatste weken zijn
van grote invloed geweest. Die heb
ben de grote politiek overwoekerd".
Volgens hem zou een andere uitslag
vier weken eerder heel goed mogelijk
zijn geweest. Hij uitte zijn zorg over
de „politieke onrijpheid" van de jon
geren. „Zij waren politiek niet voor
bereid. Hier ligt een taak voor de
partijen".
Naar steden
Minister Biesheuvel (A.R.P.) vond,
dat de Uitslag aantoont, dat de onte
vredenheid, die al jarenlang op het
platteland merkbaar was zich nu ook
in de grote steden heeft geopenbaard.
De mensen in de huidige situatie ra
ken los van de politieke partijen.
Evenals de heer Roolvink zei hij, dat
de A.R. een trouw kiezerskorps blijkt
te bezitten. Het had goed gereageerd
op de regeringswisseling en hij meen
de, dat het resultaat voor zijn partij
niet onbemoedigend was.
De heer Lankhorst (P.S.P.)
meende, dat de vooruitgang van de
partij van Koekoek niet in de eerste
plaats aan de kiezers was te „wijten"
(n.l. dat zij zich gemakkelijk zouden
hebben laten verleiden), maar voor
al aan de regeringspartijen, die een
politiek hebben gevoerd, die door het
publiek niet is begrepen.
Te vondeling
Secretaris V o n h o f f van de
V.VX>. zet: „Ik geloof toch echt, dat
het kabinet-Cals te vondeling wordt
gelegd".
Fractievoorzitter Toxopeus
(V.V.D.) zag in de uitslagen wel de
gelijk een afkeuring van het kabi
netsbeleid door de heel grote verlie
zen van de P.v.d.A. en de K.V.P.
vooral in het zuiden. Het stelde hem
teleur, dat de V.V.D. als meest prin
cipiële oppositiepartij daarvan niet
heeft geprofiteerd. Hij zag met zorg
Barzel plaatsvervanger
zo'n sukkel-slaapjs....
„is meestal wat beverig en be-
lauwd, maar soms geeft het de
loedemensweerwat meer moed.
«aar is men erna ook uitgerust?
Welnee. Dat is men pas na een
lacht op een Drakacel matras
H „harde" matras f^SsS
al alle comfort van een „zachte".
Bondskanselier Erhard van West-
Duitsland is gisteren op het partij
congres van de CDU in Bonn tot
voorzitter van de partij gekozen. Hij
volgt als zodanig Adenauer op. Er-
bard werd gekozen met 413 tegen 80
stemmen en 50 onthoudingen. De lei
der van de parlementsfractie Rainier
Barzel werd met 385 stemmen vóór
en 108 tegen aangewezen tot eerste
vice-voorzitter. Tot gelijkberechtig
de plaatsvervangers werden behalve
Barzel ook gekozen de minister van
Defensie, Von Hassel en de minister
van Binnenlandse Zaken, Lübke.
Voordat Adenauer het voorzitter
schap aan kanselier Erhard over
droeg, had hij in een rede gezegd dat
hij bij zijn jongste bezoek aan presi
dent De Gaulle aan het Franse
staatshoofd had verzocht by diens
bezoek aan Moskou hot Duitse
vraagstuk te bespreken.
De Gaulle had hem beloofd in
Moskou aan te dringen op vereniging
van Duitsland en „de verdomde
schietpartijen aan de grens midden
in Duitsland" ter sprake te brengen.
Ten aanzien van De Gaulle zed
Adenauer: „Men kan hem beminnen
of haten. Wij zouden zeer dom zijn
wanneer wij hem zouden haten, maar
nog dommer wanneer wij om hem
zouden lachen".
Adenauer zei dat hij maandag niet
volledig was geweest bij zijn opmer
king dat de Sowjet-Unie vrede wil
„Ik moet daaraan nog iets toevoe
gen dat de Sowjet-Unie zelf de
vrede nodig heeft. Dat is namelijk
beslissend. De Sowjet-Unie heeft ook
vrede in Europa nodig. Op den duur
zal Rusland voor de keuze wordisn
gesteld tussen zwichten voor rood-
China of afblijven van Europa". Dan
zal de tijd komen dat de Sowjet-
Unie van Europa moet afblijven om
de grote winst van de Boerenpartij"
die geen principes voorstaat en uiter
mate negatief tegenover alles staat".
Kamerlid Harmsen (Boerenpartij)
kreeg meer dan hij had verwacht.
„Het is verheugend, dat er een ten
dens is naar rechts en die tendens zal
steeds sterker worden. Vooral de link
se wending, die de K.VP. heeft ge
nomen. stuit de meesten tegen de
borst".
Jonkvrouwe Wttewaal van
Stoetwegen (C.H.U.) heeft nog
veel zorgen over de monarchie. Zor
gen, die door velen in de Rolzaal aan
het Binnenhof werden gedeeld.
Aan de 23-jarige fotograaf
Chris Paul Stapels uit Leiden
is de Prix Nièpce 1966 (Ne
derland) toegekend.
De grote jaarlijkse foto
wedstrijd om de Prix Nièpce
is een activiteit van de in
1955 in Parijs opgerichte ver
eniging „Gens d'Image". Het
doel van deze vereniging is de
kwalitatieve vakbeoefening te
bevorderen, de ontplooiing
van jonge talenten te stimu
leren en bijzondere prestaties
te belonen. Aanvankelijk was
deze prijs tot Frankrijk be
perkt, maar sedert enkele ja-
ren heeft de wedstrijd een in-
ternationaal karakter gekre
gen door de deelneming van
Belgen, Nederlanders, Italia
nen en Zwitsers.
Zowel de winnaar als de
deelnemers, die een eervolle
vermelding kregen, zullen in
Parijs meedingen naar de
Prix Nièpce International.
De wedstrijd in Nederland
werd gehouden onder auspi
ciën van De Geïllustreerde
Pers N.V. in Amsterdam, die
een trofee beschikbaar stelde
en een prijs van f 10001om
een reportagereis te maken.
Het fotografische resultaat
van deze reis zal worden ge
stuurd naar de diverse natio
nale Prix Nièpce-centra, ten
einde de internationale pu
blicatie te bevorderen.
Volgens het Nederlandse
jury-rapport ademen de fo
to's van Chris Stapels een
zeer persoonlijke stijl en vi
sie, waarbij mens en materie
tot een zeer boeiende harmo
nie zijn samengebracht. Hier
boven een foto (Man voor
muur in Dordtmund) uit het
bekroonde werk van de Leid-
se fotograaf.
De verkiezingen van gisteren
waren de verkiezingen van de
jeugd. Niet minder dan 13 pro
cent van de kiezers had neg
nooit eerder gestemd. Wie de
verrassende uitslag wil verkla
ren, moet dit voor alles in het
oog houden.
Wat heeft de jeugd met zijn
stem gedaan?
Het NIPO heeft het ons ge
probeerd te voorspellen. De
voorspellingen van half februari
leken aardig, maar bevatten een
hoogst onzekere factor: 20 pro
cent van de jonge kiezers wist
toen nog niet op wie zij zou gaan
stemmen. Het zijn deze 20 pro
cent niet-weters geweest, die
alle voorspellingen onderste
boven hebben gegooid. Zij heb
ben niet op de party van vader
of moeder, niet op de gevestigde
partijen gestemd. Zij hebben in
meerderheid gestemd op de
enige politicus, die een duidelijk
gezicht had, de enige de zij goed
kenden. Zij stemden gewoon op
de party van het populairste
Kamerlid, de Boerenparty van
Toen er nog 20 procent „niet-
weters* onder de jonge kiezers
waren, schatte het NIPO de
Boerenparty op 3 procent, dat
ls ongeveer 200.000 stemmen De
„niet-weters" onder de Jeugd
waren goed voor ongeveer
175000 stemmen. Gisteren haal
de de Boerenparty ruim 453 000
stemmen. De gedachte aan
winst door de steun der „niet-
weters" ligt voor de hand. Ver
der won Koekoek waarschyniyk
door stemmen, die ditmaal niet
werden vergooid aan een splin
terparty (de gezamenlijke splin
terpartijen haalden nu büna
40.000 stemmen minder dan in
1963), en door de steun van een
aantal weggelopen liberalen.
Onvoldoende
Daarom dienen de Statenver
kiezingen van 1966 de geschie
denis in te gaan als de verkie
zingen van het politieke onbe
nul. Gisteren is eindelijk het ge
brek aan politieke belangstelling
tot in de stembussen doorge
drongen. Gisteren haalden alle
leraren staatsinrichtingen, alle
propagandafunctionarissen en
voorlichters van de serieuze
politieke partyen en alle par
lementaire redacteuren een on
voldoende. Want aan politiek is
door een heel groot deel van de
jeugd niet gedaan en dus
ook niet ;.an „poujadisme". De
jeugd heeft er gewoon met de
pet naar gegooid, de boerenpot
uit gebrek aan belangstelling
en uit gebrek aan kennis, poli
tieke vorming en staatsburger
lijke scholing.
We hoeven niet zo erg drama
tisch te doen over de uitslagen.
Elke vergeiyking met de voor
oorlogse NSB gaat immers
mank. Niet het onbehagen, maar
het onbenul heeft overheerst.
Dat betekent inmiddels ook, dat
de boeren niet zo snel zullen
terugzakken als prof. Romme
gisteravond meteen al voorspel
de aan de hand van een verge-
lyking met de vooroorlogse NSB.
Volgend jaar komt er een nog
veel groter aantal jonge kiezers
op de politieke markt. En ook
deze jongeren zullen meer weten
van de hitparade dan van de
democratie. De NSB verloor,
toen men in Nederland begon te
vermoeden wat Musserts geest
verwanten in Duitsland uitrich
ten. De Boerenparty verliest pas
als men de jonge kiezers leert
wat parlementaire democratie is
Als dat niet lukt, eindigen we,
zoals de Vierde Republiek ein
digde met eerst een Poujade en
daarna een De Gaulle. Maar dat
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiitiiiiniininiiiinimir
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllltllll
Een buil
duurt nog heel lang en we zyn
gisteren misschien al voldoende
geschrokken.
Waar vandaan?
Waar heeft Koekoek zyn winst
vandaan gehaald? Niet uit de
typisch agrarische gebieden,
waar men veel boeren, maar
betrekkeiyk weinig Jonge kiezers
vindt. Ten noorden en oosten
van de IJssel is Koekoek geen
grote winnaar. In Drente won
hy 3.7 procent, in Friesland 1.4
procent. Groningen en Over-
yssel lagen daar tussenin. Ook
in het nog steeds zeer agrari
sche Zeeland bleef de Boeren
party ver beneden de landeiyke
winst. De winst van de boeren
bleef er beperkt tot 2,9 procent,
tegen een landeiyke styglng van
4,6 procent.
Maar ln het kroostryke katho
lieke zuiden sprong het partytje
omhoog, hoewel de lucht er meer
naar fabrleksrook dan naar
koeienmest ruikt, Limburg 4,5
procent winst, Noord-Brabant
5,1 procent winst. Koekoeks
winst stemde in deze provincies
vrywel overeen met het verlies
van de KVP, die door haar
structuurrapport heel wat kie
zers de vryheld had gegeven om
de rode stip nu eens niet op ïyst
1 te zetten.
In het snelgroeiende westen
kaapte het partytje de jeugdige
kiezers vooral weg voor de neus
van de PvdA. Het NIPO had dat
al voorspeld. De PvdA lag vry
laag ln de gunst van de Jonge
kiezers. In Zuid-Holland was de
boerenwinst vyf procent en ln
Noord-Holland zes procent, een
record. En Juist ln deze provin
cie leed de PvdA een record-
nederlaag, veroorzaakt door
haar onduidelyke houding over
„het" huweiyk en alles wat
daarop volgde aan rookbom
men en provo's.
Gelderland was waarschyn
iyk de enige provincie, waar
Koekoek ook veel steun kreeg
van kleine boeren. In deze
provincie, Koekoeks thuisbasis,
sprong de Boerenparty op 5,8
procent. De vier procent, die
Koekoek in Utrecht won zul
len wel te danken zyn aan
een combinatie van alle facto
ren, die in de aangrenzende
provincies meer geïsoleerd op
traden. In Utrecht gingen wel
licht de asfalt en de echte boe
ren geiyk op.
Al met al: de jeugd vloog
uit. De niet-weters syn niet
verder gekomen dan het koe
koeksnest.
Wat gebeurde er verder op
deze gedenkwaardige verkie
zingsdag? De Party van de
Arbeid heeft zich een buil ge
vallen aan „het" huweiyk.
Drs. Nederhorst gaf het gis
teravond eeriyk toe. De twee
procent winst, die de PSP
maakte, zullen vooral ten koste
zyn gegaan van de PvdA, al is
het niet onmogeiyk, dat de
VVD een aantal „Gruyterl-
anen" aan de PSP heeft ver
loren. By de gemeenteraads
verkiezingen, die over byna
tweeéneenhalve maand worden
gehouden, zal wel biyken, dat
de winst van de PSP gedeelte-
ïyk schyn was, tenzy het lukt
om de „koningskwestie" nog
langer overeind te houden.
Tegen die tyd bestaat er ook
goede kans, dat het verlies
van de PvdA een beetje is her
steld al zal ook dan nog
minister Vondeling de dag
biyven vervloeken, waarop hy
de leiding van zijn goed-be-
klante zaak overdroeg aan de
heren Tans en Nederhorst, om
zelf belastingen te gaan ver
hogen.
De KVP zal de dag biyvcn
heugen, waarop zy het struc
tuurrapport openbaar maakte
en de katholieke jeugd verlof
gaf uit te vliegen. Nog nooit
kreeg de KVP zo'n klap als
gisteren en dat vooral ln het
goed-roomse zuiden, waar de
verlaging van de kiesleeftyd
Juist ten voordele van de KVP
had moeten werken. De PvdA
zal haar vreugdekreten over
het rapport niet herhalen,
want de weggelopen KVP-ers
stemden op alle partyen, be
halve op de PvdA, die ook ln
het zuiden verloor.
Eén pot nat
In de liberale en protestantse
christelyke hoek gebeurde op-
merkebjk weinig. De WD
heeft geen glorieuze oppositie
gevoerd wéér een aanwy-
zing voor de stelling, dat voor
velen de vyf grote partyen
„één pot nat" zyn. Trouwens,
de heer Toxopeus heeft duide-
ïyk laten weten, dat hy liever
vandaag nog dan morgen ln
de regering terug wil. De winst
voor de CHU valt tegen. De
Unie zal haar kleine groei
(één procent) wel overal van
daan hebben gepeuterd. Het
zyn de stemmen van hen, die
het niet meer wisten en toen
maar stemden op de Unie, die
bovendien zoveel oranje ln
haar programma deed.
De Anti-Revolutionaire Par
ty tenslotte heeft laten zien,
dat zy na het verlies van de
afgelopen Jaren tot de harde
kern ls teruggebracht. Het
idealisme van de anti-revolu
tionaire jongeren en het ka
rakter van party voorzitter
Berghuis zouden wel eens de
redenen kunnen zyn. In elk
geval ls de uitslag geen be
lemmering voor een hernieuw
de poging tot samengaan met
de CHU. De oppositie heeft de
Unie weinig winst gebracht,
de regeringsdeelneming leverde
de anti's weinig verlies. In de
protestants-christeiyke hoek is
weinig veranderd heel wat
minder dan verwacht.
Gevolgen
Wat zullen de gevolgen zyn
voor het kabinet, dat juist nu
worstelt met levensgrote finan
ciële problemen? Het zal waar
schyniyk vooral de PvdA zyn,
die onder druk wordt gezet.
De belastingverlaging moet, nu
nog meer dan ooit, doorgaan
en minister Vondeling moet
dat waarmaken. De aandacht,
die vooral de PvdA aan de ge
meenschapsvoorzieningen wil
besteden, zal dan verslappen.
En dat levert ruzie op in de
party, een touwtrekkery tus
sen links en rechts en dus een
zeer zwakke startpositie voor
de Kamerverkiezingen van 1967.
Samenvattend: de winst voor
uiterst links zal waarschyniyk
zeer tydebjk zyn. De groei van
uiterst rechts zal wat langer
standhouden. Het duurt even,
voordat boer Koekoek als poli
tieke sprookjesverteller ontmas
kerd is.
Dat wy inmiddels een politiek
rumoerig jaar tegemoet gaan
staat wel vast.
